Idź do Spis treści Przykładowy rozdział Skorowidz Katalog książek Katalog online Zamów drukowany katalog Twój koszyk Dodaj do koszyka Cennik i informacje Zamów informacje o nowościach Zamów cennik Czytelnia Fragmenty książek online Kontakt Helion SA ul. Kościuszki 1c 44-100 Gliwice tel. 32 230 98 63 e-mail: helion@helion.pl Helion 1991 2011 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Autor: Christopher Negus Tłumaczenie: Robert Górczyński ISBN: 978-83-246-3422-4 Tytuł oryginału: Linux Bible 2011 Edition: Boot up to Ubuntu, Fedora, KNOPPIX, Debian, opensuse, and 13 Other Distributions Format: 172 245, stron: 768 Opanuj możliwości najważniejszych dystrybucji Linuksa? Odkryj cały potencjał tego bezpłatnego systemu operacyjnego! Zainstaluj i optymalnie skonfiguruj bezpieczne środowisko pracy Opanuj zadania administracyjne i funkcje serwerowe Linuksa Wykorzystaj narzędzia programistyczne do tworzenia własnych aplikacji W tym roku upływa już dwadzieścia lat od dnia, kiedy fiński programista Linus Torvalds przedstawił światu swój stworzony hobbystycznie system operacyjny Linux. Niezwykłe możliwości i stabilność tego niekomercyjnego systemu, a przy tym ogromny entuzjazm i wsparcie społeczności całego świata gotowej do jego dalszego rozwijania, od samego początku budziły spory niepokój Microsoftu. Jak pokazał czas, obawy te okazały się słuszne? Linux wyrósł w końcu na największego i najsłynniejszego konkurenta komercyjnego systemu Windows, a przy tym na ulubieńca programistów i administratorów. Obecnie wiele giełd papierów wartościowych, telefonów komórkowych i serwerów internetowych z powodzeniem działa pod kontrolą tego bezpłatnego systemu operacyjnego. A dzięki utworzeniu i stałemu rozwojowi wielu rozmaitych dystrybucji Linux wyszedł poza kręgi specjalistów IT i dziś doskonale sprawdza się także na komputerach firmowych i osobistych. Słynny ekspert w dziedzinie Linuksa, Christopher Negus, poprowadzi Cię od zagadnień podstawowych, takich jak sposób rozpoczęcia pracy z wybraną przez Ciebie dystrybucją i poprawna konfiguracja środowiska pracy, do coraz trudniejszych, takich jak praca z grafiką, dokumentami i plikami multimedialnymi. Kolejne rozdziały przedstawiają szczegółowo wszelkie zadania administracyjne i potężne funkcje serwerowe Linuksa, a na koniec poznasz praktyczne interfejsy i narzędzia programistyczne pozwalające na tworzenie własnych aplikacji. Opanujesz zatem całą wiedzę niezbędną do właściwej instalacji, doskonałej konfiguracji i pełnego wykorzystania funkcjonalności Linuksa i jego najlepszych dystrybucji! Oto wybrane zagadnienia przedstawione w tej obszernej książce: rozpoczęcie pracy z system Linux i wybór odpowiedniej dystrybucji, konfigurowanie optymalnego środowiska pracy, aplikacje służące do obsługi poczty elektronicznej i przeglądania internetu, narzędzia do odtwarzania różnych plików multimedialnych, podstawowe narzędzia graficzne, polecenia i pliki administracyjne, dodawanie partycji, tworzenie systemów plików oraz montowanie systemów plików, konfiguracja połączeń przewodowych i bezprzewodowych z sieciami LAN oraz z internetem, techniki zabezpieczania systemów Linux, konfiguracja serwera WWW i uruchomianie serwera poczty, interfejsy oraz środowiska programistyczne, tworzenie własnych aplikacji za pomocą narzędzi programistycznych.
Spis tre ci O autorze... 19 O recenzencie... 20 Wprowadzenie... 21 Cz I Pierwsze kroki w systemie Linux... 27 Rozdzia 1. Rozpocz cie pracy z systemem Linux... 29 Pierwsze kroki...30 Czym jest system Linux?...31 Rozpocz cie przygody z systemem Linux...32 Rozpoczynamy!...32 Zrozumienie systemu Linux...37 Dlaczego Linux jest tak wyj tkowy?...40 Podsumowanie...42 Rozdzia 2. Konfiguracja doskona ego rodowiska Linux... 43 Rozpocz cie pracy w rodowisku Linux...45 Krok 1. Wybór komputera...45 Wybór sprz tu komputerowego...45 Wybór osprz tu sieciowego...46 Krok 2. Instalacja systemu Linux...47 Rozpocz cie pracy z Fedor...47 Przygotowanie do instalacji dodatkowego oprogramowania...48 Sprawdzanie dost pno ci oprogramowania...49 Krok 3. Konfiguracja systemu...51 Krok 4. Dodawanie aplikacji...53 Wybór aplikacji biurowych...54 Gry...55 Aplikacje multimedialne...56 Aplikacje internetowe...56 Inne aplikacje...57 Krok 5. Migracja z systemu Windows...58 Przeniesienie plików z systemu Windows do Linuksa...58 Podsumowanie...60
8 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Cz II rodowisko graficzne... 61 Rozdzia 3. Poznajemy rodowisko graficzne... 63 Zrozumienie rodowiska graficznego...63 Uruchamianie rodowiska graficznego...64 Uruchomienie w rodowisku graficznym...65 Uruchomienie w graficznym ekranie logowania...65 Uruchomienie w rodowisku tekstowym...67 Korzystanie ze rodowiska KDE...68 Korzystanie z pulpitu KDE...69 Zarz dzanie plikami za pomoc mened erów plików Dolphin i Konqueror...73 U ywanie mened era plików Dolphin...73 U ywanie mened era plików i przegl darki internetowej Konqueror...78 Zarz dzanie rodowiskiem KDE...81 Konfiguracja pulpitu...83 Korzystanie ze rodowiska GNOME...85 Korzystanie z mened era okien Metacity...87 Korzystanie z paneli GNOME...89 Korzystanie z mened era plików Nautilus...94 Efekty 3D za pomoc AIGLX...96 Zmiana ustawie rodowiska GNOME...99 Opuszczanie rodowiska GNOME...100 Konfiguracja rodowiska graficznego...101 Konfiguracja X...101 Wybór mened era okien...105 Wybór w asnego mened era okien...108 Dodatkowe informacje...109 Podsumowanie...109 Rozdzia 4. Poczta e-mail i przegl danie internetu... 111 Korzystanie z poczty elektronicznej...111 Wybór klienta poczty elektronicznej...112 Przeniesienie konta pocztowego z systemu Windows...114 Rozpocz cie pracy z poczt elektroniczn...115 Dostosowanie dzia ania klienta poczty...116 Poczta elektroniczna w programie Thunderbird...117 Zarz dzanie poczt elektroniczn w programie Evolution...124 Obs uga poczty elektronicznej za pomoc programu SeaMonkey Mail...127 Praca z tekstowymi klientami poczty...128 Wybór przegl darki internetowej...129 Poznanie pakietu SeaMonkey...130 Korzystanie z przegl darki Firefox...132 Konfiguracja przegl darki Firefox...133 Zabezpieczanie przegl darki Firefox...137 Wskazówki dotycz ce u ywania przegl darki Firefox...139 U ywanie kontrolek przegl darki Firefox...141 Usprawnienie przegl darki Firefox poprzez dodanie paska narz dziowego ustawie...141 Dodatkowe mo liwo ci przegl darki Firefox...143 Korzystanie z tekstowych przegl darek internetowych...144 Podsumowanie...146
Spis tre ci 9 Rozdzia 5. Odtwarzanie muzyki, wideo, przegl danie zdj i gry w Linuksie.. 147 Serwery multimedialne... 148 Odtwarzanie plików muzycznych i wideo za pomoc programu Totem... 149 Dodawanie obs ugi plików muzycznych i wideo do odtwarzacza Totem... 149 U ywanie programu Totem jako odtwarzacza filmów... 151 Odtwarzanie muzyki w Linuksie... 152 Odtwarzanie muzyki za pomoc programu Rhythmbox... 152 Odtwarzanie muzyki za pomoc XMMS... 154 Zarz dzanie muzyk w urz dzeniu ipod za pomoc gtkpod... 158 Nagrywanie i kopiowanie muzyki... 160 Tworzenie p yty CD Audio za pomoc polecenia cdrecord... 160 Zgrywanie p yt CD za pomoc narz dzia Grip... 161 Odtwarzanie wideo... 163 Analiza kodeków... 164 Ogl danie wideo za pomoc xine... 166 Praca z grafik... 169 Zarz dzanie grafik za pomoc programu Mened er zdj Shotwell... 169 Operacje na grafice za pomoc programu GIMP... 170 Przej cie zrzutu ekranu... 173 Gry w Linuksie... 173 Ogólny opis gier w Linuksie... 174 Wyszukiwanie gier dla Linuksa... 174 Sk d czerpa informacje o grach w Linuksie?... 176 Ogólny opis gier komercyjnych w Linuksie... 178 Korzystanie z oprogramowania Cedega... 179 Podsumowanie...180 Cz III Administracja systemem... 181 Rozdzia 6. Podstawowa administracja systemem... 183 Graficzne narz dzia administracyjne...184 Administracja za pomoc przegl darki internetowej...184 Administracja graficzna w ró nych dystrybucjach...186 Korzystanie z konta u ytkownika root...189 Uzyskanie uprawnie u ytkownika root z poziomu pow oki (polecenie su)...191 Nadanie ograniczonych uprawnie administracyjnych...192 Nadanie uprawnie administracyjnych za pomoc sudo...192 Zrozumienie polece administracyjnych, plików konfiguracyjnych oraz plików dzienników zdarze...194 Polecenia administracyjne...194 Administracyjne pliki konfiguracyjne...195 Pliki administracyjnych dzienników zdarze...200 Korzystanie z innych loginów administracyjnych...201 Podsumowanie...202 Rozdzia 7. Instalacja systemu Linux... 203 Wybór dystrybucji Linuksa...204 Pobieranie dystrybucji systemu Linux...205 Szukanie innej dystrybucji Linuksa...206 Zrozumienie w asnych potrzeb...207
10 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Pobieranie dystrybucji...208 Wypalanie dystrybucji na p ycie CD...209 Zagadnienia dotycz ce instalacji...209 Informacje dotycz ce posiadanej konfiguracji sprz towej...210 Uaktualnienie lub instalacja od pocz tku...211 Instalacja obok innego systemu operacyjnego...212 Instalacja Linuksa w rodowisku wirtualnym...213 Opcje procesu instalacji...214 Partycjonowanie dysku twardego...214 U ywanie programów uruchamiaj cych LILO i GRUB...224 Konfiguracja sieci...234 Konfiguracja innych funkcji administracyjnych...234 Podsumowanie...235 Rozdzia 8. Uruchamianie polece z poziomu pow oki... 237 Uruchamianie pow oki...238 U ywanie wiersza polece pow oki...239 U ywanie okna terminalu...239 U ywanie terminali wirtualnych...240 Wybór pow oki...241 U ywanie pow oki bash (i wcze niejszej sh)...241 U ywanie pow oki tcsh (i wcze niejszej csh)...242 U ywanie pow oki ash...242 U ywanie pow oki ksh...243 U ywanie pow oki zsh...243 Poznawanie pow oki...243 Sprawdzanie sesji logowania...244 Sprawdzanie katalogów oraz praw dost pu...244 Sprawdzanie aktywno ci systemu...247 Zako czenie pracy z pow ok...248 U ywanie pow oki w systemie Linux...249 Po o enie polece...251 Ponowne uruchamianie polece...253 czenie i dzielenie polece...258 Tworzenie w asnego rodowiska pow oki...261 Konfiguracja pow oki...262 Zarz dzanie procesami aktywnymi oraz dzia aj cymi w tle...267 Praca z systemem plików Linuksa...270 Tworzenie plików i katalogów...272 Przenoszenie, kopiowanie i usuwanie plików...279 U ywanie edytora tekstowego vi w Linuksie...280 Rozpocz cie pracy w edytorze vi...281 Poruszanie si po pliku...284 Wyszukiwanie tekstu...284 U ywanie liczb w poleceniach...285 Dalsze informacje na temat edytora vi...286 Podsumowanie...286
Spis tre ci 11 Rozdzia 9. Administracja systemem Linux... 287 Tworzenie kont u ytkowników...288 Dodawanie u ytkowników za pomoc polecenia useradd...288 Ustalanie ustawie domy lnych u ytkownika...292 Modyfikacja ustawie u ytkownika za pomoc polecenia usermod...293 Usuni cie u ytkownika za pomoc polecenia userdel...295 Konfiguracja sprz tu...295 Zarz dzanie wymiennym sprz tem komputerowym...296 Praca z wczytywanymi modu ami...299 Monitorowanie wydajno ci systemu...302 Zdalna administracja systemem...303 Podsumowanie...305 Rozdzia 10. Zarz dzanie dyskami oraz systemami plików... 307 Partycjonowanie dysku twardego...308 Montowanie systemów plików...310 Obs ugiwane systemy plików...311 Korzystanie z pliku fstab do zdefiniowania montowanych systemów plików...313 Korzystanie z polecenia mount do montowania systemów plików...315 Korzystanie z polecenia umount...316 Korzystanie z polecenia mkfs do utworzenia systemu plików...317 Dodawanie dysku twardego...318 Sprawdzanie ilo ci wolnego miejsca...321 Wy wietlanie dost pnej powierzchni dyskowej za pomoc polecenia df...321 Sprawdzanie zu ycia miejsca na dysku za pomoc polecenia du...322 Okre lanie zu ycia miejsca na dysku za pomoc polecenia find...323 Podsumowanie...323 Rozdzia 11. Konfiguracja sieci... 325 Nawi zywanie po czenia z sieci...326 Nawi zywanie po czenia komutowanego...326 Dost p szerokopasmowy dla pojedynczego komputera...327 Dost p szerokopasmowy dla wielu komputerów...328 czenie serwerów...330 Nawi zywanie po czenia za pomoc innego wyposa enia...332 Nawi zywanie po czenia z internetem za pomoc Ethernetu...333 Konfiguracja Ethernetu podczas instalacji systemu...333 Konfiguracja Ethernetu w rodowisku graficznym...334 U ywanie interfejsu graficznego narz dzia Konfiguracja sieci w Fedorze...335 Identyfikacja innych komputerów (w z y i DNS)...337 Zrozumienie po czenia z internetem...338 Nawi zywanie po czenia z internetem za pomoc po czenia komutowanego...340 Pobieranie informacji...341 Utworzenie po czenia komutowanego PPP...342 Tworzenie po czenia komutowanego za pomoc kreatora po czenia z internetem...342 Uruchamianie po czenia PPP...345 Uruchamianie po czenia PPP na danie...345 Sprawdzanie po czenia PPP...346 Nawi zywanie po czenia z internetem za pomoc sieci bezprzewodowej...348 Podsumowanie...349
12 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Rozdzia 12. U ywanie narz dzi sieciowych... 351 Narz dzia do przegl dania internetu...351 Transfer plików...353 Pobieranie plików za pomoc wget...353 Transfer plików za pomoc curl...355 Transfer plików za pomoc polece FTP...355 U ywanie narz dzi SSH do transferu plików...358 U ywanie narz dzi systemu Windows do transferu plików...359 Wspó dzielenie zdalnych katalogów...360 Wspó dzielenie zdalnych katalogów poprzez NFS...360 Wspó dzielenie zdalnych katalogów poprzez Samb...361 Wspó dzielenie zdalnych katalogów za pomoc SSHFS...364 Czat z przyjació mi poprzez IRC...365 U ywanie tekstowych klientów poczty...366 Zarz dzanie poczt e-mail za pomoc klienta mail...367 Zarz dzanie poczt za pomoc klienta mutt...368 Podsumowanie...369 Rozdzia 13. Bezpiecze stwo systemu Linux... 371 Lista kontrolna bezpiecze stwa Linuksa...372 Wyszukiwanie zasobów dotycz cych bezpiecze stwa danej dystrybucji...376 Wyszukiwanie ogólnych zasobów dotycz cych bezpiecze stwa...377 Bezpieczne korzystanie z Linuksa...377 U ywanie zabezpieczenia w postaci has a...377 Wybór dobrego has a...378 Korzystanie z pliku hase shadow...380 Korzystanie z plików dzienników zdarze...382 Rola demona syslogd...383 Przekierowanie komunikatów zdarze do serwera zdarze za pomoc syslogd...385 Zrozumienie komunikatów pliku dziennika zdarze...386 U ywanie narz dzi bezpiecznej pow oki...387 Uruchamianie us ugi ssh...387 U ywanie polece ssh, sftp i scp...388 U ywanie polece ssh, scp i sftp bez hase...389 Zabezpieczanie serwerów Linux...391 Nadzór dost pu do us ug za pomoc os on TCP...391 Zrozumienie techniki ataków...394 Ochrona przed atakami typu DoS...395 Ochrona przed rozproszonymi atakami typu DDoS...398 Ochrona przed atakami intruzów...402 Zabezpieczanie serwerów za pomoc SELinux...405 Ochrona serwerów sieciowych za pomoc certyfikatów i szyfrowania...406 U ywanie narz dzi bezpiecze stwa systemu Linux uruchamianego z no nika...416 Zalety zwi zane z bezpiecze stwem dystrybucji dzia aj cych z no nika...417 Korzystanie z narz dzia INSERT do wykrywania kodu typu rootkit...417 Podsumowanie...419
Spis tre ci 13 Rozdzia 14. Tworzenie u ytecznych skryptów pow oki... 421 Zrozumienie skryptów pow oki...422 Uruchamianie i usuwanie b dów ze skryptów pow oki...422 Zrozumienie zmiennych pow oki...423 Wykonywanie operacji arytmetycznych w skryptach pow oki...426 U ywanie konstrukcji programistycznych w skryptach pow oki...426 Pewne u yteczne programy zewn trzne...432 Wypróbowanie pewnych prostych skryptów pow oki...434 Podsumowanie...436 Cz IV Serwery w systemie Linux... 437 Rozdzia 15. Serwer WWW... 439 Komponenty serwera WWW (Apache, MySQL i PHP)...440 Apache...440 MySQL...440 PHP...441 Konfiguracja serwera WWW...442 Instalacja Apache...442 Instalacja PHP...443 Instalacja MySQL...444 Dzia anie serwera WWW...445 Edycja plików konfiguracyjnych serwera Apache...445 Dodawanie serwera wirtualnego do serwera Apache...448 Dane u ytkownika i ustawienie modu u UserDir...449 Instalacja aplikacji sieciowej Coppermine Photo Gallery...450 Rozwi zywanie problemów z serwerem WWW...453 B dy konfiguracyjne...453 B dy braku dost pu i wewn trzny b d serwera...456 Zabezpieczanie komunikacji internetowej za pomoc protoko ów SSL i TLS...457 Generowanie w asnych kluczy...458 Konfiguracja serwera Apache w celu obs ugi SSL i TLS...460 Podsumowanie...461 Rozdzia 16. Serwer poczty... 463 Wewn trzne dzia anie internetowego serwera poczty elektronicznej...464 Informacje o wykorzystanym systemie oraz oprogramowaniu...465 Przygotowanie systemu...466 Konfiguracja DNS dla dostawy bezpo redniej...467 Konfiguracja dla pobierania poczty z komputera pocztowego...468 Instalacja i konfiguracja oprogramowania serwera poczty...468 Instalacja pakietów Exim i Courier...468 Instalacja ClamAV i SpamAssassin...470 Testowanie i rozwi zywanie problemów...472 Sprawdzanie plików dzienników zdarze...472 Najcz ciej wyst puj ce b dy (i sposoby ich rozwi zywania)...473 Konfiguracja klientów poczty...476 Konfiguracja Fetchmail...476 Konfiguracja poczty web mail...477 Zabezpieczanie komunikacji za pomoc SSL i TLS...478 Podsumowanie...479
14 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Rozdzia 17. Serwer wydruku... 481 System CUPS...482 Konfiguracja drukarek...484 Administracja systemem CUPS za pomoc interfejsu przegl darki...484 U ywanie narz dzia konfiguracji drukarki...487 Praca z serwerem CUPS...495 Konfiguracja serwera CUPS (plik cupsd.conf)...495 Uruchamianie serwera CUPS...497 R czna konfiguracja opcji drukarki CUPS...497 Korzystanie z polece druku...499 Drukowanie za pomoc polecenia lpr...499 Wy wietlanie stanu za pomoc polecenia lpc...499 Usuwanie zada wydruku za pomoc polecenia lprm...500 Konfiguracja serwera wydruku...501 Konfiguracja drukarki wspó dzielonej CUPS...501 Konfiguracja drukarki wspó dzielonej Samba...503 Podsumowanie...505 Rozdzia 18. Serwer plików... 507 Konfiguracja serwera plików NFS...508 Pobieranie NFS...510 Wspó dzielenie systemów plików NFS...510 U ywanie systemów plików NFS...516 Odmontowanie systemów plików NFS...522 Inne operacje, które mo na wykona za pomoc NFS...522 Kwestie bezpiecze stwa zwi zane z NFS...523 Konfiguracja serwera plików Samba...524 Pobieranie i instalacja serwera Samba...526 Konfiguracja serwera Samba za pomoc narz dzia SWAT...526 Praca z plikami i poleceniami serwera Samba...537 U ywanie wspó dzielonych katalogów Samba...540 Rozwi zywanie problemów zwi zanych z serwerem Samba...541 Podsumowanie...544 Cz V Wybór i instalacja dystrybucji systemu Linux... 545 Rozdzia 19. Dystrybucja Ubuntu... 547 Ogólny opis Ubuntu...548 Wydania Ubuntu...548 Instalator Ubuntu...550 Ubuntu jako komputer biurkowy...551 Ubuntu jako serwer...552 Produkty uboczne Ubuntu...553 Wyzwania stoj ce przed Ubuntu...554 Instalacja dystrybucji Ubuntu...555 Rozpocz cie pracy z dystrybucj Ubuntu...559 Wypróbowanie rodowiska graficznego...560 Instalacja dodatkowego oprogramowania...561 Wi cej informacji na temat Ubuntu...563 Podsumowanie...564
Spis tre ci 15 Rozdzia 20. Dystrybucje Fedora i Red Hat Enterprise Linux... 565 Zag bianie si w funkcje...567 Instalator Red Hat (Anaconda)...567 Produkty pochodne, zestawy instalacyjne i p yty typu live CD...568 Oprogramowanie w formacie RPM Package Management...569 Najnowsze technologie rodowiska graficznego...570 Narz dzia do konfiguracji systemu...571 Poznanie dystrybucji Red Hat Enterprise Linux...571 Red Hat Network i serwery Satellite...572 Red Hat Enterprise Virtualization...572 Przetwarzanie w chmurach i Red Hat...572 Poznanie dystrybucji Fedora...573 Wzrastaj ca spo eczno wspieraj ca Fedor...573 Do czenie do grup SIG Fedory...574 Fora i listy dyskusyjne...575 Instalacja systemu Fedora...575 Rozpocz cie instalacji...575 Uruchomienie narz dzia Agent instalacji...578 Podsumowanie...579 Rozdzia 21. Dystrybucja Debian GNU/Linux... 581 Opis systemu Debian GNU/Linux...582 Pakiety Debiana...582 Narz dzia Debiana do zarz dzania pakietami...583 Wydania Debiana...585 Uzyskanie pomocy w Debianie...586 Instalacja systemu Debian GNU/Linux...586 Wymagania sprz towe oraz planowanie instalacji...587 Uruchomienie instalatora...588 Zarz dzanie systemem Debian...592 Konfiguracja po cze sieciowych...592 Zarz dzanie pakietami za pomoc narz dzia APT...596 Zarz dzanie pakietami za pomoc narz dzia dpkg...600 Instalacja zestawów pakietów (zada ) za pomoc narz dzia tasksel...602 Alternatywy, zmiany i uniewa nienia...603 Zarz dzanie konfiguracj pakietu za pomoc narz dzia debconf...605 Podsumowanie...605 Rozdzia 22. Dystrybucje SUSE Linux i opensuse Linux... 607 Zrozumienie systemów SUSE Linux Enterprise i opensuse...608 Zawarto systemu SUSE...609 Instalacja i konfiguracja za pomoc narz dzia YaST...610 Zarz dzanie pakietami RPM...613 Automatyczne uaktualnienie oprogramowania...614 Instalacja systemu opensuse...614 Rozpocz cie pracy z systemem SUSE...616 Podsumowanie...617
16 Linux. Biblia. Ubuntu, Fedora, Debian i 15 innych dystrybucji Rozdzia 23. Dystrybucja PCLinuxOS... 619 Rozpocz cie pracy z PCLinuxOS...620 Poznajemy system PCLinuxOS...620 Instalacja dodatkowych aplikacji...621 Instalacja systemu PCLinuxOS...623 Rozpocz cie instalacji...623 Konfiguracja po instalacji...625 Remastering systemu PCLinuxOS...625 Podsumowanie...626 Rozdzia 24. Dystrybucje systemu Linux dzia aj ce z no nika... 627 Ogólny opis dystrybucji Linuksa dzia aj cych z no nika...629 Wybór dystrybucji Linuksa dzia aj cej z no nika...630 Zrozumienie systemu KNOPPIX...631 Prezentacja systemu Linux z p yty live CD...637 Dystrybucje ratunkowe oraz zwi zane z bezpiecze stwem...639 Dystrybucje demonstracyjne...644 Dystrybucje multimedialne...644 Prostsze rodowiska graficzne...647 Dystrybucje startowe do specjalnych celów...651 Dostosowanie do w asnych potrzeb dystrybucji dzia aj cej z no nika...652 Utworzenie p yty live CD za pomoc Fedory...654 Podsumowanie...655 Cz VI Programowanie w systemie Linux... 657 Rozdzia 25. Programowanie rodowisk i interfejsów... 659 Zrozumienie rodowiska programistycznego...660 Korzystanie ze rodowisk programistycznych Linuksa...660 rodowisko programistyczne w Linuksie...661 Graficzne rodowiska programistyczne...670 Tekstowe rodowisko programowania...675 Interfejsy programowe Linuksa...677 Tworzenie interfejsów tekstowych...677 Tworzenie interfejsów graficznych...683 Interfejs programowania aplikacji (API)...685 Podsumowanie...689 Rozdzia 26. Narz dzia i dodatki programistyczne... 691 Dobrze zaopatrzony pakiet narz dziowy...691 Korzystanie z kompilatora GCC...693 Kompilacja wielu plików kodu ród owego...694 Opcje kompilatora GCC...697 Automatyzacja kompilacji za pomoc make...698 Biblioteki narz dziowe...701 Polecenie nm...702 Polecenie ar...703 Polecenie ldd...704 Polecenie ldconfig...704 Zmienne rodowiskowe i pliki konfiguracyjne...705
Spis tre ci 17 Kontrola kodu ród owego...705 Kontrola kodu ród owego za pomoc RCS...706 Kontrola kodu ród owego za pomoc CVS...709 Usuwanie b dów za pomoc debuggera GNU...713 Uruchamianie narz dzia GDB...714 Przegl danie kodu w debuggerze...716 Analiza danych...717 Ustawianie punktów kontrolnych...719 Praca z kodem ród owym...720 Podsumowanie...721 Dodatki... 723 Dodatek A No niki... 725 Dystrybucje Linuksa na p ycie DVD...725 Fedora Linux...726 KNOPPIX Linux...726 Slackware Linux...726 Ubuntu Linux...727 AntiX Linux...727 BackTrack 3 Linux Security Suite...727 Gentoo Linux...727 opensuse Linux...728 PCLinuxOS...728 Inside Security Rescue Toolkit...728 Puppy Linux...729 Debian GNU/Linux...729 Damn Small Linux...729 SystemRescueCd...730 Coyote Linux...730 Tiny Core Linux...730 SLAX...730 CentOS...731 Tworzenie p yty CD lub DVD z systemem Linux...731 Pobieranie kodu ród owego...733 Dodatek B Powszechna Licencja Publiczna... 735 Skorowidz... 741
Rozdzia 2. Konfiguracja doskona ego rodowiska Linux W tym rozdziale: Komputer dla systemu Linux. Instalacja systemu Linux. Konfiguracja rodowiska pracy. Dodawanie aplikacji do systemu. Migracja z systemu Windows. Przed porzuceniem systemu Windows lub Mac na rzecz Linuksa jako podstawowego systemu biurowego w pierwszej kolejno ci trzeba si upewni o mo liwo ci instalacji wszystkich wymaganych aplikacji. Oznacza to konieczno sprawdzenia: mo liwo ci uruchamiania aplikacji potrzebnych do wykonywania pracy, odtwarzania plików multimedialnych, a tak e przeprowadzania komunikacji poprzez internet; mo liwo ci przeniesienia pracy oraz wszystkich elementów potrzebnych do jej wykonywania (dokumenty, pliki muzyczne, arkusze kalkulacyjne itd.) ze starego systemu do nowo zainstalowanego Linuksa. Otrzymanie doskona ego rodowiska pracy w Linuksie wymaga w o enia nieco wysi ku. Dzi ki wykorzystaniu podstawowej instalacji systemu Linux, po czenia z internetem oraz informacji zawartych w niniejszej ksi ce Czytelnik powinien by w stanie skonfigurowa system w sposób podobny do posiadanej wcze niej instalacji Windows b d Mac, a pod niektórymi wzgl dami otrzyma nawet znacznie lepsze rodowisko pracy. W tym rozdziale zostanie dok adnie omówiony proces instalacji systemu Linux oraz jego konfiguracji, dzi ki czemu proces migracji do Linuksa powinien by maksymalnie atwy. Proces b dzie przedstawiony na przyk adzie konkretnej dystrybucji systemu Linux. Czytelnik pozna kolejne kroki prowadz ce do otrzymania wygodnego systemu biurowego, a tak e sugerowane sposoby jego optymalizacji.
44 Cz I Pierwsze kroki w systemie Linux Informacje przedstawione w rozdziale pochodz z wielu róde, w tym tak e z dokumentu The Perfect Desktop znajduj cego si na witrynie http://howtoforge.com. Wprawdzie w rozdziale skoncentrowano si na Fedorze, ale na wymienionej witrynie znajduj si równie odpowiednie dokumenty przeznaczone m.in. dla dystrybucji Ubuntu, PCLinuxOS oraz innych. Poniewa cz oprogramowania przedstawiona w rozdziale oraz wymienionych dokumentach zawiera elementy, które nie s w pe ni wolne, nale y zapozna si z ramk Wykraczaj c poza wolne oprogramowanie, zawieraj c informacje na temat tych elementów. Wykraczaj c poza wolne oprogramowanie Za ka dym razem podczas dodawania oprogramowania do systemu nale y sobie zada pytanie dotycz ce jako ci, bezpiecze stwa oraz licencji danego oprogramowania. Z o liwe oprogramowanie mo e pozwoli z ym ludziom na uzyskanie dost pu do komputera u ytkownika. Z kolei kiepsko utworzone oprogramowanie mo e znacznie obni y wydajno dzia ania systemu. Natomiast oprogramowanie zawieraj ce elementy, które nie s w pe ni wolne (kod w asno ciowy b d opatentowane pomys y), mo e narazi u ytkownika na problemy z prawem. Ograniczenie si do oprogramowania dostarczanego wraz z dystrybucj systemu Linux, które zosta o szczegó owo sprawdzone pod wzgl dem jako ci i licencji (jak ma to miejsce w przypadku oprogramowania dostarczanego w ramach projektu Fedora), to najlepszy sposób zachowania bezpiecze stwa i sprawnie funkcjonuj cego systemu. Warto w tym miejscu przypomnie, e wykroczenie poza wymienione bezpieczne granice mo e si wi za z ryzykiem. Przedstawione w tym miejscu wskazówki maj jedynie charakter informacyjny. Podczas omawiania oprogramowania, które Czytelnik mo e chcie instalowa w systemie Linux, autor b dzie zwraca uwag, je li oprogramowanie nie b dzie w pe ni wolne. Tego rodzaju oprogramowanie mo e zalicza si do wielu kategorii, mi dzy innymi: Chronione patentami wprawdzie cz oprogramowania zosta a w ca o ci ponownie utworzona jako wolne oprogramowanie, to jednak pewna osoba b d firma mog a opatentowa jakie koncepcje zastosowane w danym oprogramowaniu. Na przyk ad dost pne jest wolne oprogramowanie pozwalaj ce na odtwarzanie plików audio w formacie MP3, ale firma pobiera op aty zwi zane z patentem dotycz cym kodeka MP3. Bezp atne, ale nie wolne podstawowe za o enia oprogramowania open source obejmuj mo liwo przegl dania, modyfikowania i bezp atnego rozpowszechniania kodu ród owego. Wyst puje jednak kod w asno ciowy, na przyk ad pozwalaj cy na odtwarzania plików Flash lub odczyt dokumentów PDF firmy Adobe, który pozostaje bezp atny, cho z ograniczeniami w innych obszarach. Aplikacje w asno ciowe u ytkownik móg zakupi program dzia aj cy w systemie Windows i stwierdzi, e ta aplikacja jest mu niezb dna do pracy w nowym rodowisku Linuksa. Je eli nie mo na znale odpowiednika tego programu dla systemu Linux, aplikacj t bardzo cz sto mo na uruchomi za pomoc oprogramowania wine (dostarczaj cego rodowiska pozwalaj cego na u ywanie aplikacji Windows) lub poprzez uruchomienie pe nego systemu Windows dzi ki mo liwo ci wirtualizacji systemu operacyjnego w Linuksie. Jednak mo liwo uruchamiania danej aplikacji w systemie Linux mo e by nieobs ugiwana (lub nawet nielegalna), wi c u ytkownik nie b dzie móg modyfikowa b d rozprowadza tej aplikacji. Kiedy tego rodzaju zagro enia pojawi si podczas przedstawiania materia u, Czytelnik zostanie poinformowany o ryzyku zwi zanym z u ywaniem oprogramowania, które nie jest w pe ni wolne; zostan tak e wskazane ewentualne rozwi zania.
Rozdzia 2. Konfiguracja doskona ego rodowiska Linux 45 Rozpocz cie pracy w rodowisku Linux Warto pami ta o jednym: je eli Czytelnik nie b dzie potrafi skonfigurowa Linuksa podobnie jak u ywanego obecnie systemu Windows lub Mac, to prawdopodobnie nie b dzie w stanie u ywa systemu Linux do codziennej pracy. Z tego powodu w tym rozdziale zostan przedstawione krok po kroku procesy tworzenia doskona ego rodowiska do pracy w Linuksie. Nie ka de oprogramowanie i nie wszystkie ustawienia rodowiska b d od razu doskonale dopasowane do wymaga u ytkownika. Jednak dzi ki omówieniu dost pnych opcji w zakresie dodawania aplikacji, optymalizacji systemu i przeniesienia danych (dokumentów, plików muzycznych itd.) do systemu Linux Czytelnik nie powinien t skni za poprzednim systemem operacyjnym. Wprawdzie w ksi ce jest wielokrotnie podkre lana wolno wyboru systemu Linux i sposobu jego u ywania, to jednak procedura tworzenia doskona ego rodowiska zostanie przedstawiona na przyk adzie konkretnej dystrybucji Linuksa. Nast pnie, maj c opanowane podstawy przedstawione w tym rozdziale, Czytelnik b dzie móg zastosowa informacje znajduj ce si w pozosta ej cz ci ksi ki do dowolnie wybranej dystrybucji. Aby utworzy rodowisko omówione w tym rozdziale, b dzie potrzebny komputer po- czony z internetem. Nast pnie Czytelnik zainstaluje dystrybucj Fedora znajduj c si na p ycie DVD do czonej do ksi ki. Je eli jednak Czytelnik chce rozpocz przygod z Linuksem, u ywaj c innej dystrybucji, wówczas mo e zainstalowa inny system Linux (lista dystrybucji do czonych do ksi ki znajduje si w dodatku A). W wielu przypadkach informacje znajduj ce si w tym rozdziale mo na wykorzysta do otrzymania tych samych wyników w innej dystrybucji. Krok 1. Wybór komputera Dystrybucje systemu Linux (w tym wiele do czonych do niniejszej ksi ki) mog dzia a na niemal dowolnym komputerze, pocz wszy od wyposa onego w procesor 486 a po najnowsze serwery klasy przemys owej. Jednak w celu uzyskania najlepszych wyników zalecane jest u ycie komputera PC o nieco wi kszych mo liwo ciach. Wybór sprz tu komputerowego W tabeli 2.1 wymieniono zalecenia dotycz ce komputera, na którym ma by zainstalowana dystrybucja Fedora znajduj ca si na p ycie DVD do czonej do ksi ki. W zale no ci od przeznaczenia systemu Linux mo e wyst pi potrzeba u ycia dodatkowego sprz tu komputerowego. Przyk adowo u ytkownik mo e chcie doda kamer internetow, skaner, g o niki, drukark lub zewn trzn pami masow. Jednak komponentem, którego dodanie wi e si z najwi kszym wyzwaniem, jest karta sieci bezprzewodowej.
46 Cz I Pierwsze kroki w systemie Linux Tabela 2.1. Wybór komputera dla dystrybucji Fedora Wymaganie Procesor Pami Pami masowa Opis Nale y wybra procesor minimum Pentium Pro 400 MHz. Wprawdzie to minimum, ale do wygodnej pracy zalecany jest procesor pracuj cy z cz stotliwo ci co najmniej 1 GHz. Na p ycie znajduj si 32-bitowe wersje systemów Linux, ale one dzia aj równie z procesorami 64-bitowymi. (64-bitowe wersje dystrybucji mo na pobra samemu z witryn producentów dystrybucji). Minimalna zalecana ilo pami ci RAM to 512 MB, ale niektóre wi ksze aplikacje nie dzia aj zbyt dobrze w komputerze wyposa onym w mniej ni 1 GB pami ci RAM. Aplikacje s u ce do takich zada, jak edycja wideo lub projektowanie CAD/CAM, mog wymaga jeszcze wi cej pami ci RAM. (Obecnie komputer u ywany przez zaawansowanego u ytkownika posiada przeci tnie od 2 do 4 GB pami ci RAM). Zalecane jest przygotowanie przynajmniej 5 GB wolnej pami ci na dysku (im wi cej, tym lepiej). Aby uzyska tak ilo pami ci masowej, komputer: nie powinien posiada zainstalowanego systemu operacyjnego (b d zawiera system przeznaczony do usuni cia) lub posiada wolne miejsce na dysku twardym, które nie jest u ywane przez inny system operacyjny (nie chodzi tutaj o wolne miejsce w partycji Windows to musi by miejsce, które nie jest przypisane adnej partycji), lub posiada port USB, do którego mo na pod czy nap d pami ci masowej USB. Na potrzeby Linuksa mo na zakupi pendrive USB o pojemno ci 8 lub 16 GB. (W przypadku takiego rozwi zania przygotowany nap d USB b dzie mo na pó niej wykorzystywa do uruchamiania niemal ka dego komputera wyposa onego w port USB. Wprawdzie taki system b dzie dzia a wolniej od zainstalowanego na dysku twardym, ale i tak szybciej od uruchomionego z p yty live CD). Inny osprz t Potrzebne b d nap d DVD i karta sieciowa. Komputer musi umo liwia rozruch z p yty DVD, a kart sieciow nale y po czy z internetem. Ponadto, cho system Linux mo e dzia a bez wymienionych dalej komponentów, to jednak przedstawiona tutaj procedura zak ada u ycie klawiatury, monitora i myszy. Wybór osprz tu sieciowego Po przygotowaniu komputera przeznaczonego dla Linuksa trzeba si upewni o dost pno- ci po czenia z internetem. Po czenie przewodowe niemal zawsze i bez adnych problemów dzia a od razu. Gorzej jest jednak w przypadku kart sieci bezprzewodowych. Pewne karty sieci bezprzewodowej dzia aj od razu w Linuksie. Przyk adowo sterowniki kart sieci bezprzewodowej dla Linuksa s umieszczone w Fedorze oraz innych dystrybucjach. Niektóre mog wymaga uaktualnienia oprogramowania firmware, natomiast inne b d u ywa sterowników dostarczonych z systemem. Karty sieci bezprzewodowej Intel IPW to przyk ady kart wymagaj cych do prawid owego dzia ania uaktualnienia oprogramowania firmware. Kilka wyda wstecz wydawcy Fedory, Ubuntu oraz kilku innych dystrybucji ugi li si i do czyli oprogramowanie firmware przeznaczone dla kart sieci bezprzewodowych Intel IPW.
Rozdzia 2. Konfiguracja doskona ego rodowiska Linux 47 Je eli posiadana przez Czytelnika karta sieci bezprzewodowej nie dzia a, czasami warto oszcz dzi sobie problemów i zaopatrzy si w kart, która jest bezproblemowo obs ugiwana przez system Linux. Wi cej informacji na temat kart sieci bezprzewodowych obs ugiwanych w Linuksie mo na znale na stronie http://linux-wless.passys.nl/query_alles.php. W celu zmuszenia do prawid owego dzia ania karty sieci bezprzewodowej, która nie jest obs ugiwana w Linuksie, przydatne mog si okaza dwa projekty. Pierwszy z nich to Linuxant DriverLoader (http://www.linuxant.com/driverloader) przeznaczony dla kart nieposiadaj cych wymaganego firmware. Natomiast drugi, NDISwrapper (http://sourceforge.net), zawiera informacje o sposobach u ycia sterowników Windows w systemie Linux. Krok 2. Instalacja systemu Linux Na p ycie DVD do czonej do ksi ki znajduje si wiele dystrybucji systemu Linux, mi dzy innymi pe ne wersje Fedory, Ubuntu, PCLinuxOS oraz inne. L ejsze dystrybucje Linuksa to mi dzy innymi Damn Small Linux, Puppy Linux oraz SLAX. W przedstawionej poni ej procedurze wykorzystano dystrybucj Fedora. Istnieje wiele powodów, dla których w omawianym przyk adzie u yto dystrybucji Fedora. Oprogramowanie znajduj ce si w Fedorze zosta o dok adnie sprawdzone i mo na je dalej rozpowszechnia. A zatem jedynie od u ytkownika zale y, czy w systemie zostanie zainstalowane jakiekolwiek oprogramowanie, które nie jest w pe ni wolne. Ponadto Fedora zosta a opracowana na bazie Red Hat Enterprise Linux, czyli najpopularniejszego na wiecie systemu Linux o jako ci przemys owej. Dlatego te umiej tno ci nabyte podczas pracy z Fedor mo na bardzo atwo wykorzysta w pó niejszym okresie, na przyk ad w pracy na stanowisku profesjonalnego programisty oprogramowania, analityka systemów b d administratora systemów. Rozpocz cie pracy z Fedor Poni ej wymieniono podstawowe kroki pozwalaj ce na instalacj Fedory na dysku twardym komputera, jak równie kilka operacji przygotowuj cych system do dodawania oprogramowania w dalszej cz ci ca ego procesu: 1. Przygotowanie sprz tu komputerowego. W pierwszej kolejno ci nale y zaopatrzy si w komputer, wskazówki na temat jego parametrów przedstawiono w tabeli 2.1. 2. Rozpocz cie instalacji. Do nap du DVD trzeba w o y p yt DVD do czon do ksi ki, a nast pnie ponownie uruchomi komputer. Na wy wietlonym ekranie rozruchowym trzeba wybra opcj fedora. 3. Przeprowadzenie instalacji. Nast pnie, korzystaj c z informacji przedstawionych w rozdziale 20., nale y zainstalowa system Fedora, uruchomi ponownie komputer po instalacji, przeprowadzi procedur pierwszego uruchomienia i po raz pierwszy zalogowa si do systemu. (Nie wolno zapomnie hase utworzonych dla u ytkownika root oraz zwyk ego u ytkownika przeznaczonego do codziennej pracy z systemem).
48 Cz I Pierwsze kroki w systemie Linux 4. Konfiguracja po czenia z internetem. W przypadku przewodowego po czenia z internetem u ytkownik mo e ju mie skonfigurowane po czenie z internetem. Aby to sprawdzi, trzeba uruchomi przegl dark internetow Firefox i spróbowa odwiedzi dowoln witryn. W celu nawi zania po czenia z sieci bezprzewodow nale y klikn ikon mened era sieci wy wietlan w górnym panelu i wybra sie. Je eli adna z wymienionych metod nie dzia a, trzeba przej do rozdzia u 11., w którym przedstawiono informacje dotycz ce konfiguracji interfejsów sieciowych. 5. Aktualizacja systemu. W systemie nale y wybra opcj System/Administracja/ Aktualizacja oprogramowania. (Warto zwróci uwag na podawan ilo wolnego miejsca wymaganego do przeprowadzenia aktualizacji i upewni si, e si j posiada). Klikni cie przycisku Zainstaluj aktualizacje spowoduje rozpocz cie pobierania pakietów i ich instalacj. Przygotowanie do instalacji dodatkowego oprogramowania Repozytorium Fedory zawiera jedynie to oprogramowanie, które jest w pe ni wolne i mo e by bez problemów rozpowszechniane. Jednak w pewnych sytuacjach mo e wyst pi konieczno wykroczenia poza repozytorium Fedory. Wcze niej nale y dok adnie zrozumie, czym s repozytoria firm trzecich: w porównaniu do repozytoriów Fedory charakteryzuj si mniej cis ymi wymaganiami w zakresie rozpowszechniania i wykorzystywania patentów; mog wprowadza pewne konflikty mi dzy oprogramowaniem; mog zawiera oprogramowanie, które nie jest w pe ni open source, ale pozostaje bezp atne do u ytku osobistego, a jego rozpowszechnianie mo e by niemo liwe; mo e spowolni proces instalacji wszystkich pakietów (poniewa metadane s pobierane dla ka dego u ywanego repozytorium). Z wymienionych powodów autor odradza w czanie jakichkolwiek repozytoriów dodatkowych lub w czenie jedynie repozytorium RPM Fusion. Wspomniane repozytorium RPM Fusion to po czenie kilku popularnych repozytoriów firm trzecich dla Fedory (Freshrpms, Livna.org oraz Dribble). Wi cej informacji na temat tego repozytorium mo na znale w dokumencie FAQ (http://rpmfusion.org/faq). Procedura w czenia wymienionego repozytorium przedstawia si nast puj co: 1. Pierwszy krok to uruchomienie narz dzia Terminal. 2. Teraz trzeba wyda polecenie su- i poda has o u ytkownika root. 3. Nast pnie nale y poda poni sze polecenie (poniewa jest zbyt d ugie, aby zmie ci o si w jednym wierszu, musia o zosta podzielone na dwa; nale y si upewni, e zosta o wprowadzone bez adnych spacji mi dzy wierszami): # rpm -Uvh http://download1.rpmfusion.org/free/fedora/ rpmfusion-free-release-stable.noarch.rpm
Rozdzia 2. Konfiguracja doskona ego rodowiska Linux 49 Repozytorium RPM Fusion zawiera takie elementy, jak na przyk ad kodeki wymagane do odtwarzania plików multimedialnych w wielu popularnych formatach. W czenie repozytorium nast puje po wydaniu poni szego polecenia (ponownie jest to pojedyncze polecenie, które nie zmie ci o si w jednym wierszu, a mi dzy wierszami nie ma adnej spacji): # rpm -Uhv http://download1.rpmfusion.org/nonfree/fedora/ rpmfusion-nonfree-release-stable.noarch.rpm Wi kszo innych repozytoriów firm trzecich mo e zawiera oprogramowanie interesuj ce Czytelnika, ale niezaliczaj ce si do kategorii open source. W czanie tego rodzaju repozytoriów zostanie przedstawione w dalszej cz ci rozdzia u, gdy Czytelnik dowie si, jak doda repozytorium Skype i oprogramowanie firmy Adobe. Sprawdzanie dost pno ci oprogramowania Rysunek 2.1. Sprawdzanie repozytoriów u ywanych przez Fedor Gdy repozytoria zosta y ju zdefiniowane i s dost pne, istnieje mo liwo wy wietlenia dost pnych pakietów oprogramowania oraz wybrania tych, które maj zosta zainstalowane. Z menu System/Administracja nale y wybra opcj Dodaj/usu oprogramowanie. Na ekranie zostanie wy wietlone okno pozwalaj ce na dodawanie i usuwanie oprogramowania. W wy wietlonym oknie trzeba wybra opcj System/ ród a oprogramowania. Na rysunku 2.1 pokazano przyk adowe okno ród a oprogramowania. Na rysunku wida, e w czone jest podstawowe repozytorium Fedora oraz Fedora Updates. Ponadto w czone s równie repozytoria RPM Fusion (zarówno Free, jak i Nonfree). Repozytoria Updates zawieraj pakiety oprogramowania, które zosta o uaktualnione od chwili pierwszego wydania danej wersji Fedory. Na tym etapie system Linux powinien by gotowy do przeprowadzenia optymalizacji systemu oraz instalacji wymaganego oprogramowania dodatkowego z repozytoriów Fedory. Jednak przed przej ciem do tych zada warto po wi ci chwil na zapoznanie si