Ocena ryzyka zawodowego (wg. ) KURATORIUM OŚWIATY W POZNANIU Ocena na stanowisku: Starszy, Poznań, maj 2010 1
OBOWIĄZKI PRACODAWCY W ZAKRESIE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Wymagania Kodeksu pracy zobowiązują pracodawcę do: podejmowania działań zapobiegających niebezpieczeństwu, jeżeli prowadzi działalność, która stwarza możliwość wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia pracowników art. 224; oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą oraz stosowania niezbędnych środków zmniejszających ryzyko art. 226 pkt 1; informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami art. 226 pkt 2; stosowania środków zapobiegających chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, a w tym przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia art. 227 1; systematycznego analizowania przyczyn wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i na podstawie tych analiz stosowania właściwych środków zapobiegawczych art. 236. Natomiast 39 i 40.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy zobowiązują pracodawcę do: oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego, występującego przy określonych pracach, oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko; zapewnienia organizacji pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych; zapewnienia likwidacji zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników głównie przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji niepowodujących takich zagrożeń; stosowania odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych, w tym odpowiednich środków ochrony zbiorowej, ograniczających wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników, jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa; zapewnienia pracownikom środków ochrony indywidualnej, odpowiednich do rodzaju i poziomu zagrożeń w sytuacji, gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające; zapewnienia systematycznych kontroli stanu bhp ze szczególnym uwzględnieniem organizacji procesów pracy, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych oraz ustalenia sposobu rejestracji nieprawidłowości i metod ich usuwania. 2
Ocenę ryzyka zawodowego należy przeprowadzać okresowo i zawsze wówczas, gdy wykorzystywane do jego oceny informacje straciły swoją aktualność, a w szczególności w następujących sytuacjach: Przy tworzeniu nowych stanowisk pracy lub nowych procesów technologicznych; Przy wprowadzaniu istotnych zmian na stanowiskach pracy (np. technologicznych lub organizacyjnych); Przy zakupach nowych maszyn i urządzeń lub ich modernizacji; Po zmianie obowiązujących wymagań prawnych, odnoszących się do ocenianych stanowisk pracy; Po wprowadzeniu zmian w stosowanych środkach ochronnych; Gdy na terenie zakładu pracy pracownicy obcych firm wykonują roboty zagrażające lub mogące powodować zagrożenie dla pracowników. 3
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO opis stanowiska pracy Nazwa i miejsce usytuowania stanowiska pracy Stanowiska pracy znajdują w budynkach zlokalizowanych w: Poznaniu ul. Kościuszki 93. Siedziby Wydziału Nadzoru Pedagogicznego w: Kaliszu ul. Kordeckiego 19, Koninie ul. Św. Maksymiliana Kolbe 3, Lesznie Pl. Kościuszki 4, Pile ul. Dzieci Polskich 26 Opis stanowiska - rodzaj i charakter wykonywanej pracy; - podstawowe czynności, sposób i czas ich wykonywania; - elementy wyposażenia stanowiska pracy w: maszyny, urządzenia specjalistyczne, komputery, drukarki, kserografy i in.; - stosowane materiały: odczynniki, materiały biurowe i in., - podstawowe zagrożenia; - obowiązkowe instrukcje: obsługi maszyn i urządzeń technicznych, - strefy zagrożenia; - środki ochrony indywidualnej; - inne Informatyk, starszy Do zadań a i starszego a należą: instalowanie oprogramowania i zapewnienie jego poprawnego działania, wykonywanie archiwizacji danych, usuwanie problemów z funkcjonowaniem programów, instalowanie i nadzorowanie sprawności urządzeń peryferyjnych. Ponadto zajmują się zarządzaniem kontami poczty elektronicznej, dokonują drobnych napraw sprzętu komputerowego. Prowadzą sprawy związane z polityką bezpieczeństwa informacji i administrują Biuletynem Informacji Publicznej Kuratorium. Rodzaj pracy to: typowe prace administracyjno-biurowe, obsługi klientów i poczty oraz archiwizacyjne. Również wykonuje drobne naprawy sprzętu komputerowego. Informatyk przez większość czasu pracy wypełnia czynności służbowe wykorzystując sprzęt komputerowy oraz stosowne oprogramowanie, a także porusza się po terenie swojego zakładu pracy w celu przekazania lub odebrania dokumentów, nad którymi pracuje. Przy wykonywaniu pracy na tym stanowisku wykorzystuje również kserokopiarkę, drukarkę, telefon i inny sprzęt techniki biurowej. Stanowisko pracy wyposażone jest w biurko i krzesło dostosowane do wymagań, jakie powinny spełniać na takich stanowiskach pracy. Osoby zatrudnione na ww. stanowiskach w Kuratorium Oświaty sporadycznie muszą wychodzić poza teren zakładu pracy w ramach wykonywania czynności służbowych. Materialne środowisko pracy Miejscem pracy jest Kuratorium Oświaty lub Wydziały Nadzoru Pedagogicznego. We wszystkich pomieszczeniach stałej pracy spełnione są wymogi prawa pracy wolnej, niezajętej przez urządzenia powierzchni oraz objętości pomieszczenia przypadające na 1 pracującego, w tym pomieszczeniu. Dokumentacja, z której korzystają pracownicy, jest umieszczona w szafach stojących na podłodze. Parametry środowiska pracy w normie. Warunki społeczne Praca a ma charakter indywidualny. Informatyk ma stosunkowo duży kontakt z innymi ludźmi, a jego praca ma charakter usługowy wobec innych pracowników firmy. Ze względu na fakt, że obecnie bieżąca praca Kuratorium zależy w całości, lub w znacznej części, od niezawodności sieci komputerowej, jest obciążony szczególną odpowiedzialnością i często pracuje pod presją. 4
Warunki organizacyjne Czas pracy 8 godzin/dobę w normatywnym czasie pracy. Informatyk zazwyczaj pracuje w tych samych godzinach co inni pracownicy firmy. Zdarza się jednak, że musi pracować poza normalnymi godzinami pracy, również w porze nocnej lub w dni wolne od pracy, gdyż wtedy jest to najmniej uciążliwe dla użytkowników. W praktyce wymagana jest więc znaczna dyspozycyjność. Pracownicy mają bezpośredni dostęp do instrukcji bezpiecznej pracy stosowanych przez nich urządzeń. W pomieszczeniach pracy nie występują strefy zagrożenia wybuchem. Liczba pracowników zatrudnionych na ocenianym stanowisku o analogicznych parametrach: 4 w tym kobiet: 2 5
Podstawowe definicje: Stanowisko pracy przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę (np.: laboratorium chemiczne, sala wykładowa/ćwiczeniowa, pokój pracy, sekretariat, pokój biurowy itp.) Miejsce pracy miejsce wyznaczone przez pracodawcę, do którego pracownik ma dostęp w związku z wykonywaniem pracy Zagrożenie zawodowe stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę Bezpieczeństwo i higiena pracy stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami w środowisku pracy. Ryzyko zawodowe to możliwość wystąpienia niepożądanych, związanych z wykonywana pracą zdarzeń powodujących straty, w szczególności niekorzystnych skutków zdrowotnych będących wynikiem zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub związanych ze sposobem wykonywania pracy. 6
Szkolenia w zakresie bhp Profilaktyczne badania lekarskie Pomieszczenia pracy Stanowisko pracy Uprawnienia Organizacja pracy OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO wymagania ogólne dla stanowiska starszy, (nazwa stanowiska) Instruktaż ogólny Instruktaż stanowiskowy Szkolenie okresowe Wstępne Okresowe Specjalistyczne Podłoga zły przewodnik ciepła Oświetlenie naturalne Oświetlenie sztuczne (np. 300lx w pom. biurowym, 500lx na stanow. komput.) Wentylacja (naturalna) Temperatura Przestrzeń pracy (min. 13m 3 ) Powierzchnia robocza (min. 2m 2 ) Szerokość przejść między maszynami i urządzeniami Drogi transportowe Pomiary czynników szkodliwych Wymagane wykształcenie Dodatkowe uprawnienia Instrukcja stanowiskowa Oznakowanie stref niebezpiecznych Wyniki oceny na stanowisku (/Nie/ Nie dot.*) Nie dot. Nie dot. Nie dot. 7
Analiza stanowiska a i starszego a Lp Pytanie Nie Nie dot. 1. Czy stanowisko pracy zostało wyposażone w maszyny, urządzenia i narzędzia, które posiadają certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności z PN? 2. Czy maszyny, urządzenia oraz narzędzia są sprawne technicznie i nie stwarzają zagrożenia dla zdrowia lub życia pracownika? 3. Czy na stanowisku roboczym pracownik dysponuje, co najmniej 2m 2 wolnej powierzchni? 4. Czy na stanowisku roboczym pracownik dysponuje, co najmniej 13 m 3 wolnej objętości pomieszczenia? 5. Czy stanowisko pracy znajduje się w pomieszczeniu stałe pracy o wysokości nie niższej niż 3 m? 6. Czy stanowisko pracy znajduje się powyżej poziomu terenu? 7. Czy stanowisko pracy posiada oświetlenie dzienne? 8. Czy stanowisko pracy posiada oświetlenie sztuczne (miejscowe lub stanowiskowe)? 9. Czy przeprowadzono pomiary natężenia oświetlenia na stanowisku roboczym i czy natężenie oświetlenia spełnia wymogi PN? 10. Czy do stanowiska pracy prowadzą przejścia i dojścia odpowiedniej szerokości i wysokości? 11. Czy w pomieszczeniu pracy stałej jest skuteczna wentylacja naturalna? 12. Czy system ogrzewania zapewnia uzyskanie w pomieszczeniu pracy stałej temperatury, co najmniej 18 0 C? 13. Czy pracownicy zostali poinformowani o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy? 14. Czy stanowisko pracy wyposażone w monitor ekranowy spełnia stosowne wymogi? 15. Czy pracownik wykonuje pracę w pozycji siedzącej? 16. Czy siedzisko spełnia wymogi ergonomii? 17. Czy podłoga na stanowisku roboczym jest wykonana lub pokryta materiałem będącym złym przewodnikiem ciepła? 8
18. Czy pracownicy mają możliwość swobodnego korzystania z pomieszczeń higienicznosanitarnych? 19. Czy w pobliżu znajduje się apteczka ze środkami do udzielania pierwszej pomocy? 20. Czy przy apteczce znajduje się? - Instrukcja udzielania pierwszej pomocy? - Wykaz osób przeszkolonych w udzielaniu pierwszej pomocy? 21. Czy pracownicy zostali przeszkoleni w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy? 22. Czy pracownicy zatrudnieni na stanowisku pracy posiadają aktualne profilaktyczne badania lekarskie? 23. Czy na stanowisku panuje ogólny porządek? 24. Czy zapewniony jest właściwy dostęp do podręcznych środków gaśniczych? 9
Ocena ryzyka zawodowego za pomocą metody Wskaźnika Ryzyka (z ang. ) W metodzie tej do obliczenia ryzyka zawodowego wykorzystuje się następujący wzór: R = S x E x P R - oznacza wskaźnik poziomu ryzyka S - potencjalne skutki zagrożenia straty E - ekspozycja na zagrożenie P - prawdopodobieństwo zagrożenia Poszczególne parametry (S, E, P) są tu oceniane w kilku-stopniowych skalach. I tak: Ocena potencjalnych skutków zagrożenia straty - S Wartość S Rodzaj skutków ludzkich Charakterystyka strat Materialnych 100 poważna katastrofa wiele ofiar śmiertelnych powyżej 30 mln. Zł 40 katastrofa kilka ofiar śmiertelnych od 10 do 30 mln. Zł 15 bardzo duże ofiara śmiertelna od 1 do 10 mln. Zł 7 duże ciężkie uszkodzenie ciała od 30 tyś. do 1 mln. zł 3 średnie absencja w pracy od 3 do 30 tyś. zł 1 małe udzielenie pierwszej pomocy poniżej 3 tyś. zł Ocena ekspozycji na zagrożenie - E Wartość E Poziom ekspozycji 10 stała 6 częsta (codzienna) 3 sporadyczna (raz w tygodniu) 2 okazjonalna (raz w miesiącu) 1 minimalna (kilka razy w roku) 0,5 znikoma (raz w roku) 10
Prawdopodobieństwo - P Wartość P Opis Szansa w % 10 Bardzo prawdopodobne 50% (1 na 2) 6 Całkiem prawdopodobne 10% (1 na 10) 3 Mało prawdopodobne ale możliwe 1% (1 na 100) 1 Tylko sporadycznie możliwe 0,1% (1 na 1.000) 0,5 Możliwe do pomyślenia 0,01% (1 na 10.000) 0,2 Praktycznie niemożliwe 0,001% (1 na 100.000) 0,1 Tylko teoretycznie możliwe 0,0001% (1 na 1.000.000) Po wyliczeniu wartości ryzyka zawodowego, mnożąc wartości dla trzech ww. czynników, otrzymany wynik liczbowy przyporządkowuje się do odpowiedniej kategorii według opisanej w kolejnych rozdziałach klasyfikacji. Kategorie ryzyka - ryzyko dopuszczalne/niedopuszczalne Kategorie Ryzyka Wartość [R] Akcja [1] Pomijalne R < 20 Żadne działania nie są potrzebne [2] Małe ryzyko 20 <= R < 70 Należy zwrócić uwagę [3] Średnie ryzyko 70 <= R < 200 Potrzebna poprawa [4] Wysokie ryzyko 200 <= R < 400 Potrzebna natychmiastowa poprawa [5] Bardzo wysokie ryzyko R >= 400 Rozważ wstrzymanie prac Poziom dopuszczalny ryzyka obejmuje kategoria 1 i 2. Począwszy od kategorii 3 mamy do czynienia z ryzykiem niedopuszczalnym, wg metody wymagającym podjęcia działań mających na celu jego obniżenie do poziomu dopuszczalnego. 11
Obok dopuszczalności metoda pozwala na płynne określanie poziomu akceptacji ryzyka, co stanowi podstawę do planowania działań zmierzających do ciągłej poprawy bezpieczeństwa pracy. Poziom akceptacji jest decyzją kierownictwa i zależy od możliwości ekonomicznych przedsiębiorstwa oraz posiadanych zasobów. Poziom akceptacji odnosi się do wartości liczbowej [R] będącej wynikiem szacowania ryzyka. Poziomem wyjściowym akceptacji ryzyka, sugerowanym przez metodę, jest maksymalny poziom dopuszczalności, czyli R = 70. W miarę wzrostu poziomu bezpieczeństwa pracodawcy mogą kontynuować, w sposób mierzalny, dalsze obniżanie poziomu ryzyka zawodowego w obszarze ryzyka dopuszczalnego (R < 70). 12
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO stanowiska a i starszego a Kuratorium Oświaty w Poznaniu KARTA OCENY RYZYKA NA STANOWISKU PRACY Dokumenty odniesienia: - - Kodeks Pracy - Regulamin pracy - Regulamin Organizacyjny KO - instrukcje Data: 31-05-2010 r. Sporządził: Damian Michalewicz MIDRO Biuro Doradztwa i Usług BHP 60-688- Poznań os. Jana III Sobieskiego 6/72 Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 1 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: karta opracowana została na podstawie analizy Przeciążenie układu mięśniowo-szkieletowego Miejsce pracy stałej na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy Praca statyczna spowodowana nieprawidłową lub przyjmowaną przez dłuższy czas jednakową pozycją przy pracy. Bóle pleców i kręgosłupa. Potencjalne straty osób: Absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: Możliwe tylko sporadycznie ( P = 1) Ilościowa ocena ryzyka: R = 18 Akceptowalne potrzebna profilaktyka 13
Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 2 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: karta opracowana została na podstawie analizy Przeciążenie układu mięśniowo-szkieletowego ręki Miejsce pracy stałej na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy Praca statyczna spowodowana nieprawidłowym sposobem pisania na klawiaturze komputera Bóle nadgarstka, zespół cieśni nadgarstka Potencjalne straty osób: Absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: Mało prawdopodobne ale możliwe ( P = 3) Ilościowa ocena ryzyka: R = 54 Małe potrzebna profilaktyka Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 3 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: karta opracowana została na podstawie analizy Nadmierne obciążenie narządu wzroku Miejsce pracy stałej na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy Nieprawidłowe ustawienie monitora ekranowego względem linii wzroku operatora lub źródła światła powodujące odbicia, a także długotrwałe skupiane wzroku na tej samej odległości Pogorszenie zdolności akomodacyjnych oczu, pieczenie oczu, bóle głowy Potencjalne straty osób: absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta (codzienna) ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: Mało prawdopodobne, ale możliwe ( P = 3) Ilościowa ocena ryzyka: R = 54 Małe potrzebna profilaktyka 14
Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 4 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: karta opracowana została na podstawie analizy Nadmierne obciążenie narządu wzroku Miejsce pracy stałej na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy Świetlna - niewłaściwe oświetlenie stanowiska pracy, brak oświetlenia naturalnego, zabrudzone źródła światła, nieodpowiednie parametry źródeł światła, niesprawna instalacja elektryczna Pogorszenie zdolności akomodacyjnych oczu, pieczenie i łzawienie oczu, bóle głowy Potencjalne straty osób: absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta (codzienna) ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: Mało prawdopodobne, ale możliwe ( P = 3) Ilościowa ocena ryzyka: R = 54 Małe potrzebna profilaktyka Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 5 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: karta opracowana została na podstawie analizy Zagrożenie światłem widzialnym Miejsce pracy wyposażone w skaner lub w kserokopiarkę Świetlna w wyniku niewłaściwej obsługi skanera lub kserokopiarki, przede wszystkim patrzenie na promień skanujący Zapalenie siatkówki Potencjalne straty osób: absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta (codzienna) ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: Możliwe tylko sporadycznie ( P = 1) Ilościowa ocena ryzyka: R = 18 Akceptowalne potrzebna profilaktyka 15
Podstawa opracowania: Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 6 Stanowisko, starszy karta opracowana została na podstawie analizy Porażenie prądem elektrycznym Miejsce pracy stałej Elektryczna- w wyniku użytkowania niesprawnego lub niewłaściwie eksploatowanego lub naprawianego urządzenia oraz uszkodzonych przewodów zasilających Dotknięcie instalacji zasilającej, porażenie w przypadki uszkodzenia izolacji Potencjalne straty osób: Śmierć poszkodowanego( S = 15 ) Potencjalne straty materialne: Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta (codzienna) ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: tylko sporadycznie możliwe ( P = 0,2 ) Ilościowa ocena ryzyka: R = 18 Akceptowalne wskazana kontrola Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 7 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: Karta opracowana została na podstawie analizy Upadek na tym samym poziomie [poślizgnięcie się, potknięcie] Miejsce pracy stałej, drogi komunikacyjne, przemieszczanie się w terenie Mechaniczna powodowana zaplątaniem się w przewody, złym stanem nawierzchni, pośpiechem podczas przemieszczania się uderzenie o podłoże, złamanie kończyn, zwichnięcia, stłuczenia. Potencjalne straty osób: Absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta (codzienna) ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: tylko sporadycznie możliwe ( P = 1 ) Ilościowa ocena ryzyka: R = 18 Akceptowalne 16
Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 8 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: karta opracowana została na podstawie analizy upadek na niższy poziom [poślizgnięcie, potknięcie] Miejsce pracy stałej, drogi komunikacyjne, przemieszczanie się w terenie Mechaniczna powodowana upadkiem z drabinek, podestów, schodów, krawężników itp. uderzenie o podłoże, złamanie kończyn, zwichnięcia, stłuczenia. Potencjalne straty osób: ciężkie uszkodzenie ciała Potencjalne straty materialne: 30 tyś zł. do 300 tyś. zł. ( S = 7 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta (codzienna) ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: tylko sporadycznie możliwe ( P = 1 ) Ilościowa ocena ryzyka: R = 42 Małe potrzebna kontrola i profilaktyka Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 9 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: karta opracowana została na podstawie analizy Poparzenie gorącymi elementami urządzeń lub płynami Miejsce pracy stałej Cieplna Możliwość oparzenia skóry, uszkodzenie oczu Potencjalne straty osób: absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta (codzienna) ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: Możliwe do pomyślenia ( P = 0,5 ) Ilościowa ocena ryzyka: R = 9 Akceptowalne potrzebna profilaktyka 17
Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 10 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: karta opracowana została na podstawie analizy Skaleczenie i zranienia Miejsce pracy stałej lub miejsca instalowania sprzętu komputerowego Mechaniczna urazy np. podczas zszywania dokumentów, uderzenie o ostre krawędzie sprzętu i mebli biurowych, przecięcie skóry przez papier lub podczas drobnych napraw sprzętu komputerowego jak i jego instalowania na stanowiskach pracy. Rany, infekcja, ubytek krwi Potencjalne straty osób: Absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: sporadyczna ( E = 3 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: możliwe do pomyślenia( P = 0,5) Ilościowa ocena ryzyka: R = 4,5 Akceptowalne Podstawa opracowania: Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 11 Stanowisko, starszy karta opracowana została na podstawie analizy Uderzenie o przedmioty nieruchome i ruchome Miejsce pracy stałej Mechaniczna - uderzenie w niedomknięte lub otwierane drzwi wejściowe, drzwiczki szaf, szuflady spody biurek lub stolików komputerowych itp. urazy kończyn, zwichnięcia, stłuczenia głowy, zranienia Potencjalne straty osób: absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta (codzienna) ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: tylko sporadycznie możliwe ( P = 1) Ilościowa ocena ryzyka: R = 18 akceptowalne wskazana kontrola 18
Podstawa opracowania: Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 12 Stanowisko, starszy karta opracowana została na podstawie analizy Uderzenie przez spadające przedmioty Miejsce pracy stałej Mechaniczna uderzenie przez spadający segregator umieszczony na górnej półce (np. podczas wyciągania innego segregatora), spadający przedmiot z biurka, z konstrukcji lub z budynku Uraz ciała w zależności od miejsca uderzenie przez spadający przedmiot Potencjalne straty osób: absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: częsta (codzienna) ( E = 6 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: Możliwe tylko sporadycznie ( P = 1) Ilościowa ocena ryzyka: R = 18 akceptowalne Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 13 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: karta opracowana została na podstawie analizy pożar Miejsce pracy stałej Cieplna poparzenia ciała, urazy powstałe w wyniku prowadzenia chaotycznej akcji ratunkowej, zatrucia substancjami toksycznymi ryzyko utraty życia Potencjalne straty osób: kilka ofiara śmiertelnych Potencjalne straty materialne: do mln zł. ( S = 15 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: znikoma ( E = 0,5 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: mało prawdopodobne, możliwe ( P = 0,2 ) Ilościowa ocena ryzyka: R = 1,5 Akceptowalne wskazana kontrola 19
Ocena ryzyka zawodowego Karta nr 14 Stanowisko, starszy Podstawa opracowania: karta opracowana została na podstawie analizy zasłabnięcie Miejsce pracy stałej Fizyczna, stres Nieprawidłowa wymiana powietrza, znaczny wstrząs psychiczny, nadmierny wysiłek, stres Potencjalne straty osób: Absencja Potencjalne straty materialne: 3 tyś zł. do 30 tyś. zł. ( S = 3 ) Częstotliwość prac, ekspozycja na zagrożenie: sporadyczna ( E = 3 ) Prawdopodobieństwo wystąpienia: mało prawdopodobne, możliwe ( P = 3) Ilościowa ocena ryzyka: R = 27 Małe potrzebna profilaktyka Zatwierdził ocenę ujętą w kartach 1-14 Kurator Oświaty w Poznaniu 20
Informacja o ryzyku zawodowym na stanowiskach, starszy 1. Istota ryzyka: rodzaj zagrożenia wypadkowe Źródło zagrożenia - skutek Nadmierne obciążenie narządu wzroku wynikające z: 1. Nieprawidłowego ustawienie monitora ekranowego względem linii wzroku operatora lub źródła światła powodującego odbicia, a także długotrwałego skupiania wzroku na tej samej odległości skutkujące pogorszeniem zdolności akomodacyjnych oczu, pieczeniem oczu, bólami głowy. 2. Niewłaściwego oświetlenie stanowiska pracy, braku oświetlenia naturalnego, zabrudzonych źródeł światła, nieodpowiednich parametrów źródeł światła, niesprawnej instalacji elektrycznej skutkującej pogorszeniem zdolności akomodacyjnych oczu, pieczeniem i łzawieniem oczu, bólami głowy. 3. Niewłaściwej obsługi skanera lub kserokopiarki, przede wszystkim patrzenie na promień skanujący skutkujące zapaleniem siatkówki oczu. Porażenie prądem elektrycznym w trakcie obsługi i naprawy urządzeń na stanowisku pracy skutkujące urazem, ciężkim uszkodzeniem ciała a nawet śmiercią. Przeciążenie układu mięśniowo-szkieletowego 21 Sposoby ochrony przed zagrożeniem Stosować okulary korygujących wzrok, zgodnie z zaleceniami wydanymi podczas badań profilaktycznych w przypadku pracy z monitorem przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Stosować oświetlenia zgodne z PN co najmniej 300 500 lx Przy nadmiernym nasłonecznieniu stosować ograniczenia operowania promieni słonecznych. Stosować meble biurowe przeznaczone do pracy z monitorami ekranowymi. Właściwie organizować stanowiska pracy z komputerem, a w szczególności: ustawić kontrast obrazu na monitorze, prawidłowo ustawić monitor względem okien i źródeł światła, stosować zmienność pracy i przerwy relaksujące wzrok. Przestrzegać instrukcji urządzeń oraz oznaczeń na nich - wykorzystujących światło o wysokim natężeniu lub światło lasera. Nie patrzeć na promień źródła skanującego. Przestrzegać instrukcji obsługi stosowanego urządzenia. Kontrolować wzrokowo sprzęt przed rozpoczęciem pracy. Stosować tylko sprawne gniazda, wtyczki i przewody zasilające urządzenia. Przewody zasilające urządzenia muszą znajdować się poza zasięgiem kończyn. Nie stawiać na urządzenia zasilane prądem elektrycznym naczyń z płynami. Stosować tylko właściwe i sprawnie technicznie narzędzia, w przypadku konieczności atestowane. Zabrania się napraw urządzeń zasilanych prądem elektrycznym przed odłączeniem od źródła zasilania. Organizować stanowiska pracy z komputerami zgodnie z wymogami
wynikające z: 1. Pracy statycznej, spowodowanej nieprawidłową lub przyjmowaną przez dłuższy czas jednakową pozycją ciała przy pracy skutkującej bólami pleców i kręgosłupa, powstawaniem stanów zwyrodnieniowych kręgosłupa, mrowieniem w nogach. 2. Pracy statycznej i monotonii spowodowanej nieprawidłowym sposobem pisania na klawiaturze komputera skutkującej bólami nadgarstka (zespół cieśni nadgarstka), łokci (łokieć tenisisty) czy barków. Upadek na skutek potknięcia lub poślizgnięcia podczas przemieszczania się w płaszczyźnie poziomej wewnątrz pomieszczeń jak i na drogach publicznych oraz na schodach skutkujących potłuczeniami, załamaniem kończyn, zwichnięciem stawów a nawet kalectwem. Uderzenie w niedomknięte lub otwierane drzwi wejściowe, drzwiczki szaf, szuflady spód biurka itp. skutkujące urazami ciała i głowy, stłuczeniami lub zranieniami. Upadki sprzętu lub dokumentacji na pracownika skutkujące urazami ciała w zależności od miejsca uderzenie przez spadający przedmiot. 22 Rozporządzenia Ministra Prac i Polityki Socjalnej z dnia 1grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148 poz. 973), a w szczególności: właściwie organizować czas pracy z monitorem ekranowym (przerwy w pracy, ćwiczenia korygujące, przemienność zadań), stosować krzesła z regulacją siedzisk i oparć, ustawić górną krawędź ekranu monitora na linii wzroku i w odpowiedniej odległości od oczu, nabyć umiejętności pisania metodą bezwzrokową Utrzymywać w suchości posadzki i płytki podłogowe, szczególnie w okresie wzmożonej wilgotności spowodowanej pogodą, mogących stwarzać zagrożenie potknięcia lub poślizgnięcia. Zgłaszać kierownictwu zauważone ubytki na drogach komunikacyjnych wewnątrz budynku (schody, korytarze) oraz na drogach prowadzących do obiektu. Chodniki i wykładziny powinny być mocowane do podłogi w taki sposób, aby uniknąć ich zawinięcia lub sfałdowania. Zapewnić prawidłowe oświetlenie dróg komunikacyjnych. Zachować uwagę oraz unikać pośpiechu podczas przemieszczania. Stosować nieuszkodzone szafy, nadstawki szaf, biurka i komody z prawidłowo działającymi mechanizmami zamykającymi. Po zakończeniu operacji wyciągania, wyszukiwania i pobierania dokumentacji zamykać drzwiczki, szuflady itp. Podczas schylania się pod stolik (biurko), w celu dotarcia do umieszczonej tam jednostki centralnej zachować szczególną ostrożność. Stosować nieuszkodzone szafy i stabilne regały. Obciążać meble biurowe, zgodnie z ich wytrzymałością. Równomiernie rozmieszczać obciążenie w meblach z zachowaniem właściwości środka ciężkości. Stosować podesty lub drabinki rozstawne. Właściwie organizować stanowisko pracy. Podczas instalowania sprzętu na stanowiskach pracy szczegółowo zaplanować tok robót i usunąć wszystko to, co może
Kontakty ciała z ostrymi przedmiotami np. podczas zszywania dokumentów, uderzenie o ostre krawędzie sprzętu i mebli biurowych, przecięcie skóry przez papier skutkujące powstaniem siniaków, naruszeniem tkanki skórnej z możliwością infekcji, ubytek krwi. Gorące powierzchnie wewnątrz drukarek laserowych skutkujące możliwością poparzenia się w wyniku przypadkowego kontaktu 1. Obciążenie psychofizyczne w wyniku znacznego wstrząsu psychicznego, nadmiernego wysiłku fizycznego - skutkujące możliwością zasłabnięcia lub rozstroju zdrowia. 2. Hakerzy komputerowi, uzależnienie od Internetu - możliwość problemów psychospołecznych. 3. Zagrożenie czynnikami biologicznymi związane z nieprawidłową wymianą powietrza itp. skutkujące możliwością alergii, podrażnień górnych dróg oddechowych itp. Substancje specyficzne dla komputerowego stanowiska pracy m.in. związki zawarte w tonerach drukarek, ozon i tlenki azotu emitowane przez drukarki laserowe skutkujące powstawanie uczuleń, podrażnień skóry, oczu lub górnych dróg oddechowych. Pożar skutkujący poparzeniami ciała, urazami powstałymi w wyniku prowadzenia chaotycznej akcji ratunkowej, możliwością zatrucia toksycznymi produktami spalania ryzyko utraty życia 23 powodować uraz w razie spadnięcia z wysokości. Utrzymywanie porządku w szafkach, szufladach. Unikać pośpiechu podczas czynności zszywania, dziurkowanie, spinania akt. Zbite naczynia wyrzucić do zewnętrznego pojemnika lub zostawić na wierzch z adnotacją dla sprzątaczki. Podczas prac ze sprzętem biurowym zawsze odłączyć urządzenie z gniazda zasilającego. Otwarcie urządzenia dokonać po czasie, w którym czynnik grzewczy ostygnie. Doskonalić umiejętności w zakresie komunikowania się, rozwiązywania konfliktów w grupie, asertywności, łagodzenia napięć, pokonywania własnej agresji. Stale doskonalić swoje umiejętności zawodowe. Właściwie organizować czas pracy, w tym często przewietrzać pomieszczenia, celem usunięcia zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych w powietrzu. Podczas czynności fizycznych, w tym ręcznego transportu, przyjmować właściwą postawę, a w przypadku większych ciężarów stosować małą mechanizację. Zachować właściwą higienę osobistą. Prozdrowotnie organizować czas wolny po pracy. Podczas wymiany tonerów w drukarkach, kserokopiarkach zachować szczególną ostrożność. Pomieszczenie, w którym dokonuje się drobnych napraw sprzętu winno być wentylowane, w celu zapobiegania zanieczyszczeniu powietrza i stresowi cieplnemu. Stosować się bezwzględnie do przepisów i zasad określonych w Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego a w szczególności: zabrania się używania otwartego ognia oraz palenia tytoniu w pomieszczeniach Kuratorium i WNP, zabrania się stosowania uszkodzonych przewodów elektrycznych, gniazd i wtyczek zasilających urządzenia, zabrania się jakichkolwiek samodzielnych napraw używanych narzędzi, urządzeń, źródeł światła itp. wszelkie zauważone odchylenia stwarzające możliwość wybuch pożaru
natychmiast zgłaszać kierownictwu Kuratorium, w przypadku zauważenia otwartego ognia, wydobywającego się dymu natychmiast powiadomić współpracowników, powiadomić kierownictwo Kuratorium, zawiadomić Straż Pożarną i przystąpić do gaszenia ognia za pomocą podręcznych środków gaśniczych, zabrania się zastawiania czymkolwiek dróg i wyjść ewakuacyjnych, w przypadku polecenia ewakuacji bezwzględnie podporządkować się dowódcy akcji ratowniczej. 2. Cechy ryzyka Ogólne ryzyko na stanowisku pracy małe. Konieczne jest podejmowanie działań, które zapewnią, że ryzyko zawodowe pozostanie na tym samym poziomie. 3. Kontakt z zagrożeniem Lekceważenie przepisów i zasad bhp, Nieuzasadniony pośpiech, Niestosowanie wymagań ergonomicznych podczas pracy z monitorem ekranowym, Niewłaściwe rozmieszczenie stosowanych mebli i urządzeń biurowych, Niewłaściwa postawa podczas podnoszenia i przemieszczania przedmiotów, Nieuprawnione naprawianie, manipulowanie w urządzeniach zasilanych prądem elektrycznym, Brak zachowania ostrożności podczas wykonywania pracy. Brak porządku na stanowisku pracy. Niestosowanie przepisów przeciwpożarowych. 4. Skutki ryzyka Wypadkowe: czasowa niezdolność do pracy, czasowe obniżenie sprawności. Zdrowotne: możliwość osłabienia sprawności i zdolności akomodacyjnych oczu, możliwość urazów układu szkieletowo-mięśniowego, urazy kończyn, skutki porażenia prądem elektrycznym, stres. 5. Symptomy zagrożenia i przeciwdziałanie Nie ustawiać urządzeń biurowych oraz jakichkolwiek przedmiotów w sposób przypadkowy, mogących swoim ruchem lub upadkiem stworzyć zagrożenie. Codziennie, przed rozpoczęciem pracy, sprawdzać stan techniczny wyposażenia stanowiska pracy tzw. lustracja miejsca pracy oraz przejść i dojść do stanowiska. Przestrzegać wymagania ergonomii podczas obsługi monitora ekranowego, przede wszystkim warunków oświetlenia, ustawienia monitora względem okna, odległości od oczu operatora, wysokości górnej krawędzi ekranu w stosunku do oczu oraz ustawienia klawiatury i siedziska. Stosować okulary korygujące wzrok, w przypadku zalecenia wpisanego przez lekarza w orzeczeniu o braku przeciwwskazań do pracy. Właściwie zorganizować swoje stanowisko pracy, przede wszystkim unikać ciągłej statyczności w pracy oraz konieczności zajmowania niewłaściwych pozycji. 24
Dbać o przewody zasilające prądem elektrycznym stosowane urządzenia oraz unikać stwarzania sytuacji oblania płynami tych urządzeń. Przedmioty podnosić tylko na wyprostowanym kręgosłupie a podczas ich przemieszczania trzymać możliwie blisko ciała. Dbać o higieną osobistą. 6. Reagowanie w sytuacji zagrożenia W razie zauważenie niewłaściwej pracy urządzenia zasilanego prądem elektrycznym natychmiast wyłączyć urządzenie oraz odłączyć zasilanie poprzez wyciągnięcie wtyczki z gniazdka. Natychmiast zgłosić przełożonemu zauważoną nieprawidłowość. W sytuacji, gdy zauważona nieprawidłowa praca urządzenia lub powstałe inne zagrożenie (np. zapach gazu, zagrożenie terrorem), w ocenie pracownika, stwarza znaczne zagrożenie należy natychmiast uprzedzić współpracowników i osoby postronne o zagrożeniu. W razie konieczności wskazać kierunek ewakuacji. W razie zagrożenia pożarowego podjąć działania ratownicze, zgłosić przełożonemu i upewnić się, że została zawiadomiona Straż Pożarna. W każdej sytuacji zachować spokój i wykonywać polecenia przełożonych. Informację sporządził; Informację zaakceptował Damian Michalewicz MIDRO Biuro Doradztwa i Usług BHP O ryzyku został poinformowany: Lp Data Stanowisko Nazwisko i imię Podpis pracownika 25
26