Wydział Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego, KOWEZiU STANDARD WYPOSAENIA DYDAKTYCZNEGO PRACOWNI KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Zawód: operator maszyn i urzdze metalurgicznych Symbol cyfrowy: 812 [02] 1. Wyposaenie ogólno-dydaktyczne pracowni: meble szkolne: stoliki i krzesła umoliwiajce indywidualn i zespołow prac koncepcyjn uczniów, tablica szkolna, rzutnik foliogramów i ekran, projektor multimedialny, magnetowid, zestawy próbek: rud elaza i metali nieelaznych, przetworzonych wstpnie rud, które stanowi materiał wsadowy do procesów metalurgicznych, topników stosowanych w procesach pirometalurgicznych, elazostopów i stopów wstpnych stosowanych jako wsad do procesów metalurgicznych, odtleniaczy, materiałów nawglajcych, materiałów ogniotrwałych (kształtek, materiałów ziarnistych), zestawy modeli lub filmów ilustrujcych zastosowanie i działanie: komór koksowniczych, tam spiekalniczych, wielkiego pieca i urzdze towarzyszcych (np. nagrzewnic Cowpera, instalacji odprowadzania i oczyszczania gazu wielkopiecowego), urzdze do przygotowania złomu do procesów metalurgicznych (np. kafarów, pras do łamania, urzdze do prasowania i brykietowania, chwytaków elektromagnetycznych, palników acetylenowo-tlenowych do cicia złomu), mieszalników, konwertorów tlenowych, pieców indukcyjnych, pieców łukowych rónej konstrukcji, urzdze do pozapiecowej rafinacji stali, urzdze COS lub cigłego i półcigłego odlewania metali nieelaznych, urzdze do przeróbki ogniowej rud metali nieelaznych (obrotowych pieców praalniczych, tam DL, pieców fluidyzacyjnych, pieców przewałowych, pieców zawiesinowych), pieca szybowego ISP (do równoczesnego otrzymywania cynku i ołowiu) oraz urzdze pomocniczych tego pieca, kolumn rektyfikacyjnych, urzdze do rafinacji ołowiu, pieców szybowych do wytapiania kamienia miedziowego i urzdze pomocniczych, pieców zawiesinowych do wytapiania kamienia miedziowego lub miedzi surowej, konwertorów do konwertorowania kamienia miedziowego, pieców płomiennych i obrotowych do ogniowej rafinacji miedzi, urzdze do rafinacji aluminium (pieców odstojowych, elektrolizerów do elektrolitycznej rafinacji aluminium), urzdze do otrzymywania magnezu, urzdze do otrzymywania niklu, pieców próniowych do topienia metali, autoklawów stosowanych przy przeróbce boksytów, 1
urzdze stosowanych przy wytwarzaniu wyrobów metodami metalurgii proszków, filmy dydaktyczne: wyjaniajce proces przeróbki boksytów, ilustrujce napraw pospustow pieca łukowego, ilustrujce prac na hali lejniczej wielkiego pieca, okrelajce oznaczenie dróg transportu, stref gazo-niebezpiecznych, rodzaje przej na halach produkcyjnych i w strefach zagroonych, poruszajce problemy ochrony rodowiska naturalnego, gospodarki odpadami produkcyjnymi, zabezpiecze przeciwpoarowych, ochrony przed hałasem, wyjaniajce zasady bhp przy obsłudze wielkich pieców, nagrzewnic Cowpera, elektrolizerów do otrzymywania i rafinacji aluminium, pieców łukowych, indukcyjnych, schematy lub makiety: podstawowych urzdze stosowanych przy otrzymywaniu metali, rozplanowania podstawowych i pomocniczych urzdze w zakładach metalurgicznych (hutach elaza, miedzi, cynku i ołowiu, aluminium), komputery z zainstalowanymi programami uytkowymi: edytorem tekstu, edytorem rysunku technicznego (np.: AutoCAD, MEGA CAD itp.), programami do symulacji procesów: redukcji rud i topienia składników wsadu w wielkim piecu, otrzymywania stali w konwertorze, topienia materiałów wsadowych w piecach elektrycznych, obróbki pozapiecowej stali, krzepnicia stali w urzdzeniu COS, zachodzcych podczas obróbki ogniowej rud metali nieelaznych, zachodzcych we wntrzu pieca ISP, zachodzcych w kolumnach rektyfikacyjnych, biblioteczka podrczna z literatur przedmiotow (encyklopedie i podrczniki zawodowe, poradniki i normy techniczne, katalogi i instrukcje obsługi urzdze, maszyn i narzdzi, przykładowa dokumentacja technologiczna), stanowiskowe instrukcje bhp, literatura dotyczca zasad udzielania pierwszej pomocy. 2. Wykaz niezbdnych stanowisk dydaktycznych właciwych dla danego zawodu: stanowisko obsługi pieców indukcyjnych, stanowisko obsługi urzdze do elektrolizy, stanowisko przeróbki rud, stanowisko naprawy wymurówki ogniotrwałej urzdze metalurgicznych, stanowisko rcznej obróbki metali, stanowisko mechanicznej obróbki metali, stanowisko spawania, zgrzewania i lutowania, stanowisko do prasowania i spiekania kształtek z proszków metali, stanowisko podstawowych pomiarów warsztatowych oraz pomiarów eksploatacyjnych maszyn stosowanych w przemyle metalurgicznym. 3. Opisy infrastruktury i wyposaenia stanowisk dydaktycznych: Pracownia kształcenia zawodowego operatorów maszyn i urzdze metalurgicznych powinna posiada sal do zaj dydaktycznych (pełnic funkcj pomieszczenia do instruktau wstpnego) oraz pomieszczenia warsztatowe z wyodrbnionymi stanowiskami dydaktycznymi do praktycznej nauki zawodu okrelonymi w punkcie 2. z zapleczem sanitarnym (szatnia, WC, łazienka). Stanowiska dydaktyczne do praktycznej nauki zawodu mog by zlokalizowane w jednym lub w kilku pomieszczeniach warsztatów szkolnych lub jako stanowiska szkoleniowe w hucie elaza, aluminium, miedzi, cynku i ołowiu. 2
3.1. Stanowisko obsługi pieców indukcyjnych 3.1.1. Opis infrastruktury stanowiska: urzdzenia niezbdne jako wyposaenie tego stanowiska mog si znajdowa w jednym lub w dwóch pomieszczeniach (w jednym pomieszczeniu stanowisko piecowe, a w ssiednim magazyn materiałów wsadowych do procesów metalurgicznych); podłoga betonowa, owietlenie naturalne (okna) i sztuczne ogólne; powierzchnia stanowiska zgodna z dokumentacj techniczno-ruchow dla zainstalowanych urzdze; instalacja wodno-kanalizacyjna, wentylacja naturalna nawiewno-wywiewna, wycig gazów nad stanowiskiem piecowym. 3.1.2. Opis wyposaenia stanowiska: piec indukcyjny bezrdzeniowy, redniej czstotliwoci o pojemnoci do 100 kg stopu elaza, wagi do odwaania materiałów wsadowych, modyfikatorów, łyki odlewnicze, kadzie, kokile na próbki spektrometryczne, znormalizowane formy do pobierania próbek wytrzymałociowych, narzdzia do znakowania pobranych próbek, zgarniaki ula, noyce do cicia złomu, szablony do ubijania tygli pieców indukcyjnych; przymiar kreskowy, macki, przyrzdy do pomiaru temperatury, np.: termopary, pirometry; filmy dydaktyczne lub modele pieców indukcyjnych wyjaniajce zasad działania pieców rdzeniowych (kanałowych) i bezrdzeniowych, animacje komputerowe wyjaniajce (symulujce) przebieg procesów topienia wsadu, tworzenia si ula, filmy dydaktyczne wyjaniajce prac urzdze transportowych stosowanych w halach pieców indukcyjnych; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie materiały wyjciowe do procesów topienia stopów elaza w piecach indukcyjnych (złom stalowy, surówka, elazostopy, modyfikatory, odtleniacze, materiały nawglajce), materiały wyjciowe do procesów topienia stopów metali nieelaznych w piecach indukcyjnych (złom metali nieelaznych, stopy wstpne [zaprawy], modyfikatory, odtleniacze), materiały ogniotrwałe do naprawy biecej wymurówki pieca i rynny spustowej, materiały i narzdzia niezbdne do konserwacji maszyn i narzdzi oraz porzdkowania stanowiska pracy; 3
metryki wytopów, stanowiskowe instrukcje bhp, instrukcje obsługi pieców, wag, urzdze transportowych, normy dotyczce oznacze stopów elaza i stopów metali nieelaznych, elazostopów, stopów wstpnych (zapraw); zraszacz wodny do minimalizowania skutków oparze odpryskami ciekłego metalu lub ula; rodki ochrony indywidualnej: odzie ochronna, okulary ochronne ze szkłami kobaltowymi, rkawice ochronne, osłona siatkowa twarzy, ochronniki słuchu, hełm roboczy, sprzt przeciwpoarowy: ganica niegowa i proszkowa. 3.2. Stanowisko obsługi urzdze do elektrolizy 3.2.1. Opis infrastruktury stanowiska: w jednym pomieszczeniu warsztatów szkolnych; podłoga betonowa z wykładzin PCV, owietlenie naturalne (okna) oraz sztuczne ogólne i miejscowe; powierzchnia jednego stanowiska zgodna z dokumentacj techniczno-ruchow zainstalowanych urzdze (dygestorium, laboratoryjnych urzdze do elektrolizy); wentylacja naturalna, nawiewno-wywiewna, okapy z instalacj wycigow nad stanowiskami do elektrolizy. 3.2.2. Opis wyposaenia stanowiska: dygestorium, elektrolizer do rafinacji elektrolitycznej metali lub otrzymywania metali metodami hydrometalurgicznymi na skal laboratoryjn; mierniki napicia i natenia prdu, rejestratory napicia i natenia prdu, areometry, miernik ph, wskaniki ph; filmy dydaktyczne ilustrujce prac elektrolizerów do otrzymywania aluminium (uzupełnianie elektrolitu, wydobywanie aluminium z dna elektrolizera z uyciem kadzi próniowych itp.), animacje komputerowe wyjaniajce zasad działania rafinacji elektrolitycznej aluminium, rafinacji elektrolitycznej miedzi; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie elektrody z miedzi surowej do procesu rafinacji elektrolitycznej miedzi, elektrolity do procesów hydrometalurgicznych; 4
dokumentacja dotyczca prowadzenia procesów elektrolizy, stanowiskowa instrukcja bhp; rodki ochrony indywidualnej: odzie ochronna, fartuch i rkawice gumowe, maska ochronna twarzy, okulary ochronne, sprzt przeciwpoarowy: ganica niegowa i proszkowa. 3.3. Stanowisko przeróbki rud 3.3.1. Opis infrastruktury stanowiska: w warsztatach szkolnych lub w zakładzie produkcyjnym; zgodna z dokumentacj techniczno-ruchow zainstalowanych urzdze; zgodna z DTR; zgodne z DTR. 3.3.2. Opis wyposaenia stanowiska: kruszarka dowolnego typu (np. szczkowa lub stokowa), młyn kulowy, przesiewacz, hydrocyklon, flotownik laboratoryjny, filtr tarczowy, suszarka bbnowa, ługownik do ługowania rud umieszczony pod wycigiem gazów lub w dygestorium; wagi o rónym zakresie waenia i rónej dokładnoci, wstrzsarka z zestawem sit; filmy dydaktyczne ilustrujce działanie osadzarek, stołów koncentracyjnych, separatorów magnetycznych, elektromagnetycznych, klasyfikatorów, filtrów próniowych, pras filtracyjnych, grudkowników, tam spiekalniczych; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie rudy w postaci kawałkowej, zawiesiny flotacyjne, odczynniki flotacyjne, ciecze cikie o rónej gstoci do separacji w cieczach zawiesinowych, odczynniki do ługowania rud, materiały i narzdzia niezbdne do konserwacji maszyn i narzdzi oraz porzdkowania stanowiska pracy; 5
instrukcje stanowiskowe bhp; rodki ochrony indywidualnej: odzie ochronna, kask ochronny, ochronniki słuchu, okulary ochronne, rkawice ochronne, maski przeciwpyłowe, fartuch i rkawice gumowe, sprzt przeciwpoarowy: ganica niegowa i proszkowa. 3.4. Stanowisko naprawy wymurówki ogniotrwałej urzdze metalurgicznych 3.4.1. Opis infrastruktury stanowiska: stanowiska powinny by usytuowane w kilku pomieszczeniach, w pracowni technicznej lub w zakładzie produkcyjnym, gdzie uczniowie odbywaj zajcia praktyczne; podłoga betonowa, kade stanowisko powinno mie powierzchni nie mniejsz ni 6m 2 ; wentylacja naturalna. 3.4.2. Opis wyposaenia stanowiska: stanowisko symulacyjne do ubijania tygla pieca indukcyjnego, ubijaki do mas sypkich, wózki rczne, szablony tygli pieców indukcyjnych, kad odlewnicza, stanowisko do suszenia i wygrzewania kadzi, erdzie zatyczkowe; b. wykaz sprztu/urzdze pomiarowych, diagnostycznych; macki, przymiar kreskowy, suwmiarki o rónej dokładnoci; filmy dydaktyczne ilustrujce wymurówk pieców łukowych, szybowych, konwertorów, napraw pospustow urzdze metalurgicznych; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów, i innych rodków niezbdnych w procesie kształtki ogniotrwałe do wymurówki urzdze metalurgicznych, naprawy kadzi, erdzi zatyczkowych, sypkie materiały ogniotrwałe do ubijania tygli i do napraw pospustowych urzdze metalurgicznych; normy dotyczce materiałów ogniotrwałych stosowanych w budowie i eksploatacji urzdze metalurgicznych, dokumentacja techniczna urzdze podlegajcych naprawie; ubranie ochronne, okulary ochronne, rkawice ochronne, maska przeciwpyłowa, 6
sprzt przeciwpoarowy: ganica proszkowa. 3.5. Stanowisko rcznej obróbki metali 3.5.1. Opis infrastruktury stanowiska: w jednym lub kilku pomieszczeniach warsztatów szkolnych; podłoga betonowa z podestem drewnianym, powierzchnia jednego stanowiska około 4m 2 ; instalacja elektryczna 24/230V, wentylacja naturalna nawiewno-wywiewna. 3.5.2. Opis wyposaenia stanowiska: stółlusarski z imadłem, narzdzia traserskie, np.: płyta traserska, podstawki traserskie: rubowe, pryzmowe, krzyowe i ktowe, cyrkle, rysiki i znaczniki traserskie, narzdzia do rcznej obróbki metali, np.: przecinaki, wycinaki, pilniki, wiertła, pogłbiacze i rozwiertaki, narzdzia do gwintowania rcznego, skrobaki, młotki lusarskie, elektronarzdzia, np.: wiertarki elektryczne, szlifierka dwutarczowa, szlifierka ostrzarka; narzdzia do pomiarów długoci i kta, np.: suwmiarka, wysokociomierz suwmiarkowy, mikrometr, przymiar kreskowy, ktownik; ktomierz uniwersalny; c. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie prty walcowane, blachy grube, kształtowniki kute i walcowane, odkuwki, odlewy; d. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, poradnik lusarza, poradnik mechanika, stanowiskowe instrukcje bhp, instrukcje obsługi elektronarzdzi; e. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: f. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa odzie ochronna i rodki ochrony indywidualnej, np.: okulary ochronne, rkawice ochronne, sprzt przeciwpoarowy: ganica proszkowa. 3.6. Stanowisko mechanicznej obróbki metali 3.6.1. Opis infrastruktury stanowiska: a. usytuowanie stanowisk: 7
stanowiska powinny by usytuowane w jednym lub kilku pomieszczeniach warsztatów szkolnych; podłoga betonowa z podestem drewnianym, łczna powierzchnia stanowisk powinna by zgodna z zaleceniami DTR obrabiarek i przepisami bhp; wentylacja nawiewno-wywiewna, naturalna. 3.6.2. Opis wyposaenia stanowiska: noyce lub piła mechaniczna do cicia metali, obrabiarki ogólnego przeznaczenia: wiertarka, tokarka, frezarka uniwersalna, szlifierka, z niezbdnym oprzyrzdowaniem do mocowania i obróbki; narzdzia do pomiarów długoci i kta, np.: suwmiarki, mikrometry wzorniki, sprawdziany; rednicówka; filmy dydaktyczne dotyczce zasad obsługi obrabiarek; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie materiały wyjciowe do obróbki mechanicznej skrawaniem (ksy, prty kwadratowe lub okrgłe, kształtowniki ze stali i metali nieelaznych); poradnik mechanika, poradnik obróbki skrawaniem, stanowiskowe instrukcje bhp, stanowiskowe instrukcje obsługi obrabiarek skrawajcych do metalu; noyc, piły; rodki ochrony indywidualnej: odzie ochronna, okulary ochronne, nakrycie głowy, rkawice ochronne (tylko do transportu), sprzt przeciwpoarowy: ganica niegowa i proszkowa. 3.7. Stanowisko spawania, zgrzewania i lutowania 3.7.1. Opis infrastruktury stanowiska: a. usytuowanie stanowisk: stanowiska powinny by usytuowane w jednym lub dwóch pomieszczeniach warsztatów szkolnych; podłoga betonowa, kade stanowisko powinno mie powierzchni nie mniejsz ni 6m 2 ; 8
wentylacja nawiewno-wywiewna, naturalna. 3.7.2. Opis wyposaenia stanowiska: lutownice rónej mocy, zgrzewarka dowolnego typu, spawarka elektryczna, np. MIG, MAG, butle z gazami technicznymi (tlen, acetylen), palniki do spawania gazowego; narzdzia do pomiarów długoci i kta, np.: suwmiarki, mikrometry wzorniki, sprawdziany; filmy ilustrujce róne techniki spawania, lutowania, zgrzewania, przekroje palników, próbki rónych połcze spawanych, zgrzewanych i lutowanych; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie materiały do łczenia, np.: blachy cienkie i grube, kształtowniki ze stopów elaza i metali nieelaznych, elektrody, druty spawalnicze; stanowiskowe instrukcje bhp, stanowiskowe instrukcje obsługi spawarek, zgrzewarek, palników acetylenowotlenowych; rodki ochrony indywidualnej: odzie ochronna, okulary ochronne, rkawice ochronne, okulary lub maska spawalnicza, fartuch spawalniczy (ubranie spawacza), sprzt przeciwpoarowy: ganica niegowa i proszkowa. 3.8. Stanowisko prasowania i spiekania kształtek z proszków metali 3.8.1. Opis infrastruktury stanowiska: stanowiska powinny by usytuowane w dwóch pomieszczeniach w warsztatach szkolnych ( w jednym pomieszczeniu prasa, a w drugim laboratoryjny piec oporowy do spiekania w atmosferze ochronnej) lub w zakładzie produkcyjnym, gdzie uczniowie odbywaj zajcia praktyczne; podłoga betonowa, kade stanowisko powinno mie powierzchni nie mniejsz ni 6m 2 ; wentylacja naturalna. 3.8.2. Opis wyposaenia stanowiska: 9
prasa mechaniczna, matryca do prasowania kształtek (próbek laboratoryjnych), piec oporowy do spiekania wyprasek w atmosferze ochronnej; wstrzsarka zestawem sit, waga laboratoryjna, suwmiarki, mikrometry; filmy ilustrujce sposoby otrzymywania proszków metali, opisujce proces technologiczny wytwarzania gotowych wyrobów z proszków metali metodami walcowania, nasycania itp., tablice z przykładami gotowych wyrobów produkowanych metodami metalurgii proszków; d. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów, i innych rodków niezbdnych w procesie proszki metali, rodki polizgowe, butle ze spronymi gazami do wytworzenia atmosfer ochronnych; dokumentacja techniczna pieca, prasy, normy dotyczce proszków metali, wyrobów z proszków metali; rkawice ochronne, okulary ochronne, sprzt przeciwpoarowy: ganica proszkowa. 3.9. Stanowisko podstawowych pomiarów warsztatowych oraz pomiarów eksploatacyjnych maszyn stosowanych w przemyle metalurgicznym 3.9.1. Opis infrastruktury stanowiska: stanowiska powinny by usytuowane w kilku pomieszczeniach, w pracowni technicznej lub w zakładzie produkcyjnym, gdzie uczniowie odbywaj zajcia praktyczne; podłoga łatwo zmywalna antypolizgowa, kade stanowisko powinno mie powierzchni nie mniejsz ni 2m 2 ; wentylacja naturalna. 3.9.2. Opis wyposaenia stanowiska: piec oporowy lub indukcyjny o niewielkiej pojemnoci (do kilku kg), elektrolizer, rejestratory napicia i natenia prdu zasilajcego w/w urzdzenia, wagi o rónym zakresie pomiarowym i rónej dokładnoci, rejestratory temperatury połczone z miernikiem temperatury, 10
gsi odlewnicze lub małe kadzie odlewnicze, kokile do odlewania próbek spektrometrycznych, butle ze spronymi gazami z reduktorami i rotametrami, instalacja spronego powietrza z zainstalowanymi na niej urzdzeniami pomiarowymi, zaworami, pompy do tłoczenia cieczy z zainstalowanymi w układzie pomiarowym manometrami; stółz płyt pomiarowo-kontroln, narzdzia do pomiarów długoci i kta, np.: suwmiarki uniwersalne o rónej dokładnoci, wysokociomierze i głbokociomierze suwmiarkowe, ktomierze, mikrometry do pomiarów zewntrznych, rednicówki mikrometryczne, mikrometry do pomiarów gwintów, kół zbatych, rur, przyrzdy czujnikowe, sprawdziany, wzorniki, przyrzdy pomiarowe do pomiaru wielkoci elektrycznych, np.: mierniki uniwersalne, watomierze, amperomierze, woltomierze o rónej dokładnoci i zakresach pomiarowych, przyrzdy do pomiarów cinienia i natenia przepływu cieczy i gazów, np.: manometry, rotametry o rónej dokładnoci i zakresie pomiarowym, przyrzdy do pomiaru temperatury, np.: pirometry, miernik temperatury z lanc pomiarow, wskaniki ph, mierniki ph, areometry; c. wykaz materiałów, surowców, półfabrykatów i innych rodków niezbdnych w procesie przygotowane elementy do pomiarów długoci i kta, materiały wsadowe do pieca indukcyjnego lub oporowego, jednorazowe czujniki do pomiarów temperatury; d. biblioteczka zawodowa wyposaona w dokumentacj, instrukcje, normy, procedury, instrukcje obsługi, np.: urzdze do okrelania własnoci mechanicznych, mierników, normy dotyczce prowadzonych pomiarów i bada; e. wykaz rodków do udzielania pierwszej pomocy: f. wykaz rodków zapewniajcych przestrzeganie zasad ergonomii oraz bezpieczestwa sprzt przeciwpoarowy: ganica proszkowa. 4. Inne wymagania dotyczce wyposaenia pracowni/stanowiska, niezbdne dla potrzeb procesu kształcenia i egzaminowania: Obowizkowe s zajcia praktyczne w zakładach metalurgicznych na stanowisku obsługi wielkiego pieca, hali lejniczej wielkiego pieca, urzdzenia do cigłego odlewania, obsługi elektrolizera do otrzymywania metali ze stopionych soli, pieca łukowego. Na kadym z tych stanowisk ucze powinien odby kilku- lub kilkunastogodzinn praktyk obejmujc obsług tych urzdze. 11