Ekspertyza Wdrożenie systemu scoutingu w kontekście regulacji wewnętrznych Uniwersytetu Łódzkiego wraz z ogólnymi odniesieniami do krajowego systemu prawnego Dr Dariusz Trzmielak Centrum Transferu Technologii Uniwersytetu Łódzkiego Strona 1 Podstawą ekspertyzy są: Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595, z późniejszymi zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw Dz. U. Nr 84, poz. 455, z późniejszymi zmianami, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2011 roku, Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późniejszymi zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 455), w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2011 r., Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz.U. nr 24, poz. 83, z późniejszymi zmianami, Statut Uniwersytetu Łódzkiego przyjęty uchwałą Senatu Uniwersytetu Łódzkiego Nr 422 z dnia 23 stycznia 2012 roku, Regulamin Centrum Transferu Technologii Uniwersytetu Łódzkiego ustanowiony w 2007 roku ze zmianami zgodnie z Zarządzeniem Rektora UŁ nr 5 z dnia 18 października 2011 roku, Statut Fundacji Centrum Innowacji Akcelerator Technologii Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego zatwierdzony w Krajowym Rejestrze Sądowym, Zasady gospodarki finansowej UŁ przyjęte Uchwałą nr 140 Senatu UŁ podjętej na 12. roboczym posiedzeniu w kadencji 2008-2012 w dniu 23 listopada 2009 roku, Regulamin ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim przyjęty w dniu 22 marca 2010 r. przez Senat Uniwersytetu Łódzkiego Uchwałą Senatu Uniwersytetu Łódzkiego nr 176 podjętą na 16 roboczym posiedzeniu.
Jednostki Uniwersytetu Łódzkiego formalnie odpowiedzialne za komercjalizację i transfer technologii i regulacje prawne związane ochroną własności intelektualnej Uniwersytet Łódzki w 2003 roku powołał dwie jednostki ogólnouczelniane Centrum Innowacji i Akcelerator Technologii w celu stworzenia mechanizmów ułatwiających i intensyfikujących transfer innowacyjnych technologii i wiedzy z Uniwersytetu Łódzkiego do przedsiębiorców i innych instytucji zewnętrznych. W ramach Akceleratora Technologii UŁ powołany został Inkubator Technologii i Innowacyjnych Przedsięwzięć mieszczący się na dwóch wydziałach: Fizyki i Zarządzania. Strona 2 W dyspozycji Inkubatora było 15 pomieszczeń, w które mogli wynajmować studenci, doktoranci, firmy rozpoczynające działalność gospodarczą i przedsiębiorstwa z kilkuletnim stażem. Działalność obu instytucji była do 2007 roku finansowana z Polsko-Amerykańskiego Programu Offsetowego Uniwersytet Teksański Uniwersytet Łódzki. 1 października 2007 roku Centrum Innowacji UŁ zostało przekształcone w Centrum Transferu Technologii UŁ. Przekształcenia dokonano na podstawie art. 86 ustawy z dnia 27 lipca 2005 Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.), 61 Statutu UŁ z dnia 26 czerwca 2006 r. (z późniejszymi zmianami) oraz Zarządzenia nr 94 Rektora Uniwersytetu Łódzkiego z dnia 19.07.2007 r. w sprawie powołania jednostki ogólnouczelnianej pod nazwą Centrum Transferu Technologii Uniwersytetu Łódzkiego (CTT UŁ). CTT UŁ jako jednostka ogólnouczelniana podlega Rektorowi ds. nauki i ma umożliwić sprzedaż lub nieodpłatne przekazywanie do gospodarki wyników badań i prac rozwojowych powstałych na Uniwersytecie Łódzkim lub we współpracy z innymi podmiotami. Do zadań CTT UŁ włączono: szkolenie i edukację, Inkubator Akademicki, wdrożenie i nadzór nad przestrzeganiem wewnętrznych procedur ochrony własności intelektualnej, we współpracy z Regionalnym Ośrodkiem Informacji Patentowej, komercjalizacja nauki i technologii oraz transfer wyników badań, zarządzanie bazą danych: technologii, oferty badawczej, technologicznej dla przedsiębiorców, inwestorów i innych podmiotów zainteresowanych współpracą z jednostkami Uniwersytetu Łódzkiego, prowadzenie prac badawczych np. z zakresu oszacowania potencjału rynkowego dla nowych technologii i badań rynku.
Środki finansowe na działalność CTT UŁ mogą pochodzić np. z: środków na działalność naukową i dydaktyczną Uniwersytetu Łódzkiego, projektów i programów krajowych oraz międzynarodowych realizowanych w CTT UŁ, współfinansowania działalności CTT UŁ przez Centrum Innowacji Akcelerator Technologii Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego, dotacji zapisów uzyskanych od władz Uczelni lub innych podmiotów, dochodów z komercjalizacji wynalazków, prac badawczych UŁ, dochodów z działalności usługowej CTT UŁ. Dochody uzyskiwane przez CTT UŁ mogą być przeznaczone wyłącznie na realizację zadań Centrum oraz pokrycie kosztów działalności. Strona 3 Drugą jednostką uczelnianą jest Centrum Innowacji-Akcelerator Technologii Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego (CIAT FUŁ) powołaną aktem notarialnym w dniu 1 marca 2007. Działalność CIAT FUŁ rozpoczęło 1 września 2007. Większość zadań dla, których stworzono CIAT FUŁ jest podobna do tych wyznaczonych dla CTT UŁ. Dodatkowo jako podmiot zewnętrzny CIAT FUŁ zapewnia rozwój przedsiębiorstw z Inkubatora UŁ prowadzonego przez CTT UŁ, poszukuje finansowanie rozwoju przedsięwzięć związanych z komercjalizacją technologii, świadczy na rzecz Uniwersytetu Łódzkiego pomoc organizacyjną, doradczą i majątkową związaną z nowoczesnymi technologiami. CIAT FUŁ powinna współfinansować działalność Centrum Transferu Technologii Uniwersytetu Łódzkiego oraz wspierać materialne działalności CTT UŁ. Do Rady Fundacji powoływany jest każdorazowo Dyrektor Centrum Transferu Technologii Uniwersytetu Łódzkiego. Fundacja może też prowadzić działalność gospodarczą. Majątek Fundacji stanowi mienie wniesione przez Uniwersytet Łódzki o ogólnej wartości 1.500.000 złotych oraz nieruchomość zabudowaną położoną w Łodzi przy ul. Pomorskiej nr 98 stanowiącą o wartości około 1.775.000 zł. Rektor Uniwersytetu Łódzkiego powołał też 1 października 2008 roku pełnomocnika ds. współpracy z pracodawcami, który upoważniony przez Rektora zajmuje się kontaktami UŁ z pracodawcami, organizuje staże pracowników naukowych, doktorantów i studentów w przedsiębiorstwach. Pełnomocnik dba o uściślenie współpracy między wydziałami UŁ a pracodawcami. Współpracuje on z Radami Biznesu powołanymi z jego inicjatywy w większości jednostkach podstawowych UŁ.
W Uniwersytecie Łódzkim działa tzw. akademicki inkubator przedsiębiorczości (AIP), który jest formalnie częścią CTT UŁ UŁ. AIP na podstawie umowy Uniwersytetu Łódzkiego i CIAT FUŁ jest zarządzany przez Fundację. Przyjęcie klientów do AIP odbywa się na podstawie decyzji dyrektora CTT UŁ, który wynajmuje pomieszczenia przydzielone do działalności AIP. Doradztwem, poszukiwaniem inwestora finansowanego oraz dbaniem o rozwój projektów AIP zajmuje się CIAT FUŁ. Projekty włączano do AIP mogą być projektami tzw. preinkubacyjnymi (nie posiadające formy prawnej) oraz projektami inkubacyjnymi w postaci spółek osobowych lub kapitałowych. Inkubator Technologii znajduje się od 2008 roku w XIV Domu Studenckim. Strona 4 W Uniwersytecie Łódzkim działa również Regionalny Ośrodek Informacji Patentowej (ROIP), w ramach którego pracuje rzecznik patentowy UŁ. Rzecznik dokonuje oceny zdolności patentowej wynalazku zgłoszonych przez pracowników UŁ i formułuje zgłoszenia wniosku o ochronę patentową lub wzoru użytkowego do Urzędu Patentowego lub rejestruje wzór przemysłowy i znaki towarowe. Rzecznik patentowy razem z dyrektorem CTT UŁ opiniuje wniosek do Prorektora ds. nauki UŁ o ochronę patentową, wzorem użytkowym lub o rejestrację wzoru przemysłowego pracowników uczelni. Zagadnienia prawne związane z ochroną własności intelektualnej i przemysłowej reguluje Regulamin Ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim. Postanowienia Regulaminu stosuje się do pracowników Uniwersytetu, zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub mianowania, których zakres obowiązków w całości lub w części polega na świadczeniu pracy o charakterze intelektualnym. Postanowienia Regulaminu stosuje się także do doktorantów, studentów, stażystów, stypendystów oraz innych osób nie pozostających z Uniwersytetem w stosunku pracy, jeżeli stanowi tak umowa zawarta między nimi a Uniwersytetem. Zakres przedmiotowy Regulaminu postanowienia Regulaminu stosuje się do dóbr własności intelektualnej i przemysłowej stworzonych przez pracownika w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających ze stosunku pracy, w czasie trwania tego stosunku, w trakcie stypendiów lub urlopów naukowych w ramach środków finansowych UŁ oraz funduszy pozyskanych z zewnątrz przez pracowników Uniwersytetu Łódzkiego.
Finansowanie transferu wiedzy i komercjalizacji technologii odbywa się zgodnie z Zasadami gospodarki finansowej UŁ. Zgodnie z nimi wszystkie wpływy uzyskane przez daną jednostkę organizacyjną w związku z prowadzoną działalnością naukowo - badawczą, dydaktyczną i organizacyjną, z wyjątkiem wpływów z przychodów przewidzianych do dyspozycji Rektora UŁ podlegają podziałowi do dyspozycji kierowników jednostek organizacyjnych jakimi są wydziały, filie UŁ oraz Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców. Przychody jednostek organizacyjnych przeznaczane są na utrzymanie jednostek ogólnouczelnianych oraz na realizację ich statutowych i regulaminowych zadań. Przychody z wynajmu pomieszczeń AIP są do dyspozycji w proporcji 85% i 15% odpowiednio Rektora UŁ i Dyrektora CTT UŁ. Dyrektor CTT UŁ pokrywa z przychodów AIP koszty modernizacji Inkubatora. Strona 5 Proces ochrony dóbr własności intelektualnej (WI) Proces ochrony dóbr własności intelektualnej opiera się na Regulaminie ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim przyjęty przez Senat Uniwersytetu Łódzkiego. Treść regulaminu wskazuje, że zanalizowano system podejmowania decyzji o ochronie własności intelektualnej oraz aktualny system obiegu informacji w UŁ (dotyczący prac naukowobadawczych, prac dyplomowych, patentów, współpracy z przemysłem, wykorzystania aparatury i laboratoriów). W efekcie w UŁ wypracowany został proces i elementy systemu komercjalizacji dotyczące procedur obiegu dokumentów i informacji związanych z ochroną własności intelektualnej i komercjalizacją, które zostały włączone do Regulaminu ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim. Powstała także propozycja systemu podejmowania decyzji dotyczących patentowania i wyboru ścieżki komercjalizacji. Przygotowana została instrukcja postępowania, obowiązująca przy ochronie własności przemysłowej. Obok Regulaminu przygotowane zostały wzory umów zawierające m.in. prawa do patentu, korzystania pracowników, doktorantów i studentów z wyników prac naukowych prowadzonych na UŁ, w tym: umowy o przeniesieniu praw do dóbr niematerialnych na rzecz UŁ, umowy w sprawie warunków podejmowania i wykonywania na UŁ prac naukowo-badawczych przez pracowników innych uczelni lub instytucji naukowo-badawczych. Stworzono także wykaz klauzul chroniących interes Uniwersytetu Łódzkiego, które jednak nigdy nie
weszły w życie. Opracowany Regulamin ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim obejmuje zapisy regulujące tryb postępowania ze zgłoszonymi dobrami własności przemysłowej, ich komercjalizację i podział zysków pomiędzy Uczelnię i twórców i dotyczące tworzenia spółek spin-off. Strona 6 Proces ochrony dóbr własności intelektualnej na Uniwersytecie Łódzkim jest zgodny z Ustawą z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późniejszymi zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 455). Proces ochrony dóbr własności intelektualnej wskazuje sposób zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, prawami własności przemysłowej oraz zasady komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych. W szczególności określa: zasady wynagradzania twórców, zasady i procedury komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych, prawa i obowiązki uczelni i pracowników w zakresie ochrony i korzystania z praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej. Rozwinięcia wymagają prawa i obowiązki studentów i doktorantów w zakresie prowadzonych prac naukowo-badawczych oraz zasady korzystania z majątku uczelni wykorzystywanego do komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych oraz świadczenia usług naukowo-badawczych. W procesie ochrony dóbr WP kluczowymi czynnikami są: a) etapy postępowania w przypadku powstania dobra własności przemysłowej, b) etapy decyzyjne i podmioty decyzyjne (Rektor, dyrektor Centrum Transferu Technologii, Kanclerz, rzecznik patentowy, rada naukowa, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej), c) czas niezbędny do podjęcia decyzji w sprawie ochrony dóbr WP oraz ich komercjalizacji, d) źródła finansowania i osoba wnioskująca (w zależności od zakresu ochrony (krajowa, zagraniczna).
Powyższe zagadnienie reguluje na Uniwersytecie Łódzkim Regulamin ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej, który wskazuje jak należy postępować w przypadku ochrony własności intelektualnej, kto i w jakim czasie podejmuje decyzję w sprawie patentowania, zgłoszenia znaku użytkowego i rejestracji znaku przemysłowego. Kwestie finansowe nie są jasno i bezpośrednio wyjaśnione, chociaż bazując na Uchwale Senatu 140 i uznając, że przychód z komercjalizacji przypada jednostce podstawowej, to koszty również powinny być jej przypisane. Uchwała ta stanowi, że środków będących w dyspozycji Rektora UŁ pokrywane są wydatki na utrzymanie administracji centralnej UŁ, na utrzymanie jednostek ogólnouczelnianych oraz na realizację ich statutowych i regulaminowych zadań. Ze względu na fakt, że w procesie ochrony własności intelektualnej uczestniczą podmioty centralne (rzecznik patentowe i dyrektor CTT U, kierownik jednostki organizacyjnej, twórca) można rekomendować uściślenie i zmiany sposobu finansowania niektórych etapów procesu komercjalizacji i transferu technologii. Liczba zgłoszeń, patentów, licencji świadczy o renomie Uczelni i działalność związana z ochroną własności intelektualnej powinna być centralnie wspierana. Zgłoszenie do Urzędu Patentowego mogłoby być opłacane ze środków centralnych, ale utrzymanie patentu, wzoru użytkowego lub przemysłowego zależałoby od decyzji finansowej dziekana podstawowej jednostki UŁ. Zaletą tego rozwiązania jest przejrzystość i skrócenie czasu podejmowania decyzji. W obecnym ujęciu, o ile Rektor nie przejmuje finansowania ochrony własności przemysłowej, w proces ochrony dóbr własności przemysłowej włączony jest dodatkowo dziekan. Wydłuża to proces zgłaszania dóbr przemysłowych do ochrony w Urzędzie Patentowym. Zgody finansowej dziekana nie ma uwzględnionej w regulacjach wewnętrznych UŁ, co przyczynia się do niejasności zawartych tam przepisów. Rektor ds. nauki podejmuje finalną decyzję w sprawie zgłoszenia i ochrony dóbr przemysłowych, ale decyzja finansowa, o ile Rektor nie przejmie ww. kosztów należy do dziekana. Koszt zgłoszeń patentowych poniesionych przez centralę UŁ powinny być jednocześnie uwzględnione w podziale dochodu z komercjalizacji. Dziekan natomiast zawsze powinien mieć możliwość finansowania zgłoszenia patentowego z danego wydziału w przypadku odmowy finansowania zgłoszenia przez Rektora UŁ ze względu na niski tzw. potencjał komercjalizacyjny. Strona 7 Uniwersytet Łódzki posiada procedurę objęcia tajemnicą know-how stworzonego przez naukowców na uczelni. Zakres tajemnicy w przypadku know-how określa kierownik jednostki i
podejmuje decyzję o objęciu rozwiązania tajemnicą Uniwersytetu. Jest on również zobowiązany do zapewnienia warunków technicznych i organizacyjnych zapewniających dochowanie poufności, zwłaszcza przez określenie listy osób mających dostęp do danych wraz z ich pisemnym zobowiązaniem do zachowania tajemnicy przez czas oznaczony. Jednakże sam zapis w Regulaminie ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej nie gwarantuje jej stosowania. W krótkim okresie często pracownik naukowy ma więcej korzyści z publikacji swoich wyników naukowo-badawczych niż zgłoszenie do komercjalizacji. Konieczność publikacji przez pracowników naukowych wyników badań nie stoi w całkowitej sprzeczności z ich komercjalizacją. Możliwość komercjalizacji może przynieść dodatkowy materiał do aktywności publikacyjnej. Istnieje tylko potrzeba włączenia w parce naukowobadawcze potrzebę komercyjnego spojrzenia na wyniki badań naukowych oraz uwzględnienia faktu konieczności ochrony know-how, które stanowi wartość dla późniejszego transferu wyników badań naukowych do sfery biznesowej. Strona 8 Każdy pracownik, który przystępuje do projektu naukowego lub badawczego, w szczególności gdy dostaje dodatkowe wynagrodzenie powinien być poinformowany o konieczności skonsultowania co najmniej z kierownikiem katedry (ale może to być również rzecznik patentowym lub reprezentant CTT UŁ) zakresu prezentacji dla zewnętrznego audytorium lub publikacji wyników badań stanowiących nowość lub nowe rozwiązanie. Regulacje wewnętrzne UŁ zupełnie pomijają fakt, że własność przemysłowo może zostać stworzona na majątku UŁ przez osoby zewnętrzne i przy wykorzystaniu badań naukowych realizowanych w ramach projektów badawczych oraz pracowników UŁ w kooperacji z podmiotami trzecimi. Do osób zewnętrznych, które mogą posiadać prawa autorskie i majątkowe do własności intelektualnej powstałej na majątku lub z udziałem projektów UŁ należą studenci, doktoranci, wynalazcy zewnętrzni i inne osoby współpracujące z uczelnią. Prawa autorskie i przemysłowe wynikające z wyników badań naukowych uzyskane z projektów badawczych finansowanych, współfinansowany lub realizowany przez UŁ powinny należeć do UŁ. W momencie przystąpienia osób niezatrudnionych na UŁ do projektu badawczego powinny one podpisywać umowę o przekazaniu praw do wyników badań na rzecz UŁ. Umowa powinna zakładać wynagrodzenie z komercjalizacji wyników
badań zgodnie z zapisami Regulamin ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej proporcjonalnie do wkładu danego twórcy. Obecne regulacje wewnętrzne UŁ i praktyka wskazuje że, doktorant lub inna osoba niezatrudniona w UŁ może by wpisana jako twórca np. w zgłoszeniu patentowym bez podpisania umowy o przekazaniu dóbr na rzecz Uczelni. Z praktycznego punktu widzenia wykonanie w ten sposób procedury zgłoszenia do Urzędu Patentowego utrudnia lub uniemożliwia komercjalizację. Uczelnia nie mając praw majątkowych do części własności przemysłowej nie może rozporządzać wynikami badań, know-how nadającymi się do transferu i komercjalizacji poza uczelnią. W wielu uczelniach zagranicznych naturalną czynnością jest podpisanie zobowiązania o przekazaniu praw do wyników badań na rzecz uczelni w zamian za podjęcie studiów doktoranckich lub współudział w projekcie. Strona 9 W ochronie własności intelektualnej na UŁ bardzo istotne jest też dokonywanie analizy opłacalności patentowania. Można to zrobić oceniając koszty patentowania i przychody wydziałów z dotacji MNjSzW za uzyskane patent i potencjalnej komercjalizacji. Warto wspierać projekty, które nie tylko mogą uzyskać patent w Polskim Urzędzie Patentowym, ale można i należy je chronić w procedurze tzw. patentu europejskiego lub PCT. Nie warto także podejmować zbyt szybko procedur patentowych dla rozwiązań zbyt ogólnych, jedynie wstępnych bez analizy zastosowania w przemyśle. Własność intelektualna w kooperacji UŁ z innymi podmiotami Pracownicy naukowi UŁ mogą również uczestniczyć w projektach innych uczelni. Procedury postępowania powinny wyraźnie precyzować zobowiązania i prawa Uczelni i pracowników naukowych jako uczestników projektów zewnętrznych. Niezabezpieczenie praw Uczelni do wyników badań pracownika naukowego w projekcie innego ośrodka naukowego może powodować np. zmniejszanie przychodu z komercjalizacji. Dbałość o przyszły wzrost przychodów z komercjalizacji, która może odbywać się najczęściej poprzez sprzedaż usług, udzielenie licencji na know-how lub utworzenie np. spółki akademickiej wymaga zadbanie o prawa autorskie do dóbr przemysłowych. Jednym ze sposobów jest wpisywanie do umów o sprzedaży usług, partnerskich, wspólną realizację projektów naukowobadawczych zapisów wskazujących, że przekazujemy lub nie ww. prawa drugie stronie umowy. Każde
umowy, które skutkują powstaniem własności intelektualnej UŁ, np. partnerska, o wykonanie badań z innymi ośrodkami naukowymi lub podmiotami gospodarczymi powinny regulować prawa do własności intelektualnej UŁ. Poza tym umowy wyraźnie powinny precyzować wynagrodzenie lub sposób jego wyliczania za przekazanie praw autorskich lub przemysłowych organizacjom zewnętrznym. Partnerstwo dla wspólnych badań naukowych jest konieczne, w celu zdobywania grantów badawczych o wysokiej wartości. Buduje też ono sieci powiązań pomiędzy ośrodkami akademickimi a biznesem. Współdziałanie kilku uczelni i przekazywanie praw autorskich powinno być również uregulowane w Regulaminie ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim. Udzielenie licencji na wspólne know-how lub utworzenie spółki w oparciu o wniesione uzyskanych w partnerstwie wyników badań naukowych i rozwojowych powinno zostać wsparte przez zapisy na temat procedury patentowania, sposobu udzielenia licencji oraz sprzedaży technologii i wyników badań do przemysłu. Wspólne programy badawcze powodują powstawanie problemu ustalenia podziału praw do własności intelektualnej już na etapie przygotowania projektu badawczego. Uczelniane przepisy powinny jasno ustalać późniejszy możliwy zakres zobowiązań w zakresie ochrony własności intelektualnej, podział rezultatów badań naukowych (np. prawo do własności przemysłowej), sposób przekazania praw autorskich i sposób ich wykorzystania w przyszłości. Na Uniwersytecie Łódzkim należy rozważyć też przygotowanie procedury postepowania w przypadku uzyskiwania wyników badań o charakterze komercyjnym z innymi organizacjami. Procedura powinna zapewniać ocenę silnych i słabych stron uczelni w komercjalizacji dobra niematerialnego uzyskanego z partnerami, ułatwiać kooperację i być pomocna np. przy wyborze strategii transferu technologii, ułatwiać szybkie uzyskanie informacji przez rzecznika patentowego i dyrektora CTT UŁ o zastosowaniu badań. Strona 10 Komercjalizacja własności intelektualnej na Uniwersytecie Łódzkim Uczelnia może komercjalizować dobra własności intelektualnej, w tym przemysłowej należące do Uniwersytetu przez: - udostępnianie ich osobom trzecim za wynagrodzeniem, w szczególności przez udzielenie licencji albo udostępnienie know-how,
- przeniesienie praw na rzecz osób trzecich za wynagrodzeniem, - utworzenie odrębnego podmiotu z udziałem Uniwersytetu, do którego zadań będzie należała komercjalizacja przysługujących mu praw, w szczególności tworzenie tzw. spółek spin-off. Sposoby komercjalizacji dóbr własności intelektualnej są jasno sprecyzowane zarówno w Ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późniejszymi zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 18 marca 2011 roku, jak i w Regulaminie ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim. Wykorzystanie potencjału intelektualnego i technicznego Uczelni oraz komercjalizacja i transfer wyników prac naukowych do przemysłu może odbywać się przez akademicki inkubator przedsiębiorczości oraz centrum transferu technologii. Akademicki inkubator przedsiębiorczości na Uniwersytecie Łódzkim działa pod nazwą Inkubator technologii i innowacyjnych przedsięwzięć w celu wsparcia przedsiębiorczości zarówno studentów, doktorantów, pracowników naukowych, wynalazców spoza uczelni jak i zewnętrznych podmiotów. Akademicki inkubator przedsiębiorczości nie stanowi odrębnej jednostki organizacyjnej (jako jednostka ogólnouczelniana, podmiot w formie spółki handlowej lub fundacji) tak jak stanowi wspomniana ustawa i nie posiada regulaminu zatwierdzonego przez senat UŁ. Inkubator działa w oparciu o Regulamin i zadania CTT UŁ. Na Uniwersytecie Łódzkim natomiast utworzono w celu sprzedaży usług, wyników badań i prac rozwojowych, udzielania licencji różnym organizacjom centrum transferu technologii. Centrum Transferu Technologii UŁ powstało po przekształceniu Centrum Innowacji i Akceleratora Technologii UŁ, jednostek ogólnouczelnianych powstałych w 2003 roku dla przyjęcia know-how i najlepszych praktyk z komercjalizacji i transferu technologii od Instytutu Innovation Creativity and Capital Uniwersytetu Teksańskiego w Austin. CTT UŁ działa zgodnie z Ustawą z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym, w formie jednostki ogólnouczelnianej w oparciu o regulamin zatwierdzony przez senat uczelni. CTT UŁ posiada radę nadzorującą, ale jej skład i kompetencje nie są określone w żadnym regulaminie. Rada nadzorująca zebrała się tylko raz od utworzenia CTT UŁ w sprawie wyboru jego dyrektora. Niska liczba umów z przemysłem oraz niewielka liczba zgłoszeń patentowych i wzorów przemysłowych o potencjale ekonomicznym skłania do opinii, że nie ma podstaw do zwoływania posiedzeń rady. Kolejnymi Strona 11
argumentami za takim twierdzeniem są bezpośredni nadzór nad działalnością prorektora ds. nauki i ocena wspólnych działań CTT UŁ i CIAT FUŁ przez Radę Fundacji. Zgodnie ze Statutem Fundacji Centrum Innowacji Akcelerator Technologii Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego Rada Fundacji uchwala roczne plany współpracy Fundacji z Centrum Transferu Technologii UŁ. Uniwersytet Łódzki nie pował w celu komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych, jak stanowi art. 86a Ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej w formie spółki celowej. Zadania obejmowanie udziałów w spółkach kapitałowych lub tworzenie spółek kapitałowych, które powstają w celu wdrożenia wyników badań naukowych lub prac rozwojowych prowadzonych w uczelni do dnia wejścia ww. ustawy w życie (1 października 2012 roku), miała pełnić CIAT FUŁ. CIAT FUŁ przez pięć lat działalności nie miała możliwości, ze względu na niski potencjał komercyjny prac naukowo-badawczych na UŁ tworzyć spółki dla komercjalizacji wyników badań powstałych na UŁ. Poza tym, zarządzanie Inkubatorem UŁ daje możliwości wejścia w udziały z firmami inkubowanymi, bez naruszania wspomnianej ustawy. Utworzenie spółki prawa handlowego w postaci tzw. spółki celowej nie jest rozwiązaniem, które dawałoby dla UŁ korzyści w krótkiej perspektywie czasu. Jest raczej nieprzemyślanym tworem, który został wpisany do ustawy z dnia Ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku. Powierzenie przez Rektor UŁ, w drodze umowy spółce celowej zarządzanie prawami własności przemysłowej uczelni w zakresie jej komercjalizacji przynosi straty, o ile wartość komercyjna wyników badań i prac rozwojowych nie pozwoli na pokrycie kosztów z przychodów. Dominacja badań podstawowych na UŁ oraz wciąż niewielkie zainteresowanie pracowników wysokim zaangażowaniem we współpracę z przemysłem przyczynia się do nierealności postulatów o rentowności spółki. CIAT FUŁ po pięciu latach działalności, przy posiadanej nieruchomości i szerszym spektrum zadań wciąż nie pokrywa całości kosztów operacyjnych. Koszty spółki tworzone byłyby nie tylko poprzez koszty administracyjne, ale sam fakt wniesienia np. aportem własności intelektualnej. Aport wniesiony do spółki obłożony jest podatkiem VAT, który należy zapłacić w momencie wniesienia. Problemem nierozstrzygniętym w przepisach krajowych lub praktyce podatkowej jest uznawanie procedur wyceny aportu w postaci dóbr niematerialnych. Rodzi to kolejne problemy dla spółki celowej. Skomercjalizowanie wyników badań trwa wiele miesięcy i nie widać merytorycznego powodu by mogło to się zrealizować poprzez spółkę bez ponoszenia kosztów. Należy dodać, że sens spółki celowej jest, Strona 12
gdy komercjalizacja wyników badań naukowych i rozwojowych odbywa się poprzez utworzenie kolejnych nowych podmiotów gospodarczych z innymi organizacjami. Rentowność spółki zostanie osiągnięta, gdy liczba projektów na UŁ o potencjale komercyjnym będzie duża lub projekty będą mogły przynosić przychody pokrywające koszty operacyjne podmiotu gospodarczego. Zarządzaniem własnością intelektualną uczelni może zajmować się CTT UŁ, o ile następuje sprzedaż wyników badań lub udzielenie licencji na know-how lub patent. Działalność CTT UŁ jest zdecydowanie mniej kosztowna i nie obłożono podatkiem VAT przed uzyskaniem korzyści ekonomicznych z komercjalizacji i transferu technologii. Procedura wyceny własności intelektualnej może oprzeć się, bez obawy o niewłaściwie zapłacony podatek VAT, na metodzie poniesionych kosztów z komercjalizacji (metoda opłaty stałej za udzielenie licencji) i przyszłych dochodów (z wdrożonej własności intelektualnej). Strona 13 Innym aspektem, który należy rozważyć są dostępne kompetencje do komercjalizacji wyników badań. Bez udziału twórcy wyników badań znacznie trudniej jest je komercjalizować. Stąd lepszym rozwiązaniem jest by twórcy tworzyli spółki na podstawie uzyskanej licencji z Uczelni. Angażowanie się Uczelni w działania kapitałowe nie jest zasadne przy dominacji w strukturze wydziałów humanistycznych i społecznych i przy zdecydowanej nadwyżce badań podstawowych nad aplikacyjnymi i rozwojowymi. Trudno dostrzec czynniki, które powinny Uniwersytet Łódzki skłaniać do założenia spółki celowej w najbliższym czasie. Niewątpliwe jest, że w przyszłości pojawi się pytanie o perspektywy dla działalności CIAT FUŁ w sytuacji nieuwzględnienia w Ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym z 27 lipca 2005 roku, fundacji jako formy działalności gospodarczej dla ścieżki komercjalizacyjnej wyników badań naukowych i rozwojowych uczelni. Warto pochylić się również nad art. 86b. ww. ustawy, który mówi o możliwości powołaniu spółki celowej przez kilka uczelni publicznych i niepublicznych. W przypadku gdy każda z uczelni powierza wspólnej spółce celowej zadania określone w art. 86a ust. 1 i 2 Ustawo Prawo o szkolnictwie wyższym korzyści utworzenia ww. podmiotu będą duże. Uniwersytet Łódzki już od wielu lat prowadzi wspólne badania naukowe z innymi uczelniami regionu i wyniki badań uzyskane ze wspólnych projektów są planowane do komercjalizacji. Wspólna, z innymi uczelniami, spółka celowa obniża koszty działalności i daje większą kontrolę nad własnością intelektualną niż udzielenie licencji innej uczelni tworzącej samodzielnie spółkę celową dla
obejmowania udziałów w spółkach kapitałowych lub tworzenia spółek kapitałowych w celu wdrożenia wspólnych wyników badań naukowych lub prac rozwojowych. Utworzenie przedsiębiorstwa jest obarczone nieporównywalnie większymi kosztami i ryzykiem niepowodzenia niż udzielenie licencji. Uczelnia powinna rozważać myśl o podejmowaniu działalności gospodarczej tylko w sytuacji posiadaniu lub możliwości zatrudnienia lub wykształceniu kadry menedżerów komercjalizacji dla spółki prawa handlowego i oszacowania większych dochodów niż z udzielenia licencji. W innym wypadku spółka celowa stanowi mniej efektywną formę transferu technologii. Analiza dochodu i kosztów poszczególnych form transferu technologii są kluczowymi etapami w podejmowaniu decyzji odnośnie wyboru strategii komercjalizacji w celu utworzenia nowej firmy lub udzielenia licencji. Strona 14 Zmiany jako można dokonać np. w Regulamin ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim w kwestii powoływania spółki celowej powinny uwzględnić przesłanki do powołania spółki celowej, sposób jej powołania, w szczególności kwestie wyboru zarządu, rady nadzorczej (jeśli będzie wynikało to z przepisów Kodeksu Handlowego). Ze względu na niską podaż innowacyjnych i rynkowych projektów badawczych oraz wyników badań naukowych, które mogłyby być podstawą powstania nowego przedsiębiorstwa, widać wciąż perspektywy dla działalności Fundacji przy Uniwersytecie Łódzkim jako tymczasowego i drugiego podmiotu włączonego w procesu komercjalizacyjne bez naruszania art. 86 Ustawy prawo o szkolnictwie wyższym. Powstanie spółek akademickich będzie zasadne w sytuacji generowania przez zespoły badawcze wyników badań, które warto byłoby komercjalizować przez nową spółkę tzw. start-up, przy jednoczesnym dochodzie z komercjalizacji zapewniającym pokrycie kosztów działalności spółki. Proces decyzyjny w procedurach komercjalizacji na UŁ Kolejnym punktem oceny procedur komercjalizacji wyników badań naukowych i rozwojowych jest proces decyzyjny. Proces podejmowania decyzji na Uniwersytecie Łódzkim w zależności od formy komercjalizacji powinien zostać doprecyzowany. Regulamin CTT UŁ oraz Regulamin ochrony prawnej
dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim wskazują CTT UŁ jako jednostkę wewnętrzną UŁ odpowiedzialną za komercjalizację. Można domniemywać, że każda forma komercjalizacji powinna włączać CTT UŁ w działania zmierzające do sprzedaży dóbr niematerialnych, udzielenia licencji lub utworzenia podmiotu gospodarczego w oparciu o własność intelektualna UŁ. Ustawa o Szkolnictwie Wyższym z 2005 również wyraźnie wprowadziła CTT UŁ do struktury uczelni i przypisała mu konkretne zadania. Jednakże w kontekście Uchwały 140 Senatu UŁ widać lukę prawną w regulacjach wewnętrznych UŁ. Jednostka podstawowa uczelni ma 100% przychodu z usług zewnętrznych. Usługi zewnętrzne mogą przyczyniać się do komercjalizacji dóbr własności intelektualnej. Niejasne zatem jest w jakich sytuacjach dziekan wydziału (jako kierownik jednostki podstawowej) sam podejmuje decyzję o sprzedaży usług lub produktów na bazie własności intelektualnej stworzonej na danym wydziale a w jakich sytuacjach powinien współdziałać z dyrektorem CTT UŁ UŁ. Kolejny problem, który będzie poddany analizie to źródła finansowania CTT UŁ. Niektóre zapisy regulaminu CTT UŁ mogą być sprzeczne z Uchwałą 140 Senatu UŁ. Regulacje wewnętrzne nie odpowiadają na pytanie, w jakich sytuacjach dyrektor CTT UŁ sam może realizować przychód z transferu wiedzy i wyników badań do przemysłu, jeśli jednostki podstawowe UŁ uzyskały możliwość uzyskiwania 100% przychodu ze sprzedaży usług. Strona 15 Sprzedaż usług i produktów, które nie wymagają ochrony własności intelektualnej w postaci np. patentu wzoru użytkowego lub przemysłowego w rozumieniu Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych powinna być realizowana samodzielnie przez wydziały UŁ. CTT UŁ UŁ może włączyć się w proces sprzedaży poprzez pomoc w zawarciu umowy, wycenie lub ocenie rynku (o ile taka pomoc jest potrzebna). W przypadku udzielenia licencji lub powstania spółki akademickiej (spółki gdzie właścicielem lub udziałowcem/współpudziałowcem jest pracownik zatrudniony na UŁ i nastąpiło przeniesienie w sposób formalny lub nieformalny własności intelektualnej) udział CTT UŁ powinien być kluczowy, a dyrektor CTT UŁ powinien podpisywać umowy w imieniu Uniwersytetu Łódzkiego razem z dziekanem i kwestorem. Ewentualny sporny sposób wyceny licencji np. know-how lub na wykorzystanie patentu, znaku użytkowego lub przemysłowego powinien zostać rozstrzygnięty przez Kwestora UŁ. Udzielenie
licencji wymaga monitorowania umowy licencyjnej i obsługi przez cały czas trwania umowy. Zadanie to powinno wykonywać CTT UŁ. Zasadne jest, aby jedna jednostka (centralna) się zajmowała przygotowaniem, negocjowaniem, monitorowaniem i egzekwowaniem umów. Poza argumentem merytorycznym przemawia za tym fakt, że negocjowanie umowy licencyjnej na szczeblu centralnym dodaje renomy i wartości umowy. Należy jednak zauważyć potrzebę informowania dziekanów lub konieczność włączenia ich lub kierowników katedr w ustalanie warunków licencji, w szczególności, gdy licencjobiorcami będą podmioty powiązane z pracownikami naukowymi. Strona 16 Dużym problemem w komercjalizacji wyników badań jest ich publikacja. Uniemożliwia to np. wejście na ścieżkę patentowania i uzyskanie ochrony własności przemysłowej. Regulamin ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim odnosi się tylko do praw autorskich i zupełnie pomija potrzebę oceny wyników badań pod względem możliwości i konieczności ochrony. Każde wyniki z prowadzonych badań powinny być ocenione przed ich publikacją lub prezentacją na zewnątrz, czy nie nadają się do ochrony patentowej lub wzorów użytkowych i przemysłowych. Obowiązek taki powinien spoczywać na każdym pracowniku, ale nie wydaje się zasadne na głębszym formalizowaniu procedury publikacji wyników badań. Spółki spin-off, udzielenie licencji i sprzedaż usług Utworzenie spółki akademickiej jest wyraźnie uregulowane w Regulamin ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim. Powołanie spółki bez udziału uczelni powinno odbywać się przez udzielenie licencji. Pracownicy uczelni, którzy chcą utworzyć spółkę i posiadać w niej udziały razem z UŁ, mogą zrobić to wyłącznie poprzez utworzenie spółki spinoff ze spółką celową. Nowa spółka może następnie być udziałowcem lub akcjonariuszem w innych spółkach, wnosząc do nich aport w postaci własności intelektualnej stworzonej na UŁ. Komercjalizacja dobra niematerialnego może nastąpić za pośrednictwem odrębnego podmiotu z udziałem bezpośrednim uczelni (poprzez spółkę celową) lub bez udziału bezpośredniego uczelni
(udzielenie licencji przez uczelnię), powołanego w celu rozwijania i komercjalizacji tego dobra. Regulacje wewnętrzne UŁ powstały w 2009 roku uwzględniają procedurę powołania spółki spin-off, ale nie uwzględniają działań kapitałowych tego podmiotu z Uczelnią. (spółka celowa została wprowadzona do ustawodawstwa związanego z komercjalizacją wyników badań prowadzonych na uczelni w 2011 roku, natomiast Regulamin ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim w marcu 2010 roku). Ze względu na fakt, że większość wydziałów Uniwersytetu Łódzkiego to wydziały humanistyczne i społeczne, działalność komercjalizacyjna UŁ powinna koncentrować się na udzielaniu licencji innym podmiotom lub bezpośredniej sprzedaży wyników badań i usług do przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i administracji publicznej. Strona 17 Spółki spin-off mogą być obecnie powoływane przez pracowników naukowych, doktorantów i osoby zewnętrzne na podstawie zakupionej licencji UŁ. Uniwersytet Łódzki nie może odmówić udziału pracownika UŁ w spółce spin-off, ale pełnoetatowy pracownik Uniwersytetu może być zatrudniony w spółce spin-off tylko za zgodą Rektora. Uniwesrytet Łódzki podejmując decyzję o zgodzie na udzieleniu licencji i w pośredni sposób na utworzeniu spółki spin-off powinien wziąć pod uwagę min. interes uczelni, interes pracownika-twórcy, zwłaszcza gdy występuje z prośbą o udzielenie licencji założonej lub planowanej spółki, najlepszą możliwość komercjalizacji dobra, wpływ na aktualne i przyszłe zaangażowanie czasowe pracowników uczelni mających być zatrudnionymi w spółce spin-off. Pracownik będący twórcą dobra niematerialnego może być wspólnikiem spółki spin-off, członkiem organów spółki, konsultantem lub jej pracownikiem. Uczelnia udzielając licencji spółce spin-off pracownika powinna wziąć pod uwagę ich wkład w tworzenie dobra. Dalsze regulacje w tym obszarze powinny określać sposób wyceny licencji np. od przyszłego przychodu firmy, okres trwania licencji po jakim firma spin-off (pracownika) mogłaby wykupić własność intelektualną zawarta w udzielonej licencji oraz wartość wykupu lub sposób wykupu. Spółka spin-off pracownika uczelni eksploatując przekazaną przez nią licencję uzyskuje dochód z własności intelektualnej. Jeżeli założyciel firmy jest jednocześnie twórcą wyników badań, know-how lub technologii nie powinien już uzyskiwać dochodu wynikającego z paragrafu 17 Regulaminu ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim. Dlatego też Regulamin powinien być w paragrafie 17
zmodyfikowany o zapis uniemożliwiający uzyskiwanie dochodu Twórcy z dwóch tytułów ( z tytułu eksploatowania licencji w spółce i z tytułu bycia twórcą i pracownikiem uczelni). Analiza możliwości tworzenie spółek spin-off oraz sprzedaży usług skłania do dyskusji o sposobie korzystania przez naukowców z majątku uczelni w celach gospodarczych. Nie wydaje się zasadne regulowania ww. kwestii w dokumentach uczelni, tj. Regulaminu ochrony prawnej dóbr własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim. Zasadne byłoby uregulować tę kwestię na poziomie wydziałów. Każdy wydział ma swoją specyfikę i infrastrukturę naukowo-badawczą i sam powinien uregulować: zasady na jakich pracownicy, doktoranci mogą wykorzystywać infrastrukturę wydziału, w szczególności laboratorium lub wyposarzenie dla celów własnych ( w tym komercjalizacji w spółce spin-off). Ten element może mieć kluczowe znaczenie, jeśli na Uniwersytecie Łódzkim mają powstawać firmy akademickie pracowników lub doktorantów. Spółki akademicki często powstają w oparciu o wyniki prowadzonych badań i ich rozwój uzależniony jest od kooperacji z uczelnią. Brak uregulowań utrudnia powstanie spółki i nie motywuje do sprzedaży usług wydziału i uczelni. Poza tym skłania władze wydziałów do uznaniowości wobec swoich pracowników planujących komercjalizację lub wykorzystywanie mienia UŁ. Jasne procedury udzielania licencji przez UŁ, sposoby wykupu praw do dóbr niematerialnych i wynajmu laboratorium będzie zachęcało pracowników naukowych UŁ do tworzenie spółek spin-off. Strona 18 Mechanizmy finansowania komercjalizacji i motywowania pracowników naukowych do przygotowywania rynkowych projektów badawczych Jednym z ważniejszych stymulant procesu komercjalizacji są prawa osobiste, w szczególności prawo do wynagrodzenia. W przypadku uzyskania przez Uniwersytet Łódzki korzyści majątkowych regulacje dotyczące własności intelektualnej określają prawa do wynagrodzenia w proporcji: 60% dochodu jednostka podstawowa (wydział) 40% twórca/y dochodu. Regulamin ochrony prawnej dóbr
własności intelektualnej i przemysłowej w Uniwersytecie Łódzkim nie definiuje kosztów a przede wszystkim nie uwzględnia Uchwały Senatu nr 140 z 2009 roku w sprawie tzw. decentralizacji. Koszty komercjalizacji będą powstawać na poziomie macierzystego wydziału oraz centrali (Centrum Transferu Technologii UŁ). W pierwszym przypadku Regulamin lub procedury stosowania Regulaminu powinny określać np. maksymalną wartość kosztów pośrednich, którą może doliczyć dziekan wydziału do kosztów bezpośrednich komercjalizacji. Niejasna jest sytuacja dochodu z komercjalizacji wydziałów ponoszących straty. Czy wydział przynoszący straty na swojej działalności może uznać dochód z komercjalizacji? Druga kwestia dotyczy braku umocowania finansowego Centrum Transferu Technologii UŁ. Regulaminy wewnętrzne uczelni najczęściej uwzględniają koszty działalności komercjalizacyjnej CTT UŁ, a brak jest przychodów w algorytmie podziału dochodu z komercjalizacji. W przypadku regulacji wewnętrznych UŁ przychody z komercjalizacji uzyskuje wyłącznie jednostka podstawowa UŁ. Strona 19 W 2007 założył Centrum Innowacji Akcelerator Technologii Fundację Uniwersytetu Łódzkiego (CIAT). Fundacja nie spełnia zapisów ustawowych dla komercjalizacji poprzez wejście w posiadanie udziałów lub akcji w zamian za wniesienie praw do własności intelektualnej. Fundacja spełnia ważną rolę w zarządzaniu, prowadzonym przez CTT UŁ Inkubatorze Technologii i Innowacyjnych Rozwiązań, poszukiwaniu kapitału dla firm w Inkubatorze i tworzeniu relacji pomiędzy nauką a biznesem. W 2011 Fundacja otrzymała dofinansowanie z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka działanie 3.1 na utworzenie funduszu kapitałowego. CIAT FUŁ będzie stymulował przez najbliższe 3 lata powstawanie nowych spółek, w tym również tzw. spin-off. CIAT FUŁ posiada kapitał nie tylko na powstanie spółek akademickich, ale również na walidację możliwości ich rozwoju. Stworzenie mechanizmów finansowania komercjalizacji wyników badań i usług jest kluczowe dla jej powodzenia oraz jednym z warunków dla motywowania pracowników naukowych do przygotowywania projektów badawczych ukierunkowanych na rynek. Uniwersytet Łódzki w szczególności Wydziały Biologii i Ochrony Środowiska, Chemii oraz Fizyki i Informatyki Stosowanej otrzymały dofinansowania z Programu Infrastruktura i Środowisko. Realizacja umowy utrudnia komercjalizację usług badawczych bowiem zbudowana infrastruktura może zostać wykorzystana
wyłącznie do celów naukowych i dydaktycznych. Czynniki stymulujące przygotowanie rynkowych projektów badawczych to np. wspomniane wcześniej 40% dochodu z komercjalizacji, mniejsze opłaty za wynajęcie powierzchni w Inkubatorze UŁ oraz fundusz kapitałowy dla spółek spin-off z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka z działalności CIAT FUŁ. Jednakże czynniki te są albo nieuchwytne dla naukowców albo ich wykorzystanie bardzo oddalone w czasie. Uchwała nr 140 Senatu UŁ przekazała w ręce dziekanów zarządzanie majątkiem intelektualnym i rzeczowym UŁ. Dlatego już na szczeblu wydziału powinny być mechanizmy uwzględniające aktywność pracowników naukowych ułatwiającą komercjalizację. Ważne jest by na Uniwersytecie Łódzkim istniał system wspierający projekty komercyjne obejmujący nie tylko dochód z komercjalizacji ale elementy premiujące np. zgłoszenia patentowe, patenty, usługi dla przemysłu. Strona 20 Zmiany w mechanizmach finansowania uczelni publicznych uzależnia finansowanie nauki ze środków publicznych od liczby studentów i wygranych grantów na badania. Stymulowanie komercjalizacji, projektów badawczych ukierunkowanych na przemysł jest dość trudne przy dominacji na UŁ badań podstawowych. Pomocne byłoby ukierunkowanie badań naukowych na np. tzw. granty celowe lub z częściowym finansowanie przedsiębiorców. Uniwersytet Łódzki posiada biura Międzynarodowych Projektów Edukacyjnych i Programów Badawczych i Strukturalnych, co zdecydowanie ułatwia ubieganie się o finansowanie z Programów Ramowych, strukturalnych lub naukowych. Liczba projektów z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) procentowo rośnie, ale są one trudne w realizacji. Granty NCBiR dają największą szansę na uzyskiwanie wyników badań o profilu rynkowym. Stąd istnieje potrzeba większej promocji i pomocy w znalezieniu partnerów biznesowych do ww. grantów. Można do tego celu wykorzystać Rady Biznesu działające przy wydziałach UŁ lub system dodatkowego wynagradzania pracowników zdobywających granty badawcze. Finansowanie badań naukowych wiąże się też z konfliktami interesów. Może mieć to miejsce w przypadku uzyskiwania przez naukowca środków sponsorowanych. Regulacje wewnętrzne na Uniwersytecie Łódzkim nie precyzują jasno przypadków finansowania badań mogących wywołać konflikt interesów. Sytuacja taka może mieć miejsce w przypadku, gdy pracownik naukowy wykonuje
badania w kilku podmiotach np. poprzez uczestnictwo w projektach badawczych innych organizacji. Pracownik biorący udział w projektach badawczych innych jednostek powinien zgłaszać dziekanowi wydziału fakt uczestnictwa w badaniach naukowych, których rezultaty stanowią własność intelektualną innych podmiotów. Jeżeli pracownik naukowy jest twórcą lub współtwórcą własności przemysłowej powinien poinformować pisemnie kierownika wydziału, przed zgłoszeniem o ocenę (np. patentową) innej organizacji do Urzędu Patentowego, o zamiarze zgłoszenia go jako współautora dobra przemysłowego. Strona 21