Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Strzelce Krajeńskie
SPIS TREŚCI WSTĘP. 4 I. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ I PRZESTRZENNEJ. 5 1. Informacje ogólne.. 5 2. Organizacja wewnętrzna Gminy 7 3. Charakterystyka sfery społecznej.. 10 3.1. Ludność. 10 3.2. Bezrobocie 11 3.3. Pomoc społeczna 12 3.4. Przeciwdziałanie patologiom społecznym.. 13 3.5. Sytuacja mieszkaniowa. 14 3.6. Edukacja 15 3.7. Podstawy społeczeństwa informacyjnego... 17 4. Charakterystyka sfery gospodarczej. 18 4.1. Podmioty gospodarcze.. 18 4.2. Rolnictwo. 21 4.3. Finanse... 25 5. Infrastruktura... 29 5.1. Transport... 29 5.2. Ochrona środowiska.. 29 5.3. Elektroenergetyka... 32 6. Środowisko przyrodnicze. 32 7. Współpraca z zagranicą 34 8. Upowszechnianie kultury, sportu i turystyki.. 35 8.1. Kultura... 35 8.2. Sport i turystyka.. 37 9. Gmina na tle otoczenia 40 II. STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO GMINY. 43 2
1. Analiza SWOT 43 1.1. Identyfikacja mocnych i słabych stron Gminy Strzelce Kraj 43 1.2. Szanse rozwoju Gminy. 47 1.3. Zagrożenia rozwoju... 47 2. Cel Planu Rozwoju Lokalnego Gminy 2004-2006... 48 2.1. Rozwój zasobów ludzkich... 49 2.2. Budowa infrastruktury technicznej 51 2.3. Rozwój obszarów wiejskich 54 2.4. Promocja Gminy i współpraca z zagranicą. 56 3. Spójność założonych celów z celami strategicznymi dokumentów rozwoju Gminy Strzelce Kraj.. 58 4. Powiązanie celów z działaniami realizowanymi na terenie Gminy 59 III. WDRAŻANIE PLANU ROZWOJU LOKALNEGOGMINY 61 1. Finansowanie... 61 2. Zarządzanie... 61 3. Instytucja wdrażająca Plan Rozwoju Lokalnego Gminy. 62 4. System monitorowania.. 62 5. Sposoby oceny Planu. 62 6. Informacja i promocja... 63 IV. SPIS TABEL.. 64 V. SPIS WYKRESÓW. 65 3
WSTĘP Plan Rozwoju Lokalnego jest kompleksowym dokumentem określającym strategię społeczno-gospodarczą Gminy Strzelce Krajeńskie na lata 2004 2006, a także wskazuje planowane działania w latach 2007 2013. Dokument został przygotowany na podstawie Strategii Rozwoju Gminy Strzelce Krajeńskie i Studium Zagospodarowania Przestrzennego Gminy, Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Strzelecko-Drezdeneckiego. Plan Rozwoju Lokalnego przedstawia sytuację społeczno-ekonomiczną Gminy, formułuje cele i zawiera opis strategii zmierzającej do osiągnięcia rozwoju społecznego, gospodarczego. Szacuje spodziewane efekty planowanych interwencji i wpływ na przebieg procesów rozwojowych, wskazuje kierunki zaangażowania środków funduszy strukturalnych i środków własnych gminy. Przygotowanie Planu Rozwoju Lokalnego poprzedził proces konsultacji społecznych. Projekt był przedmiotem dyskusji komisji Rady Miejskiej. Dokument oparty został na założeniach ujętych w Strategii Rozwoju Gminy Strzelce Krajeńskie, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i wnioskach mieszkańców gminy. Plan Rozwoju Lokalnego 2004-2006 będzie służył jako punkt odniesienia dla działań o charakterze rozwojowym, podejmowanych wyłącznie z zasobów środków własnych, jak również pozwoli określić wysokość interwencji z funduszy unijnych. 4
I. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ I PRZESTRZENNEJ 1. Informacje ogólne Region strzelecko - krajeński, położony w północno-wschodniej części województwa lubuskiego stanowi jeden z najciekawszych obszarów krajoznawczych tej części kraju. Leży na pograniczu południowej części wysoczyzny pomorskiej i północnej części pradoliny Noteci. Ogólna wysokość n.p.m. waha się w granicach od 26 do 129 m. 5
Jedną z cech stanowiących o malowniczości regionu jest urozmaicona rzeźba terenu, bogate zasoby wód otwartych i śródleśnych. Wielkim naturalnym walorem naszej gminy są lasy zajmujące 36,6% całej powierzchni. Część ich objęta jest ochroną przyrodniczą ze względu na unikalne wartości. Bogactwem regionu jest żyzna ziemia i korzystny mikroklimat. Gmina posiada również bazę surowcową kruszywa naturalnego, którą stanowią złoża żwirowo - piaszczyste i złoża piaszczyste. Dzieje historyczne Strzelec Krajeńskich sięgają daleko w przeszłość. W okresie kształtowania się państwa polskiego nasz obszar zyskał znaczenie strategiczne i handlowe. Powstawały grody broniące szlaków handlowych oraz strzegące granicy. W drugiej połowie XIII wieku w miejscu zniszczonego grodu myśliwskiego założyciel miasta, margrabia Konrad buduje potężne kamienne fortyfikacje, kościół farny i ratusz. Po dziś dzień wspaniale zachowały się mury obronne opasające dookoła miasto, na długości 1640 metrów. Stanowią one wyjątkowej urody atrakcję turystyczną. Mury obronne z XIII wieku Podczas II wojny światowej Strzelce Krajeńskie zostały zniszczone w około 80%. Wyzwolenie regionu strzelecko - krajeńskiego nastąpiło pod koniec stycznia 1945 roku. Jeszcze w czasie trwania działań wojennych przystąpiono do odbudowy zniszczeń i zagospodarowania terenu. 6
Strzelce Krajeńskie były siedzibą władz powiatu i należały do województwa poznańskiego, a następnie do zielonogórskiego i gorzowskiego. W wyniku reform administracyjnych znalazły się w granicach województwa lubuskiego. Miasto Strzelce Krajeńskie leży nad jeziorami Górnym i Dolnym, przy międzynarodowej trasie Berlin - Kostrzyn - Gorzów - Gdańsk - Królewiec z dostępem do szlaku kolejowego Kostrzyn - Krzyż - Tczew. Posiada także dogodne połączenia drogowe z resztą kraju. 2. Organizacja wewnętrzna Gminy Gmina Strzelce Krajeńskie zajmuje obszar o powierzchni 31.857 ha. W zakresie realizacji zadań administracji samorządowej Gmina podzielona jest na 21 sołectw. Do największych siedzib jednostek pomocniczych należą: Bobrówko, Brzoza, Licheń, Lipie Góry, Ogardy, Tuczno i Wielisławice. Ośrodkiem administracji samorządowej stopnia podstawowego i siedzibą powiatu strzelecko-drezdeneckiego są Strzelce Krajeńskie liczące blisko 7
11 tysięcy mieszkańców i stanowią one regionalne centrum życia społeczno - gospodarczego i kulturalnego. Ponadto w Gminie funkcjonują instytucje ponadgminne takie jak: Sąd Rejonowy, Prokuratura Rejonowa, Powiatowy Urząd Pracy, Powiatowa Komenda Policji, Powiatowa Straż Pożarna, Nadleśnictwo Strzelce Kraj., PKO BP, Bank PEKAO S.A. grupa PEKAO S.A, Bank Spółdzielczy, PZU. Starostwo Powiatowe Sąd Rejonowy 8
Prokuratura Rejonowa Powiatowa Komenda Policji Powiatowy Urząd Pracy Nadleśnictwo Strzelce Kraj. Powiatowa Komenda Straży Pożarnej Powszechna Kasa Oszczędności Bank Państwowy S.A. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji - Biuro Terenowe Rolnictwa 9
3. Charakterystyka sfery społecznej 3.1. Ludność Tereny Gminy Strzelce Krajeńskie należą do ziem odzyskanych po II wojnie światowej. W związku z tym, zamieszkująca Gminę ludność jest napływowa głównie z terenów Polski wschodniej, centralnej i południowej. Według danych ewidencji i ruchu ludności na dzień 31.12.2002r. ludność miasta i gminy Strzelce Krajeńskie liczyła ogółem 17.875 mieszkańców, w tym 9.123 kobiet i 8.752 mężczyzn. Szczegółowe dane przedstawiają poniższe tabele. Struktura ludności według płci i wieku /31.12.2002r./ Tabela 1 Wiek 0-6 7-15 16-19 20-65 pow.65 pow.65 Razem Płeć M K M K M K M K M K M K M+K Strzelce Kraj. 347 349 627 599 433 425 3276 3259 312 772 4995 5404 10399 Gmina 318 310 493 476 296 274 2321 1962 329 697 3757 3719 7476 Razem 665 659 1120 1075 729 699 5597 5221 641 1469 8752 9123 17875 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. Ruch naturalny ludności /31.12.2002 r./ Tabela 2 Gmina Urodzenia ogółem Zgony ogółem Napływ ludności Odpływ ludności Strzelce Krajeńskie 145 130 115 172 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. 10
3.2. Bezrobocie Kluczowym problemem gospodarczym i społecznym w Gminie jest wysoki poziom bezrobocia z ukształtowaną tendencją wzrostu w ostatnich latach. Gmina już od kilku lat zaliczana jest do gmin zagrożonych bezrobociem strukturalnym. Zjawisko to ma ujemny wpływ na rozwój społeczny i ekonomiczny naszego regionu. W roku 2000 w grupie osób bezrobotnych ok. 1,5% stanowiły osoby z wykształceniem wyższym, w 2001 ok. 1,7%, a w 2002 ok. 2,3% podczas gdy osoby z wykształceniem podstawowym stanowiły w tych latach ok. 40%. Nasila się zjawisko bezrobocia długofalowego. W 2000 r. - 18%, w 2001r. 21,9% a w 2002 r. 25,6% ogółu bezrobotnych w Gminie stanowili bezrobotni długookresowi. Równie niepokojącym zjawiskiem jest utrzymywanie się wysokiego bezrobocia wśród ludzi młodych do 24 roku życia. W 2000 r. stanowili oni ok. 27,8 ogółu bezrobotnych, w 2001 r. ok. 26,9% a w 2002 r. 25,3%. Duży także udział w strukturze bezrobotnych stanowią osoby w wieku 25-34 lat w 2000 r. 24,2%, w 2001r. 24,4% i w 2002 r. 25,8% ogółu bezrobotnych. Tabela 3 Liczba bezrobotnych Bezrobotni ogółem 2000 rok 2001 rok 2002 rok 1950 2197 2205 w tym kobiety 949 1045 1030 Opracowanie własne. Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Strzelcach Kraj. Wykres 1: Stopa bezrobocia w Powiecie Strzelecko-Drezdeneckim 40,00% 30,00% 25,03% 30,40% 31,40% 31,03% 20,00% 10,00% 0,00% 1999r. 2000r. 2001r. 2002r. Opracowanie własne. Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Strzelcach Kraj. 11
3.3. Pomoc społeczna W latach 1999 2002 na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej przeznaczono ogółem 5.677.899 zł. Tabela 4 Udzielona pomoc społeczna w poszczególnych latach Rok Ilość osób Ilość rodzin 1999 2.332 1.722 2000 2.433 1.795 2001 1.719 1.169 2002 4.586 2.003 Opracowanie własne. Dane z Ośrodka Pomocy Społecznej w Strzelcach Kraj. W wymienionym okresie z wypoczynku letniego skorzystało 339 dzieci. Łącznie na dożywianie dzieci w okresie 4 lat wydano kwotę 772.090 zł. Tabela 5 Dożywianie dzieci w szkołach Rok Ilość dzieci Ilość placówek 1999 1.143 10 2000 1.145 11 2001 1.124 9 2002 1.166 11 Opracowanie własne. Dane z Ośrodka Pomocy Społecznej w Strzelcach Kraj. Odrębna pomoc udzielana jest mieszkańcom Gminy w ramach dodatków mieszkaniowych, czyli częściowe pokrycie wydatków mieszkaniowych. W sumie w latach 1999-2002 wydatkowano na ten cel 4.352.056 zł. 12
Dodatki mieszkaniowe Tabela 6 Rok Kwota wypłaconych Ilość dodatków dodatków mieszkaniowych 1999 1.020.142 9.052 2000 1.068.551 9.136 2001 1.231.038 8.576 2002 1.032.325 8.350 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. W listopadzie 2001 roku uruchomiona została noclegownia dla bezdomnych wraz z Punktem Pomocy Rodzinie w Kryzysie, dysponująca łącznie 40 miejscami noclegowymi. Prężnie działa również Klub Seniora, który zabezpiecza potrzeby emerytów i rencistów pragnących aktywnie działać w jesieni życia. 3.4. Przeciwdziałanie patologiom społecznym Każdego roku przez Radę Miejską uchwalany jest gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, który swoim zakresem obejmuje lecznictwo odwykowe, działalność profilaktyczną, pomoc dzieciom i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych oraz działalność informacyjno edukacyjną obejmująca teren miasta i gminy. W ramach lecznictwa odwykowego działa Gminna Poradnia Leczenia Odwykowego. Klienci tam mogą uzyskać przede wszystkim pomoc psychologiczną z zakresu psychoterapii uzależnień. W zakresie działalności profilaktycznej otwarty jest dla wszystkich mieszkańców Gminny Punkt Konsultacyjny wraz z telefonem zaufania. Punkt oferuje dyżury psychologa, konsultanta do spraw uzależnień od środków psychoaktywnych, terapeuty uzależnień, specjalisty do spraw zdrowia, prawnika, pedagoga i pracownika socjalnego. 13
W ramach pomocy dzieciom i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych dofinansowane jest działanie Sieci Szkolnych Wiejskich Punktów Pomocy Dzieciom, których zadaniem jest pomoc dzieciom w trudnych sytuacjach życiowych. Organizowane są zajęcia psychokorekcyjne i nieobozowe akcje zimowe i letnie dla młodzieży. Częścią programu jest również profilaktyka II stopnia uzależnień od środków psychoaktywnych. Celem programu, opracowanego specjalnie dla niewielkich społeczności jest: dostarczenie młodzieży rzetelnej informacji o zagrożeniu i skutkach uzależnienia się od środków psychoaktywnych i przez to modelowanie ich postaw i świadomości oraz eliminowanie zachowań niepożądanych społecznie. 3.5. Sytuacja mieszkaniowa Potrzeby mieszkaniowe zaspakajane są lokalami uzyskiwanymi przede wszystkim z ruchu ludności. Aktualnie złożonych jest 84 wniosków osób ubiegających się i przydział lokalu mieszkalnego. Zaadaptowano na mieszkania budynki po zlikwidowanych szkołach i budynki biurowe przejęte od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Mieszkania oddane do użytku w 2001 roku Mieszkania ogółem Tabela 7 w tym w budownictwie indywidualnym MIASTO 16 12 GMINA 5 3 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. 14
Zasoby mieszkaniowe zamieszkane. Strzelce Kraj. Mieszkania zamieszkane razem w tys. W tym zamieszkane na stałe Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Strzelce Krajeńskie Izby w tys. Powierzchnia użytkowa mieszkań w tys. m 2 w mieszkaniach zamieszkałych stale Tabela 8 Ludność w mieszkaniach w tys 5,1 5,1 19,0 324,7 17,4 Miasto 3,1 3,1 11,6 189,4 10,2 Obszar wiejski 2,0 2,0 7,4 135,3 7,3 Dane: Raport z wyników spisów powszechnych 2002, Województwo Lubuskie. Podstawowe wskaźniki warunków mieszkaniowych. Tabela 9 Izb w 1 mieszkaniu Przeciętna liczba Osób w 1 mieszkaniu Osób na 1 izbę Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m2 w mieszkaniach zamieszkałych stale na 1 osobę w m2 Strzelce Kraj. 3,8 3,44 0,92 64,2 18,6 Miasto 3,8 3,33 0,88 62,0 18,6 Obszar wiejski 3,7 3,61 0,98 67,5 18,6 Dane: Raport z wyników spisów powszechnych 2002, Województwo Lubuskie. 3.6. Edukacja Gmina dysponuje stosunkowo dobrze rozwiniętą siecią placówek oświatowo wychowawczych. Ogółem funkcjonuje sześć szkół podstawowych sześcioklasowych w tym pięć na wsi, jedno gimnazjum dla uczniów z terenu całej Gminy, Szkoła Muzyczna I Stopnia, Zespół Szkół Centrum Kształcenia Ustawicznego, Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy, Zespół Szkół, 15
Ośrodek Szkolenia i Wychowania Ochotniczego Hufca Pracy, na bazie którego utworzono trzyoddziałowe gimnazjum dla dorosłych, Poradnia Pedagogiczno Zawodowa oraz Punkt Wykładowy Akademii Rolniczej studia zaoczne, inżynierskie o kierunku Technika Rolna i Leśna. Obecnie kształcenie odbywa się w kierunku dwóch specjalności: Informatyka i Doradztwo w Technice Rolnej i Leśnej oraz Zarządzanie i Organizacja w Technice Rolnej i Leśnej. W mieście funkcjonują dwa przedszkola oraz jedno żłobko-przedszkole z jednym oddziałem przedszkolnym. Na terenie wsi w szkołach podstawowych działają przedszkola dla dzieci rocznego przygotowania przedszkolnego. Aktualnie w szkołach prowadzonych przez Gminę uczy się 2.172 uczniów: - w gimnazjum 849 uczniów, w tym 83 uczniów w oddziałach dla dorosłych - w szkołach podstawowych 1.323uczniów. Do wszystkich przedszkoli uczęszcza 374 dzieci. Kadra pedagogiczna liczy 187 pedagogów. Wykres 2: Ilość uczniów w gimnazjum i szkołach podstawowych w latach 1999-2007 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1948 1506 1403 1336 1323 964 920 849 647 316 1290 1236 1225 792 771 776 1999/2000 2000/2001 2001/2002 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 Gimnazjum Szkoły podstawowe Opracowanie własne. Dane z Zespołu Wychowawczego - Oświatowego w Strzelcach Kraj. 16
Do sieci szkół dostosowane jest dowożenie dzieci. Posiadamy cztery własne autobusy oraz wynajmujemy z PKS jako przewozy. Obecnie przewozimy 733 dzieci do gimnazjów 327, do szkół podstawowych 343 i do przedszkoli 63 dzieci. Wszystkie szkoły podstawowe i gimnazjum wyposażone są w komputery z tym, że gimnazjum i dwie szkoły podstawowe posiadają pracownie komputerowe z dostępem do Internetu. Natomiast cztery szkoły podstawowe na terenie wsi posiadają komputery w ilościach od 5 do 6 szt. i nie posiadają dostępu do Internetu. Komputery w tych szkołach były używane przez różne firmy, a przekazano je w formie darowizny. W pewnym zakresie sprzęt tego typu ogranicza możliwości dydaktyczne. 3.7. Podstawy społeczeństwa informacyjnego We wrześniu 1997 roku w Strzelcach Kraj. oddano do użytku nowoczesną cyfrową centralę telefoniczną. Od tego momentu nastąpił duży przyrost abonentów. Porównując rok 1996 do roku 2002 ilość abonentów wzrosła o 414%. Nasycenie siecią telefoniczną w mieście jest zadawalające: 28 na 100 mieszkańców, niższe jest natomiast na terenach wiejskich: 21 na 100 mieszkańców. Wskaźniki te znacznie wzrosną, jeżeli będziemy brali dodatkowo pod uwagę abonentów telefonii komórkowych. Coraz więcej gospodarstw domowych ma dostęp do sieci Internet, poprzez wydzwaniany dostęp do Internetu analogowy lub cyfrowy oraz poprzez drogę radiową. Ograniczenia w tym zakresie związane są przede wszystkim z kosztem dostępu lub też nieopłacalnością rozbudowy sieci na terenach wiejskich ze względu na małą ilość odbiorców. Na ilość odbiorców na wsi wpływa także niski poziom wykształcenia. W grudniu 2003 roku zostanie uruchomione Gminne Centrum Informacji w ramach Programu Aktywizacji Zawodowej Absolwentów Pierwsza Praca. Umożliwi to naszym mieszkańcom dostęp do szerokiego zakresu informacji. 17
Liczba telefonów w Gminie Strzelce Kraj. Tabela 10 Rok Ogółem Miasto Wieś 2000 4014 3205 809 2002 5.047 3.475 1572 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Telekomunikacji w Gorzowie Wlkp. 4. Charakterystyka sfery gospodarczej 4.1. Podmioty gospodarcze Gmina nie posiada, poza nielicznymi wyjątkami większych zakładów przemysłowych. Na naszym terenie szczególna rola przypada przedsiębiorstwom małym i średnim, charakteryzującym się wysoką dynamiką i elastycznością. Rozwój tych przedsiębiorstw napotyka jednak na bariery biurokratyczne oraz na trudną barierę do przezwyciężenia - barierę kapitałową. Niewielkie środki własne oraz drogi i trudny do uzyskania kredyt ukierunkowują te zakłady na produkcję prostą, nie wymagającą dużych nakładów, a więc mało konkurencyjną. Coraz więcej zakładów jest zadłużonych, ogranicza to ich finansową zdolność do inwestowania. Barierą wejścia na strzelecki rynek nowych podmiotów jest także brak odpowiedniej infrastruktury, w tym także teleinformatycznej. Hamuje to rozwój poprzez niemożność wykorzystania podstawowych przewag konkurencyjnych. Konieczna jest w tym zakresie budowa nowej infrastruktury i modernizacja istniejącej. Dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. Co roku można zauważyć wzrost liczby tych placówek. 18
Liczba podmiotów gospodarczych L.p. Rodzaj podmiotu 1. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Tabela 11 Ilość 2000r. 2002r. 1026 1089 2. Spółki prywatne 81 93 3. Przedsiębiorstwa zagraniczne drobnej wytwórczości 4 8 4. Przedsiębiorstwa komunalne 1 1 5. Spółdzielnie 3 3 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. Tabela 12 Handel / 31.12.2002r/ L.p. Placówki 1999 rok 2000 rok Ilość 2001 rok 2002 rok 1. Domy towarowe i handlowe 1 1 1 1 2. 3. Supersamy 2 2 3 4 Sklepy powszechne /sprzedaż towarów żywnościowych codziennego użytku/ 81 101 106 112 4. Sklepy wyspecjalizowane /odzieżowe, motoryzacyjne/ 47 61 61 66 5. Inne sklepy 60 79 83 94 6. Restauracje 2 2 2 2 7. Bary 10 12 12 12 8. Punkty gastronomiczne 19 29 36 35 9. Apteki 3 4 4 4 10. Stacje benzynowe 3 4 4 4 11. Hurtownie 20 25 26 28 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. 19
Wykres 3: Ilość placówek handlowych 400 300 248 320 338 362 200 100 0 1999r. 2000r. 2001r. 2002r. Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. Według danych statystycznych na stan w dniu 31 grudnia 2001 roku w gospodarce narodowej, biorąc pod uwagę faktyczne miejsce pracy, bez osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i spółek cywilnych, w których liczba pracujących nie przekracza 9 osób ogółem pracowało 3.125 osób. W mieście 2870 osób, a na obszarze wiejskim 255. Najwięcej osób znalazło zatrudnienie w przemyśle - ogółem 1.413 osób, następnie w edukacji 379 osób i w handlu 275 osób. Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w Gminie Strzelce Kraj. Dane na dzień 31.12.2001r. Tabela 13 Ogółem W wieku przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym razem w tym kobiety razem w tym kobiety razem w tym kobiety Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 17.883 4.616 2.270 11.208 5.439 2.059 1.435 59,6 Rocznik Statystyczny Województwa Lubuskiego 2002 20
4.2. Rolnictwo Gmina Strzelce Kraj. posiada typowo charakter rolniczy i dlatego rolnictwo stanowi jedną z głównych gałęzi gospodarki Gminy, wpływającą na poziom rozwoju i standard życia mieszkańców. Wieś jest miejscem zamieszkania dla 7.476 osób z czego 49,7% stanowią kobiety. Udział ludności wiejskiej wynosi 41,8% ogółu mieszkańców Gminy. W porównaniu z miastem obszar wiejski charakteryzuje większy odsetek dzieci i młodzieży. Należy zaznaczyć, iż 40% mieszkańców wsi stanowi ludność w wieku powyżej 40 lat. Ze względu na niższy stopień mobilności grupa ta prawdopodobnie pozostanie na obszarach wiejskich. W zakresie wykształcenia nastąpiła poprawa, jednak nadal wykształcenie pracujących w rolnictwie pozostaje na bardzo niskim poziomie ogólnym i fachowym. Niski poziom wykształcenia ludności wiejskiej, obok niekorzystnego wpływu na tempo modernizacji rolnictwa, zmniejsza możliwość szerszego rozwinięcia pozarolniczej działalności gospodarczej na wsi jako alternatywnego zatrudnienia dla występujących nadwyżek siły roboczej. W wyniku zmian i przekształceń strukturalnych w Polsce obszary wiejskie zostały dotknięte problemem bezrobocia. Ludność z terenów wiejskich stanowi grupę podwyższonego ryzyka czyli szczególnie narażonych na utratę pracy i długotrwałe pozostawanie bez niej, a proces dopasowania się bezrobotnych do nowych wymagań rynku pracy jest powolny. 50% ogółu bezrobotnych w Gminie zamieszkuje tereny wiejskie z czego 50% to kobiety. Do negatywnych zjawisk można również zaliczyć rosnącą liczbę osób bezrobotnych bez prawa do zasiłku. Efektem tego jest odpływ młodych ludzi do miast w poszukiwaniu pracy i źródeł dochodu. W porównaniu do miasta znacznie gorsze jest wyposażenie gospodarstw domowych: brak sieci gazowej, brak kanalizacji ogólnospławnej. Gospodarka ściekowa oparta jest przede wszystkim na szambach. Mniej mieszkań wyposażonych jest w ciepłą wodę, centralne ogrzewanie, telefony. 21
Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna na wsi stanowi jedną z najpoważniejszych barier wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Nieodpowiedni stopień rozwoju infrastruktury wiejskiej nie tylko obniża standard życia i gospodarowania, lecz także decyduje o słabej atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów. Pomimo odnotowanego w ostatnich latach znacznego tempa rozwoju infrastruktury wsi, potrzeby w tym zakresie są nadal bardzo duże. Ogólna powierzchnia zajmowana przez Gminę Strzelce Kraj. wynosi 31,857 ha w tym: Wykres 4: Struktura podziału ogólnej powierzchni 38% 2% 3% 2% 3% użytki rolne lasy i grunty leśne wody tereny komunikacyjne 52% tereny zabudowane nieużytki i tereny różne Opracowanie własne. Dane na dzień 31.12.2002r. z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. W okresie transformacji w strukturze rolnictwa wystąpiły podstawowe zmiany: sektor publiczny uległ znacznemu zmniejszeniu, głównie w wyniku likwidacji państwowych gospodarstw rolnych; sektor prywatny umocnił swoją pozycję, chociaż nie jest jeszcze dominująca, w strukturze użytkowania ziemi rolniczej, ale jako zdolności rozwojowe, szczególnie z uwagi na złą sytuację dochodową w gospodarstwach indywidualnych, są niewystarczające. 22
Tabela 14 Powierzchnia użytków rolnych wg form własności. Stan na 31.12.2002 Lp. Formy własności Wielkość w ha 1. Państwowe Gospodarstwa Leśne 136 2. Gospodarstwa indywidualne 6.063 3. Agencja Nieruchomości Rolnych 7.184 4. Mienie komunalne 111 5. Grunty kościołów 74 6. Grunty spółek prawa handlowego 2.900 Ogółem 16.468 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. Większość użytków rolnych zajmują grunty rolne. Gleby Gminy wskazują generalnie średnią żyzność. 86% powierzchni użytków rolnych zajmują gleby średnie. Podział użytków rolnych w ha. Dane na 31.12.2002r. Tabela 15 Ogółem Grunty rolne Sady Łąki trwałe Pastwiska użytki rolne trwałe 16.468 15.258 327 303 580 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. Wykres 5: Zestawienie użytków rolnych według klas. 3% 38% 11% 0% 48% Klasa II Klasa III Klasa IV Klasa V Klasa VI Opracowanie własne. Dane na dzień 31.12.2002r. z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. 23
Gmina charakteryzuje się lesistością na poziomie 38% ogólnej powierzchni tj. 11.908 ha w tym: lasy i grunty leśne 11.908 ha i grunty zadrzewione i zakrzaczone 194 ha. Według form własności większość stanowią lasy skarbu państwa 11.751 ha, lasy prywatne 35 ha i mienie komunalne 10 ha. Teren Gminy obfituje w bogactwo gatunków roślin i zwierząt łownych. Wielkość wód powierzchniowych wynosi 2,1% ogólnej powierzchni. Systematycznie wzrasta powierzchnia obszarów chronionych. W 1991 roku został utworzony Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy. Ponad 80% jego obszaru pokrywają lasy stanowiące fragment kompleksu Puszczy Gorzowskiej. W stosunku do ogólnej powierzchni gminy Puszcza zajmuje 17,35%, natomiast powierzchnia otuliny ochronnej wynosi 15%. Uprawa zbóż jest domeną Gminy. Znaczący udział w uprawach zajmują także rzepak i ziemniaki. Gmina posiada Elewator Zbożowy o pojemności magazynowej 50.000 ton. Tabela 16 Powierzchnia zasiewów w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Dane na 31.12.2002r. Lp. Zasiewy ha % 1. Zboża 6.995 80,2 2. Strączkowe na ziarno 90 1 3. Ziemniaki 320 3,7 4. Przemysłowe 860 9,9 5. Pastewne 170 1,9 6. Pozostałe uprawy w tym warzywa Opracowanie własne. Dane. z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. 286 3,3 Walory przyrodnicze obszarów wiejskich tworzą warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego w związku z coraz większym zainteresowaniem i zapotrzebowaniem na żywność ekologiczną. Rolnictwo ekologiczne jest 24
ważnym czynnikiem zwiększającym zatrudnienie na wsi, dostarcza nowych miejsc pracy oraz daje rolnikom dodatkowe źródło dochodu. Także rozwój działalności agroturystycznej stwarza ludności wiejskiej dodatkowe możliwości pracy, wykorzystanie istniejących zasobów mieszkaniowych, wykorzystanie produkowanej w gospodarstwie żywności o wysokiej jakości, przy jednoczesnym podnoszeniu poziomu kultury, infrastruktury otoczenia, ochrony zabytków i środowiska. Krajobraz kulturowy wsi obfituje w licznie zachowane pierwotne, pojedyncze obiekty o tradycyjnej zabudowie drewnianej, kościoły, kaplice, cmentarze, spichlerze, zespoły folwarczne, pałacowo-ogrodowe. Ich zachowanie i wykorzystanie stanowi doskonałe narzędzie do budowania wizerunku obszarów wiejskich i rolniczych na poziomie lokalnym i regionalnym. Na terenie poszczególnych sołectw znajdują się także obiekty pełniące funkcje kulturalne, rekreacyjne i sportowe, które wymagają często remontu lub doposażenia, a stanowią ważny element w rozwoju społeczno-kulturalnym wsi. Zachowanie dziedzictwa kulturowego przyczynia się do podkreślania indywidualności i wyjątkowości poszczególnych obszarów. 4.3 Finanse Na dochody Gminy składają się podatki i opłaty, dochody z majątku, subwencja ogólna, dotacje celowe na realizację zadań zleconych oraz na dofinansowanie zadań własnych, wpływy z samoopodatkowania mieszkańców, spadki, zapisy, darowizny i inne dochody. Średnie roczne dochody budżetu Gminy kształtują się w granicach ok. 20.000.000 zł. W latach 1999-2002 dochody Gminy objęły kwotę 79.658.792 zł. Zaplanowane wydatki i wydatkowane środki w analogicznym okresie wyniosły 89.818.296 zł. Według wskaźnika podstawowych dochodów podatkowych Gminy do liczby mieszkańców gminy w latach 1999-2002 średnio dochód wyniósł 217 zł na 1 mieszkańca. 25
Dochody budżetu Gminy Tabela 17 Rok Dochody podatkowe /zł/ Sprzedaż mienia /zł/ Subwencje /zł/ Dotacje i inne dochody /zł/ Udziały /zł/ 1999 3.539.937 868.948 6.682.345 2.897.827 2.953.764 2000 3.722.029 960.452 6.437.866 5.605.331 2.758.310 2001 4.485.388 1.047.054 7.772.672 6.578.271 2.373.938 2002 4.732.909 944.997 8.161.031 4.828.352 2.307.371 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. Budżet Gminy Tabela 18 Rok Dochody /zł/ Wydatki /zł/ Zobowiązania /zł/ 1999 16.942.821 20.928.179 2.650.000 2000 19.483.988 23.930.092 9.737.885 2001 22.257.323 24.593.147 11.977.365 2002 20.974.660 20.366.878 10.456.672 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. Wykres 6: Wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych Gminy na 1 mieszkańca 250 200 193,46 217,62 220,72 235,94 150 100 50 0 1999r. 2000r. 2001r. 2002r. Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. 26
Zasadniczy wpływ na realizację zadań ma wielkość zobowiązań. W budżecie Gminy stanowią poważną pozycję. Związane są one przede wszystkim z nakładami inwestycyjnymi, które są obecnie podstawą rozwoju Gminy. W latach 1999-2002 udział nakładów inwestycyjnych do ogółu wydatków wyniósł 19.203.026 zł co stanowi 21,4%. Wysokie jednak zadłużenie ogranicza dalsze możliwości inwestycyjne. Na realizację inwestycji Gmina pozyskała także środki pozabudżetowe. Łączna wysokość uzyskanych bezzwrotnych środków w analizowanym okresie wyniosła 5.357.355 zł. W rankingu przeprowadzonym przez gazetę Wspólnota w zakresie ilości pozyskanych dotacji na inwestycje w latach 1999-2001 dla miast powiatowych (Wspólnota nr 31-32, 3-10 sierpnia 2002 roku), miasto Strzelce Kraj. osiągnęło 14 pozycję w kraju na ogólną liczbę ponad 240 miast powiatowych. 27
Tabela 19 Prognoza kwoty długu Gminy Strzelce Krajeńskie, dane na dzień 30.09.2003r. Wykonanie 2002 Projekt 2003 Prognoza 2004 Prognoza 2005 Prognoza 2006 Prognoza 2007 Prognoza 2008 Prognoza 2009 Prognoza 2010 Prognoza 2011 Dochody budżetu 20.974.660 22.410.809 20.500.000 21.500.000 22.000.000 22.500.000 23.000.000 23.500.000 24.000.000 24.500.000 60% dochodów budżetu (dopuszczalna wysokość zobowiązań) Wysokość zobowiązań na koniec roku 15% dochodów budżetu 12.584.796 13.446.485 12..300.000 12.900.000 13.200.000 13.500.000 13.800.000 14.100.000 14.400.000 14.700.000 10.456.672 9.135.672 7.534.672 5.505.750 3.176.000 1.142.000 200.000 120.000 40.000 0 3.146.199 3.361.625 3.075.000 3.225.000 3.300.000 3.375.000 3.345.000 3.525.000 3.600.000 3.675.000 Łączna kwota zobowiązań przypadająca do spłaty w danym roku 1.751.250 2.416.000 2.567.040 2.826.422 3.019.750 2.448.300 1.269.360 82.000 81.000 40.250 Opracowanie własne. Dane z Urzędu Miejskiego w Strzelcach Kraj. 28
5. Infrastruktura 5.1. Transport Dobrze rozwinięta jest sieć dróg lokalnych, jednak ich stan techniczny jest zły. Całkowita długość dróg publicznych na terenie Gminy wynosi 257,8 km. Długość dróg gminnych wynosi 136,7 km, z czego 48,4 km o nawierzchni twardej. Zły stan techniczny jest jednym z czynników wzrostu liczby wypadków na drogach. Transport drogowy w Gminie jest dominującą gałęzią całego potencjału transportowego zarówno w przewozach towarowych i pasażerskich. Niepokojącym zjawiskiem jest coraz większa likwidacja połączeń w przewozach pasażerskich obsługiwanych przez PKS, szczególnie na terenach wiejskich. 5.2. Ochrona środowiska Obecny stan środowiska wyznacza konieczność objęcia priorytetami zadania związane z ochroną wód, powietrza atmosferycznego, ziemi oraz zieleni. Działania te zmierzają do ograniczenia skażenia środowiska i powiązane są z koniecznością rozbudowy infrastruktury, a przede wszystkim budowy sieci kanalizacyjnej. Na terenie Gminy mamy 21 wodociągów wiejskich (brak w miejscowości Danków). Jakość wody pitnej jest względnie dobra, z wyjątkiem wód w Lipich Górach, Sokólsku i Żabicku. Woda w tych wodociągach charakteryzuje się dużą zawartością azotanów, które są pozostałością złej gospodarki ściekowej (niefrasobliwe postępowanie z ogromnymi ilościami gnojowicy oraz stosowanie dużej ilości nawozów sztucznych) prowadzonej przez byłe PGR-y i fermy wielkostadne.
Większość hydroforni zostało przejętych od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, których stan techniczny wymaga wiele nakładów na remonty i modernizację Stan sieci wodociągowej na terenie miasta jak i gminy również wymaga modernizacji. Częste awarie sieci: pęknięcia na szwach i łączach lub rozsunięcia rur spowodowane są tym, że rury wykonane są z żeliwa a na nowych osiedlach z rur PCV natomiast przyłącza z rur ocynkowanych. W 2002 roku w Strzelcach Kraj. oddano do eksploatacji oczyszczalnię ścieków, której przepustowość wynosi 3000 m 3 /d. Technologia oparta jest na metodzie osadu czynnego. Przyjęte do realizacji rozwiązanie technologiczne bazuje na znanych i sprawdzonych rozwiązaniach biologicznego usuwania związków węgla, azotu i fosforu. Oczyszczalnia uzyskuje bardzo dobre wyniki redukcji zanieczyszczeń, są kilkakrotnie lepsze od założonych w pozwoleniu wodno-prawnym i spełniają wymogi dyrektyw Unii Europejskiej w tym zakresie. Podjęto decyzję dotyczącą budowy kolektorów sieci kanalizacji ogólnospławnej odprowadzającej ścieki z całego terenu gminy do oczyszczalni w Strzelcach Kraj. wraz z modernizacją kolektora miejskiego. Realizacja tego przedsięwzięcia stworzy warunki do wyeliminowania w 100% zanieczyszczeń wód powierzchniowych związkami biogennymi stanowiącymi poważny problem ochrony środowiska naszego miasta i gminy, ponieważ prowadzi do eutrofizacji wód powierzchniowych. Znikną zanieczyszczenia płytkich wód podziemnych stanowiących źródło wody pitnej w większości gospodarstw wiejskich. Znacznie zmniejszy się ilość odprowadzanych ładunków zanieczyszczeń do cieków wodnych i jezior oraz emisji zanieczyszczeń zapachowo-czynnych do powietrza atmosferycznego. Nie będzie uciążliwości hałasu spowodowanego przez obiekty oczyszczalni usytuowane na terenie gminy pomijając fakt wysokich kosztów utrzymania kilkunastu oczyszczalni. Poza tym w Gminie funkcjonuje oczyszczalnia ścieków w Długiem, Brzozie oraz Tucznie, która wymaga modernizacji lub przy innych rozwiązaniach likwidacji. 30
Sieć kanalizacyjna na terenie Gminy jest usytuowana w Tucznie - 2800m, w Długiem -7000 m, w Brzozie - 1500 m oraz w Strzelcach Kraj. - 36000 m. co stanowi 96%. Wymaga przebudowy 40% istniejącej sieci kanalizacyjnej w mieście. Podyktowane jest to rozbudową miasta pod względem liczebności mieszkańców jak również nowo powstającymi podmiotami gospodarczymi a co za tym idzie potrzebą zwiększenia przekroju średnic sieci kanalizacyjnej. Nieczystości stałe z terenu miasta i gminy gromadzone są na wysypisku komunalnym zlokalizowanym w Strzelcach Kraj. Jego eksploatacja prowadzona jest od wielu lat na ogólnej powierzchni 5,38 ha. Podłoże ma korzystną budowę geologiczną z uwagi na zalegające nieprzepuszczalne gliny plastyczne oraz słabo przepuszczane piaski gliniaste, które uniemożliwiają infiltrację odcieków do głębszych warstw. Czasookres eksploatacji wysypiska wyliczony do 2010 roku, jest przeliczony. W związku z produkcją coraz to większej ilości odpadów składowanie ich będzie możliwe do 2005 r. Gmina przymierza się do utworzenia Celowego Związku Gmin, celem budowy nowego składowiska wraz z Zakładem Utylizacji Odpadów. Zaopatrzenie w energię cieplną w Gminie oparte jest głównie na indywidualnych źródłach ciepła. System ciepłowniczy miejscowości Strzelce Kraj. oparty jest na dwóch podstawowych źródłach ciepła zlokalizowanych w Strzelcach Kraj. przy ul. Wyzwolenia o mocy 7,44 MW oraz Al. Wolności o mocy 1,36 MW. Są to źródła, których podstawowym paliwem jest miał II A węgla kamiennego. Źródło ciepła ul. Wyzwolenia współpracuje z dwoma źródłami szczytowymi zlokalizowanymi w centrum miasta. Ponadto istnieją źródła lokalne: opalane gazem ziemnym GZ-50 7 szt., olejem opałowym - 2 szt., węglem kamiennym 1 szt. Na terenie wiejskim w osiedlach domów wielorodzinnych eksploatowane są źródła ciepła opalane węglem kamiennym 4 szt. i olejem opałowym 4 szt. 31
Długość sieci ciepłowniczych wynosi 5,94 km bez zewnętrznych instalacji odbiorczych i przyłączy do budynków W latach 2000 2002 wybudowano 1.100 mb sieci ciepłowniczej w Strzelcach Kraj. oraz 340 mb sieci ciepłowniczej w Bobrówku. W 1992 roku rozpoczęta została gazyfikacja Gminy. Od początku realizacji inwestycji wybudowano ogółem 25,3 km sieci gazowej średniego ciśnienia i 1,5 km wysokiego ciśnienia oraz 449 sztuk przyłączy gazowych. Z gazu ziemnego korzysta 428 odbiorców. 5.3. Elektroenergetyka Elektroenergetyka, to jedna z najlepiej rozwiniętych dziedzin infrastruktury technicznej. Każdy indywidualny odbiorca może zostać podłączony do sieci energetycznej. Układ energetyczny oparty jest na sieci krajowej wysokiego napięcia 110 kv. Sukcesywnie prowadzona jest modernizacja oświetlenia oraz uzupełniane są punkty świetlne. 6. Środowisko przyrodnicze Bardzo istotnym elementem odzwierciedlającym atrakcyjność regionu jest bogata szata leśna - duże zalesienie, ciekawe okazy drzew i podszycia leśnego. W lasach znajdują się liczne parkingi, które umożliwiają zbieractwo jagód, grzybów itp. Występuje wiele jezior (21) z bardzo czystą wodą, w których żyją liczne gatunki ryb. Parki krajobrazowe z ciekawymi okazami drzew, np.: cisy, modrzewie, platany, które występują przy starych dworkach i kościołach w miejscowościach: Strzelce Krajeńskie, Brzoza, Danków, Lipie Góry, Buszów, Wielisławice i Tuczno. 32
Rezerwaty przyrody: w miejscowości Wilanów rezerwat leśny /Buki Wilanowskie/, w którym występuje paproć, konwalia i poziomka, w miejscowości Zdroisk /Zdroiskie Buki/ - rezerwat leśny z przewagą buka. Jedną z większych atrakcji regionu są piesze, rowerowe oraz kajakowe szlaki turystyczne, które obejmują również swoim zasięgiem sąsiadujące gminy. Gmina posiada dobre warunki do rozwoju turystyki i agroturystyki. Posiada własny ośrodek turystyczny wraz z polem campingowym nad jeziorem Lipie w miejscowości Długie oraz ośrodek turystyczny w Dankowie. Jezioro Lipie w Długiem Niski poziom infrastruktury technicznej i usługowej spowodował, że w ostatnich dwóch latach liczba turystów w OTW Długie zmalała o 20%. W Dankowie natomiast brak rozwiązań w zakresie gospodarki ściekowej i sieci wodociągowej. Na terenie miasta położone jest jezioro Górne o powierzchni 19 ha i jezioro Dolne o powierzchni 7 ha. Obecnie j. Górne jest zanieczyszczone substancjami biogenicznymi, z nadmiernie rozwiniętą roślinnością wynurzoną i okresowymi intensywnymi zakwitami. Rekultywacja jeziora musi się składać z wielu etapów polegających na zatrzymaniu lub cofnięciu procesu eutrofizacji. Na terenie Gminy znajduje się wiele zabytków. Najważniejsze z nich to: mury obronne z XIII wieku, Brama Wschodnia i Baszta Więzienna, kościoły, kamieniczki mieszczańskie, dworki i zabudowania podworskie i wiele innych ciekawych obiektów architektonicznych. 33
Brama Młyńska Kolegiata z 1290r. Baszta Czarownic Neogotycki Kościół w Dankowie 7. Współpraca z zagranicą Gmina nasza prowadzi aktywną współpracę z następującymi partnerami zagranicznymi: Gminą Aabybro z Danii- umowę o partnerskiej współpracy podpisano 28 sierpnia 1993r. Gminą Angermunde z Niemiec- umowę o współpracy podpisano ( reaktywowano) 11 maja 1994r. 34
Gminą Tornesch z Niemiec- umowę o współpracy podpisano 12 czerwca 2002r. Stowarzyszeniem Byłych Mieszkańców Powiatu Friedeberg z siedzibą w Anklam/ Niemcy współpraca partnerska bez podpisania oficjalnej współpracy od 1998r. Należymy także do międzynarodowego stowarzyszenia jakim jest Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pro Europa Viadrina skupiające gminy polskie i niemieckie ze strefy przygranicznej. Ponadto prowadzimy współpracę z wieloma stowarzyszeniami i instytucjami w ramach realizowanych projektów i programów UE oraz w ramach organizacji międzynarodowych imprez kulturalnych i zawodów sportowych. Gmina Strzelce Kraj. jest także partnerem i koordynatorem współpracy, którą z podmiotami zagranicznymi prowadzą lokalne organizacje, kluby, stowarzyszenia oraz inne jednostki organizacyjne. Współdziałanie z lokalnymi społecznościami i partnerami z innych państw jest od wielu lat jednym z istotnych, podstawowych elementów umożliwiających pozyskiwanie środków pozabudżetowych z różnych programów UE służących rozwojowi gospodarczemu, inwestycyjnemu jak i społeczno- kulturalnemu naszej Gminy, wspólnoty. 8. Upowszechnianie kultury, sportu i turystyki 8.1. Kultura Działalność kulturalna w mieście opiera się na pracy Ośrodka Kultury i działających w nim sekcji oraz pracy znajdującej się w strukturach MGOKS i R biblioteki. W Ośrodku działa Zespół Tańca Ludowego Krajna, Chór Cantus Decus oraz dwa młodzieżowe zespoły muzyczne, kapela ludowa. Działa również sekcja 35
recytatorska, teatralna teatr dziecięcy Abrakadabra, brydżowa, szachowa oraz kabaret młodzieżowy. Członkowie sekcji i zespołów aktywnie uczestniczą w organizowanych przez Ośrodek imprezach oraz reprezentują nasze miasto na regionalnych, ogólnopolskich i zagranicznych imprezach artystycznych w Danii ( Aabybro ) i w Niemczech ( Obersdorf, Tornesch, Berlin ). Ośrodek Kultury jest organizatorem wielu cyklicznych i okazjonalnych imprez (ogółem 26 imprez w ciągu roku ). Najważniejsze z nich to: Festiwal Piosenki Żeglarskiej Keja w Długiem, Dziecięcy Festiwal Piosenki Żeglarskiej Mała Keja, Warsztaty Jazzowe, Powiatowy Przegląd Teatrów Dziecięcych Pro Arte, Powiatowy Przegląd Recytatorski. Festiwal Piosenki Żeglarskiej Keja Chór Cantus Decus Zespół Taneczny Krajna Chór GAUDIUM Funkcjonująca przy Ośrodku biblioteka opiera swoją pracę o cztery podstawowe działy: wypożyczalnię dla dorosłych, wypożyczalnię dla dzieci, czytelnię ogólną i dział regionalny. Cztery filie biblioteki w Bobrówku, 36
Brzozie, Ogardach i w Tucznie prowadzą działalność upowszechniania czytelnictwa w środowisku wiejskim. Ogólny stan księgozbioru biblioteki wynosi 52.481 woluminów, z czego 23.188 woluminów znajduje się w bibliotece w Strzelcach Kraj. Biblioteka jest organizatorem licznych lekcji bibliotecznych, konkursów, wystaw plastycznych i rocznicowych, spotkań literackich i wieczorów poezji. Ponadto na terenie Gminy działa Strzelecko-Krajeńskie Towarzystwo Kultury, które zajmuje się organizacją wystaw plastycznych, opiekuje się twórcami ludowymi, Chórem GAUDIUM, organizuje Spotkania Rodzin Muzykujących im. Jerzego Bywalca. Galeria Sztuki Współczesnej Zielona, która organizuje wystawy plastyczne, prowadzi sprzedaż dzieł sztuki oraz prowadzi plenery dla dzieci. Bar Galeria w Buszowie oferuje malarstwo ekologiczne i rzeźbę ludową. Organizacją koncertów muzyki poważnej zajmuje się Towarzystwo Muzyczne. 8.2. Sport i turystyka Kultura fizyczna odgrywa bardzo istotną rolę we współczesnym świecie, wiąże się nierozerwalnie z ogólnym rozwojem cywilizacji, pozwala na zaspokajanie zarówno potrzeb indywidualnych, jak i grupowych społeczeństwa. Potrzeby te związane są z poprawą stanu zdrowia, aktywnym wypoczynkiem i odnową biologiczną, wychowaniem i rozwojem osobowości młodego pokolenia, a także czynnym i biernym uczestnictwem w odnoszeniu sukcesów sportowych. Formy upowszechniania i uprawiania kultury fizycznej muszą być odpowiednio dobierane do wieku i indywidualnych możliwości i potrzeb. Szczególnie istotne znaczenie, ze względu na istniejący zły stan zdrowia dzieci i młodzieży ma rozwój wychowania fizycznego już w przedszkolach, a następnie w szkołach i na uczelniach. 37
Niemałe znaczenie w upowszechnianiu kultury fizycznej ma rozwój sportu wyczynowego, który dzięki swej popularności wpływa na wzrost zainteresowania określonymi dziedzinami sportu. Szczególnie ważnym problemem jest konieczność poprawy bazy materialnej służącej rozwojowi sportu i rekreacji. W mieście i gminie znajduje się szereg obiektów sportowych i terenów rekreacyjnych, które jednak ze względu na wieloletnie zaległości remontowe są znacznie zdekapitalizowane. Społeczeństwo Gminy i znacząca jego część zaangażowana aktywnie w uprawianie sportu oczekuje zdecydowanej poprawy standardu i ilości obiektów do podnoszenia swych umiejętności i rozwoju talentu sportowego. Potwierdzeniem uzasadnianych oczekiwań i aspiracji w tym zakresie są wyniki osiągane przez drużyny i poszczególnych zawodników na arenach krajowych i zagranicznych oraz uczestnictwo strzelczan w reprezentowaniu barw narodowych. Na terenie Gminy działa obecnie: 10 Uczniowskich Klubów Sportowych 10 drużyn piłkarskich zrzeszonych w LZS IV ligowa drużyna piłki nożnej Łucznik Klub Kolarski POM TKKF BASZTA Młodzieżowy Klub Żeglarski SZKWAŁ Sekcja szachowa i brydżowa przy MGOKSiR Miasto nasze jest siedzibą Oddziału Lubuskiego Polskiego Towarzystwa Społeczno Sportowego Sprawni- Razem oraz praktycznie siedzibą Lubuskiego Związku Kolarskiego. Na terenie Gminy odbywa się każdego roku wiele ogólnopolskich i międzynarodowych zawodów sportowych oraz wiele imprez o charakterze powiatowym, lokalnym, w których startowało po kilkaset uczestników np. 38
powiatowe sztafetowe biegi przełajowe, RATAJADA młodzież przeciw uzależnieniom. W 2002 roku organizowaliśmy między innymi: Mistrzostwa LZS w biegach na przełaj, Mistrzostwa Polski PTSS Sprawni- Razem w piłce nożnej, Mistrzostwa Polski LZS w kolarstwie szosowym w kat. Junior, Ogólnopolski Wyścig Kolarski o Memoriał Pawła Wakulicza, Mistrzostwa Europy INAS-FID w kolarstwie szosowym ( to już trzecia impreza o randze Mistrzostw Europy tego Stowarzyszenia rozgrywana w Strzelcach Kraj.), Mistrzostwa Polski PTSS Sprawni- Razem w kolarstwie szosowym, Mistrzostwa Polski PTSS Sprawni- Razem w biegach przełajowych, Jedna z edycji Grand Prix Województwa Lubuskiego w biegach przełaj, Ogólnopolski Wyścig Przełajowy. Gmina nasza wspomaga także zawodników-członków kadry narodowej i olimpijskiej, którzy są mieszkańcami naszej Gminy lub wychowankami strzeleckich klubów sportowych. Pomoc ta pozwoliła zawodnikom na przygotowania do najważniejszych startów na arenach krajowych jak i zagranicznych. Strzelce Krajeńskie są interesującym miejscem dla turystów wypoczywających na Ziemi Lubuskiej. Szansę rozwoju turystyki należy upatrywać w turystyce tranzytowej, turystyce objazdowej, turystyce wycieczkowej. Istnieje pilna potrzeba tworzenia w Gminie bazy turystycznej o odpowiednim standardzie. Obecną bazę stanowią: 3 hotele, 1 ośrodek wychowawczo-sportowy, 1 ośrodek wczasowy, 1 zespół domków turystycznych, pole biwakowe, kamping oraz gospodarstwa agroturystyczne. Łącznie jest to około 500 miejsc noclegowych, z których niektóre funkcjonują jako sezonowe. 39
9. Gmina na tle otoczenia Gmina Strzelce Krajeńskie graniczy z 9 ościennymi gminami, są nimi: Barlinek, Bierzwnik, Dobiegniew, Kłodawa, Krzęcin, Pełczyce, Santok, Stare Kurowo, Zwierzyn. Region strzelecki z sąsiadami, a szczególnie z gminami powiatu strzeleckodrezdeneckiego łączy różnorodny rodzaj związków. Należą do nich między innymi: powiązania systemów komunikacyjnych, systemy telekomunikacyjne, system energetyczny, związki i wpływy w sferze gospodarczej, problemy bezrobocia, powiązania w zakresie oświaty, kultury i tradycji. Wspólne cechy regionu strzeleckiego i gmin sąsiadujących to ich rolniczy charakter, gospodarka leśna, ochrona krajobrazu przyrodniczego, powiązania dróg wodnych i szlaków turystycznych. Przez gminy Strzelce Krajeńskie, Dobiegniew i Kłodawa biegnie droga krajowa 22, natomiast droga wojewódzka 156 łączy Gminę Strzelce Krajeńskie z Gminą Zwierzyn, Stare Kurowo i Barlinek. Do istotnych czynników kształtujących sąsiedzkie, międzyregionalne stosunki należą wpływy kulturowe, wynikające z historii i tradycji osadniczych na terenach ziem zachodnich i północnych przyłączonych do Polski ponad 50 lat temu. W sferze oświaty znaczący związek zarysował się przez uruchomienie w Strzelcach Kraj. punktu konsultacyjnego Akademii Rolniczej w Szczecinie dla słuchaczy studiów zaocznych. Szczególnie aktywnie rozwijana jest współpraca i wymiana kulturalna. Utrzymywanie i dalszy rozwój związków z ościennymi gminami, to także większe możliwości rozwoju Gminy Strzelce Krajeńskie. 40
Gmina na tle otoczenia. Dane na dzień 31.12.2002r. Gmina Powierzchnia w km 2 Liczba ludności Ludność na km 2 Tabela 20 Liczba bezrobotnych Strzelce Krajeńskie 318 17.875 56 2.205 Dobiegniew 351 7.364 21 1.057 Stare Kurowo 78 4.403 56 464 Zwierzyn 101 4.462 44 526 Santok 168 7.263 43 786 Kłodawa 244 5.334 22 540 Drezdenko 400 17.827 44 2.266 Skwierzyna 286 13.087 46 1.402 Rocznik Statystyczny Województwa Lubuskiego 2002 Tabela 21 Jednostki zarejestrowane w systemie REGON według rodzajów i sektorów własności na dzień 31.12.2001 Sektory własności Wyszczególnienie Ogółem Publiczny Prywatny Strzelce Krajeńskie 1.154 34 1.120 Dobiegniew 447 14 430 Stare Kurowo 235 11 224 Zwierzyn 214 9 205 Santok 490 18 472 Kłodawa 463 11 452 Drezdenko 1.174 39 1.135 Skwierzyna 1.138 28 1.110 Rocznik Statystyczny Województwa Lubuskiego 2002 41
Tabela 22 Pracujący w gospodarce narodowej na dzień 31.12.2001r. bez osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i spółek cywilnych, w których liczba pracujących nie przekracza 9 osób Z ogółem Gmina Strzelce Krajeńskie Ogółem W tym kobiety przemysł budownictwo handel i naprawy edukacja Ochrona zdrowia i opieka społeczna 3.125 1.612 1.413 122 275 379 125 Dobiegniew 735 362 178 10 71 84 49 Stare Kurowo 411 132 247-11 72 7 Zwierzyn 416 153 246 3 8 67 8 Santok 800 395 377 34 114 105 38 Kłodawa 522 281 71 22 11 47 30 Drezdenko 2.891 1.356 1.226 93 229 270 351 Skwierzyna 2.459 1.331 1.181 6 254 294 263 Rocznik Statystyczny Województwa Lubuskiego 2002 42
II. STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO GMINY 1. Analiza SWOT Dokonanie analizy poprzez identyfikacje mocnych i słabych stron Gminy oraz przeanalizowanie szans i zagrożeń wynikających z otoczenia pozwoli na sformułowanie celów. 1.1. Identyfikacja mocnych i słabych strony Gminy Strzelce Kraj. POŁOŻENIE, ŚRODOWISKO NATURALNE Mocne strony Położenie przy drodze krajowej. Najbliższe połączenie Berlina z Królewcem, Centralne położenie w powiecie, Zmniejszenie emisji płynów do atmosfery kotłownie gazowe, olejowe, Duża powierzchnia lasów i zwierzyny łownej, Niezagrożone środowisko przyrodnicze przy braku większych zakładów przemysłowych, Miasto siedzibą powiatu, centrum administracji publicznej. Słabe strony Niska świadomość mieszkańców o potrzebie ochrony środowiska naturalnego, Degradacja środowiska przez niekontrolowane odprowadzanie ścieków i odpadów stałych, Zła jakość wody w niektórych wodociągach wiejskich występowanie azotanów, Degradacja j. Górnego w Strzelcach Kraj. 43
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA, GOSPODARKA KOMUNALNA Mocne strony Dobrze rozwinięta sieć dróg, Dobrze rozwinięta sieć telefoniczna, Budowa sieci gazowej w mieście, Rozpoczęta budowa kanalizacji ogólnospławnej na terenie wiejskim, Dobra jakość usług komunalnych, Oczyszczalnia ścieków w Strzelcach Kraj. Słabe strony Niski standard nawierzchni dróg, Brak w miejscowościach wiejskich urządzeń do odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków, Brak gazu na terenie wiejskim, Zły stan techniczny zasobów mieszkaniowych i brak mieszkań, Słabe uzbrojenie w infrastrukturę techniczną w mieście i na terenie wiejskim, konieczna jest modernizacja istniejącej infrastruktury, Budynki zabytkowe wymagają remontu, Zbyt mały dostęp do Internetu. GOSPODARKA, ROLNICTWO Mocne strony Występowanie dotychczas niezagospodarowanych terenów pod produkcję i usługi, Specjalizacja w produkcji sadowniczej, Istnienie rezerwowej siły roboczej, Korzystne warunki glebowe, Studium Zagospodarowania Przestrzennego Gminy, 44