dotyczących nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy.

STAN PRAWORZĄDNOŚCI W STOSUNKACH PRACY W 2001 r. przeprowadzono 134 kontrole w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy. Do najczęściej ujawnianych nieprawidłowości należały: niewłaściwe prowadzenie akt osobowych (nieprawidłowości stwierdzono w 79 zakładach i dotyczyły one 648 pracowników), nie zamieszczanie w świadectwach pracy informacji wymaganych przepisami prawa pracy (nieprawidłowości stwierdzono w 55 zakładach i dotyczyły one 192 pracowników), niewłaściwa treść umowy zawartej na czas określony (nieprawidłowości stwierdzono w 32 zakładach i dotyczyły one 100 pracowników) oraz na czas nieokreślony (nieprawidłowości stwierdzono w 29 zakładach i dotyczyły one 146 pracowników), nie wydanie pracownikom, z którymi stosunek pracy ustał, świadectwa pracy w obowiązującym terminie (nieprawidłowości stwierdzono w 34 zakładach i dotyczyły one 77 pracowników). Do zasadniczych przyczyn naruszenia przepisów prawa pracy należy zaliczyć brak dostatecznej znajomości przepisów w zakresie nawiązywania i rozwiązywania umów o pracę wśród pracodawców i osób zajmujących się sprawami kadrowymi. Warta podkreślenia jest również opinia niektórych pracodawców zatrudniających małą liczbę pracowników, którzy skarżą się na dużą ilość przepisów w tym zakresie, zbyt formalne i drobiazgowe wymogi dotyczące prowadzenia akt osobowych oraz trudności interpretacyjne niektórych przepisów. W wyniku przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy skierowali do pracodawców 130 wystąpień zawierających 862 wnioski. W stosunku do winnych naruszeń prawa pracy sporządzono 15 wniosków do kolegium ds. wykroczeń, a 19 osoby ukarano mandatami na łączną kwotę 5.850 zł. W roku 2001 przeprowadzono 61 kontroli przestrzegania przepisów o ochronie pracy kobiet. W zakładach tych zatrudnionych było ponad 7,5 tys. pracowników, w tym blisko 4,6 tys. kobiet. Wyniki kontroli wskazują, że nadal występują naruszenia przepisów w tym zakresie. Różnego rodzaju nieprawidłowości zostały ujawnione w 49 zakładach (80,3% ogółu, w których kontrolowano ten temat). Najczęściej stwierdzaną nieprawidłowością było niedopełnienie przez pracodawców obowiązku opracowania zgodnego z przepisami wykazu prac wzbronionych kobietom. Niepokojącym zjawiskiem, w porównaniu do lat poprzednich, jest ujawnianie przypadków zatrudniania kobiet przy pracach wzbronionych. Mimo, że rozmiar

nieprawidłowości nie jest duży, musi on budzić zaniepokojenie. Większość naruszeń przepisów miała charakter indywidualny, a stwierdzone uchybienia wynikały głównie z nieznajomości przepisów prawa pracy przez pracodawców oraz niewłaściwej organizacji pracy. Dotyczyło to w szczególności zagadnień związanych ze szczególną ochroną kobiet w ciąży i w okresie wychowywania dziecka. W wyniku przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy wydali 16 decyzji nakazowych, w tym 5 decyzji skierowania 60 pracownic do innych robót. Do pracodawców skierowano 42 wystąpienia zawierające 90 wniosków. W stosunku do winnych naruszeń prawa pracy sporządzono 6 wniosków do kolegium ds. wykroczeń, a 3 osoby ukarano mandatami na łączną kwotę 800 zł. W roku 2001 w ramach kontroli tematycznych skontrolowano 187 pracodawców w zakresie przestrzegania przepisów przy wypłacaniu wynagrodzeń i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy. W wyniku działań podjętych przez inspektorów pracodawcy wypłacili blisko 8,3 tys. pracownikom należne im świadczenia w wysokości blisko 6,25 mln zł. Najwięcej nieprawidłowości, podobnie jak i w latach poprzednich, wynikało z : nie wypłacenia lub nieterminowego wypłacenia wynagrodzeń, nie wypłacenia lub obniżenia wynagrodzenia i dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, nie wypłacenia lub obniżenia odpraw emerytalno - rentowych, nie wypłacenia lub obniżenia nagród jubileuszowych, nie wypłacenia lub obniżenia dodatku za pracę w warunkach szkodliwych. Inspektorzy pracy pomimo podjętych czynności nie wyegzekwowali dla blisko 12,7 tys. pracowników należnych im wynagrodzeń i świadczeń w wysokości blisko 15,7 mln zł. Przyczyną tego stanu rzeczy była w większości przypadków zła kondycja finansowa pracodawców. Świadczenia te mają szansę być zaspokojone dopiero w trybie postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego. W tej sytuacji niepokój budzą sygnały dochodzące od syndyków masy upadłościowej o dużych opóźnieniach w otrzymywaniu środków finansowych na wypłaty z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Spowodowane to jest brakiem środków również i w tym Funduszu. W związku z ujawnionymi nieprawidłowościami inspektorzy pracy skierowali do pracodawców 168 wystąpień zawierających 770 wniosków oraz 41 nakazów. Za stwierdzone wykroczenia przeciwko prawom pracownika ukarano 56 osób mandatami na łączną kwotę 20.100 zł. oraz skierowano 67 wniosków do kolegiów ds. wykroczeń. Kontrole przestrzegania przepisów o czasie pracy przeprowadzone zostały w 58 zakładach, w których zatrudnionych było blisko 8,0 tys. pracowników, w tym ponad 3,1 tys. kobiet. Tylko w 2 zakładach nie stwierdzono nieprawidłowości z tego zakresu. Do najczęściej ujawnianych uchybień należały: nierzetelna ewidencja czasu pracy, zatrudnianie pracowników powyżej dopuszczalnego limitu godzin nadliczbowych, nie

udzielanie dni dodatkowo wolnych od pracy oraz zatrudnianie w niedziele i święta z naruszeniem przepisów prawa pracy. Główną przyczyną naruszania przepisów o czasie pracy było dążenie pracodawców do minimalizowania kosztów prowadzenia działalności. Stąd też zatrudnianie pracowników w godzinach nadliczbowych ponad ustalone limity, w niedziele oraz dni dodatkowe wolne od pracy. Nie rekompensowanie dniem wolnym pracy świadczonej w dni dodatkowo wolne od pracy i niedziele niejednokrotnie miało miejsce na skutek presji pracowników, którzy wyrażali chęć wykonywania powierzonych im zadań w takie dni, z zastrzeżeniem przyznania za to dodatkowego wynagrodzenia. Niepełne ewidencjonowanie czasu pracy było najczęściej spowodowane korzystaniem przez pracodawców z wzorów kart czasu pracy nie uwzględniających obowiązujących wymogów w tym zakresie. W wyniku przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy skierowali do pracodawców 57 wystąpień zawierających 219 wniosków. Za stwierdzone wykroczenia ukarano 23 osoby mandatami na łączną kwotę 8.150 zł. oraz skierowano 12 wnioski do kolegiów ds. wykroczeń. Kontrole przestrzegania przepisów dotyczących zatrudniania pracowników młodocianych przeprowadzono w 117 zakładach, w których zatrudnionych było blisko 3,5 tys. pracowników, w tym ponad 1,5 tys. młodocianych. Do najczęściej powtarzających się nieprawidłowości należały: brak lub niewłaściwie opracowany wykaz prac dozwolonych młodocianym dla potrzeb odbycia przygotowania zawodowego (nieprawidłowości stwierdzono w 63 zakładach i dotyczyły 375 młodocianych), brak lub niewłaściwie opracowany wykaz prac wzbronionych młodocianym (nieprawidłowości stwierdzono w 51 zakładach i dotyczyły 270 młodocianych), brak lub niewłaściwe prowadzenie ewidencji czasu pracy przy pracach wzbronionych, a dozwolonych w zakresie potrzebnym dla przygotowania zawodowego (nieprawidłowości stwierdzono w 42 zakładach i dotyczyły 268 młodocianych), brak lub niewłaściwe szkolenie wstępne z zakresu bhp (nieprawidłowości stwierdzono w 42 zakładach i dotyczyły 200 młodocianych), nie prowadzenie ewidencji pracowników młodocianych (nieprawidłowości stwierdzono w 41 zakładach i dotyczyły 177 młodocianych), zatrudnianie młodocianych bez okresowych badań lekarskich (nieprawidłowości stwierdzono w 36 zakładach i dotyczyły 111 młodocianych), niewłaściwe wyposażenie lub nie stosowanie odzieży i obuwia roboczego lub sprzętu ochrony indywidualnej (nieprawidłowości stwierdzono w 35 zakładach i dotyczyły 203 młodocianych),

brak programu kształcenia zawodowego (nieprawidłowości stwierdzono w 34 zakładach i dotyczyły 145 młodocianych), zatrudnianie młodocianych bez świadectwa lekarskiego stwierdzającego, że dana praca nie zagraża jego zdrowiu (nieprawidłowości stwierdzono w 32 zakładach i dotyczyły 101 młodocianych). W wyniku przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy wydali 190 decyzji, w tym 5 decyzji wstrzymania robót oraz 3 skierowania 3 młodocianych do innych robót. Do pracodawców skierowano 101 wystąpień zawierających 574 wnioski. Za stwierdzone wykroczenia ukarano 25 osób mandatami na kwotę 8.400 zł. oraz skierowano 28 wniosków do kolegiów ds. wykroczeń. W Okręgowym Inspektoracie Pracy w Katowicach od szeregu lat prowadzi się w szerokim zakresie działalność prewencyjną związaną z ochroną pracy młodocianych. Jej znaczenie wynika z przekonania, że wiele nieprawidłowości ujawnianych podczas kontroli wynika raczej z nieznajomości prawa przez pracodawców, niż celowego działania na szkodę młodocianych. Nieświadomi swoich uprawnień są często również sami młodociani i nie wiedzą, gdzie mogą oczekiwać pomocy i wsparcia. Do tradycji już można zaliczyć spotkania inspektorów pracy z pracodawcami organizowane przez Cechy Rzemiosł Różnych w Mikołowie, Zawierciu, Sosnowcu, Częstochowie i Katowicach. Spotkania te cieszą się bardzo dużą frekwencją i coraz częściej uczestniczą w nich również pracodawcy nie zrzeszeni w cechu. Problemom młodocianych poświęca dużą uwagę prasa śląska, korzystając z doświadczeń i pomocy merytorycznej inspektorów pracy. Liczne publikacje z tego zakresu przybliżają problem ochrony pracy młodocianych szerokim rzeszom czytelników. Ogromne znaczenia ma również kontynuowana od lat współpraca ze szkołami, w których młodociani zdobywają wykształcenie teoretyczne. Obowiązkiem szkoły jest wprawdzie kontrola warunków zatrudnienia jej uczniów, ale w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości - przedstawiciel szkoły może jedynie pouczyć pracodawcę. Dlatego w tym przypadku szkoła może wyegzekwować likwidację nieprawidłowości jedynie powiadamiając o tym inspektora pracy. Świadome tej sytuacji kierownictwo szkół nie tylko przekazuje indywidualne sprawy do okręgu z prośbą o przeprowadzenie kontroli danego pracodawcy, lecz podaje również adresy pracodawców, w których zatrudnia się uczniów, z ewentualnymi sugestiami i spostrzeżeniami opiekunów praktyk. W roku 2001 kontynuowano kontrole w małych zakładach o zatrudnieniu do 20 pracowników. Ogółem przeprowadzono celowe kontrole w 224 zakładach, w których zatrudnionych było ponad 1,7 tys. pracowników, w tym 639 kobiet i 152 młodocianych. Wyniki kontroli wskazują, że w zakładach tych nadal nie przestrzegane są obowiązujące przepisy. Do głównych nieprawidłowości w zakresie prawa pracy należą naruszenia przepisów w zakresie: regulaminów pracy - brak regulaminu stwierdzono w 29 zakładach na 63 zobowiązanych do jego opracowania, a nieprawidłowe regulaminy ujawniono w 79

zakładach, regulaminów wynagradzania - brak regulaminu stwierdzono w 44 zakładach, a nieprawidłowe regulaminy ujawniono w 36 zakładach, prowadzenia akt osobowych - nie prowadzenie dokumentacji pracowniczej stwierdzono w 6 zakładach i dotyczyło 28 pracowników, a nierzetelne prowadzenie dokumentacji ujawniono w 131 zakładach i dotyczyło 667 pracowników, sporządzania umów o pracę - brak potwierdzenia na piśmie umowy o pracę oraz jej warunków stwierdzono w 14 zakładach i dotyczył 52 pracowników, nieprawidłowo sporządzone umowy ujawniono w 47 zakładach i dotyczyło 121 pracowników, świadectw pracy - nie wydanie świadectw pracy stwierdzono w 37 zakładach i dotyczyło 89 pracowników, a nieprawidłowości w świadectwach ujawniono w 85 zakładach wystawionych dla 164 pracowników, wypłacania wynagrodzeń i innych świadczeń - nieprawidłowości stwierdzono w 56 zakładach i dotyczyły one 228 pracowników, a kwota nie wypłaconych wynagrodzeń wyniosła ponad 87 tys. zł, ewidencji czasu pracy - brak ewidencji stwierdzono w 52 zakładach i dotyczył 259 pracowników, a nierzetelne prowadzenie ewidencji ujawniono w 98 zakładach i dotyczyło 553 pracowników, urlopów wypoczynkowych - nieprawidłowości stwierdzono w 47 zakładach i dotyczyły one 226 pracowników. Nieprawidłowości w zakresie przestrzegania przepisów bezpieczeństwa pracy dotyczyły głównie: szkoleń z zakresu bhp pracowników - brak szkoleń stwierdzono w 83 zakładach i dotyczył 376 pracowników, szkoleń pracodawców - brak szkoleń stwierdzono w 58 zakładach, badań lekarskich - brak badań wstępnych stwierdzono w 50 zakładach i dotyczył 151 pracowników, a brak badań okresowych w 40 zakładach i dotyczył 158 osób, nie informowania pracowników o ryzyku zawodowym wiążącym się z wykonywaną pracą stwierdzono w 144 zakładach, a brak oceny ryzyka - w 148, braku aktualnych pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia stwierdzono w 54 zakładach, niedostosowania obiektów i pomieszczeń pracy do wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy stwierdzono w wniosków zakładach, niedostosowania do wymogów bhp zaplecza higieniczno - sanitarnego stwierdzono w 60 zakładach, stanu wentylacji, ogrzewania i oświetlenia - stwierdzono w 83 zakładach, stanu maszyn, urządzeń i instalacji - stwierdzono w 63 zakładach,

stanu urządzeń i instalacji elektrycznych - stwierdzono w 90 zakładach, stanu ochrony przeciwporażeniowej - stwierdzono w 55 zakładach, warunków magazynowania i składowania - stwierdzono w 48 zakładach. Duża ilość ujawnianych nieprawidłowości świadczy o niskiej znajomości prawa pracy wśród pracodawców. Małe zakłady nie korzystają zazwyczaj z pomocy prawnej. Zakłady o zatrudnieniu do 10 pracowników nie są również zobligowane do powoływania służby bezpieczeństwa i higieny pracy. W zakładach tych nie funkcjonują organizacje związkowe i społeczna inspekcja pracy. To powoduje, że pracownicy nie mają zapewnionej ochrony pracy w samym zakładzie, a dochodzić swoich praw mogą tylko na drodze postępowania sądowego lub poprzez zgłoszenie skargi do Państwowej Inspekcji Pracy. W 49 przypadkach pracodawcy nie dopełnili obowiązku powiadomienia inspekcji pracy i inspekcji sanitarnej o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. W wyniku przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy wydali 1.689 decyzji nakazowych, w tym 31 wstrzymania robót i 14 skierowania 20 pracowników do innych robót. Do pracodawców skierowano 221 wystąpień zawierających 1.803 wnioski. Za stwierdzone wykroczenia inspektorzy ukarali 77 osób mandatami na kwotę 24.160 zł. oraz sporządzili 37 wniosków do kolegiów ds. wykroczeń. Kontrole przestrzegania przepisów zawartych w zakładowych układach zbiorowych pracy przeprowadzono w 35 zakładach, w których zatrudnionych było ponad 21,0 tys. pracowników, w tym blisko 5,6 tys. kobiet i 78 młodocianych. Wyniki kontroli wskazują, że nadal występują liczne nieprawidłowości w zakresie przestrzegania przez pracodawców przepisów zawartych w tych układach i dotyczą zaniżania lub nie wypłacania pracownikom należnych wynagrodzeń i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy. W porównaniu do lat ubiegłych znacznie zmniejszyła się ilość uchybień natury formalnej związanych z wejściem w życie układu lub protokółu oraz uchybień związanych z nie realizowaniem przez pracodawców przepisów dotyczących warunków pracy. Najczęstszą przyczyną naruszeń postanowień zawartych w układach jest zła sytuacja finansowa pracodawcy, a co za tym idzie - brak środków finansowych na zaspokajanie roszczeń pieniężnych przysługujących na podstawie układu zakładowego. Zdarzały się jednak przypadki, gdzie przyczyny uchybień wynikały z nieznajomości prawa i lekceważenia postanowień zawartych w układach. W wyniku przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy wydali 2 decyzje nakazowe oraz skierowali do pracodawców 30 wystąpień zawierających 146 wniosków. Za stwierdzone wykroczenia inspektorzy ukarali 6 osób mandatami na kwotę 2.150 zł. oraz sporządzili 6 wniosków do kolegiów ds. wykroczeń. Efektem działań inspektorów pracy było m.in. wypłacenie dla blisko 3,0 tys. pracownikom należnych im wynagrodzeń na kwotę blisko 1.733,6 tys. zł.

W 2001 roku inspektorzy pracy skontrolowali w 60 zakładach realizację 144 prawomocnych wyroków lub ugód sądowych. Stwierdzono niewykonanie w 22 zakładach 53 wyroków i ugód, które dotyczyły 53 pracowników. Niewykonane wyroki dotyczyły głównie wynagrodzenia za pracę (łączna kwota zasądzonych, a nie zrealizowanych świadczeń, wyniosła blisko 134,3 tys. zł.). Podstawowe przyczyny braku realizacji wyroków sądowych to przede wszystkim zła kondycja finansowa firmy. Dotyczyło to 43 (81%) nie wykonanych wyroków lub ugód sądowych. W wyniku przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy skierowali do pracodawców 20 wystąpień zawierających 29 wniosków. Za stwierdzone wykroczenia przeciwko prawom pracownika inspektorzy ukarali 3 osoby mandatami w łącznej kwocie 700 zł oraz skierowali 11 wniosków do kolegiów ds. wykroczeń. W 3 przypadkach inspektorzy powiadomili organa prokuratury o podejrzeniu popełnienia czynu mającego znamiona przestępstwa. Efektem działań inspektorów pracy było wykonanie 15 prawomocnych wyroków sadowych. W 2001 r. inspektorzy pracy przeprowadzili w 37 zakładach, zatrudniających ogółem 3.662 pracowników, w tym 1.957 kobiet i 29 młodocianych, kontrole realizacji przez pracodawców ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Przeprowadzone kontrole wykazały, że: w 5 zakładach nie ujawniono żadnych nieprawidłowości, w 3 zakładach, zatrudniających 177 pracowników, nie utworzono zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, w 4 zakładach, zatrudniających 195 pracowników, nie ustalono regulaminu funduszu, w 5 zakładach, zatrudniających 667 pracowników, ustalony regulamin był niezgodny z ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, w 6 zakładach, zatrudniających 319 pracowników, nie dokonano uzgodnień regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów, w 3 zakładach, zatrudniających ogółem 177 pracowników, nie dopełniono ustawowego obowiązku założenia odrębnego konta bankowego, w 5 zakładach, zatrudniających 211 pracowników, nie dokonano naliczeń odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, w 18 zakładach, zatrudniających 2.841 pracowników, nie przekazano środków pieniężnych na odrębne rachunki bankowe w terminach zakreślonych ustawą, w tym 3,

które nie utworzyły funduszu, nie przekazały żadnych środków, w 6 zakładach, zatrudniających 585 pracowników, środki funduszu wykorzystywano niezgodnie z regulaminem, a w 11 zakładach, zatrudniających 898 pracowników, niezgodnie z ustawą (powtarzającą się nieprawidłowością było przeznaczanie tych środków na bieżącą działalność zakładu). W wyniku przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy skierowali do pracodawców 31 wystąpień zawierających 57 wniosków. Za stwierdzone wykroczenia przeciwko prawom pracownika inspektorzy ukarali 3 osoby mandatami w łącznej kwocie 1.000 zł oraz skierowali 15 wniosków do kolegiów ds. wykroczeń. Kontrole wykazały, iż poziom realizacji przez pracodawców ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pozostawia bardzo wiele do życzenia. Zależy on w dużej mierze od możliwości finansowych danego podmiotu gospodarczego. I jest to najważniejsza przyczyna, z powodu której pracodawcy nie realizują w pełni przedmiotowych obowiązków. Pracodawcy twierdzą, iż obciążenia z tego tytułu są nadmierne i podnoszą - i tak już wysokie - koszty prowadzenia działalności gospodarczej. Stawiany przy tym jest zarzut, iż ustawa nakłada tylko obowiązek prowadzenia działalności socjalnej, tymczasem w art. 16 Kodeksu pracy sformułowano możliwość zaspokajania potrzeb socjalnych pracowników stosownie do warunków pracodawcy. Patrząc z tego punktu widzenia, rzeczywiście można wysnuć wniosek o niespójności tych dwóch aktów ustawowych. Pracodawcy postulują ograniczenie działalności socjalnej, przy i tak mizernym obecnie poziomie finansowym firm, zwłaszcza tych średnich i małych. Wyrażają pogląd, iż zamiast zamrażać środki finansowe na rachunku funduszu, lepszym rozwiązaniem byłoby spożytkowanie ich na wynagrodzenia pracowników, co i tak często ma miejsce w praktyce. W 2001 r. do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Katowicach wpłynęło 4.647 skarg, z czego 1.111 stanowiły anonimy. Skargi

lata Podobnie jak w latach poprzednich, najwięcej skarg dotyczyło wypłacania wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy (42% ogółu), a w dalszej kolejności czasu pracy (16%), warunków bezpieczeństwa i higieny pracy (11%) oraz gospodarowania środkami zgromadzonymi na koncie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Podkreślić należy, że wnoszone skargi często dotyczyły kilku zagadnień. Ogółem we wniesionych w 2001 r. skargach znalazły się 7.043 zagadnienia do rozpoznania. Zdecydowana większość skarg wnoszona jest przez pracowników małych podmiotów gospodarczych, w których nie działają organizacje związkowe i nie funkcjonują odpowiednio przeszkolone służby zajmujące się sprawami pracowniczymi. Generalnie można stwierdzić, że istnieją dwie zasadnicze przyczyny ujawnionych naruszeń przepisów prawa pracy: trudna sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstw i niedostateczna znajomość przepisów prawa pracy. W 2001 r. 279 skarg wniosły organizacje związkowe. W skargach tych dominowały zagadnienia związane z: 1. 2. 3. 4. 5. naruszaniem przepisów dotyczących wypłacania wynagrodzenia, czasu pracy, gospodarowania środkami zgromadzonymi na koncie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, regulaminu pracy, zakładowego układu zbiorowego pracy,

6. 7. bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ustawy o związkach zawodowych. Inspektorzy pracy nie mogli w niektórych sytuacjach podejmować działań, albowiem część sygnalizowanych uchybień polegało na naruszeniu przez pracodawców przepisów ustawy o związkach zawodowych. Inspektorzy pracy wskazywali wówczas organ właściwy do rozpatrywania tego typu spraw, jakim jest prokurator. Opisane w skargach nieprawidłowości dotyczyły zarówno poszczególnych pracowników, jak i całej załogi. Skargi w większości przypadków były uzasadnione, a przeprowadzone kontrole przyczyniły się do eliminacji uchybień, a tym samym do poprawy stopnia przestrzegania przepisów prawa pracy przez pracodawców. Rozpatrując skargi inspektorzy pracy, podobnie jak i w latach ubiegłych, borykali się z różnego rodzaju trudnościami. W pierwszym rzędzie należy wymienić brak prawidłowo prowadzonej dokumentacji związanej z zatrudnianiem pracowników, w szczególności ewidencji czasu pracy. Bardzo często uniemożliwiało to ustalenie rzeczywistego stanu faktycznego, niezbędnego do załatwienia sprawy. Nadto w wielu przypadkach pracownicy zwracali się z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu już zawisłego przed sądem lub podlegającego właściwości sądów pracy.