Raport o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych po III kwartałach 2015 roku URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO DEPARTAMENT BANKOWOŚCI SPÓŁDZIELCZEJ i SPÓŁDZIELCZYCH KAS OSZCZĘDNOŚCIOWO - KREDYTOWYCH Warszawa, grudzień 2015 r.
Spis treści Rozdział 1 Najważniejsze uwagi i spostrzeżenia... 3 Rozdział 2 Charakterystyka sektora skok... 5 Rozdział 3 Aktywa - działalność kredytowa i inwestycyjna... 7 Działalność kredytowa sektora... 7 Pozostałe aktywa kas... 14 Rozdział 4 Jakość portfela kredytowego... 16 Sprzedaż wierzytelności... 19 Rozdział 5 Sytuacja płynnościowa kas... 21 Rozdział 6 Źródła finansowania działalności kas... 23 Struktura depozytów... 24 Rozdział 7 Fundusz własne i adekwatność kapitałowa... 28 Rozdział 8 Wyniki sektora skok... 30 Przychody... 31 Koszty... 31 Wynik finansowy... 32 Rozdział 9 Wybrane dane charakteryzujące sytuację w sektorze skok... 36 Rozdział 10 Spis tabel i wykresów... 39 Spis tabel... 39 Spis wykresów... 41 Strona 2 z 43
Rozdział 1 Najważniejsze uwagi i spostrzeżenia Raport zawiera informacje o sytuacji w sektorze spółdzielczych kas oszczędnościowokredytowych według stanu na 30 września 2015 r. i sporządzony został głównie na podstawie danych sprawozdawczych. Analizując dostępne dane stwierdzono, że nie wszystkie kasy uwzględniły w swojej sprawozdawczości uwagi i zastrzeżenia KNF zgłaszane po przeprowadzanych kontrolach. Ponadto w przypadku części kas, w których Komisja zleciła ponowne badanie sprawozdania finansowego za rok 2013, korekty wskazywane przez biegłego rewidenta nie zostały wprowadzone do ich sprawozdawczości. W związku z tym faktyczna sytuacja kas może się nadal różnić od zaprezentowanej w sprawozdawczości. Na koniec września 2015 r. działalność prowadziło 49 kas. W 2014 roku 1 kasa połączyła się z inną kasą, 2 kasy zostały przejęte przez banki, natomiast działalność 2 kas została zawieszona, tj. SKOK Wspólnota i SKOK Wołomin, a właściwe sądy gospodarcze ogłosiły ich upadłość we wrześniu 2014 r. oraz w lutym 2015 r. W sierpniu br. kolejna kasa została przejęta przez bank. Ze względu na trwające procesy restrukturyzacyjne w sektorze skok prezentowane dane, także historyczne, w celu zachowania ich porównywalności zostały przedstawione przede wszystkim w odniesieniu do kas działających na koniec września 2015 roku. Natomiast dla zobrazowania procesów zachodzących w sektorze skok zaprezentowano także dane dotyczące kas działających na koniec poszczególnych okresów sprawozdawczych. Na podstawie analizy danych sprawozdawczych kas stwierdzić należy, że sytuacja sektora skok w III kwartale 2015 r. uległa niewielkiej zmianie. Fundusze własne - obliczone zgodnie z ustawą z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 1450 z późn. zm.; dalej: ustawa o skok) - na koniec września 2015 r. wynosiły 472 mln zł i w stosunku do grudnia 2014 r. ich wartość wzrosła się o 134,4 mln zł. Wzrost ten był wynikiem objęcia i opłacenia udziałów w niektórych kasach przez Kasę Krajową. Uwzględniając jednak wyniki inspekcji, wartość funduszy powinna być prezentowana na poziomie nie wyższym niż (-) 80 mln zł (wedle szacunków korekty powinny być dokonane na poziomie co najmniej 552 mln zł). Jednocześnie sprawozdawczość pięciu kas nie uwzględnia wszystkich ustaleń biegłego rewidenta stwierdzonych po przeprowadzonych badaniach na zlecenie Komisji na datę 31 grudnia 2013 r. Należy przypomnieć, że biegły rewident - zgodnie z informacjami zawartymi w przekazanych do UKNF raportach oraz stanowisku - stwierdził występowanie istotnych nieprawidłowości w zatwierdzonych sprawozdaniach finansowych kas za 2013 r. Wskazane przez audytora nieprawidłowości były w większości identyfikowane w ramach ustaleń przeprowadzanych przez UKNF kontroli w tych kasach. Uwzględnienie korekt zaleconych przez biegłego rewidenta do sprawozdań finansowych kas za 2013 r. spowodowałoby spadek wyniku finansowego za 2013 rok wykazanego przez kasy o 243 057 tys. zł do poziomu (-) 371 986 tys. zł oraz funduszy własnych o 994 949 tys. zł do (-) 1 226 600 tys. zł. Istotne jest również, że wg stanu na 30 września 2015 roku suma aktywów kas, których sprawozdania zostały poddane ponownemu badaniu, w wysokości Strona 3 z 43
9 293 775 tys. zł stanowiła 74,7% aktywów całego sektora skok (12 433 968 tys. zł), natomiast depozyty w wysokości 8 482 057 tys. zł stanowiły 73,01% depozytów zgromadzonych w sektorze kas (11 617 233 tys. zł). Współczynnik wypłacalności sektora skok na koniec września 2015 r. prezentowany był w wysokości 4,10%, a po uwzględnieniu wyników inspekcji jego wartość obniżyłaby się do (-) 0,73%. W III kwartale 2015 r. naruszenia norm w zakresie poziomu obowiązkowej rezerwy płynnej wystąpiły w kilku kasach. Kasy podejmowały działania w celu doprowadzenia ich działalności do zgodności z wymogami ustawy o skok. Na koniec września jedna z kas nadal wykazywała niedobór rezerwy płynnej jednak jej wielkość w kolejnych miesiącach ulega systematycznej odbudowie. Kasy prowadzące działalność w III kwartale 2015 roku wykazały łącznie stratę netto w wysokości 91,8 mln zł, wobec straty za 2014 r. w wysokości 93,8 mln zł. Na wyniki finansowe kas negatywny wpływ miały spadające przychody odsetkowe oraz wzrost kosztów operacyjnych wynikający z pogarszającej się jakości portfela kredytowego i związanej z tym konieczności tworzenia odpisów aktualizujących, równoważących zidentyfikowane ryzyko. Pozytywny wpływ na wyniki sektora miała poprawiająca się rentowność działania niektórych kas będąca skutkiem realizowanych procesów naprawczych. Nadal istotny wpływ na wyniki sektora w tym okresie miały jednorazowe transakcje związane ze sprzedażą portfeli wierzytelności przeterminowanych. W okresie III kwartału 2015 r. nastąpił spadek: aktywów o 851 mln zł, tj. o 6,41%, depozytów o 385 mln zł, tj. o 3,21%, portfela kredytowego netto o 394,5 mln zł, tj. o 5,62%, portfela kredytowego brutto o 567,5 mln zł, tj. o 6,51%, liczby placówek o 63, tj. o 4,05%, portfela kredytów przeterminowanych o 269,5 mln zł, tj. o 10,00%. Na koniec III kwartału 2015 roku 40 kas i Kasa Krajowa objętych było postępowaniami naprawczymi, przy czym 10 kas realizowało programy naprawcze zaakceptowane przez Komisję Nadzoru Finansowego. Strona 4 z 43
Rozdział 2 Charakterystyka sektora skok Na koniec września 2015 r. działalność prowadziło 49 kas i w stosunku do końca roku ubiegłego zmniejszyła się o jedną kasę (kasa została przejęta z dniem 1 sierpnia 2015 roku przez PKO BP S.A.). W kasach prowadzących działalność liczba placówek obniżyła się o 63 punktów sprzedażowych, tj. o 4,05%. Również liczba członków kas 1 nieznacznie spadła o 24,1 tys., tj. o 1,14%, co wynika głównie z porządkowania baz członkowskich przez niektóre kasy. depozytów w kasach obniżyła się o 385,3 mln zł, tj. o 3,21%. W III kwartale 2015 r. zaobserwowano istotny wzrost liczby zadeklarowanych udziałów członkowskich o 140,1% do ponad 154,5 mln szt. Wzrosła także o 143% średnia liczba udziałów przypadających na jednego członka kasy (do 74 szt.). Natomiast wartość wpłaconego funduszu udziałowego wzrosła o 35,25%, tj. o 119,4 mln zł. Wiąże się to głównie z obejmowaniem udziałów w kasach przez Kasę Krajową w ramach procesów restrukturyzacji poszczególnych kas. W III kwartale 2015 r. odnotowano wzrost funduszy własnych w kasach o 134,4 mln zł. Wzrost ten był wyższy niż wielkość udzielonej przez Kasę Krajową pomocy co związane było m.in. z dokonaniem przez niektóre kasy jednorazowych transakcji sprzedaży portfela kredytów przeterminowanych które wpłynęły pozytywnie na wyniki kas (obniżenie wielkości strat uwzględnianych w rachunku bieżącym funduszy). Średnia liczba zatrudnionych pracowników w przeliczeniu na placówki w sektorze wynosiła 2,6 etatu. Wiele placówek kas działa w formie punktów obsługi klienta zatrudniających od 1 do 4 osób. Dodatkowo, część kas prowadzi działalność poprzez placówki franczyzowe lub pośredników na zasadach outsourcingu. Tabela 1. Główne wielkości charakteryzujące sektor skok (kasy działające na koniec września 2015 r.) Wyszczególnienie wrzesień 2014 grudzień 2014 marzec 2015 czerwiec 2015 wrzesień 2015 Zmiana w okresie 9 miesięcy zmiana % w okresie 9 miesięcy Liczba członków 2 218 352 2 121 702 2 119 710 2 113 099 2 097 528-24 174-1,14% Liczba oddziałów i filii 1 560 1 554 1 540 1 514 1 491-63 -4,05% Liczba zadeklarowanych udziałów 61 744 043 64 363 784 59 699 851 154 223 353 154 550 554 90 186 770 140,12% Liczba zadeklarowanych udziałów przypadająca na jednego członka 27,8 30,3 28,2 73,0 73,7 43,4 142,89% Wpłacony fundusz udziałowy (tys. zł) 222 358 338 854 333 782 437 665 458 289 119 434 35,25% Fundusz zasobowy (tys. zł) 558 981 559 306 561 643 568 246 195 266-364 039-65,09% Liczba zatrudnionych 3 892 3 970 3 954 3 888 3 829-142 -3,56% Liczba członków na pracownika 570 534 536 544 548 13 2,51% Fundusze własne według ustawy o skok (tys. zł) 525 935 337 663 261 500 421 723 472 081 134 418 39,81% Depozyty (tys. zł) 12 191 768 12 007 149 11 181 174 11 556 670 11 621 868-385 281-3,21% Kredyty i pożyczki brutto (tys. zł) 9 356 682 8 719 920 8 227 696 8 296 697 8 152 436-567 483-6,51% Odpis aktualizujący utworzony (tys. zł) 2 113 662 1 652 133 1 437 919 1 531 791 1 429 164-222 969-13,50% Kredyty i pożyczki netto (tys. zł) 7 208 818 7 015 458 6 701 184 6 682 461 6 620 948-394 510-5,62% Aktywa (tys. zł) 13 580 048 13 285 508 12 163 261 12 530 700 12 433 968-851 539-6,41% 1 Zgodnie z informacją przekazaną przez kasy liczba członków aktywnych korzystających z usług kas jest znacznie niższa i na dzień 31 sierpnia 2015 r. wynosiła ponad 1 mln członków, tj. ok. 50% wartości wykazywanej w sprawozdawczości. Strona 5 z 43
Porównując dane kas należy zwrócić uwagę, iż działalność sektora skok uległa zmianie. W stosunku do września 2014 r. liczba członków kas zmniejszyła się o 16%. W końcu września 2015 r. jedna kasa zrzeszała przeciętnie 42,8 tys. członków (46,2 tys. przed rokiem). Sieć placówek w porównaniu z końcem września 2014 r., wskutek likwidacji i przejęć, zmniejszyła się o 283 oddziałów i punktów obsługi klienta. W końcu września 2015 r. przeciętnie na jedną kasę przypadało 30 placówek obsługi klienta. Zatrudnienie w kasach zmniejszyło się o 21,6 %. Suma bilansowa skok na koniec września 2015 r. wyniosła 12 433 mln zł i zmniejszyła się o 29,17 % wobec stanu przed rokiem. depozytów zgromadzonych przez kasy, według stanu w końcu września 2015 r., wyniosła 11 621 mln zł i zmniejszyła się o 27,8 % w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Kwota zgromadzonych w końcu września br. depozytów członków wyniosła przeciętnie na kasę 237,1 mln zł, wobec 298 mln zł na koniec września 2014 r Tabela 2. Główne wielkości charakteryzujące sektor skok (kasy działające na koniec poszczególnych okresów sprawozdawczych) Wyszczególnienie wrzesień 2014 wrzesień 2015 Zmiana w okresie 12 miesięcy zmiana % w okresie 12 miesięcy Liczba członków 2 495 247 2 097 528-397 719-15,94% Liczba oddziałów i filii 1 774 1 491-283 -15,95% Liczba zadeklarowanych udziałów 63 121 944 154 550 554 91 428 610 144,84% Liczba zadeklarowanych udziałów przypadająca na jednego członka 25 74 48 191,27% Wpłacony fundusz udziałowy (tys. zł) 270 045 458 289 188 243 69,71% Fundusz zasobowy (tys. zł) 730 149 195 266-534 883-73,26% Liczba zatrudnionych 4 881 3 829-1 052-21,56% Liczba członków na pracownika 511 548 37 7,16% Fundusze własne według ustawy o skok (tys. zł) 336 696 472 081 135 385 40,21% Depozyty (tys. zł) 16 091 781 11 621 868-4 469 913-27,78% Kredyty i pożyczki brutto (tys. zł) 13 262 927 8 152 436-5 110 491-38,53% Odpis aktualizujący utworzony (tys. zł) 2 916 524 1 429 164-1 487 360-51,00% Kredyty i pożyczki netto (tys. zł) 10 306 686 6 620 948-3 685 737-35,76% Aktywa (tys. zł) 17 553 983 12 433 968-5 120 015-29,17% W sektorze dominują kasy, w których suma aktywów nie przekracza 100 mln zł (32 kasy), posiadają one 10,7% łącznej wartości aktywów działających kas. Natomiast wartość aktywów trzech kas przekraczała 500 mln zł, posiadały one łącznie ponad 69,3% aktywów sektora, tj. 8 614 mln zł. W niektórych kasach obserwuje się podwyższone ryzyko koncentracji związane z działalnością depozytową oraz kredytową, co wynika z małej liczby aktywnych członków oraz dużej średniej wartości depozytu (22 307 zł) lub kredytu (10 694 zł). Strona 6 z 43
Wykres 1. Liczba kas w poszczególnych grupach z zastosowaniem kryterium - wielkość aktywów (dane na koniec września 2015 r.) Wykres 2. Udziały poszczególnych grup kas w aktywach sektora SKOK (dane na koniec września 2015 r.) 25 20 20 3,3% 7,4% <50 mln 15 10 5 12 8 2 4 3 69,3% 8,3% 2,6% 9,0% 50-100 mln 100-150 mln 150-200 mln 200-500 mln 0 <50 mln 50-100 mln 100-150 mln 150-200 mln 200-500 >500 mln mln >500 mln Wykres 3. Udziały poszczególnych grup członków kas w ogólnej liczbie członków SKOK (dane na koniec września 2015 r.) Wykres 4. Liczba kas w poszczególnych grupach SKOK z zastosowaniem kryterium liczby członków (dane na koniec września 2015 r. 62,2% 3,0% 9,6% 8,4% 9,6% 7,1% <10 tys. 10-20 tys. 20-30 tys. 30-40 tys. 40-100 tys. >100 tys. 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 17 13 <10 tys. 10-20 tys. 7 20-30 tys. 6 30-40 tys. 2 40-100 tys. 4 >100 tys. Rozdział 3 Aktywa - działalność kredytowa i inwestycyjna Działalność kredytowa sektora Zgodnie ze sprawozdawczością kas na koniec września 2015 r. portfel kredytowy netto (po pomniejszeniu o wartość odpisów aktualizujących) wynosił 6 620 mln zł i był niższy w stosunku do końca 2014 r. o 394 mln zł, tj. spadek o ok. 5,62%. Portfel kredytowy netto stanowił ok. 53,2% 2 wartości aktywów kas. Jednocześnie obserwowany jest spadek wartości aktywów płynnych oraz wzrost aktywów trwałych, o rentowności niższej niż portfel kredytowy. Sytuacja ta wynika w szczególności z: pogarszającej się jakości kredytów, co związane jest z koniecznością aktualizacji ich wartości poprzez tworzenie odpisów aktualizujących, dokonanych w 2015 r. przez niektóre kasy transakcji sprzedaży znaczących pakietów przeterminowanych wierzytelności. 2 Światowa Rada Związków Kredytowych, której członkiem są kasy, rekomenduje utrzymywanie 70% 80% aktywów w portfelu kredytowym. Strona 7 z 43
W portfelu kredytowym dominują należności z terminem zapadalności powyżej 12 miesięcy. Ich udział w portfelu należności kas wyniósł na koniec września 2015 r. 76,1% wartości całego portfela. Tabela 3. pożyczek udzielonych członkom przez kasy prowadzące działalność na koniec września 2015 r. (w tys. zł) Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 Pożyczki i kredyty ogółem 3 7 208 818 7 015 458 6 701 184 6 682 461 6 620 948 Pożyczki do 12 miesięcy w tym chwilówki 1 995 643 1 970 189 1 692 285 1 620 597 1 579 225 Pożyczki i kredyty powyżej 12 miesięcy 5 213 175 5 045 270 5 008 899 5 061 864 5 041 723 % udział pożyczek i kredytów powyżej 12 miesięcy w kredytach ogółem 72,32% 71,92% 74,75% 75,75% 76,15% % udział pożyczek i kredytów w aktywach kas 53,08% 52,81% 55,09% 53,33% 53,25% Tabela 4. pożyczek udzielonych członkom przez kasy prowadzące działalność na koniec poszczególnych okresów sprawozdawczych (w tys. zł) Wyszczególnienie 09.2014 09.2015 Pożyczki i kredyty ogółem 4 10 306 686 6 620 948 Pożyczki do 12 miesięcy w tym chwilówki 2 650 888 1 579 225 Pożyczki i kredyty powyżej 12 miesięcy 7 655 798 5 041 723 % udział pożyczek i kredytów powyżej 12 miesięcy w kredytach ogółem 74,28% 76,15% % udział pożyczek i kredytów w aktywach kas 58,71% 53,25% Wykres 5. Struktura portfela kredytowego wg terminu zapadalności (w tys. zł) kasy działające 8 000 000 7 000 000 6 000 000 5 000 000 4 000 000 3 000 000 2 000 000 1 000 000 7 208 818 7 015 458 6 701 184 6 682 461 6 620 948 5 213 175 5 045 270 5 008 899 5 061 864 5 041 723 1 995 643 1 970 189 1 692 285 1 620 597 1 579 225 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 Pożyczki i kredyty ogółem Pożyczki do 12 miesięcy w tym chwilówki Pożyczki i kredyty powyżej 12 miesięcy Biorąc pod uwagę strukturę portfela kredytowego według terminów pierwotnych (okresów, na jaki została zawarta umowa) w kasach dominują kredyty udzielane na okres od 5 do 10 lat, które stanowią 59,4% portfela, przy tym wartość kredytów udzielonych na okres powyżej 5 lat stanowiła na koniec III kwartału 2015 r. 66,58% wartości portfela kas. Po 2012 r., w związku z wejściem w życie nowej ustawy o skok z 2009 r. struktura portfela kredytowego według terminów pierwotnych uległa istotnej zmianie. W stosunku do roku 2013 udział kredytów z terminem pierwotnym powyżej 5 lat wzrósł o 18,8 p.p. W połączeniu ze spadającymi stopami procentowymi wydłużanie terminu okresu pożyczki lub kredytu 3 pożyczek i kredytów netto po uwzględnieniu odpisów aktualizujących. 4 pożyczek i kredytów netto po uwzględnieniu odpisów aktualizujących. Strona 8 z 43
do 1 m. pow. 1 m. do 3 m. pow. 3 m. do 6 m. pow. 6 m. do 1 roku od 1 roku do 2 lat od 2 lat do 3 lat od 3 lat do 5 lat od 5 lat do 10 lat pow. 10 lat pozwala na zwiększenie zdolności kredytowej klienta, gdyż wielkość raty miesięcznej maleje. Działanie to w długim okresie prowadzić może jednak do wzrostu ryzyka płynności w kasach związanego przede wszystkim z niedopasowaniem terminów zapadalności aktywów oraz wymagalności pasywów, zwłaszcza przy niskich funduszach własnych. Tabela 5. Struktura portfela wg terminów pierwotnych (w tys. zł) kasy działające Wykres 6. Struktura portfela wg terminów pierwotnych (w tys. zł) - wrzesień 2015 r. - kasy działające na koniec września 2015 r. Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 09.2015 do 1 m. 41 461 38 802 27 238 pow. 1 m. do 3 m. 1 639 1 329 7 619 pow. 3 m. do 6 m. 12 003 8 709 12 055 pow. 6 m. do 1 roku 203 950 188 640 156 799 od 1 roku do 2 lat 254 053 243 069 210 666 4 500 000 4 000 000 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 od 2 lat do 3 lat 528 862 504 078 429 761 od 3 lat do 5 lat 1 978 332 1 813 329 1 430 168 od 5 lat do 10 lat 3 735 658 3 839 430 4 032 018 powyżej 10 lat 482 105 495 561 477 645 Razem 7 238 063 7 132 947 6 783 969 Wykres 7. Struktura portfela kredytowego wg terminów pierwotnych (wrzesień 2015 r.) kasy działające na koniec września 2015 r. 59,43% 0,40% 0,18% 0,11% 7,04% 6,33% 3,11% 2,31% 21,08% do 1 m. pow. 1 m. do 3 m. pow. 3 m. do 6 m. pow. 6 m. do 1 roku od 1 roku do 2 lat od 2 lat do 3 lat od 3 lat do 5 lat od 5 lat do 10 lat pow. 10 lat W strukturze podmiotowej portfela kredytowego kas na koniec września 2015 r. dominowały należności od osób fizycznych - ponad 98% wartości portfela. Blisko 1% stanowiły kredyty dla przedsiębiorców indywidualnych, a udziały kredytów dla rolników indywidualnych oraz dla małych i średnich przedsiębiorstw stanowiły łącznie 0,5% wartości portfela. Struktura podmiotowa portfela wynika głównie z ograniczeń ustawy o skok z 1995 r. co do grup klientów, którzy mogli zostać członkami kas, a w konsekwencji mogli korzystać z ich usług 5. 5 Do 27 października 2012 r. (data wejścia w życie ustawy o skok z 2009 r.) członkami kas mogły być wyłącznie osoby fizyczne. Strona 9 z 43
Tabela 6. Struktura portfela kredytowego (ujęcie podmiotowe) w tys. zł kasy działające na koniec września 2015 r. Wyszczególnienie kredytów netto 09.2014 12.2014 09.2015 % udział kredytów netto % udział kredytów netto % udział MSP 10 155 0,1% 8 999 0,1% 7 482 0,1% Przedsiębiorcy indywidualni 72 838 1,0% 59 444 0,8% 49 134 0,7% Osoby prywatne 7 069 364 98,1% 6 893 753 98,3% 6 518 845 98,5% Rolnicy indywidualni 31 221 0,4% 28 080 0,4% 24 054 0,4% Instytucje niekomercyjne działające na rzecz 25 241 0,4% 25 183 0,4% 21 433 0,3% gospodarstw domowych Razem 6 7 208 818 100,0% 7 015 458 100,0% 6 620 948 100,0% Porównując dane kas działających w poszczególnych okresach sprawozdawczych należy zwrócić uwagę, że struktura podmiotowa portfela kredytowego pomimo zakończenia działalności przez 6 kas nie uległa zasadniczej zmianie. Największy udział mają kredyty udzielone osobom fizycznym. Tabela 7. Struktura portfela kredytowego (ujęcie podmiotowe) w tys. zł kasy działające na koniec poszczególnych okresów sprawozdawczych Wyszczególnienie kredytów netto 09.2014 09.2015 % udział kredytów netto % udział MSP 10 155 0,1% 7 482 0,1% Przedsiębiorcy indywidualni 80 177 0,8% 49 134 0,7% Osoby prywatne 10 159 892 98,6% 6 518 845 98,5% Rolnicy indywidualni 31 221 0,3% 24 054 0,4% Instytucje niekomercyjne działające na rzecz 25 241 0,2% 21 433 0,3% gospodarstw domowych Razem 7 10 306 686 100,0% 6 620 948 100,0% Z analizy struktury przedmiotowej portfela kredytowego kas wynika, że na koniec września 2015 r. 85,4% stanowiły kredyty konsumpcyjne, w tym głównie gotówkowe, 11,7% kredyty na nieruchomości 8, 2% kredyty w rachunku bieżącym, a 1,1% kredyty operacyjne i inwestycyjne. 6 Różnice pomiędzy poszczególnymi raportami w zakresie salda udzielonych kredytów wynikają z błędnie sporządzonej sprawozdawczości przez kasy. 7 Różnice pomiędzy poszczególnymi raportami w zakresie salda udzielonych kredytów wynikają z błędnie sporządzonej sprawozdawczości przez kasy. 8 Zgodnie z instrukcją uzupełniającą do tabel sprawozdawczych, do kredytów na nieruchomości zaliczane są: a) kredyty na nieruchomości mieszkaniowe b) kredyty na nieruchomości komercyjne - są to kredyty i pożyczki na zakup lub budowę powierzchni biurowej. c) kredyty na nieruchomości pozostałe kredyty i pożyczki na nabycie, budowę, przebudowę, rozbudowę lub nadbudowę budynku, budowli, lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość lub nabycie spółdzielczego prawa do lokalu o przeznaczeniu gospodarczym, publicznym, bądź użytkowym oraz na nabycie gruntu lub prawa wieczystego użytkowania gruntu pod budowę budynku lub budowli o przeznaczeniu gospodarczym, publicznym lub użytkowym. Strona 10 z 43
Tabela 8. Struktura portfela kredytowego (ujęcie przedmiotowe) w tys. zł kasy działające na koniec września 2015 r. 09.2014 12.2014 09.2015 Wyszczególnienie % udział % udział % udział kredytów kredytów kredytów Inwestycyjne 33 669 0,5% 33 013 0,5% 27 746 0,4% Operacyjne 62 517 0,9% 51 385 0,7% 43 208 0,7% Konsumpcyjne 5 483 433 76,1% 5 540 825 79,0% 5 653 830 85,4% W rachunku bieżącym 159 874 2,2% 148 576 2,1% 123 594 1,9% Na nieruchomości 1 469 324 20,4% 1 241 660 17,7% 772 570 11,7% Razem 9 7 208 818 100,0% 7 015 458 100,0% 6 620 948 100,0% Wykres 8. Udziały poszczególnych rodzajów kredytów w portfelu kredytowym (wrzesień 2015 r.) kasy działające na koniec września 2015 r. 1,9% 0,4% 0,7% 11,7% 85,4% Inwestycyjne netto Operacyjne netto Konsumpcyjne netto W rachunku bieżącym netto Na nieruchomości netto Uwzględniając dane sprawozdawcze kas należy zwrócić uwagę, że nastąpiła zmiana w strukturze portfela pod względem produktowym. Zaobserwować można bowiem spadek udziału kredytów na nieruchomości. Związane jest to z faktem, iż kasy które zakończyły już działalność w większym stopniu były zaangażowane w ten rodzaj produktów. Tabela 9. Struktura portfela kredytowego (ujęcie przedmiotowe) w tys. zł kasy działające na koniec poszczególnych okresów sprawozdawczych 09.2014 09.2015 Wyszczególnienie % udział % udział kredytów kredytów Inwestycyjne 33 690 0,3% 27 746 0,4% Operacyjne 62 517 0,6% 43 208 0,7% Konsumpcyjne 6 557 849 63,6% 5 653 830 85,4% W rachunku bieżącym 191 005 1,9% 123 594 1,9% Na nieruchomości 3 461 625 33,6% 772 570 11,7% Razem 10 10 306 686 100,0% 6 620 948 100,0% W strukturze wartościowej portfela kredytowego kas dominują kredyty o wartości od 10 tys. zł do 50 tys. zł, które stanowiły na koniec III kwartału 2015 r. 57% wartości całego portfela. Na uwagę zasługuje utrzymujący się duży udział portfela kredytów i pożyczek o kwocie przekraczającej 100 tys. zł, które stanowiły 9% wartości całego portfela. 9 Różnice pomiędzy poszczególnymi raportami w zakresie salda udzielonych kredytów wynikają z błędnie sporządzonej sprawozdawczości przez kasy, przy czym nie wszystkie błędy do daty sporządzenia raportu zostały przez kasy sprostowane. 10 Różnice pomiędzy poszczególnymi raportami w zakresie salda udzielonych kredytów wynikają z błędnie sporządzonej sprawozdawczości przez kasy, przy czym nie wszystkie błędy do daty sporządzenia raportu zostały przez kasy sprostowane. Strona 11 z 43
Począwszy od II połowy 2013 r. obserwowany jest stały spadek liczby rachunków kredytowych, w pierwszych dziewięciu miesiącach 2015 r. o 76 tys., tj. ponad 10,4%. Dla porównania w całym 2014 roku spadek wyniósł 131 tys., co stanowiło 15% ogółu rachunków kredytowych. Częściowo związane było to ze sprzedażą przez niektóre kasy wierzytelności przeterminowanych. Tabela 10. Struktura portfela kredytowego kasy działające na koniec września 2015 r. Ilość Wrzesień 2014 Grudzień 2014 Wrzesień 2015 (tys. zł) W tym restruktu -ryzacje Ilość (tys. zł) W tym restruktu -ryzacje Ilość (tys. zł) W tym restruktu -ryzacje Razem 773 253 7 238 063 519 672 711 177 7 132 947 513 420 634 365 6 783 969 488 976 do 2 tys. zł 163 312 87 216 2 308 141 981 80 459 2 016 114 588 68 915 1 523 od 2 do 5 tys. zł 173 299 333 090 10 872 152 106 308 958 10 029 124 100 267 743 7 798 od 5 do 10 tys. zł 138 047 647 294 21 243 128 891 629 927 20 109 121 197 610 804 18 343 od 10 do 30 tys. zł 205 015 2 450 411 157 196 196 602 2 403 653 148 424 183 766 2 248 144 123 934 od 30 do 50 tys. zł 64 321 1 719 872 133 913 62 042 1 698 807 129 676 60 116 1 618 928 116 288 od 50 do 100 tys. zł 26 004 1 352 568 105 334 26 272 1 370 430 107 337 27 100 1 356 981 100 865 od 100 do 500 tys. zł 3 079 440 618 52 217 3 073 432 797 48 364 3 097 416 602 61 291 od 500 tys. zł do 1 mln zł. 97 60 759 13 941 133 62 175 16 130 92 54 639 15 958 pow. 1 mln zł 79 146 240 22 648 77 145 740 31 334 309 141 212 42 975 Porównując dane kas działających na koniec poszczególnych analizowanych okresów sprawozdawczych należy zwrócić uwagę, że nastąpiła także zmiana struktury koncentracji portfela kredytowego. Kasy które zakończyły działalność w swoich portfelach miały znacząco większy udział kredytów wysokokwotowych. Udział kredytów powyżej 100 tys. zł spadł w okresie roku o 21 p.p. z 30 % we wrześniu 2014 r. do 9% we wrześniu 2015 r. Tabela 11. Struktura portfela kredytowego kasy działające na koniec poszczególnych okresów sprawozdawczych Ilość Wrzesień 2014 Wrzesień 2015 (tys. zł) W tym restruktu -ryzacje Ilość (tys. zł) W tym restruktu -ryzacje Razem 883 657 10 608 571 1 325 981 634 365 6 783 969 488 976 do 2 tys. zł 182 955 96 430 2 641 114 588 68 915 1 523 od 2 do 5 tys. zł 193 854 371 530 12 535 124 100 267 743 7 798 od 5 do 10 tys. zł 161 297 746 666 26 009 121 197 610 804 18 343 od 10 do 30 tys. zł 238 382 2 803 432 175 326 183 766 2 248 144 123 934 od 30 do 50 tys. zł 72 914 1 928 685 143 754 60 116 1 618 928 116 288 od 50 do 100 tys. zł 28 788 1 478 156 109 435 27 100 1 356 981 100 865 od 100 do 500 tys. zł 3 585 504 827 63 033 3 097 416 602 61 291 od 500 tys. zł do 1 mln zł. 1 133 1 043 589 37 283 92 54 639 15 958 pow. 1 mln zł 749 1 635 261 755 964 309 141 212 42 975 Strona 12 z 43
do 2 tys. zł od 2 tys. do 5 tys. zł od 5 tys. do 10 tys. zł od 10 tys. do 30 tys. zł od 30 tys. do 50 tys. zł od 50 tys. do 100 tys. zł od 100 tys. do 500 tys. zł od 500 tys. zł do 1 mln zł. pow. 1 mln zł. Wykres 9. Struktura portfela kredytowego wg ilości (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 10. Struktura portfela kredytowego wg kwoty (wrzesień 2015 r.) kasy działające 4,3% 0,5% 0,0% 0,0% 9,5% 18,1% 6,1% 20,0% 0,8% 2,1% 1,0% 3,9% 9,0% 29,0% 19,6% 33,1% 19,1% 23,9% do 2 tys. zł od 5 tys. do 10 tys. zł od 30 tys. do 50 tys. zł od 100 tys. do 500 tys. zł pow. 1 mln zł. od 2 tys. do 5 tys. zł od 10 tys. do 30 tys. zł od 50 tys. do 100 tys. zł od 500 tys. zł do 1 mln zł. do 2 tys. zł od 5 tys. do 10 tys. zł od 30 tys. do 50 tys. zł od 100 tys. do 500 tys. zł pow. 1 mln zł. od 2 tys. do 5 tys. zł od 10 tys. do 30 tys. zł od 50 tys. do 100 tys. zł od 500 tys. zł do 1 mln zł. Wykres 11. Udział kredytów i pożyczek restrukturyzowanych w portfelu (wrzesień 2015 r.) kasy działające 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 29,2% 30,4% 2,2% 2,9% 3,0% 5,5% 7,2% 7,4% 14,7% do 2 tys. zł od 2 tys. do 5 od 5 tys. do od 10 tys. do od 30 tys. do od 50 tys. do od 100 tys. do od 500 tys. zł tys. zł 10 tys. zł 30 tys. zł 50 tys. zł 100 tys. zł 500 tys. zł do 1 mln zł. pow. 1 mln zł. restrukturyzacje pozostałe Należności restrukturyzowane w kasach stanowiły blisko 7,2% wartości całego portfela kredytowego. Jednocześnie kredyty restrukturyzowane o wartości powyżej 100 tys. zł stanowiły 24,6% portfela restrukturyzowanego. Tabela 12. Struktura portfela restrukturyzowanego (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 12. Struktura portfela restrukturyzowanego w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Ilość (tys. zł) Udział Restrukturyzacje 36 266 488 976 100,0% 2 500 000 2 000 000 do 2 tys. zł 2 574 1 523 0,3% 1 500 000 od 2 do 5 tys. zł 5 078 7 798 1,6% 1 000 000 od 5 do 10 tys. zł 5 168 18 343 3,8% 500 000 od 10 do 30 tys. zł 14 024 123 934 25,3% od 30 do 50 tys. zł 6 163 116 288 23,8% od 50 do 100 tys. zł 2 716 100 865 20,6% od 100 do 500 tys. zł 487 61 291 12,5% od 500 zł do 1 mln zł 36 15 958 3,3% pow. 1 mln zł 20 42 975 8,8% udzielone pożyczki w tym restrukturyzowane Strona 13 z 43
Pozostałe aktywa kas Pozostałe aktywa kas (zdefiniowane dla potrzeb niniejszej analizy jako suma środków pieniężnych zgromadzonych w kasach, bankach oraz portfele instrumentów dłużnych i kapitałowych) na koniec września 2015 r. wynosiły 4 593 mln zł i były o 252 mln zł niższe w stosunku do wielkości odnotowanej na koniec 2014 roku. Tabela 13. Struktura pozostałych aktywów kas w tys. zł kasy działające na koniec września 2015 r. Wyszczególnienie netto Wrzesień 2014 Grudzień 2014 Wrzesień 2015 netto netto Długoterminowe aktywa finansowe 2 202 716 % udział długoterminowych aktywów 2 101 923 % udział długoterminowych aktywów 1 990 988 % udział długoterminowych aktywów a) udziały i akcje 1 041 798 47,3% 1 208 501 57,5% 1 178 223 59,2% b) dłużne papiery wartościowe i inne 452 291 20,5% 133 923 6,4% 90 479 4,5% papiery wartościowe c) lokaty w Kasie Krajowej 708 627 32,2% 759 499 36,1% 722 286 36,3% % udział % udział % udział Krótkoterminowe aktywa finansowe 2 777 547 krótkoterminowycterminowycterminowych krótko- krótko- 2 744 525 2 602 776 aktywów aktywów aktywów a) udziały i akcje 235 252 8,5% 235 203 8,6% 235 167 9,0% b) dłużne papiery wartościowe i inne 16 918 0,6% 34 304 1,2% 20 703 0,8% papiery wartościowe c) inne krótkoterminowe aktywa 523 876 18,9% 506 741 18,5% 325 084 12,5% finansowe d) środki pieniężne i inne aktywa 909 326 32,7% 889 827 32,4% 589 741 22,7% pieniężne - środki pieniężne w kasie i na 549 476 19,8% 463 050 16,9% 414 413 15,9% rachunkach - inne środki pieniężne 15 339 0,6% 41 076 1,5% 18 259 0,7% - inne aktywa pieniężne 344 511 12,4% 385 701 14,1% 157 069 6,0% e) lokaty w Kasie Krajowej 1 092 174 39,3% 1 078 450 39,3% 1 432 081 55,0% W aktywach finansowych kas, na koniec września 2015 r. dominowały lokaty w Kasie Krajowej (17,3% łącznej wartości aktywów kas), ich wartość wynosiła 2 154 mln zł. Istotną pozycję stanowiły również akcje i udziały (11,3%). W trzech kwartałach 2015 r. obniżyła się natomiast znacząco wartość dłużnych papierów wartościowych kas, o 57 mln zł do kwoty 111 mln zł. Spadek ten spowodowany był głównie aktualizacją wartości skryptów dłużnych oraz sprzedażą przez część kas posiadanego portfela tych papierów, a także sprzedażą posiadanych obligacji. Łączna wartość dłużnych papierów wartościowych na koniec września 2015 r. stanowiła 0,9% wartości aktywów kas i w portfelu tym dominowały obligacje Skarbu Państwa (106 mln zł). Zgodnie z art. 37 ustawy o skok, kasy zobowiązane są do inwestowania swoich środków pieniężnych z najwyższą starannością. Ustawa dopuszcza następujące formy inwestycji: 1) obligacje i inne papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski; 2) lokaty, wkłady lub udziały w Kasie Krajowej; 3) lokaty w bankach; Strona 14 z 43
4) jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, o których mowa w art. 178 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (j.t. Dz. U. z 2014 r. poz. 157 ze zm.); 5) inne kategorie lokat i inwestycji, za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Pomimo wskazanych powyżej ograniczeń, udziały i akcje kas w podmiotach o różnej formie prawnej zgodnie ze sprawozdawczością na koniec września 2015 r. stanowiły 59,2% finansowych aktywów długoterminowych i 9,0% aktywów krótkoterminowych. Ogółem wartość udziałów i akcji stanowiła 11,37% wartości aktywów kas. Posiadane przez niektóre kasy pakiety akcji i udziałów pochodziły głównie z transakcji wniesienia aportem do nowo utworzonych spółek celowych majątku kas, a także wydzielonych ze struktur kas zorganizowanych części przedsiębiorstw. Tabela 14. Udział poszczególnych składników aktywów finansowych w aktywach ogółem tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 13. Udział poszczególnych składników aktywów finansowych w aktywach ogółem (wrzesień 2015 r.) kasy działające Składniki aktywów finansowych % udział w aktywach ogółem 30,00% 4,74% udziały i akcje 1 413 390 11,37% dłużne papiery wartościowe i inne 111 182 0,89% papiery wartościowe lokaty w Kasie Krajowej 2 154 367 17,33% środki pieniężne i inne aktywa pieniężne 589 741 4,74% inne aktywa finansowe 325 084 2,61% Aktywa ogółem 12 433 968 20,00% 10,00% 0,00% 17,33% 0,89% 11,37% Inne aktywa finansowe Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne Lokaty w Kasie Krajowej Dłużne papiery wartościowe Udziały i akcje Strona 15 z 43
Rozdział 4 Jakość portfela kredytowego Zgodnie ze sprawozdawczością kas, wartość kredytów przeterminowanych 11 na koniec września 2015 r. wynosiła 2 425 mln zł (tj. 29,74% portfela kredytowego brutto), z czego 1 342 mln zł (ponad 55,3%) stanowiły kredyty, których okres przeterminowania wynosił powyżej 12 miesięcy. Dane te nie obejmują kredytów przeterminowanych sprzedanych w latach 2012 2015. W okresie pierwszych 9 miesięcy 2015 roku kasy dokonały sprzedaży portfeli wierzytelności kredytowych o wartości 519 mln zł brutto, z czego 491 mln zł stanowiły kredyty przeterminowane powyżej 12 miesięcy. Tabela 15. Kredyty i pożyczki ze stwierdzoną utratą wartości w tys. zł kasy działające na koniec września 2015 r. Wyszczególnienie wrzesień 2014 Grudzień 2014 wrzesień 2015 Udział Udział Udział Zmiana za 9 miesięcy Pożyczki i kredyty brutto 9 356 682 100,00% 8 719 920 100,00% 8 152 436 100,00% -567 483 Pożyczki i kredyty nieprzeterminowane 6 079 793 64,98% 6 025 511 69,10% 5 727 607 70,26% -297 903 Pożyczki i kredyty przeterminowane 3 276 889 35,02% 2 694 409 30,90% 2 424 829 29,74% -269 580 Pożyczki i kredyty przeterminowanych. pon. 3 mies. Pożyczki i kredyty przeterminowanych od 3 do 12 mies. Pożyczki i kredyty przeterminowanych pow. 12 mies. 820 179 8,77% 756 579 8,68% 732 047 8,98% -24 532 407 736 4,36% 382 801 4,39% 350 404 4,30% -32 397 2 048 974 21,90% 1 555 029 17,83% 1 342 377 16,47% -212 651 odpis aktualizujący utworzony 2 113 662 X 1 652 133 X 1 429 164 X -222 969 Porównując dane kas zauważyć należy, iż nastąpiło zmniejszenie wartości portfela kredytowego brutto o ponad 5,1 mld zł. Zmniejszeniu uległa także kwota kredytów przeterminowanych. Związane to było głównie z zakończeniem działalności przez 6 kas (2 ogłosiły upadłość, 3 zostały przejęte przez banki, jedna kasa połączyła się z inną kasą). Tabela 16. Kredyty i pożyczki ze stwierdzoną utratą wartości w tys. zł kasy działające poszczególnych okresów sprawozdawczych Wyszczególnienie Wrzesień 2014 Wrzesień 2015 Udział Udział Zmiana za 12 miesięcy Pożyczki i kredyty brutto 13 262 927 100,00% 8 152 436 100,00% -5 110 491 Pożyczki i kredyty nieprzeterminowane 8 127 693 61,28% 5 727 607 70,26% -2 400 086 Pożyczki i kredyty przeterminowane 5 135 234 38,72% 2 424 829 29,74% -2 710 405 Pożyczki i kredyty przeterminowanych. pon. 3 mies. Pożyczki i kredyty przeterminowanych od 3 do 12 mies. Pożyczki i kredyty przeterminowanych pow. 12 mies. 1 650 649 12,45% 732 047 8,98% -918 602 704 071 5,31% 350 404 4,30% -353 666 2 780 514 20,96% 1 342 377 16,47% -1 438 137 odpis aktualizujący utworzony 2 916 524 X 1 858 211 X -1 100 676 11 Za kredyty przeterminowane uznano wszystkie kredyty które mają opóźnienie w płatności min. 1 dzień. Strona 16 z 43
Uwagę zwraca spadek wartości kredytów przeterminowanych w portfelu kas prowadzących działalność na koniec września 2015 roku o 269 mln zł, tj. o 10,0%. Jednocześnie, w pierwszych dziewięciu miesiącach 2015 r. wartość portfela pożyczek i kredytów kas obniżyła się o 567 mln zł, tj. o 6,5%, przy czym spadek wartości kredytów przeterminowanych związany był głównie ze sprzedażą części portfeli wierzytelności. Gdyby nie dokonana sprzedaż wierzytelności przeterminowanych, wartość tego portfela wzrosłaby o ok. 250 mln zł. W celu zabezpieczenia ryzyka kredytowego kasy na koniec września 2015 r. utworzyły odpisy aktualizujące należności w wysokości ok 1 429 mln zł. Wykres 14. Udział pożyczek i kredytów z utratą wartości w portfelu kredytowym na koniec września 2015 r. kasy działające 4,3% 16,5% 9,0% 70,3% Pożyczki i kredyty nieprzeterminowane Pożyczki i kredyty przet. pon. 3 mies. Pozyczki i kredyty przet. od 3-12 miesięcy Pożyczki i kredyty przeterminowane pow. 12 mies.. Tabela 17. Kredyty i pożyczki przeterminowane w podziale na okresy przeterminowania w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 15. Udział pożyczek i kredytów przeterminowanych w podziale na okresy (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wyszczególnienie Udział Pożyczki i kredyty przeterminowane pon. 3 mies. 732 047 30,19% Pożyczki i kredyty przeterminowane od 3 do 12 350 404 14,45% mies. Pożyczki i kredyty przeterminowane pow. 12 mies. 1 342 377 55,36% Pożyczki i kredyty przeterminowane ogółem 2 424 829 100,00% W portfelu kredytowym przeterminowanym zgodnie z informacjami sprawozdawczymi kas znaczące pozycje zajmują pożyczki i kredyty konsumpcyjne i na nieruchomości - stanowiły one odpowiednio 63,3% i 31,8% wartości portfela kredytów przeterminowanych. 55,4% 30,2% 14,5% Pożyczki i kredyty przet. pon. 3 mies. Pozyczki i kredyty przet. od 3-12 miesięcy Pożyczki i kredyty przeterminowane pow. 12 mies. Strona 17 z 43
Tabela 18. Struktura kredytów przeterminowanych w podziale na rodzaje w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Udział % w Wyszczególnienie Wielkość portfelu kredytów zagrożonych Inwestycyjne 1 468 0,1% Operacyjne 42 285 1,7% Konsumpcyjne 1 535 598 63,3% W rachunku bieżącym 74 343 3,1% Na nieruchomości 771 078 31,8% Suma kredytów przeterminowanych 2 424 829 100,0% Wykres 16. Udział poszczególnych rodzajów kredytów przeterminowanych w portfelu (wrzesień 2015 r.) kasy działające 3,1% 0,1% 1,7% 31,8% Przet. Inwestycyjne brutto Przet. konsumpcyjne brutto Przet. na nieruchomości brutto 63,3% Przet. operacyjne Przet. w rachunku bieżącym brutto Biorąc pod uwagę strukturę podmiotową pożyczek i kredytów przeterminowanych, największy udział (97,6%) na datę analizy stanowiły kredyty udzielone osobom fizycznym. Tabela 19. Struktura kredytów przeterminowanych w podziale podmiotowym (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wyszczególnienie kredytów przeterminowanych w podziale na podmioty Kredyty i pożyczki brutto 12 (tys. zł) Kredyty i pożyczki przeterminowane brutto (tys. zł) Udział % w portfelu kredytów Udział % w portfelu kredytów przeterminowanych Duże przedsiębiorstwa 28 0,00% 0,00% Małe i średnie przedsiębiorstwa 14 199 9 320 65,64% 0,38% Przedsiębiorcy indywidualni 70 201 35 684 50,83% 1,47% Osoby prywatne 8 011 929 2 366 492 29,54% 97,59% Rolnicy indywidualni 34 646 12 934 37,33% 0,53% Instytucje niekomercyjne 21 433 398 1,86% 0,02% Ogółem 8 152 436 2 424 829 29,74% 100,00% Przyjęty w kasach model biznesowy powodował, że wraz z rozwojem działalności depozytowej istniała presja na wzrost działalności kredytowej, co wobec zidentyfikowanych słabości w zarządzaniu ryzykiem, w tym głównie kredytowym prowadziło do wzrostu poziomu należności przeterminowanych. W trzecim kwartale 2015 roku wartość kredytów przeterminowanych obniżyła się o około 10,0% (przy jednoczesnym spadku wartości całego portfela kredytowego o 6,5%), jednakże spadek ten był głównie konsekwencją sprzedaży części portfela kredytów przeterminowanych na łączną kwotę ponad 519 mln zł. Znaczący udział należności przeterminowanych w portfelu kredytowym powoduje, że sytuacja niektórych kas nie poprawia się, pomimo obniżenia kosztów bieżących oraz otrzymania pomocy z Kasy Krajowej. W założeniu kasy miały obsługiwać wyłącznie członków, których znają i którzy wywodzą się z tej samej, powiązanej więzią społeczności, a wartość jednostkowa udzielanych kredytów nie miała być wysoka. Dynamiczny rozwój niektórych kas doprowadził jednak do sytuacji, w której w skrajnych przypadkach obsługują one po kilkaset tysięcy członków z różnych 12 Bez uwzględnienia wartości odpisu aktualizującego. Strona 18 z 43
środowisk, praktycznie niepołączonych więzią (zawodową, środowiskową). Niektóre kasy, szczególnie duże, udzielają pożyczek i kredytów o wartościach przekraczających 100 tys. zł, co rodzi dodatkowe ryzyko dużych zaangażowań. Istotnym elementem ryzyka jest liczba członków/klientów przypadających na jednego zatrudnionego pracownika, która może powodować, że analiza ryzyka kredytowego w tej grupie kas jest sporządzana w sposób istotnie uproszczony. Inaczej sytuacja kształtuje się w kasach, w których zachowana została rzeczywista więź pomiędzy członkami. W tych kasach jakość portfela należności na tle całego sektora skok jest najlepsza (kredyty zagrożone nie przekraczają 1% wartości całego portfela). Sprzedaż wierzytelności Według danych sprawozdawczych wartość brutto sprzedanych portfeli kredytów i pożyczek kas prowadzących działalność na koniec września 2015 r. wyniosła 2 849 mln zł i wzrosła w stosunku do końca 2014 r. o 519 mln zł, tj. o ponad 18,2%. Największą część sprzedanego portfela stanowiły wierzytelności przeterminowane powyżej 3 miesięcy (98%), z tego ponad 72,5% była przeterminowana powyżej 12 miesięcy. netto (po uwzględnieniu wartości utworzonego odpisu aktualizującego na dzień sprzedaży) portfela sprzedanych wierzytelności wynosiła 432 mln zł. Tabela 20. Struktura sprzedanych wierzytelności tys. zł kasy działające sprzed. sprzedana w Wyszczególnienie wierzytelności Udział % roku 2015 ogółem (w (tys. zł) tys.) brutto sprzedanych kredytów, w tym 2 849 782 100% 519 490 Kredyty nieprzeterminowane 0,0% Kredyty przeterminowane do 3 miesięcy 56 415 2,0% 152 Kredyty przeterminowane od 3 do 12 miesięcy 728 105 25,5% 28 164 Kredyty przeterminowane powyżej 12 miesięcy 2 064 709 72,5% 491 174 netto sprzedanych kredytów 432 759 6 833 W zamian za sprzedane wierzytelności kasy otrzymywały papiery dłużne lub/i środki pieniężne, jednocześnie część kas dokonała sprzedaży wierzytelności z odroczonym terminem płatności. Według danych sprawozdawczych kas prowadzących działalność na koniec września 2015 r. wartość bilansowa papierów dłużnych otrzymanych w zamian za sprzedane przeterminowane wierzytelności wynosiła 1,7 mln zł i stanowiła 0,01% wartości aktywów kas ogółem. Na koniec września 2015 r. wartość odpisu aktualizującego skrypty dłużne wynosiła 383 mln zł i stanowiła 99,8% wartości bilansowej brutto tych papierów. Ponadto kasy wykazały należności w wysokości 61,7 mln zł, powstałe w wyniku zbycia wierzytelności z odroczonym terminem płatności i dokonały aktualizacji wartości tych należności o kwotę 43,3 mln zł. W rezultacie wartość bilansowa tych należności wynosiła 18,4 mln zł. Podkreślenia wymaga, iż termin spłaty tych należności w wielu przypadkach został odroczony na okresy od kilku do kilkunastu lat. Strona 19 z 43
Tabela 21. Skrypty dłużne w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 17. Udział skryptów dłużnych w aktywach ogółem (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wyszczególnienie 09.2015 % udział do aktywów ogółem 0,0% 0,2% skryptów dłużnych 1 710 0,01% nieopłaconych należności ze zbycia wierzytelności 18 409 0,15% Aktywa ogółem 12 413 849 100% 99,8% skrypty dłużne nieopłacone należności pozostałe aktywa Tabela 22. Relacja skryptów dłużnych do kredytów zagrożonych w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 18. Relacja skryptów dłużnych do kredytów zagrożonych w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Procent o jaki może Wyszczególnienie wzrosnąć wartość kredytów zagrożonych skryptów dłużnych 1 710 0,07% nieopłaconych należności ze zbycia 18 409 0,76% wierzytelności kredytów przeterminowanych 2 424 829 3 000 000 2 000 000 1 000 000 1 710 18 409 2 424 829 skryptów dłużnych nieopłaconych należności kredytów przeterminowanych Strona 20 z 43
Rozdział 5 Sytuacja płynnościowa kas Na podstawie art. 38 ustawy o skok, kasy zobowiązane są do utrzymywania 10% funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego w postaci rezerwy płynnej zgromadzonej w formie gotówki, środków ulokowanych w Kasie Krajowej lub zainwestowanych w jednostki uczestnictwa rynku pieniężnego. Na koniec września 2015 r. kasy prowadzące działalność utrzymywały aktywa płynne na poziomie 3,1 mld zł i środki te stanowiły 24,6% łącznej wartości ich aktywów. W pierwszych dziewięciu miesiącach 2015 r. zaobserwowano spadek środków płynnych, który związany był ze zmniejszeniem wartości depozytów. środków płynnych zmniejszyła się w tym okresie o 158 mln zł, tj. o 4,9%. Dla porównania, w całym roku 2014 środki płynne zmniejszyły się o 810 mln zł, tj. o 19,6%. Tabela 23. środków płynnych w tys. zł kasy działające Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 zmiana w okresie 9 miesięcy zmiana % w okresie 9 miesięcy Aktywa płynne 3 278 591 3 217 945 2 641 345 2 947 163 3 059 796-158 148-4,9% Pozostałe Aktywa 10 301 458 10 067 563 9 521 916 9 583 537 9 374 172-693 391-6,9% Aktywa w sumie 13 580 048 13 285 508 12 163 261 12 530 700 12 433 968-851 539-6,4% Wykres 19. Udział aktywów płynnych w aktywach ogółem - wrzesień 2015 r. kasy działające 24,6% 75,4% Aktywa płynne Pozostałe aktywa Kasy lokowały środki płynne głównie w Kasie Krajowej i w bankach, na lokatach i na rachunkach bieżących oraz w jednostkach uczestnictwa rynku pieniężnego. Za niewielką część środków nabyły obligacje Skarbu Państwa i papiery dłużne gwarantowane przez Skarb Państwa. Źródłem finansowania działalności kas są depozyty ich członków. Kasy mają prawną możliwość uzyskania wsparcia finansowego z Kasy Krajowej w formie kredytów płynnościowych, jednak w pierwszych dziewięciu miesiącach 2015 r. nie korzystały z tej formy wsparcia. Ze względu na strukturę finansowania, kasy utrzymywały dużą nadwyżkę środków płynnych. Strona 21 z 43
Tabela 24. Środki płynne w tys. zł kasy działające Rodzaj 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 Gotówka 108 938 107 953 106 177 114 426 108 936 Środki na rachunkach bankowych 491 104 402 432 287 344 362 181 347 313 Obligacje Skarbu Państwa 103 450 122 072 110 654 107 476 106 208 Papiery gwarantowane przez Skarb Państwa 3 027 2 858 3 286 3 196 3 265 Lokaty w Kasie Krajowej 1 702 470 1 655 861 1 489 774 1 759 057 1 983 320 Lokaty w bankach 367 009 443 129 402 929 274 293 195 249 Jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego 502 594 483 639 241 181 326 535 315 505 Razem 3 278 591 3 217 945 2 641 345 2 947 163 3 059 796 Wykres 20. Struktura środków płynnych kas - stan na koniec września 2015 r. kasy działające 6,4% 10,3% 11,4% 3,6% 3,5% 0,1% Gotówka Środki na rachunkach bankowych Obligacje Skarbu Państwa Papiery wartościowe gwarantowane przez Skarb Państwa Lokaty w Kasie Krajowej Lokaty w bankach Jednostki uczestnictwa rynku pieniężnego 64,8% W kasach występuje istotna różnica pomiędzy kwotą pozyskanych depozytów a wartością portfela udzielonych pożyczek i kredytów. Tabela 25. Relacja kredytów do depozytów ogółem w tys. zł kasy działające Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 Kredyty netto ogółem 7 208 818 7 015 458 6 701 184 6 682 461 6 620 948 Depozyty ogółem 12 191 768 12 007 149 11 181 174 11 556 670 11 621 868 Środki niewykorzystane na działalność kredytową Finansowanie działalności kredytowej z depozytów 4 982 950 4 991 691 4 479 990 4 874 209 5 000 919 59,13% 58,43% 59,93% 57,82% 56,97% Wykres 21. Rozwój portfela kredytów i depozytów w mln zł Wykres 22. Relacja kredytów do depozytów ogółem 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 12 192 12 007 11 181 11 557 11 622 7 209 7 015 6 701 6 682 6 621 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 Kredyty netto ogółem Depozyty ogółem 61,00% 60,00% 59,00% 58,00% 57,00% 56,00% 55,00% 59,93% 59,13% 58,43% 57,82% 56,97% 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 Strona 22 z 43
Rozdział 6 Źródła finansowania działalności kas Według stanu na koniec września 2015 r. głównym źródłem finansowania działalności kas były depozyty członków (przede wszystkim oszczędności osób fizycznych) w wysokości 11 622 mln zł. Łącznie depozyty członków kas stanowiły 93,5% wartości aktywów. depozytów w pierwszych dziewięciu miesiącach 2015 roku uległa obniżeniu o ponad 385 mln zł. Dla porównania w całym roku 2014 wartość ta obniżyła się o ok. 1 mld zł. Tabela 26. Struktura źródeł finansowania działalności kas w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 23. Struktura źródeł finansowania działalności kas w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wyszczególnienie Fundusze własne wg bilansu 415 849 Zobowiązania długoterminowe, w tym 720 919 - depozyty członkowskie 667 404 - kredyty i pożyczki 46 007 Zobowiązania krótkoterminowe, w tym 11 094 810 - depozyty członkowskie 10 954 464 - kredyty i pożyczki 32 399 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 Fundusze własne Zobowiązania krótkoterminowe 202 11 095 721 Zobowiązania długoterminowe Pozostałe zobowiązania W strukturze zobowiązań występują również pozostałe zobowiązania i rezerwy (2,2% aktywów), w tym kredyty zaciągnięte w Kasie Krajowej na kwotę 78 mln zł (0,6% aktywów kas) oraz fundusze własne wg bilansu stanowiące 3,34% wartości aktywów. Tabela 27. Zobowiązania finansowe w podziale na podmioty i produkty w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wyszczególnienie Zobowiązania finansowe wg wartości bilansowej w podziale na podmioty i produkty Oszczędności Zabezpieczenia pieniężne Kredyty i pożyczki w tym: środki z funduszu stabilizacyjnego Duże przedsiębiorstwa 36 1 023 MSP 5 293 27 Przedsiębiorcy indywidualni 37 813 282 Osoby prywatne 11 537 155 4 634 12 728 Rolnicy indywidualni 26 504 15 Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych 10 433 Kasa Krajowa 78 406 29 809 104 Inne 28 883 Suma 11 617 234 4 634 78 406 29 809 43 061 Inne Strona 23 z 43
Struktura depozytów Według danych sprawozdawczych kas na koniec września 2015 r., w strukturze depozytów dominowały depozyty z terminem wymagalności do 12 miesięcy włącznie, natomiast w ujęciu podmiotowym depozyty osób fizycznych stanowiły 99,3% depozytów ogółem. Tabela 28. depozytów w tys. zł kasy działające Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 Depozyty ogółem 12 191 768 12 007 149 11 181 174 11 556 670 11 621 868 W tym depozyty ogółem kas zobowiązanych do realizacji 11 807 304 11 608 467 10 803 792 11 179 144 11 248 572 programów naprawczych depozyty do 12 miesięcy włącznie 11 692 552 11 542 587 10 479 383 10 896 395 10 954 464 depozyty powyżej 12 miesięcy 499 216 464 562 701 791 660 275 667 404 Tabela 29. Struktura depozytów wg podmiotów (wrzesień 2015 r.) dane w tys. zł kasy działające Wyszczególnienie % udział Duże przedsiębiorstwa 36 0,00% MSP 5 293 0,05% Przedsiębiorcy indywidualni 37 813 0,33% Osoby prywatne 11 541 789 99,31% Rolnicy indywidualni 26 504 0,23% Instytucje niekomercyjne 10 433 0,09% Suma 11 621 868 100,00% Wykres 24. Struktura depozytów w mln zł kasy działające 15 000 10 000 5 000 11 693 11 543 10 479 10 896 10 954 499 465 702 660 667 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 depozyty członkowskie do 12 miesięcy depozyty członkowskie powyżej 12 miesięcy Wśród zgromadzonych w kasach depozytów pod względem wartości dominowały depozyty terminowe (83,4%), natomiast liczba rachunków terminowych była istotnie niższa od liczby rachunków bieżących. Wynika to głównie ze specyfiki działania kas, które prowadzą dla swoich członków obowiązkowe rachunki służące do gromadzenia comiesięcznych oszczędności, tzw. indywidualne konta spółdzielcze. Każdy członek skok zobowiązany jest do posiadania takiego rachunku. Oprócz obowiązkowego rachunku, kasy oferują także rachunki osobiste oraz rachunki typu a vista, a także depozyty terminowe. średniego depozytu terminowego na koniec września 2015 r. wyniosła 22,3 tys. zł, a bieżącego 0,9 tys. zł. Strona 24 z 43
do 2 tys.zł od 2 tys. do 5 tys. zł od 5 tys. do 10 tys. zł od 10 tys. do 30 tys. zł od 30 tys. do 50 tys. zł od 50 tys. do 100 tys. zł od 100 tys. do 500 tys. zł od 500 tys. zł do 1 mln zł pow. 1 mln zł Wykres 25. Struktura depozytów w mln zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 26. Liczba rodzajów rachunków depozytowych w tys. (wrzesień 2015 r.) kasy działające 12 000 10 000 9 689 2 500 2 000 1 500 2 031 8 000 6 000 4 000 1 000 500 - rachunki bieżące 434 rachunki terminowe 2 000 1 934 985 264 Bieżące Teriminowe Nowozałożone Stan depozytów na koniec okresu Tabela 30. Średnia wartość depozytu (wrzesień 2015 r.) w zł kasy działające Wyszczególnienie Terminowy Bieżący Wszystkie kasy 22 307 952 W tym: kasy objęte postępowaniem naprawczym 22 805 971 Wśród depozytów terminowych - pod względem ich wielkości - dominują depozyty o wartości od 100 do 500 tys. zł, które stanowią 29,2% ogółu depozytów terminowych. Depozyty te zgromadzone są na 4% ogółu prowadzonych rachunków. Depozyty powyżej 100 tys. zł stanowią ponad 31,5% wartości ogółem zgromadzonych depozytów. Liczba depozytów powyżej 100 tys. zł stanowi 4,1% liczby rachunków depozytów terminowych. Depozyty w przedziale od 10 tys. zł do 30 tys. zł stanowią prawie 25% ogółu depozytów terminowych i zgromadzone były na 33,5% ogółu prowadzonych rachunków. Wykres 27. Struktura depozytów wg kwoty w mln zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 28. Struktura depozytów wg kwoty (wrzesień 2015 r.) kasy działające 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 33 142 441 2 832 2 413 2 088 1 520 145 75 100% pow. 1 mln zł 90% od 500 tys. zł do 1 mln zł 80% od 100 tys. do 500 tys. zł 70% od 50 tys. do 100 tys. zł 60% od 30 tys. do 50 tys. zł 50% od 10 tys. do 30 tys. zł 40% od 5 tys. do 10 tys. zł 30% 20% od 2 tys. do 5 tys. zł 10% do 2 tys.zł 0% Strona 25 z 43
do 2 tys.zł od 2 tys. do 5 tys. zł od 5 tys. do 10 tys. zł od 10 tys. do 30 tys. zł od 30 tys. do 50 tys. zł od 50 tys. do 100 tys. zł od 100 tys. do 500 tys. zł od 500 tys. zł do 1 mln zł pow. 1 mln zł Wykres 29. Struktura depozytów wg ilości rachunków w tys. (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 30. Struktura depozytów pod względem ilości rachunków (wrzesień 2015 r.) 160 140 120 100 80 60 40 20-89 44 65 145 41 33 17 0,2 0,04 100% pow. 1 mln zł 90% od 500 tys. zł do 1 mln zł 80% od 100 tys. do 500 tys. zł 70% od 50 tys. do 100 tys. zł 60% od 30 tys. do 50 tys. zł 50% 40% od 10 tys. do 30 tys. zł 30% od 5 tys. do 10 tys. zł 20% 10% 0% od 2 tys. do 5 tys. zł do 2 tys.zł W strukturze zobowiązań z tytułu depozytów - uwzględniając terminy pierwotne - dominują zobowiązania z terminem od 6 miesięcy do 1 roku, które stanowią 48,3% zobowiązań z tytułu oszczędności członków kas. Tabela 31. Zobowiązania z tytułu oszczędności wg wartości bilansowej w podziale na terminy pierwotne w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wykres 31. Zobowiązania z tytułu oszczędności wg wartości bilansowej w podziale na terminy pierwotne w tys. zł (wrzesień 2015 r.) kasy działające Wyszczególnienie depozytów Udział Bieżące 1 934 430 16,6% Z terminem: - do 1 miesiąca 338 628 2,9% - powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy 950 922 8,2% - powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy 1 658 121 14,3% - powyżej 6 miesięcy do 1 roku 5 617 237 48,3% - powyżej 1 roku 1 122 530 9,7% Razem 11 621 868 100,0% 5 000 000 4 000 000 3 000 000 2 000 000 1 000 000 Bieżące - do 1 miesiąca - powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy - powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy - powyżej 6 miesięcy do 1 roku - powyżej 1 roku Wykres 32. Struktura depozytów wg terminów pierwotnych mln zł. kasy działające 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 1 155 1 151 4 375 4 660 1 132 1 096 1 123 4 855 5 212 5 617 3 132 2 278 1 815 2 239 1 658 1 036 1 388 105 101 1 114 102 803 951 201 339 2 389 2 429 2 163 2 005 1 934 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 - powyżej 1 roku - powyżej 6 miesięcy do 1 roku - powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy - powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy - do 1 miesiąca Bieżące Strona 26 z 43
W pierwszych dziewięciu miesiącach 2015 roku obniżone zostało średnie oprocentowanie depozytów w kasach. Mimo to nadal jego wartość była wyższa niż średnie oprocentowanie depozytów zgromadzonych w bankach. Na koniec września 2015 roku średnie oprocentowanie rachunków depozytowych wyniosło 2,36% wobec 1,82% w bankach i było o 0,4 p.p. niższe niż na koniec 2014 roku. Było to związane między innymi ze spadkiem stóp procentowych. Wykres 33. Średnie oprocentowanie depozytów w kasach i bankach 6,8% 6,3% 5,8% 5,3% 4,8% 4,3% 3,8% 3,3% 2,8% 2,3% 1,8% 4,21% 3,98% 3,65% 3,22% 3,25% 2,91% 2,82% 2,63% 2,48% 2,49% 2,54% 2,42% 2,49% 2,52% 2,36% 2,17% 1,96% 1,82% 09.2013 12.2013 03.2014 06.2014 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 Kasy Banki Wspólnota Wołomin Strona 27 z 43
Rozdział 7 Fundusz własne i adekwatność kapitałowa Sytuację sektora skok w zakresie adekwatności kapitałowej nadal uznać należy za trudną, na koniec września 2015 r. wartość funduszy własnych kas prowadzących działalność w stosunku do końca 2014 r. wzrosła o 134,4 mln zł, co jest związane głównie z dokapitalizowaniem części kas przez Kasę Krajową w formie objęcia udziałów nadobowiązkowych. Wpływ na wielkość funduszy własnych miało także zaliczenie przez 12 kas za zgodą KNF kwoty dodatkowej odpowiedzialności członków do funduszy własnych o łącznej wartości 61,3 mln zł. Aktualnie 45 kas (spośród 50 działających) ma uwzględnioną w statucie możliwość zaliczenia do funduszy własnych dodatkowej odpowiedzialności członków, a w trakcie rozpatrywania pozostają wnioski 13 kas. Pozytywna decyzja KNF oznacza dla członków podniesienie odpowiedzialności za powstałe w kasie straty do określonej (maksymalnie podwójnej) wysokości wpłaconych udziałów, a dla kasy możliwość zabezpieczenia przez nią roszczeń wynikających z zobowiązań w zakresie tej dodatkowej odpowiedzialności w przypadku, gdyby zaistniała konieczność ich egzekwowania w celu pokrycia strat. Tabela 32. Adekwatność kapitałowa kas (kasy działające) Wyszczególnienie (tys. zł) Zmiana do 12.2014 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 tys. zł % suma bilansowa 13 580 048 13 285 508 12 163 261 12 530 700 12 433 968-852 -6,41% fundusze własne wg ustawy o skok 525 935 337 663 261 500 421 723 472 081 134 418 39,81% Wymóg kapitałowy obliczony zgodnie z rozporządzeniem MF 634 368 610 334 577 627 585 836 575 913-34 422-5,64% niedobór funduszy własnych w stosunku do nowego wymogu kapitałowego -108 433-272 672-316 127-164 113-103 832 168 840-61,92% fundusze własne wg ustawy o skok (po uwzględnieniu wyników inspekcji) -62 315-293 417-353 724-139 276-80 430 212 987-72,59% niedobór funduszy własnych w stosunku do nowego wymogu kapitałowego (po uwzględnieniu wyników inspekcji) -667 270-872 198-900 589-697 062-628 717 243 480-27,92% Należy ponownie zaznaczyć, że dane prezentowane przez niektóre kasy w sprawozdawczości nie uwzględniają w pełni ustaleń z przeprowadzonych kontroli, w świetle których wyniki niektórych kas powinny zostać istotnie skorygowane. Uwzględnienie tych korekt wpłynie również na poziom funduszy własnych kas. W okresie od stycznia 2013 r. do daty sporządzenia analizy przeprowadzono inspekcje w 30 kasach, posiadających łącznie 95,9% aktywów sektora. wyników finansowych w tych kasach zgodnie z ustaleniami UKNF powinna być skorygowana o 867 mln zł, w tym kwota korekt 552 mln zł nie została jeszcze uwzględniona w sprawozdawczości kas na koniec września 2015 r. W przypadku 6 kas Komisja Nadzoru Finansowego w 2014 r. zleciła dodatkowe badania zatwierdzonych sprawozdań finansowych za rok 2013. Wyniki badań w 5 kasach (jedna z kas odmówiła realizacji badania) potwierdziły wcześniejsze ustalenia inspekcji co do konieczności wprowadzenia istotnych korekt w ich księgach. Łączna kwota korekt wskazanych przez biegłych rewidentów do sprawozdań finansowych za 2013 r. w tych pięciu kasach wyniosła 995 mln zł. Kwestie te są przedmiotem odrębnych postępowań prowadzonych przez Komisję w stosunku do tych kas. Strona 28 z 43
Według metodologii obliczania wymogu kapitałowego ustalonej rozporządzeniem Ministra Finansów, wymóg kapitałowy dla kas (prowadzących działalność), zgodnie ze sprawozdawczością na koniec września 2015 r., wyniósł 576 mln zł, a niedobór kapitału wynosił 104 mln zł. Uwzględniając dodatkowo wyniki inspekcji w kasach niedobór funduszy własnych wzrósłby do kwoty 628 mln zł. Wykazywany w sprawozdawczości współczynnik wypłacalności na koniec września 2015 r., dla kas prowadzących działalność, ukształtował się na poziomie 4,1% przy normie ustawowej 5%. Grupa 29 kas wykazała współczynnik wypłacalności na poziomie powyżej 5%, 20 kas - poniżej wymogu ustawowego, w tym w 11 kasach poziom tego współczynnika był ujemny. Tabela 33. Współczynnik wypłacalności kas prowadzących działalność Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 współczynnik wypłacalności 4,15% 2,77% 2,26% 3,60% 4,10% współczynnik wypłacalności (po korektach inspekcyjnych) -0,52% -2,53% -3,23% -1,25% -0,73% Tabela 34. Liczba kas pod względem poziomu współczynnika wypłacalności oraz udziały tych kas w aktywach Poziom Liczba kas Udział w aktywach sektora kas współczynnika wypłacalności 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 poniżej 0% 8 12 12 10 11 5% 20% 11% 9% 9% 0%-5% 19 10 12 10 9 22% 60% 72% 17% 7% powyżej 5% 22 27 25 29 29 73% 20% 17% 74% 84% Wykres 34. Podział kas z uwagi na poziom wykazywanego współczynnika wypłacalności (wrzesień 2015 r.) kasy działające 11 Wykres 35. Udziały w aktywach kas z uwzględnieniem poziomu współczynnika wypłacalności (wrzesień 2015 r.) kasy działające 9,4% 7,1% 29 9 83,5% poniżej 0% 0%-5% powyżej 5% poniżej 0% 0%-5% powyżej 5% Wykres 36. Podział kas z uwagi na poziom wykazywanego współczynnika wypłacalności (wrzesień 2015 r.) z uwzględnieniem korekt inspekcji kasy działające Wykres 37. Udziały w aktywach kas z uwzględnieniem poziomu współczynnika wypłacalności (wrzesień 2015 r.) z uwzględnieniem korekt inspekcji kasy działające 23 15 8,5% 27,9% 11 63,6% poniżej 0% 0%-5% powyżej 5% poniżej 0% 0%-5% powyżej 5% Strona 29 z 43
Rozdział 8 Wyniki sektora skok Tabela 35. Wybrane pozycje rachunku zysków i strat (w tys. zł) kasy działające Lp. Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 1 Przychody z całokształtu działalności 1 650 848 2 806 627 777 621 1 171 116 1 774 948 Przychody z działalności podstawowej 1 215 308 1 649 400 309 518 616 478 923 986 z tytułu odsetek 919 049 1 248 927 217 653 397 335 573 492 z tytułu prowizji i opłat 280 562 374 831 98 801 220 592 342 048 Inne 15 698 25 642-6 936-1 449 8 446 Pozostałe przychody operacyjne 290 815 878 507 413 148 472 539 677 666 zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych 8 676 9 660 81 1 436 1 487 dotacje 234 558 3 14 35 przychody z tytułu aktualizacji aktywów trwałych 142 999 679 447 361 239 386 022 569 709 inne przychody operacyjne 138 905 188 843 51 825 85 067 106 435 Przychody finansowe 144 724 278 719 54 956 82 099 173 296 odsetki 54 554 72 075 23 033 34 467 36 350 aktualizacja wartości inwestycji 22 710 94 381 10 142 16 348 88 578 zysk ze zbycia inwestycji 32 435 36 221 9 917 11 637 27 675 Inne 12 436 42 638 3 559 227 1 258 2 Koszty uzyskania przychodów z całokształtu działalności 1 639 848 2 918 308 857 617 1 291 621 1 883 797 Koszty działalności operacyjnej 934 043 1 257 662 266 301 560 948 841 619 z tytułu odsetek 296 385 382 759 70 650 140 562 215 175 z tytułu opłat i prowizji 4 763 7 292 2 980 5 326 8 005 amortyzacja 10 752 14 316 3 415 6 706 9 891 zużycie materiałów i energii 13 255 18 033 4 127 8 037 11 305 usługi obce 380 200 518 273 110 826 233 887 348 903 podatki i opłaty 3 130 4 329 1 066 2 167 3 189 wynagrodzenia 124 323 167 416 41 665 85 352 129 122 ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 25 392 34 160 8 668 17 464 25 638 pozostałe koszty rodzajowe 74 948 110 749 22 815 61 334 90 237 Inne 895 334 89 111 155 Pozostałe koszty operacyjne 582 835 854 236 238 298 371 877 498 608 strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych 327 725 148 1 514 1 623 odpisy z tytułu aktualizacji wartości kredytów, pożyczek i innych 454 942 655 280 205 972 307 496 394 240 inne koszty operacyjne 127 566 198 232 32 177 62 867 102 745 Koszty finansowe 122 969 806 410 353 018 358 796 543 570 odsetki 1 105 1 777 11 678 13 629 4 425 strata ze zbycia inwestycji 192 655 25 600 24 162 aktualizacja wartości inwestycji 116 036 99 259 78 988 82 656 111 358 Inne 5 827 512 719 262 326 261 911 403 624 3 Wynik z działalności podstawowej, w tym 281 265 391 738 43 216 55 530 82 367 Wynik z tytułu odsetek 622 664 866 168 147 003 256 773 358 317 Wynik z tytułu opłat i prowizji 275 799 367 539 95 820 215 266 334 044 4 Wynik z działalności operacyjnej, w tym -10 755 416 009 218 067 156 192 261 424 Różnica z aktualizacji wartości kredytów i pożyczek -311 943 24 167 155 266 78 526 175 469 5 Wynik z działalności gospodarczej 11 000-111 681-79 995-120 505-108 849 6 Wynik finansowy brutto 11 000-111 733-79 990-120 500-108 846 7 Podatek dochodowy 6 810-17 711 998-19 894-16 956 8 Wynik finansowy netto 4 190-93 861-83 841-103 522-91 820 Strona 30 z 43
Przychody Przychody kas prowadzących działalność wynikały głównie z działalności podstawowej, niemniej w wyniku przeprowadzonych jednorazowych transakcji dotyczących sprzedaży wierzytelności istotną wartość miały także pozostałe przychody operacyjne. Przychody z tytułu odsetek obniżyły się o ponad 345 mln zł, tj. o 37,6% w stosunku do września 2014 roku, co związane było głównie z obniżką rynkowych stóp procentowych oraz spadkiem wartości portfela kredytowego. Dla porównania, w całym roku 2014 spadek tych przychodów wyniósł 82 mln zł. W omawianym okresie wystąpiły także pojedyncze transakcje o charakterze jednorazowym niezwiązane z działalnością podstawową kas, a polegające na sprzedaży portfeli przeterminowanych kredytów i pożyczek. W wyniku tych transakcji przychody kas były wyższe o ponad 500 mln zł. W konsekwencji udział przychodów z działalności podstawowej spadł z 58,8% na koniec 2014 roku do 52,1% na koniec września 2015 roku, a udział przychodów z działalności operacyjnej zwiększył się do 38,8%. W związku ze sprzedażą wierzytelności kasy rozwiązały wcześniej utworzone odpisy aktualizujące. Różnica z aktualizacji wartości kredytów i pożyczek wyniosła (+)175 mln zł w porównaniu do (-)312 mln w pierwszych dziewięciu miesiącach 2015 roku. Koszty Na koniec września 2015 r. zmianie uległa struktura kosztów, co było związane z opisanymi wyżej jednorazowymi transakcjami, których wartość odnoszona jest na koszty finansowe. Udział kosztów operacji finansowych w kosztach wzrósł do 28,9%. Koszty działalności operacyjnej stanowiły 44,7% kosztów, a ich udział w strukturze kosztów wzrósł o 1,6 p.p. (z 43,1% na koniec 2014 r.). Powyższa zmiana struktury kosztów związana była także z procesem dostosowywania stóp procentowych do poziomów sektora finansowego oraz obniżką podstawowych stóp procentowych NBP na początku marca 2015 r. Znaczący udział pozostałych kosztów operacyjnych związany był z pogarszającą się jakością portfela kredytowego i wynikającą z tego konsekwencją tworzenia odpisów aktualizujących przeterminowane należności. Wykres 38. Struktura przychodów z działalności SKOK Wykres 39. Struktura kosztów z działalności SKOK 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 8,8% 9,9% 7,1% 7,0% 9,8% 17,6% 31,3% 53,1% 40,3% 38,2% 73,6% 58,8% 39,8% 52,6% 52,1% 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 Przychody z działalności podstawowej Pozostałe przychody operacyjne Przychody z operacji finansowych 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 7,5% 27,6% 27,8% 28,9% 41,2% 35,5% 29,3% 28,8% 26,5% 27,8% 57,0% 43,1% 43,4% 44,7% 31,1% 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 Koszty działalności operacyjnej Pozostałe koszty operacyjne Koszty operacji finansowych Strona 31 z 43
Istotny wpływ na poziom kosztów z działalności podstawowej miały koszty usług obcych, których udział w III kwartale 2015 r. w strukturze wyniósł 41,5%. W analizowanym okresie wzrósł udział kosztów wynagrodzeń o 2 p.p. (z 13,3% na koniec 2014 r.) do 15,3%. Zmiany w strukturze kosztów wynagrodzeń i kosztów usług obcych bezpośrednio związane były ze zmianą modelu biznesowego niektórych kas, polegającą na outsourcingu części obszarów działalności do spółek celowych. Udział kosztów obsługi depozytów systematycznie spada ze względu na spadki oprocentowania depozytów. Wykres 40. Struktura kosztów działalności operacyjnej kas 100% 90% 80% 70% 8,0% 8,8% 8,6% 10,9% 10,7% 2,7% 2,7% 3,3% 3,1% 3,0% 13,3% 13,3% 15,6% 15,2% 15,3% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 40,7% 41,2% 31,7% 30,4% 41,6% 41,7% 41,5% 26,5% 25,1% 25,6% 0% 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 z tytułu odsetek z tytułu prowizji, opłat Amortyzacja Zużycie materiałów i energii Usługi obce Podatki i opłaty Wynagrodzenia Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia Pozostałe koszty rodzajowe Inne W pierwszych dziewięciu miesiącach 2015 r. zaobserwowano dalszy spadek marży odsetkowej oraz rozpiętości odsetkowej, co związane było ze spadkiem rynkowych stóp procentowych. Tabela 36. Marża i rozpiętość odsetkowa - kasy działające Wyszczególnienie 12.2013 06.2014 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 marża odsetkowa 13 8,05% 8,69% 8,68% 7,33% 6,70% 6,14% 5,51% rozpiętość odsetkowa 14 Wynik finansowy 9,64% 9,70% 9,44% 8,06% 7,76% 7,08% 6,43% Kasy prowadzące działalność na koniec września 2015 r. wykazały w sprawozdawczości stratę w wysokości 91,8 mln zł, co - w porównaniu do zysku wykazanego za pierwsze dziewięć miesięcy 2014 roku w wysokości 4 mln zł - powoduje obniżenie wyniku o prawie 96 13 Marża odsetkowa obliczona jako: annualizowany wynik z odsetek / średnie saldo kredytów brutto *100% 14 Rozpiętość odsetkowa obliczona jako: [(annualizowane odsetki otrzymane/średnie saldo kredytów brutto) (annualizowane odsetki zapłacone /średnie saldo depozytów)]*100%. Strona 32 z 43
mln zł. Duży wpływ na wyniki kas miały: pogarszająca się jakość portfela kredytowo - pożyczkowego oraz spadek przychodów odsetkowych. Na koniec września 2015 r. 21 kas wykazało zysk netto z działalności (w porównaniu do wyników kas za 2014 r. spadek o 13 kas). Udział aktywów kas wykazujących zysk w aktywach sektora wynosił prawie 69% (spadek do analogicznego okresu roku ubiegłego o 13 p.p.). Jednocześnie zysk netto tych kas wykazany na koniec września 2015 r. (12,3 mln zł) w stosunku do końca września 2014 roku obniżył się o 13 mln zł, tj. o 37%. Udział aktywów kas wykazujących stratę na koniec września 2015 r. w aktywach sektora wynosił 31% (wzrost o 5 p.p.). Jednocześnie strata netto tych kas wykazana na koniec września 2015 r. (104,2 mln zł) w stosunku do końca września 2014 roku uległa zwiększeniu o 4,1 mln zł, tj. o 4%. Tabela 37. Liczba skok prowadzących działalność na koniec okresu sprawozdawczego wg uzyskanego wyniku finansowego netto Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 Liczba SKOK ogółem 51 50 50 50 49 - liczba kas wykazujących zysk bieżący 34 26 20 18 21 - udział w aktywach sektora 81,43% 73,42% 19,01% 7,29% 68,63% - łączna wartość zysku netto (w tys. zł) 35 606 110 452 11 088 5 888 12 384 - liczba kas wykazujących stratę bieżącą 17 24 30 32 28 - udział w aktywach sektora 18,57% 26,58% 80,99% 92,71% 31,37% - łączna wartość strat netto (w tys. zł) -100 136-307 210-116 578-123 598-104 205 Wykres 41. Udział kas wykazujących zysk i stratę w aktywach sektora skok Wykres 42. Liczba SKOK wg uzyskanego wyniku finansowego netto 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% 81,43% 73,42% 68,63% 19,01% 7,29% 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 40 30 20 10 0 34 30 32 26 28 24 20 21 17 18 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 kasy wykazujące zysk kasy wykazujące stratę kasy wykazujące zysk kasy wykazujące stratę Z danych sprawozdawczych kas wynika, że zmniejszył się udział kas wykazujące zysk netto w portfelu kredytowym sektora z 72% na koniec 2014 r. do 69% na koniec września 2015 r. W przypadku depozytów udział kas wykazujących zysk zmniejszył się podobnie z 71% na koniec 2014 roku do 67% na koniec września 2015 roku. Tabela 38. udzielonych kredytów i depozytów w tys. zł w kasach prowadzących działalność na koniec okresu sprawozdawczego Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 Kredyty w sektorze skok 7 521 216 7 268 736 6 985 347 6 895 517 6 620 948 Kredyty kas wykazujących zysk netto 5 997 724 5 238 287 1 205 046 547 465 4 559 263 Kredyty kas wykazujących stratę netto 1 523 492 2 030 449 5 780 301 6 348 053 2 061 686 Udział kredytów kas wykazujących zysk netto w kredytach sektora skok (w %) 80% 72% 17% 8% 69% Strona 33 z 43
Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 Udział kredytów kas wykazujących stratę netto w kredytach sektora skok (w %) 20% 28% 83% 92% 31% Depozyty w sektorze skok 12 831 550 12 660 314 11 825 692 12 179 666 11 621 868 Depozyty kas wykazujących zysk netto 10 187 203 8 967 614 2 243 970 857 730 7 779 473 Depozyty kas wykazujących stratę netto 2 644 348 3 692 701 9 581 722 11 321 937 3 842 395 Udział depozytów kas wykazujących zysk netto w depozytach sektora skok (w %) Udział depozytów kas wykazujących stratę netto w depozytach sektora skok (w %) 79% 71% 19% 7% 67% 21% 29% 81% 93% 33% Wykres 43. Udział portfeli kredytowych kas wykazujących zysk i stratę w kredytach sektora skok Wykres 44. Udział w depozytach kas wykazujących zysk i stratę w depozytach sektora skok 100% 80% 83% 92% 100% 80% 81% 93% 60% 60% 40% 20% 20% 28% 31% 40% 20% 21% 29% 33% 0% 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 0% 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 kasy wykazujące zysk kasy wykazujące stratę kasy wykazujące zysk kasy wykazujące stratę Tabela 39. Wybrane miary efektywności sektora skok kasy działające na koniec września 2015 r. Lp. Wyszczególnienie/Wskaźnik 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 1 Wynik finansowy netto (w tys. zł) 4 190-93 861-83 841-103 522-91 820 Wynik finansowy netto/średnie aktywa (ROA) 0,03% -0,71% -0,69% -0,83% -0,74% 2 Wynik finansowy netto/średnie fundusze podstawowe (ROE) 15 0,80% -27,80% -32,06% -24,55% -19,45% Koszty/dochody (C/I) 16 78,58% 106,39% 156,50% 125,35% 123,59% Koszty działania kas (koszty działalności operacyjnej)/wynik z działalności podstawowej (wynik ze sprzedaży) 332,09% 321,05% 616,21% 1 010,17% 1 021,80% 3 Koszty działania kas (koszty działalności operacyjnej)/wynik z tytułu odsetek 150,01% 145,20% 181,15% 218,46% 234,88% Koszty działania kas (koszty działalności operacyjnej)/wynik pozaodsetkowy 338,67% 342,18% 277,92% 260,58% 251,95% 4 Aktywa na zatrudnionego (w tys. zł) 3489 3346 3076 3223 3248 W analizowanym okresie pogorszeniu uległy także wskaźniki rentowności ROA i ROE. Wzrost wskaźnika C/I wynika głównie ze sprzedaży wierzytelności, co wiązało się z zaliczeniem wartości sprzedanych kredytów i pożyczek do kosztów finansowych, a także ze spadku wartości przychodów, w szczególności przychodów odsetkowych. 15 W przypadku gdy fundusze własne są ujemne, wskaźnik ROE nie jest obliczany. 16 Bez kosztów i przychodów związanych z aktualizacją portfela kredytowego. Strona 34 z 43
Wykres 45. Poziom ROA w sektorze SKOK Wykres 46 Wskaźnik koszty/dochody (C/I) w sektorze SKOK 0,20% 0,00% -0,20% -0,40% -0,60% -0,80% -1,00% 0,03% -0,71% -0,83% -0,69% -0,74% 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 200,60 150,60 100,60 50,60 0,60 156,50 125,35 123,59 106,39 78,58 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 Wykres 47. Poziom ROE w sektorze Wykres 48 Aktywa na zatrudnionego w sektorze SKOK (w tys. zł) 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% -15,00% -20,00% -25,00% -30,00% -35,00% 0,80% -19,45% -24,55% -27,80% -32,06% 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 3600 3400 3200 3000 2800 2600 2400 2200 2000 3489 3346 3223 3248 3076 2014-09 2014-12 2015-03 2015-06 2015-09 Strona 35 z 43
Rozdział 9 Wybrane dane charakteryzujące sytuację w sektorze skok Tabela 40. Wybrane charakterystyki sektora skok (w tys. zł) kasy działające na koniec września 2015 r. Lp. Wyszczególnienie 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 1 Suma bilansowa 13 580 048 13 285 508 12 163 261 12 530 700 12 433 968 2 Wybrane pozycje rachunku zysków i strat Wynik ze sprzedaży 281 265 391 738 43 216 55 530 82 367 Wynik z działalności operacyjnej -10 755 416 009 218 067 156 192 261 424 Wynik z działalności gospodarczej 11 000-111 681-79 995-120 505-108 849 Wynik finansowy netto 4 190-93 861-83 841-103 522-91 820 3 Wybrane pozycje bilansu Aktywa trwałe 8 417 805 8 364 041 8 321 394 8 097 433 7 959 986 Aktywa obrotowe 6 145 678 5 806 423 5 691 597 5 797 591 4 960 608 pożyczek udzielonych członkom przez SKOK ogółem 7 208 818 7 015 458 6 701 184 6 682 461 6 620 948 Kapitał (fundusz) własny 573 197 404 069 339 646 476 358 415 849 Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 14 208 407 13 821 343 13 691 303 13 531 576 12 743 335 Depozyty ogółem 12 191 768 12 007 149 11 181 174 11 556 670 11 621 868 4 Adekwatność kapitałowa SKOK Fundusze własne według ustawy o skok 525 935 337 663 261 500 421 723 472 081 Wymóg kapitałowy obliczony zgodnie z rozporządzeniem MF 634 368 610 334 577 627 585 836 575 913 Niedobór/nadwyżka funduszy własnych w stosunku do nowego wymogu kapitałowego Współczynnik kapitałowy obliczony zgodnie z rozporządzeniem MF Fundusze własne wg ustawy o skok (po uwzględnieniu wyników inspekcji) Niedobór/nadwyżka funduszy własnych w stosunku do nowego wymogu kapitałowego Współczynnik kapitałowy obliczony zgodnie z rozporządzeniem MF (po uwzględnieniu wyników inspekcji) -108 433-272 672-316 127-164 113-103 832 4,15% 2,77% 2,26% 3,60% 4,10% -62 315-293 417-353 724-139 276-80 430-667 270-872 198-900 589-697 062-628 717-0,52% -2,53% -3,23% -1,25% -0,73% Strona 36 z 43
Wykres 49. Suma bilansowa SKOK (w mln zł) kasy działające na koniec września 2015 r. Wykres 50. Kapitał (fundusz) własny SKOK (w mln zł) kasy działające na koniec września 2015 r. 14 000 13 500 13 000 12 500 12 000 11 500 11 000 13 580 13 286 12 531 12 163 12 434 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 600 400 200-200 -400 526 472 338 422 262-62 -139-80 -293-354 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 wg sprawozdań po korektach inspekcji Wykres 51. Pożyczki i kredyty netto (w mln zł.) kasy działające na koniec września 2015 r. Wykres 52. depozytów SKOK ogółem (w mln zł) kasy działające na koniec września 2015 r. 7 400 7 200 7 000 6 800 6 600 6 400 6 200 7 209 7 015 6 701 6 682 6 621 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 12 500 12 000 11 500 11 000 10 500 12 192 12 007 11 557 11 622 11 181 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 Wykres 53. Współczynnik wypłacalności w sektorze SKOK kasy działające na koniec września 2015 r. Wykres 54. Niedobór funduszy własnych w stosunku do wymogu kapitałowego w sektorze SKOK (w mln zł) kasy działające na koniec września 2015 r. 6,0% 4,0% 4,15% 2,77% 2,26% 3,60% 4,10% -200 000-108 433-164 113-272 672-103 832-316 127 2,0% -400 000 0,0% -600 000-2,0% -4,0% -0,52% -1,25% -0,73% -2,53% -3,23% 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015-800 000-1 000 000-667 270-628 717-697 062-872 198-900 589 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 wg sprawozdań po korektach inspekcji wg sprawozdań po korektach inspekcji Wykres 55. Wynik finansowy netto SKOK (w mln zł) kasy działające na koniec września 2015 r. Wykres 56. Wybrane pozycje rachunku zysków i strat SKOK (w mln zł) kasy działające na koniec września 2015 r. 100-100 -200-300 -400-500 -600-700 -800 4-94 -84-104 -92-584 -682-653 -715-719 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015 wg sprawozdań po korektach inspekcji 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000-100 000 09.2014 12.2014 03.2015 06.2015 09.2015-200 000 Wynik ze sprzedaży Wynik z działalności operacyjnej Wynik z działalności gospodarczej Strona 37 z 43