INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA SGI VERSUS 10.2012 SPIS TREŚCI: INFORMACJE OGÓLNE... 2 PRZEŁĄCZNIK PALIWA - jego funkcje i obsługa... 3 Tryb AUTO... 4 Tryb BENZYNA... 4 Tryb GAZ... 4 Informacja o ilości gazu w zbiorniku... 5 Tryb automatycznego strojenia... 6 Tryb sprawdzenia szczelności instalacji gazowej... 6 BEZPIECZNA EKSPLOATACJA SAMOCHODU ZASILANEGO GAZEM... 7 INNE... 9 Zużycie gazu... 9 Awaryjne uruchamianie systemu VERSUS na gazie... 9
INFORMACJE OGÓLNE Sekwencyjna instalacja gazowa Versus jest dobrym rozwiązaniem dla pojazdów najnowszych generacji, reprezentuje ona najbardziej zaawansowany poziom rozwoju urządzeń wtrysku gazu. System VERSUS jest w pełni automatyczny i bezobsługowy. Przełącza się natychmiast w tryb benzyny przy braku gazu w zbiorniku. Po zatankowaniu co najmniej połowy zbiornika, automatycznie przełącza się na tryb zasilania gazem. W przypadku awarii dowolnego elementu lub wykryciu nieszczelności instalacji system automatycznie odłącza wszystkie zawory i przełącza się na benzynę. Praktycznie jedynym wymaganym elementem obsługi systemu VERSUS jest jego systematyczne serwisowanie w autoryzowanym punkcie montażu. Wszystkie kluczowe elementy systemu VERSUS spełniają wymogi bezpieczeństwa określone w regulaminie ECE67R01 oraz ECE110R00. Niniejsza instrukcja praktycznie w całości opisuje jedynie stany możliwe do wywołania przez użytkownika oraz zasady bezpiecznej eksploatacji systemu VERSUS. Przed użytkowaniem auta zasilanego gazem należy zapoznać się z jej treścią. W razie wątpliwości zapytaj personel warsztatu montażowego o szczegółowe wyjaśnienia dotyczące obsługi systemu VERSUS. Aby uzyskać więcej informacji o elementach systemu VERSUS zapraszamy na naszą stronę www.versusgas.com. Zakładka: STREFA UŻYTKOWNIKA / OPIS SYSTEMU VERSUS.
Zasilanie benzyną Standardowo silnik pojazdu uruchamiany jest paliwem podstawowym jakim jest benzyna. Przełączenie na zasilanie gazem odbywa się automatycznie po uzyskaniu odpowiednich wartości takich jak: odpowiednia temperatura reduktora i obroty silnika, które zapewnią prawidłową pracę silnika zasilanego gazem. Bezwzględnie należy unikać zbyt małej ilości benzyny w zbiorniku. Niewielki stan paliwa może doprowadzić do uszkodzenia pompy paliwa. Niedopuszczalna jest jazda na tzw. rezerwie. Tankowanie gazu CNG: W większości krajów tankowanie CNG odbywa się tylko i wyłącznie przy pomocy i udziale personelu stacji. Przy sprężaniu gazu ziemnego, ze względu na właściwości fizyczne tego procesu, temperatura zbiornika gazu zamontowanego w samochodzie może wzrosnąć. Jest to proces naturalny i w pełni bezpieczny z punktu widzenia eksploatacji pojazdu. LPG: Napełnianie zbiornika gazem odbywa się przez zawór, który automatycznie ogranicza dostępną objętość zbiornika do 80%. Wskaźniki poziomu gazu w zbiorniku pokazują zatankowanie do pełna przy 80% rzeczywiście wykorzystanej objętości zbiornika. Na przykład: zbiornik o pojemności 50 litrów można wypełnić maksymalnie 40 litrami gazu LPG. Należy bezwzględnie przestrzegać zasad bezpiecznego tankowania. Zapytaj personel stacji o więcej szczegółów. PRZEŁĄCZNIK PALIWA - jego funkcje i obsługa Przełącznik umożliwia ręczny wybór rodzaju paliwa: benzyny lub gazu. Za jego pomocą możliwe jest również wywołanie innych stanów systemu VERSUS, szerzej opisanych w niniejszym rozdziale. System VERSUS w normalnej eksploatacji jest w 100% bezobsługowy, co oznacza iż ręczne przełączanie rodzaju paliwa nie jest wymagane z poziomu użytkownika systemu. Sygnalizacja trybów pracy sterownika VERSUS Rysunek 1a: konsolka VERSUS 1. Konsolka VERSUS diody wyświetlania trybów pracy i stanu zbiornika 2. Przycisk przełączania VERSUS
Możliwe są trzy tryby pracy: Tryb AUTO Rysunek 1b: Tryb AUTO W trybie AUTO na przełączniku migają wszystkie diody jak na rysunku 1b. Praca w tym trybie oznacza iż silnik zasilany jest benzyną, natomiast jest gotowy na przełączenie na zasilanie gazowe po spełnieniu parametrów przełączenia (temperatura gazu, obroty silnika, zaprogramowany czas przełączenia). Gotowość przełączenia na gaz sygnalizowana jest miganiem diod. Automatyczne przełączanie na zasilanie gazem Po przekręceniu kluczyka w stacyjce system uaktywni się diody na przełączniku paliwa zaczną migać. W tym przypadku pojazd ciągle jest zasilany benzyną. Po spełnieniu wszystkich warunków koniecznych do przełączenia trybu zasilania nastąpi przełączenie na zasilanie gazem (diody przestaną migać, zaświecą się). W przypadku zaprogramowanej rozszerzonej funkcji sygnalizatora dźwiękowego systemu VERSUS, proces ten może być dodatkowo wskazywany sygnalizatorem dźwiękowym. Zapytaj personel warsztatu instalującego o więcej szczegółów. Ręczne przełączenie na zasilanie gazem W celu przełączenia zasilania silnika z benzyny (nie świeci się żadna dioda) na gaz należy nacisnąć przycisk przełącznika. Diody zaczną migać silnik nadal zasilany jest benzyną. Po spełnieniu wszystkich warunków koniecznych do przełączenia trybu zasilania nastąpi przełączenie na zasilanie gazem (diody przestaną migać, zaświecą się). Tryb BENZYNA Rysunek 1c: Tryb BENZYNA W trybie pracy BENZYNA na przełączniku nie świeci żadna z diod, jak na rysunku 1c. Oznacza to iż silnik jest zasilany benzyną. W tym trybie silnik pozostaje zasilany benzyną bez względu na parametry przełączenia. Zmiana rodzaju paliwa możliwa jest jedynie przez naciśnięcie przełącznika. Po jego naciśnięciu system VERSUS przechodzi w tryb AUTO. W warunkach eksploatacji, w celu przełączenia zasilania silnika z zasilania gazowego (diody świecą się) na zasilanie benzyną należy nacisnąć przycisk przełącznika. Diody zgasną co oznacza iż silnik zasilany jest benzyną. Tryb GAZ Jazda na gazie sygnalizowana jest świeceniem się jednej bądź kilku diod na przełączniku paliwa. Aktualny poziom gazu w zbiorniku jest pokazywany po przełączeniu zasilania silnika na gaz. Wskazanie poziomu gazu należy traktować orientacyjnie, ze względu na dużą bezwładność gazu w zbiorniku a także możliwości techniczne układu pomiarowego.
Informacja o ilości gazu w zbiorniku Zbiornik pełny - świecą się wszystkie diody (rysunek 1d) Rysunek 1d: Pełny zbiornik 3/4 zbiornika (rysunek 1e) Rysunek 1e: 75% 1/2 zbiornika (rysunek 1f) Rysunek 1f: 50% 1/4 zbiornika (rysunek 1g) Rysunek 1g: 25% Rezerwa gazu w zbiorniku (pulsująca czerwona dioda - (rysunek 1h) Rysunek1h: Rezerwa Automatyczne przełączanie na zasilanie benzyną z trybu GAZ Podczas pracy systemu w trybie zasilania gazem (diody świecą się) możliwe jest jego automatyczne przełączenie na zasilanie benzyną. Automatyczne przełączenie na zasilanie benzyną następuje w dwóch przypadkach: a) Brak gazu w zbiorniku. Przełączenie automatyczne na benzynę w wyniku braku gazu sygnalizowane jest miganiem kolejnych diod jedna po drugiej (rysunek 1i) oraz dodatkowo sygnałem dźwiękowym. W tym trybie silnik zasilany jest benzyną. Rysunek 1i: Brak gazu w zbiorniku b) Błąd lub awaria systemu. W przypadku niemożliwości uruchomienia trybu AUTO z poziomu przycisku przełącznika należy skontaktować się z warsztatem montującym instalację. System automatycznie zamknie zawory gazowe oraz powróci bezpośrednio na
zasilanie benzyną (nie świeci żadna dioda). Dodatkowo proces ten będzie wskazany sygnałem dźwiękowym. Tryb automatycznego strojenia Rysunek 1j: Tryb automatycznego strojenia Najnowsze jednostki sterujące VERSUS wyposażone są w system automatycznego strojenia w celu zagwarantowania najoptymalniejszych parametrów jazdy. Tryb automatycznego strojenia może być zaprogramowany przez instalatora i sygnalizowany jest ciągłym miganiem górnej diody na przełączniku (rysunek 1j). Obok migającej górnej diody w tym trybie możliwe jest świecenie się pozostałych diod systemu. UWAGA: w trybie automatycznego strojenia niepożądane jest przyciskanie przełącznika w celu zmiany paliwa. W takim przypadku proces automatycznego strojenia może potrwać dłużej niż zakładane 30-40 minut jazdy. Ukończenie automatycznego strojenia sygnalizowane jest czterema sygnałami dźwiękowymi. Wówczas sterownik przechodzi w tryb AUTO. Tryb sprawdzenia szczelności instalacji gazowej Rysunek 1k: Tryb sprawdzenia szczelności instalacji gazowej 1. Silnik powinien być uruchomiony na benzynie (tryb "AUTO" z migającymi diodami lub tryb BENZYNA bez świecących diod) 2. Wciśnij i przytrzymaj przycisk konsolki na około 10 sek. 3. Po upływie tego czasu jeden sygnał dźwiękowy będzie słyszalny, a przełącznik zaczynie wskazywać na proces testowania z dwoma skrajnymi migającymi diodami (patrz rysunek 1k). 4. Należy zwolnić przycisk i czekać na koniec testu. Wyniki testu: a) pozytywny - nie ma wycieku: Rysunek 1l: Wynik pozytywny brak wycieku Przez następne 15 sekund następuje pomiar ciśnienia. Jeśli nie nastąpi spadek ciśnienia (nie ma wycieków), sterownik kończy procedurę, co jest potwierdzone poprzez: - Dwie górne diody świecące przez 3 sekundy (rysunek 1l) oraz - Jeden sygnał dźwiękowy Rysunek 1m: Wynik negatywny wykryty wyciek Po tym czasie reduktor przełącza się na tryb "AUTO". b) negatywny wykryty wyciek:
Jeżeli w ciągu 15 sekund sterownik rejestruje spadek ciśnienia powyżej 15kPa, to kończy procedurę, która jest potwierdzona poprzez: - Dwie dolne diody świecące przez 3 sekundy (rysunek 1m) oraz - Trzykrotny sygnał dźwiękowy Po upływie tego czasu sterownik przechodzi do trybu "BENZYNA". Uwagi: - W przypadku, gdy zbiornik jest pusty, test szczelności nigdy nie zostanie wykonany poprawnie- wynik będzie ujemny. Prosimy upewnić się, że zbiornik jest wypełniony co najmniej w ¼. - Proszę pamiętać, że procedura ta może jedynie sprawdzić szczelność sekcji wyjściowej reduktora, przewodu gazowego z filtrem, wtrysków i czujnika ciśnienia / Map-Sensor. Inne wycieki nie są wykrywane. - Skuteczność procedury w dużej mierze zależy od typu reduktora (zawór elektromagnetyczny przymocowany blisko reduktora). W przypadku, gdy zawór elektromagnetyczny jest położony z dala od reduktora i przewód pomiędzy urządzeniami jest pełny gazu, potencjalne spadki ciśnienia odparowanego gazu będą kompensowane przez gaz pochodzących z tego przewodu. W takich szczególnych przypadkach (elektrozawór gazowy od reduktora), średnie i małe nieszczelności nie zostaną wykryte. - To niedopuszczalne, by sprawdzać wycieki tylko za pomocą powyższej procedury. Badanie szczelności zawsze musi obejmować wszystkie ciśnieniowe połączenia z użyciem odpowiednich testerów nieszczelności. BEZPIECZNA EKSPLOATACJA SAMOCHODU ZASILANEGO GAZEM Systematyczna konserwacja elementów systemu VERSUS oraz wszystkich innych podzespołów pojazdu jest niezbędnym warunkiem do zagwarantowania bezpiecznego i wydajnego działania systemu. Przeprowadzanie okresowych przeglądów przedłuża czas eksploatacji i prawidłowego działania podzespołów przyczyniając się do obniżenia kosztów eksploatacji. Przeglądy serwisowe Przeglądy przewidziane są co 10000 km i umożliwiają utrzymanie pełnej sprawności systemu. System VERSUS umożliwia sygnalizowanie konieczności wykonania przeglądu instalacji funkcja ta może być zaprogramowana przez instalatora. Zapytaj instalatora o szczegóły.
Przeglądy serwisowe instalacji gazowej VERSUS nie zastępują przeglądów sugerowanych przez producenta pojazdu, które należy przeprowadzać zgodnie z kartą serwisową producenta pojazdu. 1. Warunkiem bezpiecznej eksploatacji pojazdu z instalacją gazową jest kontrola jego stanu technicznego oraz systematyczne przeglądy elementów układu gazowego w autoryzowanych warsztatach. 2. Pojazd z zamontowaną instalacją gazową powinien być obowiązkowo poddany badaniom technicznym minimum raz w roku. Dotyczy to również nowych pojazdów. 3. Centrala sterująca VERSUS powinna być zabezpieczona przed bezpośrednim działaniem wody. Niedopuszczalne jest mycie (zwłaszcza ciśnieniowe) komory silnika, gdyż może ono skutkować uszkodzeniem/zalaniem sterownika niepodlegającym naprawie gwarancyjnej. 4. W przypadku podejrzenia awarii któregokolwiek z elementów systemu VERSUS lub stwierdzenia niewłaściwego działania instalacji gazowej należy bezwzględnie udać się do autoryzowanego warsztatu serwisowego. Należy wówczas przełączyć sterownik na zasilanie benzynowe (zamknięte elektrozawory gazowe). 5. Wykonanie jakichkolwiek prac obsługowo-naprawczych należy zlecać wyłącznie autoryzowanym serwisom montażu instalacji gazowych. 6. Tankowanie pojazdu z instalacją gazową musi odbywać się wyłącznie na stacjach autogazu przez przeszkolonego pracownika stacji. 7. Zbiornik gazu powinien być odpowiednio zamocowany i zabezpieczony. Należy pamiętać, iż pojazd posiadający instalację gazową ma ładowność mniejszą o ciężar zbiornika z gazem. Zabronione jest stosowanie zbiorników gazu oraz przewodów dedykowanych do zastosowania innego niż montaż w pojazdach. 8. GAZ typu LPG jest cięższy od powietrza, co oznacza iż w przypadku wycieku do atmosfery gromadzi się w dolnych częściach pomieszczenia/otoczenia. W związku z tym garażowanie pojazdu z instalacją LPG w pomieszczeniu, w którym znajduje się kanał jest bezwzględnie zabronione. Garaż musi posiadać sprawnie działającą wentylację. 9. Pojazd, który brał udział w kolizji powinien przed rozpoczęciem ponownej eksploatacji być poddany kontroli w autoryzowanym punkcie montażu instalacji gazowych. 10. Zabrania się: a) samodzielnych napraw lub regulacji instalacji gazowej b) tankowania pojazdu gazem gospodarczym lub przemysłowym c) przepełniania zbiornika ponad dopuszczalne normy. W zależności od kraju i rodzaju gazu wynoszą one:
LPG: 80% pojemności wodnej zbiornika CNG: 200-250 bar maksymalnego ciśnienia roboczego w zbiorniku (wymogi różnią się w zależności od kraju). Zapytaj instalatora o więcej szczegółów. d) użytkowania instalacji po stwierdzeniu nieszczelności e) poszukiwania nieszczelności przy pomocy otwartego ognia 11. Z racji parametrów technicznych poszczególnych podzespołów należy używać wyłącznie oryginalnych części zamiennych systemu VERSUS. W szczególności odnosi się to do podzespołów eksploatacyjnych takich jak: filtry, zestawy naprawcze reduktora i listwy wtryskowej, czujniki systemu, inne strategiczne elementy. INNE Zużycie gazu Ze względu na techniczne właściwości paliwa gazowego możliwe i dopuszczalne jest zwiększenie ilości spalanego gazu o 10-20% w stosunku do ilości spalanej benzyny. Proces ten, przy udziale jednostki sterującej VERSUS, kontrolowany jest przede wszystkim za pomocą jednostki sterującej benzyny i oryginalnych czujników pojazdu. Awaryjne uruchamianie systemu VERSUS na gazie W przypadku kiedy nie można uruchomić pojazdu na benzynie (np. z powodu awarii pompy paliwa) istnieje możliwość awaryjnego uruchomienia pojazdu bezpośrednio na gazie. W tym celu należy: a) nacisnąć i przytrzymać przycisk przełącznika b) Włączyć zapłon oraz uruchomić silnik trzymając przycisk przełącznika przyciśnięty. c) Zwolnić przycisk przełącznika. UWAGA: Należy pamiętać, że jest to czynność awaryjna. Wielokrotne uruchamianie silnika w trybie awaryjnym może powodować uszkodzenie katalizatora lub innych elementów silnika. Awaryjne uruchomienie możliwe jest wyłącznie przy dodatnich temperaturach powietrza i prawidłowym montażu instalacji VERSUS. Ten tryb należy traktować jako ostateczność. Po uruchomieniu awaryjnym należy rozgrzać silnik przed jazdą na biegu jałowym.