Komentarz do Ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

Komentarz do Ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych Autor: Karolina Mordasewicz, prawnik w firmie Carbon Engineering (grupa Consus) 21 czerwca weszła w życie nowa Ustawa o systemie handlu uprawnieniami do emisji. Ustawa określa zasady funkcjonowania w Polsce, funkcjonującego w całej Unii Europejskiej, systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Poniżej zostało omówione, co Ustawa wprowadza, a na jakie regulacje dopiero czekamy oraz najważniejsze problemy interpretacyjne. Co Ustawa wprowadza Ustawa reguluje min. jakie instalacje są objęte systemem, zasady rozporządzania uprawnieniami do emisji, zasady zdobywania uprawnień do emisji w drodze aukcji, jednak na razie tylko uprawnień pozostałych z niewykorzystanych niektórych rezerw, zasady dotyczące monitorowania emisji przez prowadzących instalacje i operatorów statków powietrznych oraz system sankcji za niewykonywanie obowiązków wynikających z Ustawy. Operacje lotnicze i nowe sektory Zgodnie z Ustawą system handlu uprawnieniami do emisji obejmuje instalacje, które ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej działalności, powodują znaczną emisję gazów cieplarnianych. Przepisy nowej Ustawy rozszerzają system handlu emisjami od 2012 r. o operacje lotnicze, które rozpoczynają się lub kończą na terytorium państwa członkowskiego UE. Nowa Ustawa daje podstawę prawną wydania zezwoleń na emisję instalacjom z sektorów, które dopiero zostaną włączone do systemu handlu emisjami od 2013 r. Zgodnie z przepisem Dyrektywy 2009/29/WE, zmieniającej Dyrektywę 2003/87/WE (tzw. Dyrektywy EU ETS), który nie obowiązuje bezpośrednio i dlatego wymagał implementacji w Ustawie, instalacje te mają obowiązek uzyskać zezwolenia na emisję do 30 czerwca 2011 r. KOBIZE zastąpi KASHUE Ustawa rozszerza zakres zadań Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE) o zadania związane z administrowaniem systemem handlu uprawnieniami do emisji, czyli w skrócie KOBIZE zastąpi KASHUE. Nadzór nad systemem sprawuje Minister Środowiska, jest on organem wyższego stopnia w stosunku do marszałka województwa oraz starosty w sprawach rozstrzyganych na podstawie Ustawy. Uprawnienia do emisji są utrzymywane w Krajowym Rejestrze.

Wykazy instalacji objętych systemem od 2013 r. wraz z liczbą bezpłatnych uprawnień Przejściowy przydział bezpłatnych uprawnień jest wyjątkiem od zasady sprzedaży wszystkich uprawnień na aukcji, która będzie obowiązywać od 2013 r. (art. 10 Dyrektywy EU ETS). KOBiZE przygotuje projekt wykazu instalacji objętych systemem od 1 stycznia 2013 r. wraz z przyznaną im, na podstawie art. 10 a Dyrektywy EU ETS, liczbą bezpłatnych uprawnień do emisji. Chodzi tu o uprawnienia dla sieci ciepłowniczych, kogeneracji o wysokiej sprawności oraz instalacji w sektorach narażonych na znaczące ryzyko ucieczki emisji. KOBiZE przekazuje projekt wykazu Ministrowi Środowiska. Minister Środowiska przygotuje projekt wykazu instalacji wytwarzających energię elektryczną objętych systemem od 1 stycznia 2013 r. wraz z przyznaną im, na podstawie art. 10 c Dyrektywy EU ETS, liczbą bezpłatnych uprawnień na modernizację wytwarzania energii elektrycznej. Wykazy są udostępniane społeczeństwu i zapewniona musi zostać możliwość udziału społeczeństwa przy opracowywaniu projektów wykazów. Po konsultacji z Radą Ministrów projekty wykazów są przekazywane Komisji europejskiej do 30 września 2011. Po akceptacji KE RM przyjmie wykazy w drodze rozporządzenia. Zasada swobodnego rozporządzania uprawnieniami do emisji Uprawnieniami do emisji można swobodnie rozporządzać (art. 10 Ustawy). Uprawnienia niewykorzystane w danym roku okresu rozliczeniowego zachowują ważność w kolejnych latach tego okresu a niewykorzystane w danym okresie rozliczeniowym, znajdujące się na rachunkach, będą zastępowane odpowiednią liczbą uprawnień ważnych w kolejnym okresie rozliczeniowym. Z zasady swobodnego rozporządzania uprawnieniami do emisji wynika swobodny obrót uprawnieniami do emisji między podmiotami, które mają rachunek w rejestrze państwa członkowskiego UE, ale także swoboda w przenoszeniu uprawnień pomiędzy instalacjami stanowiącymi własność jednego podmiotu. Prowadzący instalacje posiada w Krajowym Rejestrze rachunki dla każdej instalacji osobno oraz może posiadać osobisty rachunek posiadania. Jeżeli prowadzący instalacje jest ich jedynym właścicielem to może swobodnie (ale z zachowaniem warunków rynkowych, min. cen transferowych) przenosić uprawnienia pomiędzy rachunkami instalacji i swoim osobistym rachunkiem posiadania. Swoboda w przenoszeniu uprawnień pomiędzy instalacjami stanowiącymi własność jednego podmiotu wynika z przepisu, że uprawnieniami można swobodnie rozporządzać. Można by było jeszcze dodać to w Ustawie wprost. 2

KPRU Rozdział uprawnień do emisji dla instalacji objętych systemem będzie miał miejsce jak dotychczas w Krajowym Planie Rozdziału Uprawnień (KPRU), na podstawie informacji przekazywanych przez prowadzących instalacje objęte systemem. KPRU opracowuje KOBiZE. KPRU zawiera m.in. całkowitą liczbę uprawnień do emisji przeznaczonych do rozdziału w danym okresie rozliczeniowym, liczbę uprawnień do emisji dla poszczególnych rodzajów instalacji, a także krajową rezerwę uprawnień do emisji dla nowych instalacji i tych, w których dokonano zmiany oraz rezerwę dla zatwierdzonych projektów wspólnych wdrożeń (projekty JI), które wywołają obniżenie emisji CO2 w instalacjach objętych systemem. W rezerwie uprawnień do emisji dla nowych instalacji wyodrębnia się rezerwę na instalacje zidentyfikowane po 1 stycznia 2008 oraz na planowane projekty JI. Rezerwa na projekty wspólnych wdrożeń (JI) Ustawa również reguluje procedurę przekazywania jednostek redukcji emisji (ERU), które powstają z zamiany uprawnień do emisji (EUA) z rezerwy na zatwierdzone projekty JI albo rezerwy na planowane projekty JI, na rachunki podmiotów realizujących te projekty. Rezerwy dotyczą projektów, które wpływają na obniżenie emisji z instalacji objętych systemem. Uprawnienia pozostałe z niewykorzystanych rezerw będą sprzedawane na aukcjach Ustawa stanowi, że uprawnienia do emisji z Krajowej Rezerwy uprawnień do emisji dla instalacji nowych lub tych, w których dokonano zmiany w instalacji, oraz rezerwy uprawnień do emisji dla projektów wspólnych wdrożeń posiadających listy zatwierdzające, które powodują obniżenie emisji w instalacjach objętych systemem, które nie zostaną wykorzystane do dnia 31 grudnia 2012 r., mogą zostać zbyte w drodze aukcji, z tym, że łączna liczba uprawnień do emisji przeznaczonych do zbycia w drodze aukcji nie może przekroczyć 10% całkowitej liczby uprawnień do emisji przeznaczonych do rozdziału w okresie rozliczeniowym 2008-2012. Przeprowadzenie aukcji wymaga zgody Rady Ministrów w drodze uchwały, wyrażanej na wniosek Ministra Środowiska. Pieniądze z aukcji będą stanowiły dochód budżetu państwa. Uprawnienia pozostałe po zlikwidowanej instalacji W art. 49 Ustawa stanowi, że uprawnienia pozostałe po instalacji, która przestała spełniać przesłanki objęcia systemem, lub gdy wielkość emisji z instalacji w poprzednim roku okresu rozliczeniowego wyniosła zero (instalacja zlikwidowana), zasilą Krajową Rezerwę. 3

Wniosek o zmianę zezwolenia W razie zmiany w instalacji, zmiany prowadzącego instalację lub jego nazwy, zmiany planu monitorowania, zmiany przepisów regulujących sposób monitorowania lub zmiany przepisów określających rodzaje instalacji objęte systemem, prowadzący instalację jest obowiązany do wystąpienia z wnioskiem o zmianę zezwolenia w ciągu 30 dni. W przypadku podziału instalacji oraz gdy instalacja przestała spełniać przesłanki objęcia systemem jest na to 21 dni. Opłaty Ustawa wprowadza obowiązek ponoszenia opłat związanych z otwieraniem i utrzymywaniem rachunków w rejestrze (odpowiednio jednorazowo 100 euro i opłata roczna 25 euro). Opłaty te będą wnosić prowadzący instalacje, operatorzy statków powietrznych oraz wszyscy inni posiadacze tzw. osobistych rachunków posiadania na rachunek NFOŚiGW. Za wniosek o przyznanie uprawnień do emisji płaci się 100 euro na rachunek Ministerstwa Środowiska. W art. 27 Ustawa modyfikuje zasady wnoszenia opłaty za wprowadzanie dwutlenku węgla do powietrza. Kary pieniężne Ustawa zawiera rozdział dotyczący kar pieniężnych, za brak zezwolenia na uczestnictwo w systemie- 50 000 euro, za nieprzedłożenie KOBIZE w terminie zweryfikowanego raportu o wielkości emisji - 10 000 euro, za nierozliczenie w terminie wielkości emisji wynikającej ze zweryfikowanego raportu- obowiązuje kara pieniężna w wysokości iloczynu liczby uprawnień, która nie została umorzona i 100 euro, za niezgłoszenie w terminie faktu, że instalacja przestała spełniać warunki uczestnictwa w systemie - 5 000 euro. Na jakie regulacje dopiero czekamy Ustawa dokonuje tylko częściowej transpozycji prawa Unii Europejskiej i już w momencie jej wejścia w życie potrzebna jest jej nowelizacja. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu Ustawy, ustawa ta stanowi jedynie środek o charakterze tymczasowym do czasu opracowania przepisów zapewniających pełną transpozycję dyrektywy 2009/29/WE [zmieniającej Dyrektywę 2003/87/WE, tzw. Dyrektywę EU ETS], które będą stanowiły odrębną regulację i które będą obowiązywały od 2013 r. Odrębna regulacja oznacza kolejną ustawę o systemie handlu uprawnieniami do emisji ale może wystarczy tylko jej nowelizacja. Na jej przeprowadzenie pozostało półtora roku. Byłoby wskazane nie zostawianie tej sprawy na koniec 2012 r. 4

Zasady charakteryzujące okres rozliczeniowy 2013-2020, w tym wprowadzenie aukcjonizmu od 2013 r. Min. Ustawa reguluje tylko funkcjonowanie systemu handlu w obecnie trwającym okresie rozliczeniowym, tj. 2008 2012, które w wielu kwestiach zasadniczo różni się od zasad funkcjonowania systemu w przyszłych ośmioletnich okresach, które rozpoczną się od 1 stycznia 2013 r. W przeciwieństwie do tego, co można przeczytać na stronie Ministerstwa Środowiska ustawa owszem reguluje sposób przeprowadzania aukcji uprawnień do emisji ale to nieprawda, że sprzedaż uprawnień do emisji gazów cieplarnianych w II okresie handlu uprawnieniami do emisji w ramach systemu EU ETS, prowadzona będzie poprzez krajową platformę aukcyjną. W II okresie na aukcji sprzedawane będą tylko uprawnienia z rezerw, które nie zostaną wykorzystane do 31 grudnia 2012, więc nie jest to jeszcze pełny system aukcyjny. Pełny aukcjonizm dotyczy III okresu rozliczeniowego. Nie ma w Ustawie odniesienia do obowiązku sprzedaży wszystkich uprawnień na aukcji od 2013 roku. Taki zapis, jak również wszystkie zasady charakteryzujące okres rozliczeniowy 2013-2020 powinny się znaleźć w Ustawie w celu pełnej implementacji Dyrektywy. Ustawa dopiero musi zostać znowelizowana, żeby ten pełny system aukcyjny wprowadzić. Obecnie uregulowane w Ustawie aukcje dotyczą tylko tej małej liczby uprawnień z niewykorzystanych rezerw. Bezpłatne uprawnienia i ryzyko ucieczki emisji Ustawa nie zawiera uregulowań dotyczących bezpłatnych uprawnień ani zjawiska ucieczki emisji. Kwestia bezpłatnych uprawnień powinna być jak najszybciej implementowana aby umożliwić sieciom ciepłowniczym, kogeneracji o wysokiej sprawności i instalacjom z sektorów narażonych na znaczące ryzyko ucieczki emisji wystąpienie z wnioskiem o przydział bezpłatnych uprawnień z art. 10 a (tzw. benchmarki) oraz instalacjom wytwarzającym energię elektryczną wystąpienie z wnioskiem o przydział bezpłatnych uprawnień z art. 10 c na modernizację wytwarzania energii elektrycznej (tzw. derogacje dla energetyki). Ustawa niestety jest przykładem spóźnionej i niepełnej implementacji prawa unijnego. Ministerstwo Środowiska tłumaczy, że nie cała wina leży po stronie polskiego ustawodawcy. Podobno Polska czekała na przepisy Komisji Europejskiej dotyczące np. bezpłatnych uprawnień, czyli Decyzję Komisji z dnia 27 kwietnia 2011 roku w sprawie ustanowienia przejściowych zasad dotyczących zharmonizowanego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji w całej Unii na mocy art. 10 a dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i Decyzję Komisji z 29 marca 2011 w sprawie metodologii przejściowego przydziału instalacjom wytwarzającym energię elektryczną bezpłatnych uprawnień do emisji na mocy art. 10c ust. 3 dyrektywy 2003/87/WE, które też były spóźnione. Jednak inne kraje UE były przygotowane do implementacji tych przepisów bo oparły się na ostatecznej wersji projektu. 5

Poza tym nowa Ustawa nie ma związku z przepisami dotyczącymi bezpłatnych uprawnień bo ich jeszcze nie wprowadziła. Problemy z interpretacją Niestety ustawa nie jest tak transparentna jak pisze o niej Ministerstwo Środowiska. Szczególne problemy interpretacyjne dotyczą instalacji, które będą objęte systemem dopiero od 2013 r. i planują składać wnioski o bezpłatne uprawnienia. Ustawa wprowadza przedsiębiorców w błąd, co do wymogu uzyskania zezwolenia na uczestnictwo w systemie oraz co do wymogu weryfikacji informacji o wielkości emisji za lata 2005-2009. Problemy interpretacyjne dotyczą też planu monitorowania, bezpłatnych uprawnień i projektów JI. Wymóg uzyskania zezwolenia na uczestnictwo w systemie Prowadzący instalację objętą systemem jest obowiązany do uzyskania zezwolenia na uczestnictwo w systemie, które umożliwi mu zakup uprawnień do emisji. Zezwolenie jest wydawane na wniosek prowadzącego instalację na okres nie dłuższy niż 10 lat, dla większych instalacji przez marszałka województwa (dla mniejszych przez starostę). Zgodnie z art. 89 ust. 1 (rozdział o przepisach przejściowych Ustawy) prowadzący instalacje objęte systemem EU ETS od 2013 r (należące do rodzajów instalacji określonych w załączniku nr 1 do Ustawy) muszą uzyskać zezwolenie (do 30 czerwca 2011), na, jak się potocznie przyjęło mówić- uczestnictwo w systemie, a poprawnie- na emisję gazów cieplarnianych z instalacji objętej systemem. Na uczestnictwo w systemie nie trzeba uzyskiwać zezwolenia, zostaje się objętym na podstawie przepisów. Chodzi tu o decyzję administracyjną zezwalającą na emisję gazów cieplarnianych z instalacji objętej systemem (art. 3 pkt. 16 Ustawy). Jednak z art. 89 ust.4 Ustawy można mylnie wywnioskować, że jeżeli prowadzący instalację wchodzącą do systemu EU ETS od 2013 przekazał KOBIZE informacje o wielkości emisji za lata 2005-2009 (o których mowa w art. 20 ust. 1 Ustawy) przed wejściem w życie Ustawy, to nie musi już uzyskiwać zezwolenia bo uznaje się, że obowiązek określony w tym przepisie został spełniony. Powstał tu problem interpretacyjny, czy w tym przepisie odnosi się do art. 20 ust. 1 jak nakazywałaby interpretacja gramatyczna zdania, czy odnosi się do art. 89, co sugeruje umiejscowienie tego zdania w art. 89, a nie w art. 20 lub osobnym artykule rozdziału o przepisach przejściowych. Wymóg uzyskania zezwolenia na emisję gazów cieplarnianych nakłada art. 4 Dyrektywy EU ETS (uwaga: w tłumaczeniu art. 4-6 Dyrektywy niepotrzebnie zamiennie używane są słowa zezwolenie i pozwolenie) oraz art. 40 ust 1. Ustawy. Dyrektywa nie zakłada żadnych 6

wyjątków od obowiązku uzyskania zezwolenia, więc Ustawa nie może z tego obowiązku nikogo zwolnić. W tym przepisie odnosi się więc do art. 20 ust. 1, czyli obowiązku przekazania KOBIZE informacji o wielkości emisji za lata 2005-2009. To chyba jednak dość oczywiste, że jeśli ktoś złożył już te dane, to nie musi ich składać ponownie. Jednak gdyby ustawodawcy chodziło tylko o to, że przekazanie KOBIZE informacji o wielkości emisji za lata 2005-2009 przed wejściem w życie Ustawy uznaje się za spełnienie obowiązku przekazania tych danych, ustawodawca nie umieściłby tego przepisu w ust. 4 art. 89 bo nie miałoby to z nim związku. Jeśli ustawodawca umieścił to zdanie w art. 89 mówiącym o obowiązku uzyskania zezwolenia, tym samym wskazał na związek pomiędzy przekazaniem KOBIZE informacji o wielkości emisji za lata 2005-2009, o których mowa w art. 20 ust. 1, przed wejściem w życie Ustawy z obowiązkiem uzyskania zezwolenia. Niespełnienie wymogu uzyskania zezwolenia lub niedotrzymanie daty 30 czerwca spowoduje odrzucenie przez Komisję wniosku o przyznanie bezpłatnych uprawnień na modernizację wytwarzania energii elektrycznej oraz znacznie zmniejszy szanse otrzymania bezpłatnych uprawnień przez sieci ciepłownicze i kogenerację o wysokiej sprawności. Wymóg uzyskania zezwolenia na emisję gazów cieplarnianych implementowany w art. 40 ust. 1 Ustawy zawiera datę do 30 czerwca 2011. Wynika ona, choć nie wprost, z art. 3 lit. h) Dyrektywy EU ETS, który mówi, że instalacja, która uzyskała zezwolenie na emisję gazów cieplarnianych po raz pierwszy po dniu 30 czerwca 2011 jest nową instalacją. W art. 10 a ust. 7 akapit 3 Dyrektywy EU ETS natomiast jest mowa o tym, że Nie przydziela się żadnych bezpłatnych uprawnień w odniesieniu do jakiegokolwiek wytwarzania energii elektrycznej przez instalacje nowe. Z tego wynika, że jeśli instalacja nie uzyska zezwolenia do 30 czerwca 2011 i będzie w efekcie nową instalacją, nie będzie ona mogła skorzystać z tzw. derogacji z art. 10 c Dyrektywy. Zgodnie z art. 10 a ust. 7 akapit 1 Dyrektywy EU ETS bezpłatne uprawnienia przydzielane na podstawie art. 10 a, sieciom ciepłowniczym i kogeneracji (art. 10 a ust. 4) oraz instalacjom w sektorach narażonych na znaczące ryzyko ucieczki emisji (art. 10 a ust. 7) nie będą przysługiwały nowym instalacjom za wyjątkiem ogólno wspólnotowej rezerwy. Zgodnie z art. 10 a ust. 7 akapit 1, 5% liczby uprawnień w całej Wspólnocie dla okresu 2013-2020 jest rezerwowana dla nowych instalacji. 7

Wymóg weryfikacji informacji o wielkości emisji za lata 2005-2009 Zgodnie z art. 20 ust 1. Ustawy, prowadzący instalację wchodzącą do systemu EU ETS od 2013 musi przekazać KOBIZE informacje o wielkości emisji za lata 2005-2009 ale Ustawa nie podaje terminu. Dyrektywa EU ETS w art. 9 a ust. 2 ustanowiła datę 30 kwietnia 2010 ale ona minęła rok temu, więc prawdopodobnie dlatego nie wprowadzono jej w Ustawie. Zgodnie z art. 20 ust. 3 i 4 Ustawy informacje o wielkości emisji za lata 2005-2009 KOBIZE przekazuje Ministerstwu a ono Komisji. Zgodnie z art. 20 ust. 2 Ustawy dla CO 2, N 2 O i PCF s informacje o wielkości emisji za lata 2005-2009 przygotowuje się w sposób i w formie określonych w decyzji Komisji nr 2007/589/WE ustanawiającej wytyczne dotyczące monitorowania i sprawozdawczości (w tym weryfikacji) lub zgodnie z najlepszą dostępną wiedzą. Po pierwsze taka forma implementacji decyzji Komisji poprzez samo odesłanie nie jest prawidłowa bo przepisy powinny być przeniesione do prawa krajowego. Po drugie alternatywa teoretycznie pozwala nie stosować decyzji Komisji. Zgodnie z art. 9 a ust. 2 Dyrektywy EU ETS dane dotyczące emisji muszą być należycie uzasadnione i zweryfikowane przez niezależnego weryfikatora. Ustawa o tym nie mówi a powinna (w art. 20). Przedsiębiorcy są wprowadzeni w błąd, że nie ma wymogu weryfikowania danych przez niezależnego weryfikatora. Na gruncie prawa polskiego nie ma, jednak jeśli Komisja odrzuci dane, to konsekwencje poniesie przedsiębiorca. Nie można wymagać od przedsiębiorcy stosowania Dyrektywy bo nie obowiązuje ona bezpośrednio i jest skierowana tylko do ustawodawcy. Plan monitorowania dołączany do wniosku o wydanie zezwolenia Zgodnie z art. 42 ust. 2 pkt. 3 Ustawy do wniosku o wydanie zezwolenia dołącza się min. plan monitorowania wielkości emisji. Jest to punkt, który przedsiębiorcom sprawia najwięcej trudności. Plan monitorowania, który określa sposób monitorowania wielkości emisji, sporządza się zgodnie z art. 58 Ustawy. Zgodnie z art. 58 ust. 1 Ustawy dla instalacji wchodzących do systemu od 2013 r. plan monitorowania sporządza się zgodnie z Decyzją Komisji nr 2007/589/WE ustanawiającą wytyczne dotyczące monitorowania i sprawozdawczości. Decyzja nie obowiązuje poszczególnych instalacji bezpośrednio, jest skierowana po Państw, implementacja decyzji do prawa krajowego poprzez samo odniesienie do tej decyzji wydaje się niewystarczająca. Zgodnie z art. 58 ust. 2 Ustawy Minister Środowiska określi w drodze rozporządzenia min. sposób monitorowania, formę raportu i sposób weryfikacji, co powinno stanowić prawidłową implementację decyzji Komisji. Art. 58 odnosi się do planu monitorowania dla instalacji wchodzących do systemu od 2013 r. i brakuje informacji, czy dotyczy on również instalacji, które już są w systemie. 8

Wnioski o bezpłatne uprawnienia z art. 10 a i 10 c Dyrektywy EU ETS W Ustawie brak implementacji przepisów o bezpłatnych uprawnieniach, czyli uprawnieniach dla sieci ciepłowniczych, kogeneracji o wysokiej sprawności oraz instalacji w sektorach narażonych na znaczące ryzyko ucieczki emisji (tzw. benchmarki z art. 10 a) i uprawnieniach na modernizację wytwarzania energii elektrycznej (tzw. derogacje z art. 10 c). Potrzebna jest nowelizacja Ustawy w tym zakresie. Ustawa mówi o wykazach instalacji objętych systemem od 1 stycznia 2013 r. wraz z przyznaną im, na podstawie art. 10 a i 10 c Dyrektywy EU ETS, liczbą bezpłatnych uprawnień do emisji. Samo odwołanie do Dyrektywy EU ETS nie stanowi jednak implementacji przepisów dotyczących tych uprawnień. Instalacje aplikujące o bezpłatne uprawnienia muszą wypełnić dokumenty już teraz (min. wyliczenie bezpłatnych uprawnień i raport o metodologii). Przedsiębiorcy działają bez podstawy prawnej. Decyzja Komisji z dnia 27 kwietnia 2011 roku w sprawie ustanowienia przejściowych zasad dotyczących zharmonizowanego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji w całej Unii na mocy art. 10 a dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ani Decyzja Komisji z 29 marca 2011 w sprawie metodologii przejściowego przydziału instalacjom wytwarzającym energię elektryczną bezpłatnych uprawnień do emisji na mocy art. 10c ust. 3 dyrektywy 2003/87/WE nie obowiązują przedsiębiorców bezpośrednio. Poprzez zmiany, które Ustawa wprowadza (w art. 82) w Ustawie o systemie zarządzania uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych została usunięta bariera uniemożliwiająca dotychczas wykorzystanie uprawnień z rezerwy na projekty wspólnych wdrożeń. Niestety tu też mamy do czynienia z problemem interpretacyjnym. Nadal istnieje niepewność, co do możliwości wykorzystania uprawnień do emisji z rezerwy z Krajowego Planu Rozdziału Uprawnień na lata 2008-2012 na projekty wspólnych wdrożeń. Wygląda na to, że według Ustawy przedsiębiorcy nie będą mogli skorzystać z rezerwy na projekty JI powodujące redukcję pośrednią w systemie, które są już zrealizowane i obecnie funkcjonujące. Literalna interpretacja przepisów (art. 82 ust. 7) lit. b) oraz lit. d) Ustawy prowadzi do takiego wniosku. Projekty redukcji bezpośredniej (art. 82 ust. 7) lit. b) Ustawy) mogą być zrealizowane (art. 82 ust. 7) lit. d) Ustawy poprzez wykluczenie warunku z art. 39 ust. 1 pkt. 1 Ustawy o systemie zarządzania, który mówi, że projekty nie mogą być zrealizowane). Zastanawia skąd to rozróżnienie projektów redukcji bezpośredniej i pośredniej. Mało prawdopodobne, żeby taki był cel ustawodawcy. 9

Mówiąc o redukcji emisji w wielu instalacjach, mówimy o projektach powodujących redukcję pośrednią w systemie handlu emisjami, a mówiąc o redukcji w pojedynczej instalacji, mówimy o projektach powodujących redukcję bezpośrednią. Obecnie praktycznie wszystkie projekty JI w Polsce, które mogłyby skorzystać z rezerwy uprawnień emisji na JI, są projektami redukcji pośredniej, wiele z nich jest już zrealizowanych. Wszystkie projekty będą musiały być zrealizowane do 28 lutego 2012 roku. Przy literalnej interpretacji można przyjąć, że tylko nieliczne projekty skorzystają z rezerwy. W przypadku projektów JI powodujących redukcję pośrednią, nieliczne projekty, które są jeszcze niezrealizowane, zdążą z realizacją do 28 lutego 2012. Do tej daty zostało mniej niż rok, a niektórzy przedsiębiorcy czekają ponad rok na samą weryfikację projektu. W przypadku projektów JI powodujących redukcję bezpośrednią dana instalacja, żeby dostać uprawnienia do emisji z rezerwy, czyli jednostki poświadczonej redukcji emisji (ERU), musiałaby umorzyć odpowiednią liczbę posiadanych przez nią uprawnień do emisji (EUA). To się jednak nie opłaca, bo EUA są droższe niż ERU. Inaczej jest przy redukcji pośredniej, bo wtedy to państwo, a nie instalacja, umarza uprawnienia do emisji (EUA) z posiadanej rezerwy i instalacja dostaje jednostki poświadczonej redukcji emisji (ERU). Datę 28 lutego 2012 roku, jako termin zakończenia projektów, wprowadza Ustawa, choć to nie było konieczne. Żeby umożliwić wykorzystanie rezerwy większej liczbie projektów, przynajmniej powinna być to data, do której projekty muszą być tylko zatwierdzone. Aby z rezerwy mogły skorzystać także projekty redukcji pośredniej wskazane byłoby stosowanie interpretacji celowościowej prawa. W interesie Polski jest maksymalne wykorzystanie rezerwy, gdyż zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej w sprawie zapobiegania podwójnemu liczeniu uprawnienia z rezerwy, o której mówimy, niewykorzystane do końca 2012 r., zostaną anulowane. Weryfikacja projektów wspólnych wdrożeń W Ustawie należałoby dopuścić większą liczbę weryfikatorów projektów JI, żeby przyspieszyć proces weryfikacji. Obecnie nawet dla ścieżki krajowej JI uprawnieni są tylko weryfikatorzy międzynarodowi a moglibyśmy mieć swoich weryfikatorów krajowych. Wymóg uzyskiwania przez projekty JI zarówno weryfikacji jak i opinii KOBIZE niepotrzebnie wydłuża procedurę. Ponadto wymóg dołączenia raportu niezależnej jednostki o projekcie JI do wniosku o list popierający, w sytuacji, kiedy dla niektórych projektów wydawany byłby wyłącznie list zatwierdzający, spowodowałoby niemożność wypełnienia 10

przez Ministra Środowiska obowiązku przekazania takiego raportu Komisji Europejskiej przed zatwierdzeniem projektu, co uniemożliwiłoby zatwierdzanie projektów. Inne przykładowe nieścisłości W art. 13 ust. 2 pkt. 1 jest mowa o rezerwie dla instalacji zidentyfikowanych po dniu 1 stycznia 2008 r. oraz na planowane projekty wspólnych wdrożeń, podczas gdy w KPRU w załączniku pkt. 6 jest mowa tylko o rezerwie na planowane projekty JI. Jeżeli uprawnienia są przeznaczone w KPRU na projekty JI to nie mogą być wydane dla instalacji, które nie uczestniczą w projekcie JI. W art. 13 ust. 2 pkt. 2 Ustawy jest mowa o rezerwie uprawnień do emisji pozyskanych w przypadku zmiany KPRU. Powstałaby rezerwa bez celu a takiej KPRU nie przewiduje. (Jest to zapis, który znalazł się dopiero w projekcie z 11 lutego 2011.) Ustawa o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych zastąpiła Ustawę z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji. Tekst Ustawy znajduje się na stronie Sejmu: http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20111220695 Karolina Mordasewicz, prawnik w firmie Carbon Engineering (grupa Consus) Kontakt w sprawie artykułu: karolina.mordasewicz@projektydlaklimatu.pl 11