Wprowadzenie.................................................. XXI Wstęp do drugiego wydania....................................... XXV Wstęp do pierwszego wydania..................................... XXVII Wykaz skrótów................................................. XXXI KSIĘGA PIERWSZA Część ogólna................................ 1 Rozdział I. Przepisy wstępne...................................... 3 1. Zgodność art. 5 KC z Konstytucją RP........................... 3 2. Artykuł 5 KC a sankcja nieważności czynności prawnej............ 4 3. Niedopuszczalność oceny nieważności czynności prawnej poprzez pryzmat art. 5 KC.......................................... 5 4. Artykuł 5 KC a uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.............................. 6 5. Stosunek art. 5 do art. 440 KC................................ 7 6. Zastosowanie art. 5 do roszczenia o zachowek.................... 8 7. Ocena zaprzeczenia ojcostwa w wyniku sztucznego zapłodnienia poprzez zasady współżycia społecznego......................... 9 8. Artykuł 5 KC a miarkowanie kary umownej..................... 10 9. Artykuł 5 KC a zarzut przedawnienia........................... 11 10. Artykuł 5 KC a zarzut przedawnienia w stosunkach między przedsiębiorcami........................................... 12 11. Zastosowanie art. 5 KC do roszczenia o karę umowną.............. 14 12. Domniemanie dobrej wiary z art. 7 KC......................... 15 Rozdział II. Osoby fizyczne....................................... 17 13. Konstytucyjna ochrona nasciturusa............................ 17 14. Wysokość zadośćuczynienia dla nasciturusa w przypadku śmierci ojca..................................................... 19 15. Wyznaczenie uposażenia dla nasciturusa........................ 20 16. Prawo nasciturusa do odszkodowania.......................... 21 17. Dziecko poczęte jako osoba podlegająca represjom w hitlerowskich obozach koncentracyjnych..................... 22 18. Wrongful conception........................................ 23 19. Szkoda w sprawach wrongful conception........................ 25 VII
20. Roszczenia z tytułu wrongful birth............................. 27 21. Transseksualizm........................................... 29 22. Ustalenie płci transseksualisty................................. 31 23. Zakres zdolności do czynności prawnych........................ 32 24. Przesłanki ubezwłasnowolnienia............................... 32 25. Postępowanie w sprawie uchylenia lub zmiany ubezwłasnowolnienia przed wejściem w życie art. 559 3 KPC...... 33 26. Choroba psychiczna spadkodawcy a nieważność testamentu......... 35 27. Narkomania podstawą ubezwłasnowolnienia..................... 36 28. Stwierdzenie zgonu......................................... 37 Rozdział III. Dobra osobiste oraz zadośćuczynienie................... 38 29. Naruszenie czci, dobrego imienia i dobrej sławy.................. 38 30. Publiczne eksponowanie wizerunku osoby znanej jako krzywda...... 39 31. Uczucia religijne jako dobro osobiste........................... 40 32. Krótki fragment utworu jako dobro osobiste jego twórcy........... 41 33. Płeć człowieka jako dobro osobiste............................. 43 34. Śmierć osoby bliskiej jako dobro osobiste....................... 44 35. Granice wolności wypowiedzi dotyczącej wydarzeń historycznych... 45 36. Rozdzielenie prochów zmarłego jako naruszenie kultu pamięci osoby zmarłej............................................. 46 37. Rozpowszechnianie wizerunku osoby publicznej.................. 48 38. Więź z godłem jako dobro osobiste............................. 49 39. Obraza partii politycznej a obraza jej członka.................... 50 40. Satyryczny charakter utworu a zniesławienie..................... 51 41. Nazwa zespołu artystycznego jako dobro osobiste................. 52 42. Zakres bezprawności przy prezentowaniu materiałów prasowych..... 53 43. Dopuszczalne granice krytyki osoby publicznej................... 55 44. Prawo do sprostowania...................................... 56 45. Rzetelność dziennikarska a naruszenie dóbr osobistych............. 57 46. Ochrona dóbr osobistych a zgoda uprawnionego.................. 58 47. Bezprawność a naruszenie dóbr osobistych...................... 59 48. Opublikowanie nieprawdziwych informacji a odpowiedzialność działającego ze szczególną starannością i rzetelnością dziennikarza... 61 49. Żądanie wyłożenia sumy potrzebnej na koszty leczenia............ 63 50. Przesłanki zadośćuczynienia.................................. 65 51. Okoliczności uwzględniane przy wymierzaniu zadośćuczynienia..... 66 52. Funkcje art. 448 KC........................................ 67 53. Zakres zadośćuczynienia. Kompensacyjna funkcja zadośćuczynienia.. 70 54. Kompensacyjny charakter zadośćuczynienia..................... 71 55. Kumulacja roszczeń przewidzianych w art. 448 KC............... 72 56. Przesłanka roszczenia o zasądzenie odpowiedniej kwoty na cel społeczny................................................. 76 57. Fakultatywność zasądzenia zadośćuczynienia z art. 448 KC......... 78 VIII
Rozdział IV. Osoby prawne....................................... 80 58. Status prawny partii politycznych przed wejściem w życie ustawy o partiach politycznych...................................... 80 59. Osobowość prawna oddziału osoby prawnej..................... 82 60. Wiedza osoby prawnej a wiedza osób wchodzących w skład jej organu................................................... 83 61. Sposób reprezentacji osoby prawnej............................ 84 62. Osobowość prawna wspólnoty mieszkaniowej.................... 85 63. Zdolność prawna wspólnoty mieszkaniowej...................... 96 64. Niepodzielność pojęcia osobowości prawnej. Osobowość prawna jednostki wojskowej........................................ 98 65. Przejęcie przez SP składnika mienia państwowej osoby prawnej..... 100 66. Odpowiedzialność SP w przypadku likwidacji państwowej osoby prawnej.................................................. 101 67. Gospodarowanie powierzonym mieniem przez organ administracji państwowej............................................... 102 68. Zawarcie umowy z nieuprawnionym pracownikiem............... 103 69. Bezskuteczność zawieszona umów zawartych w imieniu osoby prawnej.................................................. 104 70. Kurator dla osoby prawnej................................... 105 71. Dobra osobiste osoby prawnej................................ 106 72. Dochodzenie odszkodowania przez osobę prawną................. 107 Rozdział V. Przedsiębiorcy i ich oznaczenia.......................... 108 73. Prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę........ 108 74. Naruszenie prawa do firmy................................... 109 75. Ochrona prawa do firmy (I)................................... 111 76. Ochrona prawa do firmy (II).................................. 112 77. Zarejestrowanie a używanie nazwy............................. 114 78. Zmiana firmy.............................................. 115 79. Zasada niewprowadzania w błąd przez firmę (I).................. 116 80. Zasada niewprowadzania w błąd przez firmę (II).................. 117 81. Zasada prawdziwości firmy (I)................................ 118 82. Zasada prawdziwości firmy (II)............................... 119 83. Użycie zwrotu kancelaria prawna w firmie spółki z o.o............ 121 84. Zaniechanie używania firmy przez założoną spółkę................ 123 85. Zagrożenie naruszenia i ochrona prawa do firmy.................. 124 86. Oznaczenie oddziału przedsiębiorcy zagranicznego................ 125 87. Przedsiębiorca jako pracodawca............................... 127 Rozdział VI. Mienie.............................................. 129 88. Pojęcie rzeczy na gruncie art. 28 rozporządzenia z 1934 r. Prawo upadłościowe............................................. 129 89. Lokal zajmujący całość budynkujako odrębny przedmiot własności.. 130 90. Nieważność przeniesienia własności części nieruchomości bez jednoczesnego podziału znajdującego się na niej budynku.......... 131 91. Prawo własności części budynku oraz piętra..................... 134 92. Balkon jako część składowa lokalu stanowiącego odrębną własność.. 135 IX
93. Nieruchomość gruntowa..................................... 136 94. Urządzenie jako część składowa gruntu......................... 138 95. Roszczenie o wydanie nieruchomości zabudowanej cudzym budynkiem............................................... 139 96. Urządzenia wchodzące w skład przedsiębiorstwa................. 143 97. Budynek jako część składowa przedsiębiorstwa.................. 146 98. Pożytki naturalne........................................... 148 99. Odsetki od wierzytelności stanowiącej składnik majątku odrębnego... 149 100. Prawo do grobu............................................ 150 101. Rozliczenie kosztów poniesionych na budowę urządzeń na podstawie art. 49 KC przed 3.8.2008 r.......................... 151 Rozdział VII. Przedsiębiorstwo i gospodarstwo rolne.................. 152 102. Likwidacja przedsiębiorstwa państwowego przez sprzedaż przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 1 KC...................... 152 103. Zbycie przedsiębiorstwa jako sukcesja syngularna................ 153 104. Odpowiedzialność solidarna nabywcy i zbywcy przedsiębiorstwa.... 155 105. Elementy wchodzące w skład definicji przedsiębiorstwa............ 156 106. Składniki przedsiębiorstwa................................... 157 107. Zdolność aportowa przedsiębiorstwa spółdzielni.................. 158 108. Umowne wyłączenie przeniesienia wierzytelności z czynności prawnej mającej za przedmiot przedsiębiorstwo.................. 159 109. Odpowiedzialność solidarna nabywcy i zbywcy zorganizowanej części przedsiębiorstwa...................................... 160 110. Nabycie przedsiębiorstwa w drodze kilku umów.................. 161 111. Solidarna odpowiedzialność kolejnych nabywców przedsiębiorstwa... 162 112. Przejęcie przez nabywcę długów związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa........................................... 163 113. Obszar nieruchomości rolnej jako składnik gospodarstwa rolnego.... 164 114. Gospodarstwo rolne jako przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody................................ 165 Rozdział VIII. Czynności prawne przepisy ogólne................... 166 115. Zwyczaj jako źródło prawa i oświadczenie woli................... 166 116. Ograniczenie rozporządzania prawem zbywalnym................. 167 117. Konwersja czynności prawnej................................. 168 118. Czynność prawna mająca na celu obejście prawa.................. 169 119. Zarzut nieważności postanowienia umowy a oczywista omyłka przy redakcji tej umowy..................................... 171 120. Sankcja nieważności a sankcja bezskuteczności względnej. Nieważność czynności prawnej a przekroczenie granic pełnomocnictwa............................................ 172 121. Pojęcie sprzeczności z ustawą. Granice swobody umów. Oświadczenie woli jako fikcja prawna.......................... 173 122. Nieważność czynności prawnej, nadużycie prawa podmiotowego..... 174 123. Nieważność umowy a rękojmia. Wysokość odsetek. Odpowiedzialność osoby prawnej.............................. 176 X
124. Częściowa nieważność czynności prawnej. Maksymalna wysokość odsetek przed 20.2.2006 r..................................... 177 125. Skutek w postaci częściowej nieważności przy uchyleniu uchwał organów spółek kapitałowych................................. 178 126. Klauzula salwatoryjna a częściowa nieważność umowy............ 180 127. Ius ad rem a skarga pauliańska................................ 181 128. Bezskuteczność względna a umowne prawo pierwokupu........... 183 129. Milczenie jako przejaw oświadczenia woli....................... 184 130. Wykładnia oświadczeń woli.................................. 185 131. Animus testandi a testament ustny.............................. 186 132. Cechy oświadczenia woli. Wady oświadczeń woli................. 188 133. Sytuacja istnienia a nieistnienia oświadczenia woli................ 189 134. Dojście oświadczenia woli do adresata.......................... 190 135. Zgoda osoby trzeciej wynikająca z norm prawa wewnętrznego kościoła bądź związku wyznaniowego.......................... 191 136. Wykładnia oświadczeń woli.................................. 197 137. Uzupełnienie treści czynności prawnej przez sąd.................. 199 Rozdział IX. Zawarcie umowy..................................... 200 138. Przesłanki uznania oświadczenia woli za ofertę w rozumieniu art. 66 1 KC. Oferta sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.. 200 139. Zaproszenie do rozpoczęcia rokowań a oferta.................... 202 140. Propozycja dłużnika zapłaty w walucie polskiej należności wyrażonej w walucie obcej jako oferta modyfikacji umowy......... 203 141. Konkludentne przyjęcie oferty. Chwila zawarcia umowy w przypadku takiego zachowania się oblata...................... 204 142. Istotne postanowienia proponowanej umowy. Dopuszczalność zamieszczenia warunków nabycia akcji jako elementu oferty w prospekcie emisyjnym..................................... 206 143. Oferta sprzedaży ad incertas personas.......................... 207 144. Milczenie jako przejaw oświadczenia woli wyrażającego zgodę na przyjęcie oferty............................................ 209 145. Dorozumiane przyjęcie oferty. Milczenie jako przyjęcie oferty....... 210 146. Znaczenie zamieszczenia w ofercie uregulowań odbiegających od reguł powszechnie przyjętych................................. 211 147. Stałość stosunków gospodarczych w rozumieniu art. 68 2 KC........ 212 148. Związanie wynikiem przetargu. Warunki przetargu................ 214 149. Przesłanki zatrzymania wadium a warunki przetargu............... 215 150. Związanie wynikiem przetargu................................ 216 151. Rokowania................................................ 217 Rozdział X. Forma czynności prawnych............................. 218 152. Zmiana umowy, której ważność zależy od zachowania formy pisemnej.................................................. 218 153. Zawarcie umowy pod fałszywym nazwiskiem.................... 219 154. Odwołanie poręczenia udzielonego na piśmie.................... 220 155. Sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa................. 221 156. Oświadczenie woli przy pomocy faksu.......................... 222 XI
157. Zmiana płatności ceny ustalonej w umowie w formie aktu notarialnego............................................... 223 158. Zachowanie pisemnej formy czynności prawnej.................. 225 159. Forma zgody na zabieg operacyjny............................. 226 160. Data pewna z art. 81 1 KC a data pewna z art. 81 2 KC.......... 227 161. Oświadczenie woli osoby niemogącej czytać..................... 230 162. Pojęcie jakiejkolwiek wzmianki w rozumieniu art. 81 2 pkt 2 KC. 231 Rozdział XI. Wady oświadczenia woli............................... 232 163. Brak swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli................ 232 164. Pozorność uznania dziecka................................... 233 165. Umowa pozorna zaniżenie ceny in fraudem fisci................ 234 166. Pozorna czynność prawna a wymóg formy aktu notarialnego........ 235 167. Oczekiwania osoby dokonującej czynności prawnej a możliwość powołania się na błąd....................................... 237 168. Błąd..................................................... 238 169. Wada oświadczenia woli a zawarcie ugody sądowej............... 239 170. Podstęp.................................................. 240 171. Zastosowanie podstępu przy uchyleniu się od przyjęcia i odrzucenia spadku......................................... 241 172. Akt administracji państwowej a groźba bezprawna................ 242 173. Działanie zgodne z prawem jako bezprawna groźba............... 243 174. Groźba popełnienia samobójstwa jako groźba bezprawna........... 244 Rozdział XII. Warunek i termin................................... 245 175. Warunek ujemny........................................... 245 176. Warunek potestatywny (I).................................... 246 177. Warunek potestatywny (II)................................... 248 178. Zawarcie warunku w ugodzie sądowej.......................... 250 179. Uznanie pod warunkiem..................................... 251 180. Termin końcowy........................................... 252 181. Obliczanie terminów........................................ 253 182. Dni wolne od pracy sobota.................................. 254 Rozdział XIII. Przedstawicielstwo.................................. 256 183. Stosunek podstawowy....................................... 256 184. Dziedziczenie uprawnienia do potwierdzenia czynności prawnej..... 257 185. Stałe pełnomocnictwo do wystawiania faktur..................... 259 186. Wygaśnięcie pełnomocnictwa................................. 260 187. Odwołalność oświadczeń pełnomocnika przez mocodawcę.......... 261 188. Pełnomocnictwo rodzajowe.................................. 262 189. Działanie w cudzym imieniu.................................. 263 190. Czynność przekraczająca zakres zwykłych czynności a pełnomocnictwo ogólne.................................... 264 191. Zakres umocowania pełnomocnika ustanowionego przez wspólników spółki cywilnej.................................. 265 192. Zastosowanie w drodze analogii art. 103 1 i 2 KC do umowy zawartej przez zarząd spółdzielni.............................. 266 XII
193. Reprezentacja spółki cywilnej................................. 270 194. Działanie osoby fizycznej jednocześnie w imieniu własnym i jako dyrektora przedsiębiorstwa państwowego........................ 271 195. Zastosowanie art. 108 KC do działania organu.................... 274 196. Zawarcie umowy o pracę z samym sobą......................... 276 197. Zakres uprawnień prokurenta................................. 277 198. Prokura łączna niewłaściwa.................................. 278 199. Wygaśnięcie prokury z chwilą ogłoszenia upadłości............... 279 Rozdział XIV. Przedawnienie roszczeń.............................. 282 200. Roszczenie niepodlegające przedawnieniu....................... 282 201. Roszczenie z art. 64 KC i 1047 KPC, jako roszczenie majątkowe podlegające przedawnieniu................................... 283 202. Nieprzedawnialność roszczenia o ustalenie. Pojęcie roszczenia....... 285 203. Wymagalność odsetek kapitalizowanych........................ 286 204. Wymagalność roszczenia (II)................................. 287 205. Przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynami stanowiącymi zbrodnie stalinowskie.................... 289 206. Przedawnienie roszczenia o zadośćuczynienie i odszkodowanie z KPK................................................... 291 207. Zarzut przedawnienia w stosunkach pracy....................... 292 208. Termin na podniesienie zarzutu przedawnienia................... 293 209. Artykuł 646 KC jako lex specialis do art. 118 KC................. 294 210. Zakaz modyfikacji terminów przedawnienia a wymagalność roszczenia................................................ 296 211. Odsetki a przedawnienie..................................... 297 212. Przedawnienie roszczeń o odsetki za opóźnienie przy sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa........................ 298 213. Przerwa biegu przedawnienia w wypadku roszczeń przyszłych....... 299 214. Przerwanie biegu terminu przedawnienia........................ 301 215. Zawezwanie do próby ugodowej............................... 303 216. Skuteczne cofnięcie powództwa jako przyczyna niwecząca przerwę biegu przedawnienia........................................ 304 217. Uznanie roszczenia......................................... 305 KSIĘGA DRUGA Własność i inne prawa rzeczowe................... 307 Rozdział I. Treść i wykonywanie prawa własności.................... 309 218. Granice wykonywania prawa własności......................... 309 219. Własność wód a własność gruntów pokrytych wodami............. 310 220. Granice prawa własności. Instalacja urządzeń przesyłowych......... 312 221. Stan wyższej konieczności, siła wyższa, zasady współżycia społecznego............................................... 314 222. Społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu. Nadużycie prawa przy roszczeniu negatoryjnym................................. 315 223. Decyzja administracyjna a przeciętna miara korzystania z nieruchomości (I)......................................... 318 XIII
224. Decyzja administracyjna a przeciętna miara korzystania z nieruchomości (II)........................................ 319 225. Charakter prawny roszczenia o zaniechanie immisji............... 321 226. Służebność drogi koniecznej (I)............................... 322 227. Służebność drogi koniecznej (II)............................... 323 228. Utrata dostępu do drogi publicznej w wyniku zachowania właściciela a roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej........... 324 229. Odpowiedni dostęp do drogi publicznej a ustanowienie drogi koniecznej................................................ 326 230. Możliwość nadania klauzuli wykonalności postanowieniu o ustanowieniu drogi koniecznej............................... 327 231. Służebność przeprowadzenia linii energetycznej a służebność drogi koniecznej................................................ 329 232. Roboty ziemne. Odpowiedzialność Skarbu Państwa............... 331 233. Przesłanki roszczenia o zaprzestanie robót ziemnych............... 332 234. Usunięcie gałęzi, korzeni i owoców............................ 334 235. Własność, prawo sąsiedzkie, granice wykonywania prawa własności.. 335 236. Przekroczenie granic gruntu.................................. 336 237. Przekroczenie granic nieruchomości przy wznoszeniu budynku...... 339 238. Ochrona najemcy przed immisjami............................. 340 239. Rozgraniczenie nieruchomości (I).............................. 341 240. Rozgraniczenie nieruchomości (II)............................. 342 241. Utrzymywanie znaków granicznych............................ 343 Rozdział II. Przeniesienie własności................................ 345 242. Skutek rozporządzenia własnością nieruchomości przez osobę niebędącą jej właścicielem................................... 345 243. Umowa przedwstępna sprzedaży niewydzielonej działki............ 346 244. Przeniesienie posiadania jako przesłanka nabycia własności rzeczy oznaczonych gatunkowo..................................... 348 245. Dopuszczalność zawarcia i charakter prawny umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie............................. 349 246. Dopuszczalność przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości w świetle art. 157 KC....................................... 350 247. Dopuszczalność umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości............................................. 351 248. Forma umowy sprzedaży nieruchomości sporządzona za granicą..... 353 249. Prawo pierwokupu nieruchomości rolnej........................ 354 250. Nabycie rzeczy na podstawie art. 169 KC....................... 355 251. Dobra wiara nabywcy rzeczy ruchomej od nieuprawnionego........ 356 252. Przeniesienie posiadania a nabycie własności rzeczy ruchomej na podstawie art. 169 KC....................................... 357 253. Dobra wiara............................................... 359 254. Zajęcie rzeczy przez komornika a rozporządzanie rzeczą w świetle art. 169 KC............................................... 360 Rozdział III. Zasiedzenie oraz inne przypadki nabycia i utraty własności. 362 255. Brak możliwości zasiedzenia w przypadku posiadania zależnego..... 362 XIV
256. Niemożliwość zasiedzenia części składowej rzeczy................ 363 257. Niedopuszczalność zaliczenia okresu posiadania przez użytkownika wieczystego do posiadania samoistnego.............. 365 258. Zasiedzenie użytkowania wieczystego.......................... 366 259. Dobra wiara posiadacza nieruchomości nabywającego posiadanie na podstawie notarialnej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności................................................. 367 260. Zła wiara posiadacza nieruchomości nabywającego posiadanie na podstawie umowy bez zachowania formy aktu notarialnego, zobowiązującej do przeniesienia własności...................... 369 261. Moment miarodajny dla oceny dobrej wiary posiadacza samoistnego nieruchomości.................................. 370 262. Moment miarodajny dla oceny dobrej wiary posiadacza samoistnego rzeczy ruchomej................................. 372 263. Bieg zasiedzenia samoistnego posiadacza w złej wierze............ 374 264. Zasiedzenie nieruchomości państwowych....................... 375 265. Przerwanie biegu zasiedzenia................................. 377 266. Zasiedzenie odziedziczonej nieruchomości przez rzekomego spadkobiercę.............................................. 378 267. Zachowanie skutkujące przerwaniem biegu zasiedzenia............ 379 268. Umorzenie postępowania o wydanie nieruchomości a bieg zasiedzenia................................................ 381 269. Posiadanie poprzednika...................................... 383 270. Niezgodność art. 179 KC z Konstytucją RP...................... 384 271. Niedopuszczalność uznania testamentu za rzecz znalezioną w rozumieniu art. 183 1 KC................................. 386 272. Pojęcie rzeczy porzuconej.................................. 388 Rozdział IV. Współwłasność....................................... 389 273. Nakaz równej dla wszystkich współwłaścicieli ochrony prawnej własności................................................. 389 274. Sytuacja prawna właściciela nieruchomości po zakończeniu scalania.. 391 275. Zakres uprawnień udziałowca wspólnoty gruntowej............... 393 276. Możliwość ustalenia nierównych udziałów w przypadku nabycia nieruchomości na podstawie ustawy uwłaszczeniowej............. 394 277. Nabycie nieruchomości posiadanej przez spadkodawcę przez zasiedzenie................................................ 395 278. Wygaśnięcie dzierżawy udziału we współwłasności nieruchomości... 397 279. Czynności zwykłego zarządu................................. 399 280. Ważność czynności prawnej dokonanej tylko z jednym współwłaścicielem.......................................... 400 281. Dopuszczenie do posiadania współwłaściciela nieruchomości........ 401 282. Roszczenia uzupełniające ochronę własności między współwłaścicielami......................................... 402 283. Zbycie udziału we współwłasności a odpowiedzialność z tytułu nakładów................................................. 405 284. Posiadanie rzeczy przez współwłaściciela a roszczenie o wydanie pożytków................................................. 407 XV
285. Rozliczenie między współwłaścicielami korzyści wynikających z posiadania............................................... 409 286. Stosowanie art. 5 KC do żądania zniesienia współwłasności nieruchomości............................................. 411 287. Nieważność umowy znoszącej współwłasność względem jednego ze współwłaścicieli, a sytuacja innych współwłaścicieli............ 413 288. Podział rzeczy poprzez wyodrębnienie samodzielnych lokali a konflikt osobisty współwłaścicieli............................ 414 289. Dopuszczalność żądania zniesienia współwłasności nieruchomości wspólnej przez współwłaściciela lokalu stanowiącego odrębną własność................................................. 415 290. Hipoteka na udziale a zniesienie współwłasności nieruchomości..... 417 291. Charakter odsetek, o których mowa w art. 212 3 KC............. 420 292. Podział quoad usum a nakłady................................ 421 293. Uprawnienie do dalszego zamieszkiwania z art. 218 KC............ 423 Rozdział V. Ochrona własności.................................... 424 294. Roszczenie windykacyjne wobec nieformalnego nabywcy nieruchomości............................................. 424 295. Roszczenie o ochronę dziedziczenia a roszczenie windykacyjne...... 425 296. Powództwo windykacyjne wobec władającego tytułem prawnym do rzeczy................................................. 428 297. Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy a roszczenie windykacyjne i negatoryjne................................... 430 298. Możliwość dochodzenia roszczeń uzupełniających a roszczenie windykacyjne.............................................. 432 299. Dochodzenie roszczeń uzupełniających a wydanie nieruchomości.... 434 300. Wysokość odpowiedniego wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.... 436 301. Legitymacja do wytoczenia powództwa negatoryjnego............. 437 302. Możliwość odmowy przyjęcia rzeczy przez właściciela............. 439 303. Rozumienie pojęcia zwrot rzeczy............................ 440 304. Przedawnienie roszczeń właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy........................................ 441 305. Zapłata za korzystanie z lokalu................................ 442 306. Legitymacja bierna w sprawie o zwrot nakładów.................. 443 307. Wymagalność roszczenia o zwrot nakładów; rodzaje nakładów...... 444 308. Źródło roszczeń uzupełniających.............................. 446 309. Zwrot nakładów dokonanych przez współwłaściciela.............. 448 310. Budynek mieszkalny jako nakład posiadacza..................... 449 311. Zatrzymanie nakładów posiadacza przez właściciela nieruchomości... 450 312. Termin przedawnienia roszczeń z art. 229 KC.................... 452 313. Przedawnienie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z cudzej rzeczy.................................................... 453 314. Zwrot nakładów dla posiadacza zależnego....................... 454 315. Pojęcie innego urządzenia w rozumieniu art. 231 KC............. 455 316. Dobra wiara na tle art. 231 1 KC............................. 458 317. Żądanie właściciela wykupu nieruchomości...................... 459 318. Wygaśnięcie roszczenia z art. 231 1 KC....................... 460 XVI
319. Termin przedawnienia roszczenia z art. 231 2 KC................ 461 320. Charakter posiadania a roszczenie z art. 231 1 KC............... 463 321. Prawomocny wyrok jako podstawa wpisu do księgi wieczystej....... 464 Rozdział VI. Użytkowanie wieczyste................................ 466 322. Nieważność umowy przeniesienia użytkowania wieczystego bez własności budynków........................................ 466 323. Wyłączenie zasady wiarygodności ksiąg wieczystych w przypadku użytkowania wieczystego (I).................................. 467 324. Wyłączenie zasady wiarygodności ksiąg wieczystych w przypadku użytkowania wieczystego (II)................................. 468 325. Własność budynków wzniesionych przez niektórych współużytkowników........................................ 469 326. Sposób podziału budynku na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste................................................. 470 327. Możliwość rozwiązania umowy użytkowania wieczystego co do fizycznie wydzielonych części gruntu........................... 472 328. Skutki stwierdzenia nieważności umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste.................................... 473 329. Stosowanie przepisów dotyczących własności w drodze analogii do instytucji użytkowania wieczystego............................ 475 330. Wypowiedzenie przez użytkownika wieczystego umowy zawartej przez właściciela........................................... 476 Rozdział VII. Prawa rzeczowe ograniczone przepisy ogólne........... 477 331. Prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym a zasada numerus clausus ograniczonych praw rzeczowych......... 477 332. Prawo intertemporalne. Zasada numerus clausus a zasada kontynuacji praw rzeczowych ustanowionych przed 1965 r.......... 478 333. Niepodzielność służebności gruntowej obciążającej nieruchomość.... 480 334. Zasada numerus clausus ograniczonych praw rzeczowych.......... 482 335. Użytkowanie z ustawy o gospodarce nieruchomościami jako ograniczone prawo rzeczowe................................. 483 336. Forma aktu notarialnego dla oświadczenia o zobowiązaniu się do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego................ 484 337. Nabycie udziału w spadku a dalsze trwanie służebności na nieruchomości........................................... 485 338. Posiadanie służebności w złej wierze........................... 486 339. Niezbywalność prawa użytkowania............................ 487 340. Konfuzja prawa własności i użytkowania wieczystego............. 488 341. Zapis użytkowania nieruchomości a wpis w księdze wieczystej...... 489 342. Ochrona użytkownika nieruchomości........................... 490 Rozdział VIII. Użytkowanie i timesharing........................... 491 343. Ustanowienie użytkowania................................... 491 344. Użytkowanie jako przedmiot aportu............................ 492 Rozdział IX. Służebności......................................... 493 345. Niedopuszczalność ustanawiania ograniczonych praw rzeczowych na działkach wydzielonych quoad usum......................... 493 XVII
346. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych; ochrona nabywcy wygasłej służebności........................................ 494 347. In dubio pro servituto praedio................................. 495 348. Służebność instalacji koniecznej............................... 497 349. Zakres pojęcia ważnej potrzeby gospodarczej.................... 498 350. Zmiana sytuacji osobistej uprawnionego lub właściciela nieruchomości obciążonej a ważna potrzeba gospodarcza jako przesłanka zmiany treści służebności osobistej.................... 500 351. Ważna potrzeba gospodarcza a zmiana sytuacji osobistej właściciela nieruchomości obciążonej.......................... 501 352. Zmiana służebności przechodu mającej za przedmiot szlak drogowy, biegnący przez kilka nieruchomości.................... 502 353. Koszty zmiany treści lub sposobu korzystania ze służebności drogi koniecznej................................................ 503 354. Przesłanki zasiedzenia służebności gruntowej.................... 504 355. Przesłanki zasiedzenia służebności gruntowej budowa trwałego i widocznego urządzenia przez właściciela nieruchomości obciążonej. 505 356. Przesłanki zasiedzenia służebności gruntowej posiadanie służebności............................................... 508 357. Zasiedzenie służebności przesyłu przed wprowadzeniem art. 305 1 305 4 KC.......................................... 510 358. Bieg terminu zasiedzenia służebności........................... 511 359. Ochrona posesoryjna posiadacza służebności..................... 512 360. Trwałość urządzenia jako przesłanka zasiedzenia służebności gruntowej................................................. 514 361. Zasiedzenie służebności gruntowej polegającej na korzystaniu z okna otwieranego nad gruntem sąsiednim...................... 515 362. Okoliczność wyłączająca możliwość zasiedzenia służebności gruntowej................................................. 516 363. Zasiedzenie służebności gruntowej na nieruchomości posiadacza służebności gruntowej....................................... 516 364. Zakres pojęcia zmiana stosunków; przesłanki zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem...................... 518 365. Zmiana stosunków jako przesłanka zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem................................ 519 366. Zniesienie służebności z powodu utraty wszelkiego znaczenia dla nieruchomości władnącej.................................... 520 367. Zamiana służebności na rentę................................. 521 368. Ius ad rem (art. 59 KC) a ochrona roszczenia z art. 295 KC......... 522 Rozdział X. Zastaw, zastaw rejestrowy i rejestr zastawów.............. 523 369. Przedmiot zastawu.......................................... 523 370. Skuteczność zastawu wobec osoby trzeciej nabywającej rzecz obciążoną zastawem........................................ 524 371. Generalny charakter zakazu lex commisoria...................... 526 372. Forma ustanowienia zastawu na udziałach....................... 527 373. Zbycie przedmiotu zastawu rejestrowego........................ 528 374. Zastaw zabezpieczający kredyt bankowy........................ 529 375. Nieakcesoryjny zastaw rejestrowy............................. 530 XVIII
Rozdział XI. Posiadanie.......................................... 532 376. Istota władztwa posiadania................................... 532 377. Sposób posiadania a wynagrodzenie za bezumowne korzystanie...... 533 378. Posiadanie samoistne w przypadku oddania w posiadanie zależne.... 534 379. Skutki oddania rzeczy w dalsze posiadanie zależne................ 534 380. Możliwość zmiany podstawy posiadania........................ 535 381. Domniemanie samoistności posiadania.......................... 536 382. Samowolne odzyskanie posiadania............................. 537 383. Przywrócenie posiadania (I).................................. 538 384. Przywrócenie posiadania (II).................................. 539 385. Przeniesienie posiadania akcji................................. 540 386. Władztwo prekaryjne....................................... 541 Rozdział XII. Księgi wieczyste przepisy ogólne..................... 542 387. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych a nieważność umowy.. 542 388. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych a nacjonalizacja (I).... 544 389. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych a nacjonalizacja (II)... 546 390. Zakres przedmiotowy rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych.... 548 391. Zła wiara jako wyłączenie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych............................................... 550 392. Wyłączenie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych............ 551 393. Ocena istnienia dobrej wiary a badanie akt księgi wieczystej........ 552 394. Uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym legitymacja czynna................................ 553 395. Związanie żądaniem pozwu w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej................................................ 554 396. Legitymacja czynna w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej. 555 397. Niedopuszczalność badania zarzutu niezgodności wpisu w księdze wieczystej ex officio........................................ 556 398. Moc wsteczna konstytutywnego wpisu w księdze wieczystej........ 558 Rozdział XIII. Księgi wieczyste ustrój............................. 559 399. Wyłączenie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych w postępowaniu egzekucyjnym................................ 559 400. Wyrok rozwodowy jako podstawa wpisu w księdze wieczystej....... 561 401. Związanie treścią decyzji administracyjnej w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej.......................... 562 402. Odrębna własność lokalu posadowionego na dwóch nieruchomościach.......................................... 564 403. Umowa darowizny ekspektatywy jako podstawa wpisu do księgi wieczystej................................................ 565 404. Zbywalność ekspektatywy prawa.............................. 567 405. Zakres badania czynności prawnej w postępowaniu wieczystoksięgowym........................................ 568 Rozdział XIV. Hipoteka przepisy ogólne........................... 569 406. Akcesoryjność hipoteki; legitymacja czynna dłużnika w sprawie o wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej....................... 569 XIX
407. Ustanowienie hipoteki a zobowiązanie właściciela nieruchomości wobec wierzyciela hipotecznego............................... 571 408. Dłużnik osobisty, dłużnik hipoteczny legitymacja bierna.......... 574 409. Dopuszczalność ujawnienia w KW roszczenia z umowy przedwstępnej; zakres rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych... 576 410. Dopuszczalność wpisu roszczenia z art. 532 KC do księgi wieczystej.. 578 411. Podstawa wpisu w księdze wieczystej forma dokumenty bankowe. 580 412. Podstawa wpisu w księdze wieczystej forma dokument urzędowy. 581 413. Wpływ ustania wspólności małżeńskiej na hipotekę............... 582 414. Sprzedaż statku obciążonego hipoteką morską, a pokrzywdzenie wierzyciela w rozumieniu art. 527 KC.......................... 583 415. Niedopuszczalność obciążenia hipoteką przymusową nieruchomości niebędącej własnością dłużnika................... 585 416. Przeniesienie własności nieruchomości a dopuszczalność obciążenia nieruchomości hipoteką przymusową.................. 586 417. Powstanie hipoteki uregulowanej w art. 1037 3 KPC............. 588 418. Relacja pomiędzy art. 97 KWU i art. 518 KC (cessio legis hipoteki).. 590 419. Podstawy wpisu hipoteki do księgi wieczystej.................... 591 Rozdział XV. Rodzaje hipoteki.................................... 593 420. Hipoteka kaucyjna zabezpieczenie odsetek..................... 593 421. Dopuszczalność zabezpieczenia zwrotu bonifikaty z art. 68 ust. 2 GospNierU hipoteką kaucyjną................................ 595 Indeks rzeczowy................................................ 597 Indeks chronologiczny orzeczeń................................... 613 Indeks autorów glos i artykułów................................... 635 XX