Porozumienie ramowe w sprawie zapobiegania urazom spowodowanym stosowaniem ostrych narzędzi medycznych w szpitalnictwie i ochronie zdrowia Wstęp 1. Zdrowie i bezpieczeństwo w pracy jest zagadnieniem ważnym dla każdego w szpitalnictwie oraz sektorze zdrowia. Podejmowanie działań na rzecz zapobiegania i ochrony przed niepotrzebnymi urazami, jeśli ma to miejsce w sposób właściwy, pozytywnie wpłynie na zasoby. 2. Zdrowie i bezpieczeństwo pracowników są najistotniejsze i mają ścisły związek ze zdrowiem pacjentów. 3. Proces kształtowania i wdrażania polityki dotyczący ostrych narzędzi medycznych powinien być wynikiem dialogu społecznego. 4. Europejska Organizacja Pracodawców Szpitali i Ochrony Zdrowia HOSPEEM (European Hospital and Healthcare Employers' Association) oraz Europejska Federacja Związków Zawodowych Sektora Publicznego EPSU (European Public Services Union), uznani europejscy partnerzy społeczni w sektorze zdrowotnym i szpitalnictwie uzgodnili, co następuje: Uwagi ogólne 1. Uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, a w szczególności Artykuły 138 i 139 (2) tegoż Traktatu. 2. Uwzględniając Dyrektywę Rady 89/391/EEC z 12 czerwca 1989 w sprawie realizacji przedsięwzięć mających na celu poprawę bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników podczas pracy. 3. Uwzględniając Dyrektywę Rady 89/655/EEC z 30 listopada 1989 w sprawie minimalnych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu roboczego przez pracowników podczas pracy. 4. Uwzględniając Dyrektywę 2000/54/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 września 2000 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z ekspozycją na czynniki biologiczne w miejscu pracy.
5. Mając na względzie Strategię Wspólnoty na lata 2007-2012 w zakresie bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy. 6. Uwzględniając Dyrektywę 2002/14/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 marca 2002 r. tworzącą ogólne ramy dla informowania i doradztwa pracowniczego we Wspólnocie Europejskiej. 7. Biorąc pod uwagę uchwałę Parlamentu Europejskiego z 6 lipca 2006 r. w sprawie ochrony pracowników europejskiej służby zdrowia przed zakażeniami przenoszonymi drogą krwi na skutek urazów spowodowanych ukłuciem igłą (2006/2015(INI)). 8. Uwzględniając pierwszą i drugą fazę konsultacji w Komisji Europejskiej, dotyczących ochrony pracowników europejskiego sektora zdrowotnego przed zakażeniami przenoszonymi drogą krwi na skutek urazów spowodowanych ukłuciem igłą. 9. Uwzględniając rezultaty seminarium technicznego EPSU-HOSPEEM na temat urazów spowodowanych ukłuciem igłą z 7 lutego 2008 r. 10. Biorąc pod uwagę hierarchię ogólnych zasad ochrony zawartych w Artykule 6 Dyrektywy Rady 89/391/EEC jak również środki zapobiegawcze określone w artykułach 3, 5 i 6 Dyrektywy 2000/54/EC. 11. Mając na względzie wspólne wytyczne ILO/WHO w sprawie służby zdrowia i HIV/AIDS oraz Wspólnych wytyczne ILO/WHO odnośnie profilaktyki po ekspozycji w celu zapobiegania zakażeniu HIV. 12. W pełni przestrzegając istniejącego ustawodawstwa krajowego i porozumień zbiorowych. 13. Dowód naukowy, tam gdzie konieczne jest podjęcie działań w celu oceny zakresu występowania ostrych narzędzi medycznych w sektorze opieki zdrowotnej i szpitalnictwie, wykazuje, że środki zapobiegawcze i ochronne mogą w znaczący sposób zredukować występowanie wypadków i zakażeń. 14. Pełny proces oszacowania ryzyka jest warunkiem wstępnym, by można było podjąć stosowne działania na rzecz zapobiegania urazom i zakażeniom.
15. Pracownicy i pracodawcy oraz przedstawiciele BHP pracowników powinni współpracować, by zapobiegać i chronić pracowników przed urazami i infekcjami wynikłymi w trakcie zastosowania ostrych narzędzi medycznych. 16. Pracownicy służby zdrowia są w pierwszej kolejności, choć nie wyłącznie, narażeni na urazy spowodowane ostrymi narzędziami medycznymi. 17. Mając na względzie, że studenci przechodzący staże kliniczne, w ramach ich edukacji, nie są traktowani jako pracownicy zgodnie z niniejszym porozumieniem, powinni oni być objęci środkami zapobiegawczymi i ochronnymi nakreślonymi w niniejszym porozumieniu wraz ze zobowiązaniami regulowanymi zgodnie z ustawodawstwem i praktyką krajową. Klauzula 1. Celem niniejszego porozumienia ramowego jest: -Osiągnięcie możliwie najbezpieczniejszego środowiska pracy; -Zapobieganie urazom pracowników spowodowanym ostrymi narzędziami medycznymi (w tym ukłuciem igły); -Ochrona pracowników przed ryzykiem; -Ustanowienie zintegrowanego podejścia poprzez kształtowanie polityk: oceny i zapobiegania ryzyku, szkolenia, informacji, budowania świadomości i monitorowania; -Ustanowienie procedur odpowiedzi i obserwacji. Klauzula 2. Zakres Niniejsza klauzula dotyczy wszystkich pracowników w sektorze zdrowotnym i w szpitalnictwie, a także wszystkich, którzy pozostają pod kierownictwem i nadzorem pracodawców. Pracodawcy powinni dołożyć starań, by zapewnić przestrzeganie postanowień zawartych w niniejszym porozumieniu. Klauzula 3. Definicje
W rozumieniu niniejszego porozumienia: 1. Pracownicy: wszelkie osoby zatrudnione przez pracodawcę wliczając stażystów i praktykantów zajmujących się czynnościami i usługami bezpośrednio związanymi z sektorem zdrowotnym i szpitalnictwem. Pracownicy, którzy są zatrudniani na zasadzie pracy tymczasowej w rozumieniu Dyrektywy Rady 91/383/EC uzupełniającej listę przedsięwzięć na rzecz poprawy bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy, przy zatrudnieniu na czas określony lub przy zatrudnieniu tymczasowym są objęci zakresem niniejszej umowy. 2. Miejsca pracy objęte umową: organizacje/placówki zdrowia w sektorach publicznym i prywatnym,oraz każda inna placówka, w której działania/usługi zdrowotne są podejmowane i świadczone, pod kierownictwem i nadzorem pracodawcy. 3. Pracodawcy: osoby fizyczne/prawne/organizacje związane stosunkiem pracy z pracownikami. Są oni odpowiedzialni za zarządzanie, organizowanie i zapewniania opieki zdrowotnej oraz świadczenia usług bezpośrednio z nią związanych wykonywanych przez pracowników. 4. Ostre narzędzia medyczne: przedmioty lub narzędzia niezbędne do wykonywania określonych czynności medycznych, które mogą rozciąć, ukłuć, spowodować uraz i/lub zakażenie. Ostre narzędzia medyczne są traktowane jako wyposażenie robocze w rozumieniu Dyrektywy 89/655//EEC regulującej kwestie wyposażenia roboczego. 5. Hierarchia środków: określona jest dla efektywności, by unikać, eliminować i redukować ryzyko zdefiniowane w artykule 6 Dyrektywy 89/391/EEC oraz artykułach 3, 5 i 6 Dyrektywy 2000/54/EC. 6. Określone środki zapobiegawcze: środki podejmowane w celu zapobiegania urazom i/lubprzenoszeniu zakażeń podczas świadczenia usług i wykonywania czynności bezpośrednio związanych z opieką zdrowotną czy szpitalną, wliczając zastosowanie niezbędnego najbezpieczniejszego wyposażenia z możliwych, w oparciu o oszacowanie ryzyka i bezpieczne metody utylizowania ostrych narzędzi medycznych.
7. Przedstawiciele pracowników: każda osoba wybrana lub wyznaczona zgodnie z prawem i/lub praktyką krajową do reprezentowania pracowników. 8. Przedstawiciele BHP pracowników są określani zgodnie z Artykułem 3(c) Dyrektywy 89/391/EEC jako jakiekolwiek osoby wybrane lub wyznaczone zgodnie z prawem i/lub praktyką krajową do reprezentowania pracowników, wszędzie gdzie pojawiają się problemy dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w miejscu pracy. 9. Podwykonawca: jakakolwiek osoba podejmująca działania lub świadcząca usługi bezpośrednio związane ze szpitalnictwem i służbą zdrowia w ramach kontraktowego stosunku pracy ustanowionego z pracodawcą. Klauzula 4. Zasady 1. Dobre wyszkolenie, odpowiednie dobranie i pewność zatrudnionego personelu zdrowotnego są niezbędne, by móc zapobiegać ryzyku urazów i zakażeń przy stosowaniu ostrych narzędzi medycznych. Zapobieganie ekspozycji jest kluczową strategią eliminowania i minimalizowania urazów lub zakażeń w miejscu pracy. 2. Przedstawiciele BHP odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu i ochronie przed ryzykiem. 3. Pracodawca ma obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w każdym aspekcie związanym z pracą, uwzględniając czynniki psychospołeczne oraz organizację pracy. 4. Każdy pracownik jest zobowiązany dbać, tak dalece, jak to możliwe, o swoje własne zdrowie i bezpieczeństwo oraz o zdrowie i bezpieczeństwo innych osób w obszarze jego działań w miejscu pracy, zgodnie z jego przeszkoleniem i instrukcjami przekazanymi przez pracodawcę. 5. Pracodawca stworzy środowisko, w którym pracownicy i ich przedstawiciele będą uczestniczyć w kształtowaniu polityki i praktyk bezpieczeństwa i higieny.
6. Regułą naczelną poniżej określonych środków ochrony wskazanych w klauzulach od 5-10 niniejszego porozumienia jest nigdy nie przyjmować założenia, że nie ma ryzyka. Ma tu zastosowanie hierarchia ogólnych zasad zapobiegania zgodnie z artykułem 6 Dyrektywy 89/391/EEC oraz artykułami 3, 5 i 6 Dyrektywy 2000/54/EC. 7. Przedstawiciele pracodawców i pracowników zobowiązani są do wspólnej pracy na odpowiednim poziomie w celu eliminacji i zapobiegania ryzykom, zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, oraz stworzenia bezpiecznego otoczenia pracy wliczając konsultacje w sprawie wyboru i zastosowania bezpiecznego wyposażenia, określanie najlepszego sposobu przeprowadzenia szkolenia, procesy informowania i budowania świadomości. 8. Należy podjąć działania realizując proces informacji i konsultacji zgodnie z prawem krajowym i/lub, układami zbiorowymi. 9. Skuteczność środków budowania świadomości wymaga podziału obowiązków pracodawców, pracowników i ich przedstawicieli. 10. Dla osiągnięcia możliwie najbezpieczniejszego miejsca pracy niezbędna jest kombinacja przedsięwzięć związanych z planowaniem, podnoszeniem świadomości, informowaniem, szkoleniem, zapobieganiem oraz monitorowaniem stosowanych mechanizmów. 11. Należy promować kulturę braku obwiniania. Procedura raportowania zdarzenia powinna być skupiona raczej wokół czynników systemowych niż indywidualnych błędów. Systematyczne raportowanie musi być uznane za przyjętą procedurę. Klauzula 5. Oszacowanie ryzyka 1. Procedury oszacowania ryzyka powinny być przeprowadzane zgodnie z artykułami 3 i 6 Dyrektywy 2000/54/EC, oraz Artykułami 6 i 9 Dyrektywy /89/391/EEC. 2. Ocena ryzyka powinna zawierać określenie narażenia, brać pod uwagę znaczenie odpowiednio dobranego i zorganizowanego środowiska pracy
oraz powinna obejmować wszystkie sytuacje, w których można mieć do czynienia z urazem, krwią lub materiałem potencjalnie zakaźnym. 3. Oceny ryzyka powinny uwzględniać technologię, organizację pracy, warunki pracy, poziom kwalifikacji, czynniki psychospołeczne związane z pracą oraz wpływ czynników związanych ze środowiskiem pracy. To pozwoli: -Określić, w jaki sposób wyeliminować narażenie; -Rozważyć możliwe układy alternatywne; Klauzula 6. Eliminacja, zapobieganie i ochrona 1. Tam, gdzie wyniki oceny ryzyka wskazują na zagrożenie urazami i/lub zakażeniem przy stosowaniu ostrych narzędzi, narażenie musi być wyeliminowane przy zastosowaniu poniższych środków bez naruszenia ich ustalonego porządku: -Określenie i wdrożenie bezpiecznych procedur stosowania i utylizacji ostrych narzędzi medycznych oraz skażonych odpadów. Te procedury powinny być regularnie poddane ponownej ocenie i stanowić integralną część środków informowania i szkolenia pracowników, o których mowa w wymienionej klauzuli 8; -Eliminowanie zbędnego zastosowania ostrych narzędzi medycznych poprzez wdrożenie zmian w praktyce na podstawie wyników oceny ryzyka zapewniając dostępność narzędzi medycznych z mechanizmami chroniącymi bezpieczeństwo pracy; -Praktyka zakładania z powrotem osłonek na igły powinna być zakazana ze skutkiem natychmiastowym. 2. Mając na względzie czynności oraz ocenę ryzyka, ekspozycja na ryzyko musi być zredukowana do tak niskiego poziomu, jak to tylko konieczne w celu odpowiedniej ochrony bezpieczeństwa i zdrowia danych pracowników. Należy powziąć poniższe środki w świetle obserwowanych skutków lub oceny ryzyka: -Wprowadzić skuteczne procedury utylizacji oraz umieścić wyraźnie oznaczone i technicznie bezpieczne pojemniki do obsługi jednorazowych
ostrych narzędzi medycznych oraz wyposażenia służącego do zastrzyków w tak bliskiej odległości obszarów wyznaczonych, w których ostre narzędzia medyczne są stosowane lub zwykle obecne, jak to tylko możliwe; -Zapobiegać ryzyku zakażeń wdrażając bezpieczne systemy pracy poprzez: Wypracowanie spójnej całościowej polityki prewencyjnej, która obejmuje technologię, organizację pracy, warunki pracy, czynniki psychospołeczne związane z pracą oraz wpływ czynników powiązanych ze środowiskiem pracy; Szkolenie; Przeprowadzanie procedur nadzoru zdrowia, zgodnie z artykułem 14 Dyrektywy 2000/54/EC; Zastosowanie wyposażenia ochrony osobistej. 3. Jeśli oszacowanie, do którego się odnosi klauzula 5., wykazuje, że istnieje ryzyko zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników na skutek ich narażenia na czynniki biologiczne, przeciw którym istnieją skuteczne szczepionki, pracownikom należy takie szczepionki umożliwić. 4. Szczepienie i, jeśli to konieczne, ponowne szczepienie przeprowadzone będzie zgodnie z prawem i/lub praktyką krajową: -Pracownicy powinni zostać poinformowani o zaletach i wadach obydwu szczepień oraz rezygnacji ze szczepienia; -Szczepienie musi być dostępne nieodpłatnie dla wszystkich pracowników oraz studentów wykonujących w miejscu pracy zadania właściwe dla opieki medycznej lub z nią związane; Klauzula 7. Informowanie i podnoszenie świadomości Skoro ostre narzędzia medyczne są traktowane jako sprzęt roboczy w rozumieniu Dyrektywy 89/655/EC, pracodawca zobowiązany jest powziąć odpowiednie środki wymienione poniżej: -Podkreślanie różnego rodzaju ryzyka; -Oferowanie poradnictwa w zakresie aktualnego ustawodawstwa;
-Promowanie dobrych praktyk rejestracji i zapobiegania zdarzeniom/wypadkom; -Podnoszenie świadomości poprzez rozwijanie działań oraz tworzenie materiałów promocyjnych przy współudziale przedstawicielskich związków zawodowych i/lub przedstawicieli pracowników; -Dostarczanie informacji na temat dostępnych programów pomocowych; Klauzula 8. Szkolenie Dodatkowo poza środkami przewidzianymi w artykule 9. Dyrektywy 2000/54/EC należy zapewnić stosowne szkolenia dotyczące polityki i procedur w zakresie urazów spowodowanych ostrymi narzędziami medycznymi, w tym dotyczące: -Prawidłowego zastosowania narzędzi medycznych obejmującego mechanizmy ochrony przed ostrymi narzędziami; -Indukcji dla każdej nowej lub tymczasowej załogi; -Ryzyka związanego z ekspozycją na krew i płyny ustrojowe; -Środków zapobiegawczych obejmujących standardowe środki ostrożności, bezpieczne systemy pracy, prawidłowe procedury zastosowania i utylizacji, znaczenie uodpornienia, zgodne z procedurami obowiązującymi w miejscu pracy; -Procedur raportowania, reagowania oraz monitorowania, jak również ich znaczenia; -Środków, które należy podjąć w przypadku urazów; Pracodawcy muszą organizować i zapewniać szkolenie, które jest obowiązkowe dla pracowników. Pracodawcy muszą dawać dni wolne pracownikom, których udział w szkoleniach jest wymagany. Szkolenie takie musi być zapewniane regularnie biorąc pod uwagę wyniki monitoringu, modernizacji oraz ulepszeń. Klauzula 9. Raportowanie
1. Obejmuje ona przegląd obowiązujących procedur raportowania przy udziale przedstawicieli BHP i/lub odpowiednich przedstawicieli pracodawców/pracowników. Mechanizmy raportowania powinny obejmować systemy lokalne, krajowe oraz ogólnoeuropejskie. 2. Pracownicy powinni natychmiastowo raportować jakikolwiek wypadek lub zdarzenie przy stosowaniu ostrych narzędzi medycznych swojemu pracodawcy i/lub osobie odpowiedzialnej za bezpieczeństwo i higienę pracy. Klauzula 10. Reagowanie i obserwacja Polityka i procedury będą obowiązywać tam, gdzie dochodzi do urazu spowodowanego stosowaniem ostrych narzędzi medycznych. Wszyscy pracownicy powinni być uświadomieni w zakresie tych polityk i procedur. Powinny być one zgodne ze stosownym europejskim, krajowym/regionalnym ustawodawstwem i porozumieniami zbiorowymi. W szczególności należy podjąć poniższe działania: -Pracodawca podejmuje niezwłoczne kroki w celu zapewnienia opieki pracownikowi, który doznał urazu, w tym zapewnienia profilaktyki po ekspozycji oraz niezbędnych testów medycznych tam, gdzie to wskazane ze względów medycznych zgodnie z klauzulą 6 2 c. -Pracodawca bada przyczyny i okoliczności oraz rejestruje wypadek/zdarzenie podejmując gdzie stosowne niezbędne działania. Pracownik musi dostarczyć stosownej informacji w odpowiednim czasie, by uzupełnić szczegóły dotyczące wypadku lub zdarzenia; -Pracodawca powinien w przypadkach urazu rozważyć następujące kroki, w tym doradztwo pracownicze, jeśli to konieczne oraz zagwarantować opiekę medyczną. Rehabilitacja, podtrzymane zatrudnienie oraz dostęp do rekompensaty będą zgodne z krajowymi i/lub sektorowymi porozumieniami lub ustawodawstwem;poufność informacji o urazie, diagnoza i leczenie są najważniejsze i należy ich przestrzegać; Klauzula 11. Wdrożenie
Niniejsze porozumienie nie będzie naruszało aktualnych i przyszłych postanowień krajowych i wspólnotowych, które będą bardziej korzystne dla ochrony pracowników przed urazami przy stosowaniu ostrych narzędzi medycznych. Strony sygnatariusze wnioskują w Komisji, by przedłożyła niniejsze porozumienie ramowe Radzie do decyzji, by uczynić to porozumienie wiążącym w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Jeśli porozumienie zostanie wdrożone na mocy decyzji Rady, na poziomie europejskim oraz bez naruszania odpowiedniej roli Komisji, sądów krajowych oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, wykładnia niniejszego porozumienia może być przedstawiona stronom sygnatariuszom, którzy wydadzą następnie swoją opinię. Strony sygnatariusze są zobowiązani dokonać przeglądu stosowania niniejszego porozumienia po pięciu latach od daty decyzji Rady, na wniosek jednej ze stron niniejszego porozumienia.