PREZENTACJA SAMOLOTU E 3A AWACS 10 marca 2009 roku 1. Baza Lotnicza Wojskowy Port Lotniczy Warszawa Okęcie
Samolot E 3 AWACS Samoloty dalekiego wykrywania i śledzenia E 3/A AWACS są zmodyfikowaną wersją Boeinga 707 320B i stanowią podstawowe ogniwo systemu NAPMO. Charakterystyczną cechą ich budowy jest ważąca 5200 kg, obrotowa antena radarowa w dielektrycznej osłonie, zamontowana na grzbiecie maszyny. Zbudowana jest z anteny radaru głównego i urządzenia identyfikującego przeciwnika IFF (Identification Friend Or Foe). Dzięki temu jest w stanie wykryć nisko lecące cele już z odległości 400 km i śledzić cele poza linią horyzontu nawet do 520 km. Systemy pokładowe oraz radar główny maszyny są zasilane w energię elektryczną jednocześnie przez siedem prądnic, z których każda posiada moc 75 kw i jest napędzana przez pracujące silniki samolotu. Samoloty E3A z reguły operują na wysokości 8 000 10 000 m. i zapewniają przy tym pokrycie radarowe terenu o powierzchni 312 000 km², a więc równego obszarowi Polski. Trzy samoloty E 3A są w stanie kontrolować sytuację powietrzną nad całą Europą Środkową. Samoloty E 3A są jednocześnie latającymi stanowiskami dowodzenia. Wykorzystując system JTIDS (Joint Tactical Information Distribution System Połączony System Dystrybucji Informacji Taktycznej) w czasie rzeczywistym, bezprzewodowo przesyłają dane do jednostek operacyjnych na morzu, lądzie i w powietrzu.
FRUIT FLY Od kilku lat, cyklicznie co miesiąc, prowadzone są międzynarodowe treningi sił i środków wydzielonych z Sił Powietrznych, Wojsk Lądowych i Marynarki Wojennej do wykonywania zadań w narodowym i sojuszniczym systemie obrony powietrznej. W treningach tych, noszących nazwę FRUIT FLY, załogi polskich samolotów bojowych, transportowych oraz śmigłowców ratownictwa lotniczego SAR (Search And Rescue) ćwiczą we współpracy i pod kontrolą załóg E 3A systemu AWACS. W czasie ćwiczeń FRUIT FLY załogi prowadzą loty we wspólnych ugrupowaniach bojowych samolotów uderzeniowych i samolotów osłony COMAO (Composite Air Operation), toczą walki z samolotami myśliwskimi przeciwnika, a także poszukują i udzielają pomocy medycznej zestrzelonym załogom. Z kolei naziemne i nawodne jednostki Obrony Przeciwlotniczej trenują niszczenie przeciwnika powietrznego w wydzielonych strefach działania. Treningi te mają na celu przygotowanie załóg lotniczych i obsad środków Obrony Przeciwlotniczej do działania we wspólnych ugrupowaniach podczas sojuszniczych ćwiczeń oraz misji w zapalnych punktach świata.
Polska jako członek NAPMO (NATO Airborne Early Warning & Control Programme Management Organisation) NAPMO organizacja kierowania i zarządzania programem wczesnego ostrzegania i naprowadzania powstała w styczniu 1980 r. Jej skład stanowią dwa komponenty samolotów wczesnego ostrzegania: skrzydło NATO 17 sztuk typu E 3A Sentry oraz dwie eskadry samolotów Sił Powietrznych Wielkiej Brytanii 7 sztuk typu E 3D. Dochodzi do tego ponad 40 naziemnych posterunków zintegrowanego systemu obrony powietrznej dostosowanych do współpracy z samolotami oraz węzły łączności i inne elementy niezbędne do funkcjonowania całości systemu. W programie NATO AWACS bierze udział 16 spośród 26 członków Sojuszu Północnoatlantyckiego. Komponent samolotów wczesnego ostrzegania stacjonuje w bazie głównej Geilenkirchen w Niemczech. Dysponuje wysuniętymi bazami lotniczymi w Trapanii (Sycylia), Aktion (Grecja) i Konva (Turcja) oraz wysuniętym punktem bazowania w Oerland (Norwegia). Polska uzyskała status pełnoprawnego członka NAPMO w grudniu 2006 roku, po 6 letnim okresie stażu w charakterze członka obserwatora. Od tego momentu, z formalno prawnego punktu widzenia, jest właścicielem określonej części z floty 17 samolotów E 3A oraz dwóch samolotów treningowych BOEING 707. Zautomatyzowany odbiór informacji o sytuacji powietrznej z systemu AWACS był możliwy dzięki wprowadzeniu automatycznego systemu dowodzenia DUNAJ oraz urządzeń transmisji danych LINK 11 i LINK 16. Jest także uprawniona do składania w odpowiedniej komórce SHAPE (Supreme Headquarters Allied Power Europe) zamówienia, na kontrolę polskiej przestrzeni powietrznej przez załogę samolotu E 3A systemu AWACS w sytuacjach, które w ocenie Dowództwa Sił Powietrznych wymagają wzmocnienia naziemnego systemu rozpoznania radiolokacyjnego.
Sytuacje takie występują najczęściej podczas ważnych wydarzeń, m.in. podczas wizyt głów państw, wymagających wprowadzenia stref ograniczonego ruchu lotniczego lub całkowitego zakazu wykonywania lotów w rejonie kilkunastu/kilkudziesięciu kilometrów od miejsc przebywania gości. Tego typu sytuacje miały miejsce jeszcze przed naszą akcesją do NAPMO: dwukrotnie w 2005 roku podczas obchodów 60. rocznicy wyzwolenia Oświęcimia (27.01.2005 r.) i podczas 25. rocznicy utworzenia Solidarności (31.08.2005 r.), również podczas wizyty Papieża Benedykta XVI (25 27.08.2006 r.) oraz wizyty byłego prezydenta USA Georga Busha (08.06.2007 r.). Ostatnio, polską przestrzeń powietrzną samoloty E 3A kontrolowały podczas Nieformalnego Szczytu ministrów Obrony Narodowej NATO w Krakowie (19 20.02.2009 r.). Za każdym razem, załogi samolotów E 3A przebywały w przestrzeni powietrznej od kilku do kilkudziesięciu godzin, realizując zadania dozoru państwowego z gotowością do naprowadzenia polskich załóg samolotów myśliwskich na naruszyciela stref zakazu lotów.