NaCoBeZu z biologii dla klasy 2 I. Organizm człowieka. Skóra powłoka organizmu 1. Organizm człowieka jako funkcjonalna całość wymieniam dziedziny biologii zajmujące się budową i funkcjonowaniem ciała człowieka określam miejsce człowieka w przyrodzie wskazuję współdziałanie układów narządów w organizmie człowieka wymieniam funkcje układów narządów wykazuję stopniową komplikację budowy organizmu człowieka (komórka, tkanka, narząd, układ narządów) wyjaśniam pojęcie homeostazy 2. Budowa i funkcje skóry omawiam funkcje skóry i warstwy podskórnej charakteryzuję budowę skóry i warstwy podskórnej omawiam wrażliwość skóry na bodźce omawiam budowę i rolę wytworów skóry 3, Higiena i choroby skóry omawiam zasady higieny skóry wymieniam czynniki powodujące uszkodzenia skóry wykazuję wpływ słońca na zdrowie skóry rozpoznaję dolegliwości i choroby skóry oraz ich objawy rozróżniam rodzaje oparzeń i odmrożeń udzielam pierwszej pomocy przedlekarskej w wypadku odmrożeń i oparzeń II. Układ ruchu 4. Budowa szkieletu omawiam funkcje szkieletu wykazuję, że ruch jest efektem działania biernego i czynnego aparatu ruchu omawiam budowę szkieletu rozpoznaję i nazywam kształty kości 5. Budowa i rola szkieletu osiowego rozpoznaję skład szkieletu osiowego: czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa podaję funkcje elementów szkieletu osiowego 6. Szkielet kończyn oraz ich obręczy omawiam budowę i funkcjonowanie kończyn wyjaśniam budowę obręczy barkowej i miednicznej wymieniam i opisuję rodzaje połączeń kości charakteryzuję rodzaje stawów, ich budowę i zakres ruchów 7. Kości elementy składowe szkieletu charakteryzuję budowę fizyczną i chemiczną kości omawiam występowanie i rolę szpiku kostnego 8. Budowa i znaczenie mięśni omawiam położenie i funkcje poszczególnych mięśni szkieletowych wyjaśniam budowę i działanie mięśnia szkieletowego wyjaśniam i podaję przykłady antagonistycznego działania mięśni charakteryzuję rodzaje i cechy tkanki mięśniowej dbam o higienę pracy mięśni
9. Choroby aparatu ruchu wyróżniam naturalne krzywizny kręgosłupa lordozy i kifozy rozpoznaję wady postawy i wady budowy stóp rozróżniam krzywicę i osteoporozę choroby aparatu ruchu rozpoznaję urazy mechaniczne aparatu ruchu udzielam pierwszej pomocy w wypadku złamań, skręceń i zwichnień stosuję profilaktykę wad postawy III. Układ pokarmowy 10. Pokarm budulec i źródło energii omawiam niezbędne składniki pokarmowe wyjaśniam znaczenie węglowodanów, białek i tłuszczów charakteryzuję pokarm jako źródło energii i budulec organizmu wymieniam najważniejsze pierwiastki budujące ciała organizmów wyjaśniam kluczową rola węgla w istnieniu życia charakteryzuję podstawowe grupy związków chemicznych występujących w organizmach (węglowodany, białka, tłuszcze) 11. Witaminy, sole mineralne, woda wyjaśniam rolę wody w organizmie charakteryzuję witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i w wodzie omawiam znaczenie wody i witamin wymieniam skutki niedoboru witamin opisuję makroelementy i mikroelementy 12. Higiena i choroby układu pokarmowego wyjaśniam znaczenie prawidłowej diety wymieniam czynniki wpływające na zapotrzebowanie energetyczne opisuję piramidę żywieniową stosuję zasady prawidłowego odżywiania się rozpoznaję choroby układu pokarmowego rozróżniam zaburzenia w odżywianiu (anoreksja i bulimia) udzielam pierwszej pomocy w wypadku zakrztuszenia 13. Budowa i rola układu pokarmowego wymieniam etapy trawienia pokarmu omawiam budowę zęba i rodzaje zębów opisuję budowę poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego wyjaśniam mechanizm trawienia w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego podaję funkcję gruczołów trawiennych IV. Układ krwionośny 14. Budowa i funkcje krwi charakteryzuję krew jako tkankę płynną omawiam skład krwi opisuję proces krzepnięcia krwi omawiam grupy krwi wymieniam zasady transfuzji krwi wyjaśniam podłoże konfliktu serologicznego 15. Krwiobiegi wymieniam narządy układu krwionośnego rozpoznaję i określam drogę krwiobiegu dużego i małego podaję różnicę w budowie i funkcji naczyń krwionośnych omawiam funkcje układu krwionośnego
16. Budowa i działanie serca wymieniam funkcje serca opisuję i rozpoznaję elementy budowy serca omawiam cykl pracy serca mierzę tętno i ciśnienie 17. Choroby i higiena układu krwionośnego wymieniam przyczyny najczęstszych chorób układu krwionośnego charakteryzuję choroby układu krwionośnego podaję zasady zapobiegania chorobom układu krwionośnego udzielam pierwszej pomocy w wypadku krwawień i krwotoków V. Układ odpornościowy 18. Układ limfatyczny podaję funkcje układu limfatycznego wyjaśniam mechanizm powstawania chłonki opisuję narządy układu limfatycznego 19. Odporność organizmu rozróżniam rodzaje odporności wyjaśniam pojęcie: antygeny wymieniam rodzaje leukocytów i podaję ich funkcje opisuję reakcję obronną organizmu porównuję mechanizm działania szczepionki i surowicy omawiam zależność między HIV AIDS 20. Budowa i rola układu oddechowego omawiam budowę i funkcje dróg oddechowych opisuję budowę płuc wyjaśniam mechanizm powstawania głosu VI. Układ oddechowy 21. Mechanizm wymiany gazowej wyjaśniam mechanizm wentylacji płuc podaję mechanizmy regulacji tempa oddechów opisuję mechanizm wymiany gazowej w pęcherzykach płucnych i naczyniach włosowatych krwiobiegu dużego 22. Oddychanie wewnątrzkomórkowe charakteryzuję mitochondria jako organelle oddychania wewnątrzkomórkowego opisuję ATP nośnik energii podaję reakcję oddychania wewnątrzkomórkowego 23. Higiena i choroby układu oddechowego wymieniam sposoby unikania chorób układu oddechowego opisuję choroby bakteryjne, wirusowe i wywołane zanieczyszczeniem powietrza wyjaśniam zasady udzielania pierwszej pomocy w wypadku zatrzymania oddechu VII. Układ wydalniczy 24. Budowa i działanie układu wydalniczego rozróżniam wydalanie i defekację opisuję budowę i funkcje układu wydalniczego wymieniam rodzaje substancji wydalanych przez organizm opisuję budowę i funkcje nefronu charakteryzuję etapy powstawania moczu wyjaśniam mechanizm wydalania moczu
25. Higiena układu wydalniczego wymieniam sposoby zapobiegania chorobom układu wydalniczego opisuję najczęstsze choroby układu wydalniczego i ich objawy VIII. Układ hormonalny 26. Układ hormonalny wyjaśniam pojęcie hormony produkty wydzielania gruczołów dokrewnych klasyfikuję gruczoły na zewnątrzwydzielnicze i dokrewne (wewnątrzwydzielnicze) rozpoznaję lokalizację gruczołów dokrewnych w ciele człowieka opisuję swoiste działanie hormonów opisuję rolę poszczególnych hormonów w organizmie człowieka 27. Działanie układu hormonalnego wyjaśniam mechanizm równowagi hormonalnej wyjaśniam mechanizm antagonistycznego działania hormonów opisuję rolę podwzgórza w regulacji hormonalnej wykazuję zależność między rytmem dobowym a działaniem hormonów opisuję skutki nadmiaru i niedoboru hormonów IX. Układ nerwowy 28. Budowa i rola układu nerwowego dokonuję porównania działania układów nerwowego i hormonalnego wymieniam funkcje układu nerwowego opisuję budowę komórki nerwowej dokonuję podziału na ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy rozróżniam somatyczny i autonomiczny układ nerwowy opisuję kierunek i sposób przekazywania impulsów 29. Ośrodkowy układ nerwowy wyjaśniam nadrzędną rolę ośrodkowego układu nerwowego omawiam budowę mózgowia opisuję rozmieszczenie ośrodków odpowiedzialnych za odbiór zróżnicowanych impulsów omawiam budowę i funkcje rdzenia kręgowego 30. Obwodowy układ nerwowy. Odruchy rozpoznaję włókna czuciowe i ruchowe opisuję nerwy czaszkowe i rdzeniowe omawiam przebieg łuku odruchowego rozróżniam odruchy bezwarunkowe i warunkowe 31. Choroby i higiena układu nerwowego podaję przykłady pozytywnego i negatywnego działania stresu wymieniam sposoby radzenia sobie ze stresem omawiam skutki stresu rozpoznaję choroby układu nerwowego wyjaśniam zasady postępowania z chorym na padaczkę 32. Budowa i działanie narządu wzroku opisuję oko jako narząd wzroku wymieniam i rozpoznaję elementy aparatu ochronnego oka omawiam budowę gałki ocznej wyjaśniam mechanizm powstawania obrazu 33. Ucho narząd słuchu i równowagi opisuję ucho jako narząd słuchu omawiam budowę i funkcje elementów budowy ucha wyjaśniam zasadę działania narządu zmysłu równowagi
34. Higiena oka i ucha rozpoznaję krótkowzroczność i dalekowzroczność wyjaśniam zasady korekcji wad wzroku wymieniam zasady higieny oczu opisuję przyczyny i objawy zapalenia spojówek, zaćmy oraz jaskry wyjaśniam wpływ hałasu na zdrowie człowieka 35. Zmysł powonienia, smaku i dotyku określam rozmieszczenie komórek węchowych opisuję znaczenie węchu, smaku i dotyku wyjaśniam mechanizm powstawania smaku opisuję różnorodność bodźców odbieranych przez skórę X. Układ rozrodczy 36. Męski układ rozrodczy rozpoznaję męskie cechy płciowe podaję funkcje i budowę narządów męskiego układu rozrodczego opisuję budowę gamety męskiej plemnika 37. Żeński układ rozrodczy rozpoznaję żeńskie cechy płciowe omawiam funkcje narządów żeńskiego układu rozrodczego opisuję budowę komórki jajowej omawiam budowę zewnętrznych i wewnętrznych narządów płciowych 38. Funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego opisuję rolę żeńskich hormonów płciowych omawiam przebieg cyklu miesiączkowego 39. Higiena układu rozrodczego. Planowanie rodziny wymieniam zasady zapobiegania chorobom przenoszonym drogą płciową wymieniam czynniki chorobotwórcze i choroby przez nie wywoływane charakteryzuję naturalne i sztuczne metody antykoncepcji 40. Rozwój człowieka od poczęcia do narodzin rozpoznaję i omawiam proces zapłodnienia opisuję rozwój zarodka podaję funkcje błon płodowych charakteryzuję etapy rozwoju płodowego 41. Ciąża i poród opisuję zmiany w organizmie kobiety podczas ciąży wymieniam zasady higieny kobiety ciężarnej rozpoznaję fazy porodu podaję mechanizm powstawania ciąży bliźniaczej 42. Okresy rozwojowe człowieka opisuję zmiany zachodzące w różnych okresach rozwojowych człowieka (noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, dzieciństwo, dojrzewanie, dorosłość, przekwitanie, starość) XI. Życie na codzień 43. Zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne podaję definicję zdrowia wymieniam sposoby ochrony zdrowia
44. Choroby zakaźne i cywilizacyjne podaję przyczyny chorób zakaźnych opisuję metody zapobiegania chorobom zakaźnym wymieniam rodzaje chorób cywilizacyjnych podaję przyczyny chorób cywilizacyjnych wskazuję związek miedzy trybem życia a zachorowalnością na nowotwory 45. Uzależnienia opisuję szkodliwość palenia tytoniu opisuję skutki działania alkoholu rozpoznaję objawy uzależnień wymieniam zasady profilaktyki uzależnień