RAPORT. PBS DGA Sp. z o.o.

RAPORT Wyniki badania Badanie ex-post dotyczące wzrostu świadomości ekologicznej wśród Polaków w wyniku kampanii edukacyjno promocyjnej Nie zaśmiecaj swojego sumienia Opracował: PBS DGA Sp. z o.o. na zamówienie Ministerstwa Środowiska Sopot, Grudzień 2010

2

1. Spis treści 1. Spis treści... 3 2. Streszczenie... 6 3. Abstract... 9 4. Opis zastosowanej metodologii... 12 5. Metoda doboru próby... 13 5.1. Próba ogólnopolska reprezentatywna... 13 5.2. Próba nadreprezentatywna... 14 6. Charakterystyka demograficzna próby... 15 6.1. Próba ogólnopolska reprezentatywna... 15 6.2. Próba ogólnopolska nadreprezentatywna... 16 7. Opis wyników badania... 17 7.1. Świadomośd ekologiczna... 17 7.1.1. P1. Osobisty wpływ na poprawę stanu środowiska w swojej okolicy... 17 7.1.2. P2. Sposób na poprawę stanu środowiska w swojej okolicy... 20 7.1.3. P3. Przeszkody w poprawie stanu środowiska w swojej okolicy... 24 7.1.4. P4. Źródła informacji o środowisku naturalnym... 26 7.1.5. P5. Samoocena wiedzy o postępowaniu z odpadami... 31 7.1.6. P6. Znajomośd pojęcia recykling... 34 7.1.7. P7. Postrzegana szkodliwośd różnych typów odpadów... 38 7.1.8. P8. Najlepszy sposób radzenia sobie ze śmieciami... 61 7.1.9. P9. Najlepszy sposób informowania o prawidłowym postępowaniu ze śmieciami... 63 7.1.10. Świadomośd ekologiczna podsumowanie i wnioski... 67 7.2. Postępowanie ze śmieciami... 69 7.2.1. P10. Postępowanie ze śmieciami w gospodarstwie domowym... 69 7.2.2. P11A, P11B. Umowy na wywóz posegregowanych śmieci... 74 7.2.3. P12. Powody nieposiadania umowy na wywóz posegregowanych śmieci... 79 7.2.4. P13. Częstotliwośd pozbywania się śmieci... 81 7.2.5. P14A. Zrozumienie pojęcia segregowanie śmieci... 88 7.2.6. P15. Śmieci oddzielane od reszty... 95 7.2.7. P16. Powody niesegregowania śmieci w gospodarstwie domowym... 102 7.2.8. P17. Skłonnośd do segregowania śmieci w przyszłości... 107 3

7.2.9. P18. Korzyści z segregowania śmieci... 109 7.2.10. P20. Palenie śmieci w gospodarstwie domowym... 116 7.2.11. P21. Zagrożenia wynikające z palenia śmieci w gospodarstwie domowym... 120 7.2.12. P22. Wywożenie śmieci do lasu... 124 7.2.13. P23. Zagrożenia wynikające z wywożenia śmieci do lasu... 126 7.2.14. Postępowanie ze śmieciami podsumowanie i wnioski... 130 7.3. Znajomośd, efektywnośd i źródła informacji o kampanii... 132 7.3.1. P24. Znajomośd kampanii... 132 7.3.2. P25. Źródła informacji o kampanii... 134 7.3.3. P26. Zapamiętane elementy kampanii... 138 7.3.4. P27. Znajomośd haseł kampanii... 140 7.3.5. Znajomośd, efektywnośd i źródła informacji o kampanii podsumowanie i wnioski... 144 7.4. Działania niestandardowe... 145 7.4.1. P28. Świadomośd organizacji działao niestandardowych... 145 7.4.2. P29. Działania organizowane w ostatnich dwóch miesiącach... 147 7.4.3. P30. Uczestnictwo w działaniach niestandardowych... 149 7.4.4. P31. Ocena działao niestandardowych... 151 7.4.5. P32. Pozytywne elementy działao niestandardowych... 152 7.4.6. P33. Negatywne elementy działao niestandardowych... 153 7.4.7. P34. Skutecznośd działao niestandardowych... 154 7.4.8. P35. Wpływ działao niestandardowych na osobiste postawy... 157 7.4.9. Działania niestandardowe podsumowanie i wnioski... 158 7.5. Znajomośd i ocena reklam radiowych... 159 7.5.1. P37. Znajomośd reklam radiowych... 159 7.5.2. M8. Częstotliwośd słuchania radia... 166 7.5.3. P38. Zrozumienie reklam radiowych... 168 7.5.4. P39. Skutecznośd reklam radiowych... 174 7.5.5. P40. Wpływ reklam radiowych na osobiste postawy... 181 7.6. Znajomośd i ocena reklam telewizyjnych... 183 7.6.1. P42. Znajomośd reklam telewizyjnych... 183 7.6.2. M9. Częstotliwośd oglądania telewizji... 190 7.6.3. P43. Zrozumienie reklam telewizyjnych... 192 7.6.4. P44. Skutecznośd reklam telewizyjnych... 198 7.6.5. P45. Wpływ reklam telewizyjnych na osobiste postawy... 205 4

7.7. Znajomośd i ocena reklam prasowych... 207 7.7.1. P47. Znajomośd reklam prasowych... 207 7.7.2. M10. Częstotliwośd czytania prasy... 214 7.7.3. P48. Zrozumienie reklam prasowych... 220 7.7.4. P49. Skutecznośd reklam prasowych... 226 7.7.5. P50. Wpływ reklam prasowych na osobiste postawy... 233 7.8. Ogólna ocena reklam... 235 7.8.1. Ogólna ocena reklam... 235 7.8.2. P51. Ogólna ocena kampanii... 237 7.9. Reklamy radiowe, telewizyjne i prasowe podsumowanie i wnioski... 239 8. Załączniki... 240 8.1. Kwestionariusz... 240 8.2. Wykaz miejscowości z próby nadreprezentatywnej... 263 5

2. Streszczenie W listopadzie 2010 PBS DGA Sp. z o.o. przeprowadził na zlecenie Ministerstwa Środowiska badanie expost dotyczące wzrostu świadomości ekologicznej wśród Polaków w wyniku kampanii edukacyjno promocyjnej Nie zaśmiecaj swojego sumienia. Badanie to miało na celu zidentyfikowad zmiany w świadomości ekologicznej Polaków, a także zmiany w postępowaniu ze śmieciami, ze szczególnym uwzględnieniem takich zagadnieo jak segregacja odpadów, palenie śmieci w paleniskach domowych oraz wywożenie śmieci na dzikie wysypiska. Badanie zostało przeprowadzone po zakooczeniu kampanii społecznej Nie zaśmiecaj swojego sumienia, która zogniskowana była właśnie na tych problemach. W związku z zakooczeniem kampanii celem badania była także ocena efektywności kampanii oraz użytych w niej materiałów promocyjnych. Badanie przeprowadzono dwutorowo na próbie ogólnopolskiej reprezentatywnej oraz na próbie nadreprezentatywnej mieszkaoców miejscowości, które objęte były dodatkowymi działaniami niestandardowymi w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia. Zmiany obserwowano w porównaniu z raportem z badania Opracowanie założeo ogólnopolskiej kampanii informacyjno-edukacyjnej dotyczącej prawidłowej gospodarki odpadami, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki odpadami komunalnymi świadomośd ekologiczna społeczeostwa polskiego badanie poprzedzające kampanię społeczną z 2008 roku. Świadomośd ekologiczna Poczucie wpływu Polaków na stan środowiska naturalnego w najbliższej okolicy i na możliwośd poprawy tego stanu wzrosło w stosunku do badania przeprowadzonego w 2008 roku. Obecnie 81% Polaków twierdzi, że poprzez własne działania może przyczynid się do poprawy stanu środowiska w swojej miejscowości. W 2008 roku twierdziło tak 70% Polaków. Warto zauważyd, że im wyższe wykształcenie badanych, tym częstsze jest poczucie wpływu na stan środowiska w najbliższej okolicy. Prawidłowośd tę zaobserwowano zarówno w próbie ogólnopolskiej, jak i nadreprezentatywnej. W czym przejawia się ten wpływ? Najczęściej w segregowaniu śmieci. Dwie trzecie Polaków uważających, że mają wpływ na stan środowiska w najbliższej okolicy wskazuje właśnie na tę metodę (69%). Szczególnie często mówią o tym Polacy z wyższym wykształceniem (82%). Osoby, które nie odczuwają takiego osobistego wpływu na stan środowiska w najbliżej okolicy najczęściej mówią o tym, że oni jako jedna osoba nie mogą sami wiele zdziaład (42%) i ich osobiste działania, jakkolwiek pożyteczne i pro-ekologiczne, będą miały znikomy wpływ na środowisko. Tak jak w 2008 roku, tak i obecnie głównym źródłem informacji o środowisku naturalnym, jego stanie i sposobach jego ochrony jest telewizja (2008 90%, 2010 75%). Spadło znaczenie radia (z 67% do 31%) i prasy (z 46% do 21% w przypadku prasy lokalnej i z 48% do 15% w przypadku prasy codziennej ogólnopolskiej), natomiast rola Internetu pozostała niezmieniona (35% obecnie wobec 36% w 2008). 6

Respondenci wskazali także najlepsze i najskuteczniejsze sposoby informowania zwykłych ludzi o tym, co powinni robid ze śmieciami w swoich gospodarstwach domowych. Podobnie jak w 2008 roku badani najczęściej wskazywali na media (56%, w porównaniu do 47% w 2008 roku) oraz działania lokalne i sąsiedzkie (23%, w porównaniu do 27% w 2008 roku). Badanych zapytano także o znajomośd pojęcia recykling. Co drugi Polak (48%) poprawnie stwierdził, że jest to przetwarzanie odpadów i uzyskiwanie z nich surowców do ponownego wykorzystania. Oznacza to istotny wzrost wiedzy na ten temat w porównaniu do badania z 2008 roku (34% poprawnych odpowiedzi). Poza tym badanych poproszono o ich własną ocenę wiedzy na temat właściwego postępowania ze śmieciami w gospodarstwie domowym. Ogólnie samoocena wiedzy Polaków na ten temat była nieco wyższa w porównaniu z badaniem przeprowadzonym dwa lata wcześniej, jednak nie jest to różnica istotna. W 2008 roku 4% Polaków oceniło, że wie wszystko na ten temat, zaś 32% - że wie dużo. W 2010 roku 9% Polaków oceniło, że wie wszystko na ten temat, a 31% - że wie dużo. Na podstawie takich wskaźników jak znajomośd pojęcia recykling, czy postrzegany wpływ na poprawę stanu środowiska naturalnego w najbliższej okolicy można mówid o wzroście świadomości ekologicznej Polaków w zakresie prawidłowego postępowania ze śmieciami. Nie nastąpił jednak wzrost samooceny wiedzy badanych w zakresie właściwego postępowania z odpadami w gospodarstwie domowym. Postępowanie ze śmieciami Większośd, bo 80% Polaków, twierdzi, że ma podpisaną umowę na wywóz śmieci. Co drugi (47%) deklaruje, że segreguje odpady. Co jedenasty (9%) przyznaje się do palenia śmieci w domu. Znikoma częśd badanych, tylko 1%, stwierdziła, że samodzielnie wywozi śmieci ale w inne miejsce niż na wysypisko. Dodatkowo, osoby mieszkające w domach (w odróżnieniu od tych mieszkających w mieszkaniach, w budynkach wielorodzinnych) zapytano o to, czy posiadają umowę na wywóz posegregowanych śmieci. Taką umowę posiada, według deklaracji, nieco ponad połowa (56%) Polaków mieszkających w domach. To tylko nieznacznie więcej niż w 2008 roku (54%). Ci, którzy takiej umowy nie posiadają, sytuację tę najczęściej tłumaczą brakiem odpowiednich pojemników do segregacji śmieci w najbliższej okolicy (39%) oraz po prostu brakiem możliwości podpisania takiej umowy (32%). Częstotliwośd segregowania śmieci w gospodarstwach domowych nie zmieniła się znacznie. 53% Polaków twierdzi, że segreguje śmieci regularnie (w 2008 52%). Kolejne 18% deklaruje, że segreguje śmieci sporadycznie (w 2008 19%). W grupie docelowej odsetek sortujących śmieci regularnie jest wyższy niż wśród ogółu badanych. W grupie docelowej kampanii (kobiety w wieku 20-54 lat, z małych miast i wsi, z wykształceniem nie wyższym niż średnie) już niemal dwie trzecie badanych (63%) deklaruje, że śmieci segreguje regularnie. Osoby segregujące śmieci najczęściej oddzielają takie odpady jak szkło (89%), plastik (87%) i makulatura (58%). Polacy ogółem za najważniejsze korzyści wynikające z sortowania śmieci w gospodarstwie domowym najczęściej uznawali ochronę środowiska (24%) i możliwośd powtórnego wykorzystania odpadów (20%). 7

Chociaż nastąpił wzrost świadomości ekologicznej Polaków w zakresie właściwego postępowania ze śmieciami w gospodarstwie domowym, to najważniejsze wskaźniki mówiące o rzeczywistym postępowaniu ze śmieciami (częstotliwośd segregowania śmieci, posiadanie umowy na wywóz posegregowanych śmieci) nie uległy istotnym zmianom w porównaniu z badaniem przeprowadzonym w 2008 roku. Warto jednak zwrócid uwagę na wyższe niż przeciętnie wskaźniki w grupie docelowej kampanii. Znajomośd i ocena kampanii Osoby mieszkające w miejscowościach objętych niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia na ogół nie były świadome przeprowadzenia takich akcji w ich miejscowości. Dwie trzecie badanych (69%) z miejscowości objętych tymi działaniami uważa, że w ich okolicy żadne takie akcje nie miały miejsca. Biorąc jednak pod uwagę ogólną skutecznośd działao BTL jest to wskaźnik umiarkowanie dobry. Najbardziej rozpoznawalne okazały się akcje edukacyjne prowadzone na terenie szkół. Po przedstawieniu krótkiego opisu każdego z działao niestandardowych badani docenili te działania (76% pozytywnych ocen takich działao) i edukacyjny walor takich akcji i ich wpływ na kształtowanie proekologicznych postaw i nawyków (uznało tak 54% badanych, którzy takie akcje ocenili pozytywnie). W przypadku działao mających charakter ogólnopolski, tj. reklam telewizyjnych, radiowych i prasowych, rozpoznawalnośd była umiarkowanie wysoka. Reklamy telewizyjne rozpoznał co trzeci Polak (34% - segreguj śmieci, 37% - nie pal śmieci w domu, 33% - stop dzikim wysypiskom ). Znajomośd reklam radiowych była niewiele niższa (27%-29% w zależności od wariantu reklamy). Stosunkowo najniższą znajomośd reklam odnotowano w przypadku reklam prasowych (znajomośd wspomagana na poziomie 14%-15% w zależności od wariantu reklamy segreguj śmieci, nie pal śmieci w domu, stop dzikim wysypiskom ). W przypadku wszystkich wariantów reklam badani zgodnie oceniali, że reklamy te ogólnie skłaniają do zmiany postaw w zakresie segregowania śmieci, palenia śmieci w domu, czy wywożenia śmieci do lasu (pow. 70% odpowiedzi pozytywnych). Jednak już o pozytywnym wpływie tych reklam na własne, osobiste postawy i postępowanie ze śmieciami w gospodarstwie domowym mówi najwyżej co piąty badany Polak. Oceniając efektywnośd działao promocyjnych w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia należy zwrócid uwagę na z reguły wyższą rozpoznawalnośd poszczególnych reklam w grupie docelowej, a w szczególności wśród osób z wykształceniem podstawowym oraz wśród mieszkaoców wsi i małych miast o wielkości do 50 tysięcy mieszkaoców. Ogólnie, zarówno kampanie ATL i BTL można uznad za skuteczne. Na podstawie przedstawionych wyników, można stwierdzid, że wzrosła świadomośd ekologiczna Polaków. Jest jednak za wcześnie, by mówid o stałym i rzeczywistym wzroście popularności właściwych postaw w postępowaniu ze śmieciami w gospodarstwie domowym. To długotrwały proces, wymagający działao edukacyjnych (np. wyjaśnienie sensu segregacji mimo tego, że wszystkie śmieci wrzucane są do jednej śmieciarki), promocyjnych (akcentujących korzyści wynikające np. z segregacji śmieci), czy infrastrukturalnych (dostęp do pojemników na posegregowane śmieci). 8

3. Abstract In November 2010 PBS DGA Sp. z o.o. conducted an ex-post survey on the change of environmental awareness among Poles as a result of educational campaign "Keep your soul unpolluted". This research was conducted for the Ministry of the Environment. The study was aimed to indentify changes in the environmental awareness of Poles as well as changes in social attitudes regarding dealing with waste - segregation, burning garbage in home and illegal trash dumping. The survey was conducted after the "Keep your soul unpolluted" campaign, that was focused on those three particular problems. The secondary aim of the study was to assess the effectiveness of the campaign itself and the promotional materials used in the campaign. The study was conducted parallel on a representative nation-wide sample, as well as on "overrepresentative" sample of citizens of cities and villages that were covered by additional activities in the campaign. Any changes were observed in comparison with the report "Opracowanie założeo ogólnopolskiej kampanii informacyjno-edukacyjnej dotyczącej prawidłowej gospodarki odpadami, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki odpadami komunalnymi świadomośd ekologiczna społeczeostwa polskiego badanie poprzedzające kampanię społeczną" from 2008. Environmental awareness Poles' sense of their impact on the environment in their neighborhood and the ability of improving the state of the environment has risen compared to the 2008 survey. Currently 81% claim that through their own actions they can contribute to improving the environment in their neighborhood. In 2008 70% shared such opinion. It is worth to mention that the higher the education the more frequent is the sense of influence on the environment in the neighborhood. This trend was observed in both nationwide and overrepresentative sample. How can Poles make the environment around them better? Most of them say that through sorting garbage. Two-thirds of Poles who believe that they have an impact on the environment in their vicinity mention this particular method (69%). Poles with higher education mention sorting garbage even more often (82%). People who do not feel that they can make a change to the environment around them most frequently say that they - as an individual - can do very little for the environment and that their personal impact on the environment in almost non-existent (42%). Just as in 2008, the main source of information about environment, its condition and ways to protect the environment is television (2008-90%, 2010-75%). The importance of radio has declined (from 67% do 9

31%), as well as the importance of newspapers (from 46% to 21% in case of local press, and from 48% to 15% in case of daily nationwide press). The role of the Internet has remained unchanged. Respondents also identified the best and most effective ways to inform ordinary people about what they should do with garbage in their households. There has been little change compared to 2008, as most participants mentioned media (56% compared to 47% in 2008) and local and neighborly action (23% compared to 27% in 2008). Participants were also asked about recycling. Every second respondent (48%) correctly stated that recycling is a method of waste processing and a way to extract raw materials for further reuse. This means a significant increase of the knowledge of the meaning of recycling (34% correct answers in 2008). Knowledge about recycling in particularly high in case of men (58% compared to 39% women). Poles were also asked to assess their own knowledge about the proper treatment of garbage in the household. In general such knowledge was slightly higher compared to 2008, but the difference is not statistically significant. In 2008 4% of Poles said that they know everything about the subject while 32% said that they know very much about it. In 2010 9% of Poles said that they know everything about the proper treatment of garbage in the household and 31% said that they know very much about it. Based on the increase of knowledge of the "recycling" and perceived impact on improving the environment in the neighborhood one can say that there has been an increase in the environmental awareness of Poles. However, there has been no change in self-evaluation of respondents knowledge regarding the correct methods of dealing with garbage in the household. Garbage disposal The majority of Poles (80%) say that they have a contract for garbage collection. Every second Pole (47%) declare that they do segregate garbage. Every eleventh Pole (9%) admit to burning garbage in the house. Only very little participants - just 1% - said that they themselves take the garbage away from the household - but not to the landfill. People living in houses (as opposed to those living in apartments) were asked about whether they have a contract for the collection of sorted waste. According to the declarations, over half of Poles (56%) living in houses have such contracts. That's only slightly more than in 2008 (54%). Those who do not have such contract explain it by the lack of suitable containers for sorted garbage in their neighborhood (39%) and by unavailability of getting such contracts in their area (32%). The frequency of garbage segregation on the households has not changed significantly. 53% of Poles claim that they sort garbage regularly (52% in 2008). Another 18% said that they sort garbage occasionally (19% in 2008). However, in the campaign target group (women aged 20-54 years, living in small towns and villages, with the education not higher than secondary) almost two-thirds (63%) declare that they sort garbage regularly. People who segregate garbage most often separate such materials as glass (89%), plastics (87%) and paper (58%). 10

Poles indicate such benefits of sorting garbage in households as protecting the environment (24%) and the possibility of reuse of waste (20%). Although the awareness of Poles regarding proper dealing with garbage has increased, the most important indicators of actual ways of dealing with garbage (frequency of segregating of garbage, contracts for the collection of sorted garbage) have not changed significantly since 2008. However, it is worth to mention that those indicators in the target group were higher than average. Awareness and effectiveness of the campaign People living in towns and villages covered by the additional actions in the campaign "Keep your soul unpolluted" were in general not aware of such actions conducted in their neighborhood. Two-thirds of those people (69%) say that there were no such actions in their neighborhood. Educational actions in schools were most recognizable. After explaining the purpose of such actions most of respondents expressed their approval for such activities (76% positive answers) and they appreciated the educational value of those actions (54% of respondents who positively rated the additional activities). The nation-wide promotion such as television commercials, radio commercials and press ads was recognized moderately often. TV ads were recognized by one-third of Poles (34% - "sort garbage", 37% - "do not burn garbage", 33% - "stop illegal trash dumping"). Awareness of radio ads was only slightly lower (27%-29% depending on the variant). Relatively lowest awareness was recorded in case of print ads (14%- 15% depending on the variant). Every ad was evaluated as encouraging the change of attitudes regarding sorting garbage, burning garbage and illegal trash dumping (over 70% positive answers). However, the positive impact of ads on the very personal attitudes regarding disposing of garbage was not that high - every fifth Pole claimed that seeing those ads will change something in their personal attitudes and behavior. When assessing the effectiveness of "Keep your soul unpolluted" campaign it is worth paying attention to the target group, as the awareness of the campaign was particularly high in that group (especially among people with elementary education and people living in small towns and villages). In conclusion, there was a significant increase in environmental awareness of Poles. However, it is too early to say if that increased awareness will be followed by the actual change in attitudes and behavior. This is a long-term process, requiring educational activities, promotional activities and proper infrastructure. 11

4. Opis zastosowanej metodologii Zleceniodawca: Ministerstwo Środowiska Wykonawca: PBS DGA Sp. z o.o. Termin realizacji badania: 9-24 listopada 2010 Metoda wywiadu: wywiady bezpośrednie Narzędzia badawcze Kwestionariusz stanowiący załącznik do raportu zaadaptowany do metody CAPI. Technika wywiadu: CAPI wywiady z wykorzystaniem komputera przenośnego Próba: Próba ogólnopolska, losowa, reprezentatywna ze względu na płed, wiek, wykształcenie i miejsce zamieszkania n=617 dorosłych mieszkaoców Polski. Próba nadreprezentatywna dorosłych mieszkaoców miejscowości, w których odbyły się działania dodatkowe w kampanii n=510. Wyróżniona grupa docelowa: Kobiety w wieku 20-54 lat z małych miast o wielkości do 50 tys. mieszkaoców oraz wsi, posiadające wykształcenie nie wyższe niż średnie. Maksymalny błąd szacunku Maksymalny błąd szacunku przy próbie n=600 wynosi ok. 4%. 12

5. Metoda doboru próby 5.1. Próba ogólnopolska reprezentatywna Zastosowany przez PBS schemat doboru respondentów jest procedurą wielostopniową, tak zaplanowaną, aby otrzymad ogólnopolską reprezentatywną próbę losową osób dorosłych. W tym celu zastosowany został schemat losowania warstwowego, wielostopniowego. Pierwszy etap doboru Pierwszy etap losowania jest losowaniem warstwowym proporcjonalnym. W tym celu stworzone zostaną warstwy terytorialne składające się z 16 województw podzielonych na 4 klasy miejscowości/gmin: wsie (gminy wiejskie i części wiejskie w gminach miejsko-wiejskich), miasta do 50 tys. mieszkaoców, miasta 50-200 tys. mieszkaoców, miasta powyżej 200 tys. mieszkaoców. Dla każdej z warstw określona została liczba wywiadów do zrealizowania, wynikająca z wielkości próby (600) i udziału warstwy w populacji, w taki sposób, by liczba wywiadów w warstwie była proporcjonalna do frakcji, jaką dana warstwa stanowi w populacji. Operatem losowania na tym etapie doboru próby jest zbiór gmin. Losowanie gmin (rozdział wiązek adresowych w ramach warstwy) odbywa się niezależnie w każdej warstwie, z prawdopodobieostwem proporcjonalnym do badanej populacji gmin. Zastosowany schemat powoduje, iż gmina może zostad wylosowane więcej niż 1 raz w gminie może byd więcej niż jedna wiązka adresowa do zrealizowania. Drugi etap doboru W tym etapie doboru operatem losowania jest zbiór adresów. Losowanie w tym etapie polega na losowaniu bez zwracania adresów punktów startowych (dany adres może pojawid się w próbie tylko raz) w wylosowanych gminach z jednakowym prawdopodobieostwem wyboru. Trzeci etap doboru Na tym etapie operatem jest zbiór adresów w okolicy wylosowanych punktów startowych. Dobór realizowany jest przy pomocy metody random route z wylosowanego punktu startowego. Czwarty etap doboru W ostatnim etapie doboru, operat losowania stanowią osoby pełnoletnie, mieszkające pod wylosowanym adresem. Dobór respondenta odbywa się przy pomocy metody najbliższych urodzin. 13

5.2. Próba nadreprezentatywna Zastosowany przez PBS schemat doboru respondentów jest procedurą tak zaplanowaną, aby otrzymad próbę losową osób dorosłych z miejscowości objętych dodatkowymi działaniami kampanijnymi (działania niestandardowe). W tym celu zastosowany został schemat losowania warstwowego, wielostopniowego. Pierwszy etap doboru Pierwszy etap losowania jest losowaniem warstwowym proporcjonalnym. W tym celu stworzone zostaną warstwy terytorialne składające się z 16 województw (lub 6 regionów wg klasyfikacji GUS w zależności od rozkładu miejscowości i działao dodatkowych) podzielonych na rodzaj działao dodatkowych. Dla każdej z warstw określona zostanie liczba wywiadów do zrealizowania, wynikająca z wielkości próby (500) i szacowanego udziału warstwy w populacji. Operatem losowania na tym etapie doboru próby jest zbiór miejscowości. Losowanie miejscowości (rozdział wiązek adresowych w ramach warstwy) odbywa się niezależnie w każdej warstwie, z jednakowym prawdopodobieostwem wyboru. Drugi etap doboru W tym etapie doboru operatem losowania jest zbiór adresów. Losowanie w tym etapie polega na losowaniu bez zwracania adresów punktów startowych (dany adres może pojawid się w próbie tylko raz) w wylosowanych miejscowościach z jednakowym prawdopodobieostwem wyboru. Trzeci etap doboru Na tym etapie operatem jest zbiór adresów w okolicy wylosowanych punktów startowych. Dobór realizowany jest przy pomocy metody random route z wylosowanego punktu startowego. Czwarty etap doboru W ostatnim etapie doboru, operat losowania stanowią osoby pełnoletnie, mieszkające pod wylosowanym adresem. Dobór respondenta odbywa się przy pomocy metody najbliższych urodzin. 14

6. Charakterystyka demograficzna próby 6.1. Próba ogólnopolska reprezentatywna Struktura próby ze względu na cechy społeczno-demograficzne (płed, wiek, wykształcenie, wielkośd miejscowości zamieszkania) badanych odpowiada strukturze społeczeostwa polskiego. Wyniki badania mogą byd uogólniane na całą populację w wieku 18 lat i więcej. Po realizacji badania zastosowano wagi analityczne doważające uzyskane dane do danych GUS (ze względu na płed, wiek, wykształcenie i wielkośd miejscowości zamieszkania). Poniższe tabele przedstawiają ważoną strukturę próby. PŁEĆ Liczebność Odsetek Kobiety 323 52,3% Mężczyźni 294 47,7% Razem 617 100,0% WIEK Liczebność Odsetek 18-24 lat 95 15,4% 25-39 lat 163 26,5% 40-59 lat 222 35,9% >59 lat 137 22,2% Razem 617 100,0% WYKSZTAŁCENIE Liczebność Odsetek podstawowe 136 22,1% zawodowe 160 26,0% średnie 230 37,2% wyższe 91 14,7% Razem 617 100,0 MIEJSCE ZAMIESZKANIA Liczebność Odsetek miasto pow. 200 tys. mieszkańców 142 23,0% miasto 50-200 tys. mieszkańców 104 16,9% miasto <50 tys. mieszkańców 145 23,5% wieś 226 36,6% Razem 617 100,0 15

6.2. Próba ogólnopolska nadreprezentatywna Poniższe tabele przedstawiają strukturę próby nadreprezentatywnej, tj. mieszkaoców miejscowości, w których prowadzone były niestandardowe działania w kampanii społecznej Nie zaśmiecaj swojego sumienia. PŁEĆ Liczebność Odsetek Kobiety 354 69,4% Mężczyźni 156 30,6% Razem 510 100,0% WIEK Liczebność Odsetek 18-24 lat 61 12,0% 25-39 lat 175 34,3% 40-59 lat 178 34,9% >59 lat 96 18,8% Razem 510 100,0% WYKSZTAŁCENIE Liczebność Odsetek podstawowe 50 9,8% zawodowe 109 21,4% średnie 223 43,7% wyższe 128 25,1% Razem 510 100,0 16

7. Opis wyników badania 7.1. Świadomośd ekologiczna 7.1.1. P1. Osobisty wpływ na poprawę stanu środowiska w swojej okolicy Jak Pan(i) przypuszcza, czy przez własne działania, sposób postępowania, może Pan(i) przyczynid się do poprawy stanu środowiska w swojej miejscowości lub dzielnicy? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Większośd Polaków uważa, że ma wpływ na poprawę stanu środowiska w swojej okolicy (81% odpowiedzi pozytywnych). W grupie docelowej, tj. wśród kobiet w wieku 20-54 lat ze wsi i miast do 50 tys. mieszkaoców z wykształceniem średnim i niższym, odsetek ten jest podobny i wynosi 80% odpowiedzi pozytywnych. Stosunkowo najniższe przekonanie o własnym wpływie na stan środowiska odnotowano w grupie badanych z wykształceniem podstawowym (67%). 17

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Wśród badanych z miejscowości, w których przeprowadzono dodatkowe działania niestandardowe w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia przekonanie o własnym wpływie na stan środowiska w najbliższej okolicy jest tylko nieznacznie wyższe niż w grupie badanych z całej polski (83% wobec 81%). W grupie docelowej (kobiety 20-54 lat, ze wsi i miast do 50 tys. mieszkaoców, z wykształceniem średnim i niższym) przekonanie to jest podobne (82%). Kobiety nieco częściej niż mężczyźni (45% wobec 37%) wyrażają zdecydowane przekonanie o swoim wpływie na stan środowiska w najbliższej okolicy. Odsetek osób przekonanych o tym, że przez własne działania mogą przyczynid się do poprawy stanu środowiska w najbliższej okolicy, jest tym wyższy, im wyższe jest wykształcenie badanych (podstawowe 74%, zawodowe 79%, średnie 82%, wyższe 90% odpowiedzi pozytywnych). 18

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Przekonanie o osobistym wpływie na poprawę stanu środowiska w najbliższej okolicy wzrosło w stosunku do badania z 2008 roku. W badaniu przeprowadzonym przed kampanią 70% Polaków twierdziło, że ma taki wpływ. W badaniu po zrealizowaniu kampanii społecznej odsetek ten wzrósł do 81% w całej Polsce i 83% w miejscowościach objętych działaniami niestandardowymi w kampanii. 19

7.1.2. P2. Sposób na poprawę stanu środowiska w swojej okolicy W jaki sposób mógł(a)by Pan(i) przyczynid się do poprawy stanu środowiska w swojej miejscowości lub dzielnicy? Odpowiadający: badani, którzy uważają, że mają wpływ na stan środowiska w okolicy (próba ogólnopolska, n=518). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Większośd Polaków, którzy sądzą, że mają wpływ na poprawę stanu środowiska w swojej okolicy twierdzi, że może przyczynid się do tej poprawy poprzez segregację śmieci (69%). Nieco częściej o segregacji mówiły kobiety (74%) niż mężczyźni (64%). 20

Osoby młodsze częściej niż osoby starsze twierdziły, że mogą przyczynid się do poprawy stanu środowiska w najbliższej okolicy poprzez segregację odpadów (77% w grupie 18-24 lat wobec 61% w grupie 50 lat i więcej). O segregowaniu śmieci często mówiły osoby z wyższym wykształceniem (82% wobec 55% wśród osób z wykształceniem podstawowym). 21

Odpowiadający: badani, którzy uważają, że mają wpływ na stan środowiska w okolicy (próba nadreprezentatywna, n=419). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Osoby mieszkające w miejscowościach objętych niestandardowymi działaniami w kampanii również najczęściej wymieniały segregację śmieci (67%). Mężczyźni nieco częściej niż kobiety wymieniali nie zaśmiecanie okolicy w tym sprzątanie po psie (27% wobec 16%). 22

Podobnie jak w przypadku grupy ogólnopolskiej, tak i wśród mieszkaoców miejscowości objętych działaniami niestandardowymi osoby z wyższym wykształceniem częściej niż pozostali wskazywały na segregację śmieci (81% wobec 32%-67% w pozostałych grupach). 23

7.1.3. P3. Przeszkody w poprawie stanu środowiska w swojej okolicy Dlaczego Pan(i) uważa, że nie może przez własne działania, sposób postępowania, przyczynid się do poprawy stanu środowiska? Odpowiadający: badani, którzy uważają, że nie mają wpływu na stan środowiska w okolicy (próba ogólnopolska, n=96). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Osoby, które stwierdziły, że nie mogą przyczynid się do poprawy stanu środowiska, zapytano o powód takiej postawy. Jak się okazuje, głównym elementem demotywującym jest brak wiary w znaczenie zmiany własnych zachowao. Badani twierdzą, że skoro inni i tak pozostaną przy złych nawykach, to zmiana postępowania jednej osoby nie będzie miała znaczenia. Zdanie to częściej wypowiadali mężczyźni, niż kobiety, jednakże ze względu na niskie podstawy procentowe, różnice te mogą byd przypadkowe. Warto więc podczas kolejnych działao promujących prawidłowe postępowanie ze śmieciami podkreślad wagę działao jednostek. Niemal co dziesiąta osoba odpowiedziała, że nie jest zainteresowana tematem wpływu na środowisko i jego ochrony w ten sposób. 24

Odpowiadający: badani, którzy uważają, że nie mają wpływu na stan środowiska w okolicy (próba nadreprezentatywna, n=90). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Opinia osób należących do nadreprezentatywnej próby, które odpowiedziały, że nie mają wpływu na środowisko jest podobna jak ogółu badanych. Niemal połowa z nich odpowiedziała, że działania jednej osoby nie mają istotnego wpływu na środowisko, sam/a nic nie zdziałam. Nieco niższy odsetek osób (w porównaniu do ogółu badanych) wyraził brak zainteresowania lub chęci, częściej mówiono o braku wiedzy na temat sposobów przyczynienia się do poprawy stanu środowiska lub bezzasadności segregowania, przecież wszystko i tak jest wyrzucane do jednej śmieciarki, na jedno wysypisko. 25

7.1.4. P4. Źródła informacji o środowisku naturalnym Z jakich źródeł czerpie Pan(i) informacje o środowisku naturalnym, o jego stanie, sposobach ochrony? Czy jest/są to... Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Większośd Polaków twierdzi, że informacje o środowisku naturalnym, o jego stanie i sposobach ochrony czerpie z telewizji. To medium wskazało trzech na czterech badanych (75%). Pozostałe kanały komunikacji są zdecydowanie mniej popularne Internet (35%), radio (31%), prasa lokalna (21%). W grupie docelowej, w porównaniu z całą próbą, badani rzadziej wskazywali Internet (24% wobec 35%), zaś częściej radio (37% wobec 31%). Płed nie różnicowała odpowiedzi badanych w znacznym stopniu. Mężczyźni nieco częściej niż kobiety wskazywali Internet (42% wobec 29%), natomiast kobiety nieco częściej wskazywały czasopisma kolorowe (16% wobec 10%) oraz znajomych i rodzinę (15% wobec 10%). 26

Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Wiek badanych determinował korzystanie z niektórych mediów. Wyraźnie widad, że im młodsi badani, tym częściej wskazują Internet (62% osób w wieku 18-24 lat, 50% osób w wieku 25-39 lat, 30% osób w wieku 40-59 lat i tylko 6% osób w wieku 60 lat i więcej). Natomiast starsi badani częściej niż pozostali wskazywali radio (38% osób w wieku 60 lat i więcej w porównaniu z 21% osób w wieku 18-24 lat). Polacy z wykształceniem wyższym zdecydowanie częściej wskazują Internet (59% wobec 21%-40% w pozostałych grupach) oraz częściej wskazują prasę zarówno tę codzienną ogólnopolską (21% wobec 8%- 19% w pozostałych grupach) i prasę lokalną (27% wobec 15%-24% w pozostałych grupach). Polacy mieszkający w największych miastach rzadziej niż pozostali wskazywali telewizję (67% wobec 65%- 79% w pozostałych grupach). Badani ze wsi i z miast do 50 tys. mieszkaoców częściej wskazywali radio (odpowiednio 37% i 32%), w porównaniu z mieszkaocami większych miast (23%-25% w miastach pow. 50 tys. mieszkaoców). 27

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Badani z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi w kampanii najczęściej wskazywali podobne media jak wszyscy Polacy przede wszystkim telewizję (72%), a w następnej kolejności Internet (36%) i radio (30%). W grupie docelowej również najczęściej wskazywano telewizję (74%) jako medium, z którego czerpie się informacje o środowisku i sposobach jego ochrony. Płed nie różnicowała odpowiedzi badanych w znacznym stopniu. 28

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Wśród badanych z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi w kampanii, młodsi badani częściej niż starsi wskazywali Internet (od 61% badanych w wieku 18-24 lat do 6% badanych w wieku 60 lat i więcej). Badani w wieku 60 lat i więcej częściej niż pozostali za źródło informacji wskazywali znajomych i rodzinę (27% wobec 11%-17% w pozostałych grupach wiekowych). Badani z wyższym wykształceniem zdecydowanie częściej niż pozostali wskazywali Internet (60% wobec 12%-38%). Częściej wskazywali także czasopisma społeczno-polityczne (15% wobec 2%-10% w pozostałych grupach). 29

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Przed kampanią badani najczęściej wskazywali telewizję (90%) i radio (67%) jako źródła informacji o środowisku i sposobach jego ochrony. Często wskazywali również prasę codzienną ogólnopolską (48%) i lokalną (46%). Na tym tle badanie przeprowadzone po kampanii wskazuje na mniejszą rolę radia (31%) i prasy (ogólnopolska 15%, lokalna 21%). 30

7.1.5. P5. Samoocena wiedzy o postępowaniu z odpadami Jak Pan/i ocenia swoją wiedzę na temat gospodarstw domowych? właściwego postępowania ze śmieciami/odpadami z Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Polacy z rezerwą podchodzą do samooceny wiedzy na temat właściwego postępowania ze śmieciami. Co jedenasty (9%) Polak twierdzi, że wie wszystko na ten temat. Co trzeci (31%) ocenia, że wie dużo, ale nie wszystko. Nieco więcej badanych (36%) twierdzi, że są sprawy, w których się orientują, ale są i takie, o których wiedzą niewiele. Im wyższe wykształcenie badanych tym wyższe odsetki odpowiedzi wskazujących na dużą wiedzę z zakresu tego zagadnienia (wykształcenie wyższe 51% odpowiedzi wiem wszystko i wiem dużo, w porównaniu do 31% wśród badanych z wykształceniem podstawowym). Deklarowana wiedza jest także tym wyższa, im starsi są badani (26% - 18-24 lat, 44% - 60 lat i więcej). 31

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co jedenasty badany mieszkaniec miejscowości objętej dodatkowymi działaniami w kampanii ocenia, że wie wszystko na temat postępowania ze śmieciami (9%). Co trzeci twierdzi, że wie dużo (36%), jak również podobny odsetek badanych ocenia, że są sprawy, w których się orientuje, ale są takie, o których wie niewiele (34%). Podobnie jak w przypadku wszystkich Polaków, tak i wśród badanych z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi, odpowiedzi w grupie docelowej nie różnią się istotnie od odpowiedzi wszystkich badanych. 32

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. W badaniu poprzedzającym kampanię deklaracje dotyczące poziomu wiedzy na temat postępowania z odpadami były zbliżone do tych z badania przeprowadzonego po kampanii. W 2008 roku 4% Polaków oceniło, że wie wszystko na ten temat, a 32% - że wie dużo. W badaniu przeprowadzonym dwa lata później 9% Polaków oceniło, że wie wszystko, a 31% - że wie dużo. Najwyższe odsetki pozytywnych deklaracji ( wiem wszystko, wiem dużo ) odnotowano wśród badanych z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi w kampanii (badanie przeprowadzone w 2010 roku). 33

7.1.6. P6. Znajomośd pojęcia recykling Co, Pana(i) zdaniem, oznacza określenie recykling? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Niemal połowa badanych poprawnie definiuje określenie recykling. Pozostałe osoby recykling definiowały poprzez jedynie składowe elementy powiązane z całym procesem: 11% odpowiedziało, że jest to segregacja, 2% wskazało na utylizację, zaś 9% odpowiedziało, że jest to po prostu przetwarzanie. Niemal co trzecia osoba nie potrafiła zdefiniowad wskazanego określenia. Wiedza na temat recyklingu jest niższa wśród grupy docelowej niż ogółu badanych. 44% kobiet należących do tej grupy nie potrafiła zdefiniowad określenia, zaś poprawną definicję wymieniło 29% z nich. Segregację wskazuje 12%, zaś ogólnie przetwarzanie to definicja wymieniona przez co dziesiątą osobę z grupy docelowej. Mniejsze trudności w zdefiniowaniu recyklingu mają mężczyźni, ponadto zdecydowanie częściej niż kobiety, poprawnie opisywali definicję recyklingu. 58% mężczyzn właściwie zdefiniowało określenie, podczas gdy wśród kobiet odsetek ten wyniósł 39%. 34

Poziom wiedzy na temat recyklingu jest zdecydowanie powiązany z poziomem wykształcenia im wyższe tym większy odsetek osób, które poprawnie definiują to określenie (od 24% osób z wykształceniem podstawowym do 81% wśród osób o wykształceniu wyższym). Wiek również różnicuje poziom wiedzy na temat recyklingu, jednak w mniejszym stopniu. Trudności w zdefiniowaniu pojęcia miały przede wszystkim osoby powyżej 59 roku życia 60% odpowiedziało nie wiem, trudno powiedzied, zaś poprawną odpowiedź wskazało 22% badanych w tym wieku. W pozostałych grupach wiekowych poziom wiedzy na ten temat jest podobny w każdej z nich ponad połowa badanych poprawnie definiuje określenie. Mieszkaocy miast częściej niż mieszkaocy wsi udzielali poprawnej odpowiedzi. 35

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Efektywnośd działao prowadzonych w ramach kampanii w wybranych miejscowościach potwierdza wyraźnie większy poziom wiedzy na temat przetwarzania odpadów wśród mieszkaoców. Ponad połowa z nich poprawnie definiuje określenie recykling (54%, zaś w przypadku ogółu badanych 48%). Kolejne 12% wymienia powiązany proces, jakim jest segregacja, zaś 8% definiuje recykling po prostu jako przetwarzanie. Zauważyd należy, że zdecydowanie wyższy, niż w przypadku próby ogólnopolskiej, jest odsetek poprawnie definiujących recykling wśród kobiet z grupy docelowej. Jak widad, dodatkowe działania prowadzone w wybranych miastach, dotarły przede wszystkim do tych osób, co świadczy o prawidłowości sformułowania i adresowania działao. W przeciwieostwie do ogółu badanych nie wystąpiły różnice w definiowaniu pojęcia ze względu na płed osób, z którymi rozmawiano. 36

Podobnie jak w przypadku próby ogólnopolskiej wiedza na temat recyklingu powiązana jest z wykształceniem danej osoby. Nieco inaczej kształtuje się poziom wiedzy analizowany ze względu na wiek respondentów niższy wśród osób powyżej 39 roku życia, zaś wysoki wśród osób młodych. 37

7.1.7. P7. Postrzegana szkodliwośd różnych typów odpadów Które z wymienionych śmieci/odpadów są, Pana(i) zdaniem, mało a które bardzo niebezpieczne dla środowiska? Zużyte baterie Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Trzech na czterech Polaków (73%) ocenia, że zużyte baterie są bardzo niebezpieczne dla środowiska. Kobiety nieco rzadziej niż mężczyźni uważają te odpady za bardzo niebezpieczne (70% wobec 76%). Badani z najstarszej grupy wiekowej (60 lat i więcej), częściej niż badani młodsi określali te odpady jako bardzo niebezpieczne (78% wobec 65% w grupie 18-24-latków). 38

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Niemal trzech na czterech (71%) badanych z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi ocenia zużyte baterie jako bardzo niebezpieczne dla środowiska. Badani tym częściej oceniają te odpady jako niebezpieczne im są starsi (77% odpowiedzi bardzo niebezpieczne w grupie osób w wieku 60 lat i więcej w porównaniu z 67% w grupie osób w wieku 18-24 lat) oraz im wyższe wykształcenie posiadają (78% wśród badanych z wyższym wykształceniem, w porównaniu do 56% wśród badanych z wykształceniem podstawowym). 39

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Porównując wyniki sprzed kampanii i po kampanii, można stwierdzid, że wzrosła świadomośd zagrożenia, jakie stwarzają dla środowiska zużyte baterie. W 2008 roku 62% Polaków oceniało je jako bardzo niebezpieczne dla środowiska, podczas gdy w roku 2010 po kampanii odsetek ten wyniósł 73% (71% w miejscowościach objętych działaniami niestandardowymi). 40

Przeterminowane leki Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Trzech na czterech Polaków (75%) uznaje przeterminowane leki za niebezpieczne dla środowiska. Co drugi Polak (50%) twierdzi, że to odpady bardzo niebezpieczne dla środowiska, zaś co czwarty (25%) mówi, że to odpady raczej niebezpieczne dla środowiska. Starsi badani (60 lat i więcej) częściej niż młodsi uważają przeterminowane leki za bardzo niebezpieczne dla środowiska (61% wobec 37% w grupie 18-24-latków). Jednak na poziomie ogólnej (nie-skrajnej) oceny wiek nie wpływał istotnie na odpowiedzi badanych (69-79% odpowiedzi raczej i bardzo niebezpieczne dla środowiska we wszystkich grupach wiekowych). Podobnie wykształcenie nie ma różnic na poziomie łącznej oceny ( raczej i bardzo niebezpieczne dla środowiska ), natomiast przy odpowiedziach skrajnych ( bardzo niebezpieczne dla środowiska ) można zauważyd nieco niższy odsetek w grupie z wyższym wykształceniem (40% wobec 50%-56% w pozostałych grupach). 41

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Wśród osób z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi 60% badanych uznało przeterminowane leki za bardzo niebezpieczne dla środowiska. W grupie docelowej odsetek ten wyniósł 65%. Kobiety nieco częściej niż mężczyźni uznawały te odpady za bardzo niebezpieczne (62% wobec 54%). Odsetek osób uważających przeterminowane leki za bardzo duże zagrożenie dla środowiska rośnie wraz z wiekiem badanych (od 48% w grupie wiekowej 18-24 lat do 72% w grupie wiekowej 60 lat i więcej), zaś spada wraz z wyższym wykształceniem badanych (70% wśród badanych z wykształceniem podstawowym, 56% badanych z wykształceniem wyższym). 42

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. W badaniu przeprowadzonym po kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia co drugi Polak uznał przeterminowane leki za odpad bardzo niebezpieczny dla środowiska. Przed kampanią takich deklaracji było nieco więcej (54%), jednak nie jest to różnica istotna. Wśród badanych z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi odsetek ten wyniósł 60%. 43

Torebki foliowe Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co drugi Polak (55%) uznaje torebki foliowe za bardzo niebezpieczne dla środowiska. W grupie docelowej odsetek ten rośnie do 64%. Kobiety częściej niż mężczyźni uznają torebki foliowe za bardzo niebezpieczne dla środowiska (62% wobec 48%) Osoby starsze (60 lat i więcej) częściej niż pozostali uznawali torebki foliowe za bardzo niebezpieczne dla środowiska (65% wobec 36% wśród badanych w wieku 18-24 lat i 57% wśród badanych w wieku 25-59 lat). Wykształcenie nie różnicowało istotnie odpowiedzi badanych. Osoby z mniejszych miejscowości i wsi częściej niż osoby z większych miast uznawały torebki foliowe za bardzo niebezpieczne (58%-60% wobec 47%-49%). 44

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Dwóch na trzech badanych (63%) z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi uznaje torebki foliowe za bardzo niebezpieczne dla środowiska. Kobiety częściej tak oceniają te odpady (66%) niż mężczyźni (56%). Wiek nie różnicował istotnie odpowiedzi badanych. Badani z wykształceniem wyższym nieco częściej niż pozostali twierdzili, że torebki foliowe są bardzo niebezpieczne dla środowiska. 45

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Przed kampanią 61% Polaków oceniało torebki foliowe za bardzo niebezpieczne dla środowiska. Po kampanii odsetek ten nieco spadł (do 55%), jednak nie jest to zmiana, którą można interpretowad jako istotną. Na poziomie ogólnopolskim, po kampanii, w grupie docelowej odsetek odpowiedzi skrajnych ( bardzo niebezpieczne ) jest wyższy niż wśród wszystkich badanych (64% wobec 55%). Ta prawidłowośd, według której osoby z grupy docelowej częściej niż ogół badanych deklarują iż torebki foliowe są bardzo niebezpieczne dla środowiska, nie powtarza się jednak wśród badanych z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi (odsetki odpowiedzi wśród ogółu badanych z grupy reprezentatywnej i z grupy docelowej są zbliżone wynoszą odpowiednio 63% i 64%). 46

Wraki samochodowe Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Wraki samochodowe za bardzo niebezpieczne dla środowiska uznało 41% Polaków, a za raczej niebezpieczne 33%. W grupie docelowej nieco wyższy jest odsetek odpowiedzi skrajnych 49%. Kobiety nieco częściej niż mężczyźni uznają wraki samochodowe za bardzo niebezpieczne (46% wobec 36%). Wiek i wykształcenie nie różnicowały odpowiedzi badanych istotnie. Im mniejsza miejscowośd, w której mieszkają badani, tym częściej uznają oni wraki samochodowe za bardzo niebezpieczne dla środowiska (od 32% w największych miastach do 46% na wsiach). 47

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co drugi badany (48%) mieszkający w miejscowości objętej działaniami niestandardowymi w kampanii uznaje wraki samochodowe za bardzo niebezpieczne dla środowiska. Podobny odsetek w grupie docelowej tak ocenił te odpady (47%). Płed nie różnicowała odpowiedzi badanych, podobnie wiek i wykształcenie. 48

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Zarówno przed kampanią, jak i po jej przeprowadzeniu odsetek Polaków uznających wraki samochodowe za bardzo niebezpieczne dla środowiska pozostał na niezmienionym poziomie (przed 39%, po 41%). Nieco wyższe niż przeciętnie odsetki wskazujące na odpowiedzi skrajne ( bardzo niebezpieczne ) można zaobserwowad w grupie docelowej wyodrębnionej z próby ogólnopolskiej (49%), jak i wśród mieszkaoców miejscowości objętych działaniami niestandardowymi w kampanii (48%). 49

Tłuszcz po smażeniu potraw Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Tłuszcz po smażeniu potraw raczej nie jest oceniany jako bardzo niebezpieczny dla środowiska. Tylko co piąty badany Polak (20%) uznał, że taki odpad jest bardzo niebezpieczny. Podobny odsetek (20%) badanych uznał, ze to odpad raczej niebezpieczny. Niemal co trzeci badany (29%) uznał, że jest to odpad ani mało niebezpieczny ani bardzo niebezpieczny. Co trzeci badany (33%) uznał, ze tłuszcz po smażeniu jest mało niebezpieczny dla środowiska (łączna wartośd dla odpowiedzi mało niebezpieczny i raczej niebezpieczny. Najmłodsi badani (18-24 lat) zdecydowanie najczęściej uznają tłuszcz po smażeniu za mało niebezpieczny łączny odsetek odpowiedzi pozytywnych ( mało niebezpieczne i raczej mało niebezpieczne ) wyniósł w tej grupie 43% (w porównaniu do 24%-31% w pozostałych grupach wiekowych). Im mniejsza miejscowośd tym częściej oceniano ten odpad za bardzo niebezpieczny dla środowiska (od 13% w największych miastach do 23% w najmniejszych miastach i wsiach). 50

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co czwarty (26%) mieszkaniec miejscowości objętej dodatkowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia uznał tłuszcz po smażeniu potraw za odpad bardzo niebezpieczny dla środowiska. Niemal co trzecia osoba z grupy docelowej mieszkająca w miejscowości objętej dodatkowymi działaniami (31%) miała podobne zdanie. 51

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Ocena zagrożenia dla środowiska, jakie niesie za sobą tłuszcz po smażeniu potraw, pozostała bez wyraźnych zmian w stosunku do pomiaru przed kampanią. W 2008 roku 21% Polaków uznało, że to odpad bardzo niebezpieczny dla środowiska, zaś po kampanii odsetek ten wyniósł 20%). Brak zmian odnotowano także w przypadku odpowiedzi pozytywnych przed kampanią 12% Polaków twierdziło, że tłuszcz po smażeniu potraw jest mało niebezpieczny dla środowiska. Po kampanii 15%. 52

Zużyty sprzęt AGD Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co drugi Polak (49%) uznaje zużyty sprzęt AGD za odpad bardzo niebezpieczny dla środowiska. W grupie docelowej ten odsetek jest nieco większy (56%). Czym starsi badani udzielali odpowiedzi na to pytanie, tym częściej padała odpowiedź, że to odpady bardzo niebezpieczne (36% - badani w wieku 18-24, 50% - badani w wieku 25-39, 51% - badani w wieku 40-59 lat, 55% - badani w wieku 60 lat i więcej). Biorąc pod uwagę wielkośd miejscowości zamieszkania, badani z największych miast (pow. 200 tys. mieszkaoców) wyróżniają się mniejszym odsetkiem odpowiedzi skrajnych (37% odpowiedzi bardzo niebezpieczne dla środowiska ). 53

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co drugi mieszkaniec miejscowości uczestniczącej w dodatkowych działaniach kampanii uznaje zużyty sprzęt AGD za odpad bardzo niebezpieczny dla środowiska (54%). Im wyższe wykształcenie badanych, tym częściej uznawali oni zużyty sprzęt AGD za odpad bardzo niebezpieczny dla środowiska (42% badanych z wykształceniem podstawowym, w porównaniu do 58% badanych z wykształceniem wyższym). 54

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. W porównaniu do pomiaru sprzed kampanii nieznacznie wzrósł odsetek Polaków uznających zużyty sprzęt AGD za odpad bardzo niebezpieczny dla środowiska (41% przed kampanią wobec 49% po kampanii). Nieco częściej odpowiedź skrajną bardzo niebezpieczne dla środowiska wskazywano w grupie docelowej wyłonionej z próby ogólnopolskiej (56%) i wśród mieszkaoców miejscowości objętych dodatkowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia. 55

Zużyte oleje i smary samochodowe Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Zużyte oleje i smary samochodowe zostały zgodnie uznane za niebezpieczne dla środowiska. 61% Polaków, czyli niemal 2/3, uznało te odpady za bardzo niebezpieczne dla środowiska. Wśród najmłodszych badanych (18-24 lat) odnotowano stosunkowo najniższe odsetki odpowiedzi skrajnych bardzo niebezpieczne dla środowiska (52% wobec 52%-64% w pozostałych grupach wiekowych). Im wyższe wykształcenie tym mniejsze odsetki odpowiedzi skrajnych bardzo niebezpieczne dla środowiska (67% badanych z wykształceniem podstawowym, wobec 59% badanych z wykształceniem wyższym). Mieszkaocy największych miast (pow. 200 tys. mieszkaoców) stosunkowo najrzadziej wskazywali odpowiedzi skrajne (48%). 56

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Dwóch na trzech mieszkaoców miejscowości objętych działaniami niestandardowymi (64%) uznało zużyte oleje i smary za bardzo niebezpieczne dla środowiska. Podobny odsetek (64%) odnotowano w grupie docelowej. Płed, wiek i wykształcenie nie determinowały odpowiedzi badanych w istotnym stopniu. 57

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Nie odnotowano istotnych zmian w zakresie oceny szkodliwości dla środowiska zużytych olejów i smarów zarówno przed kampanią jak i po niej podobny odsetek Polaków (odpowiednio 60% i 61%) uznał te odpady za bardzo niebezpieczne dla środowiska. W grupach docelowych odnotowywano podobne odsetki wskazao jak wśród wszystkich badanych. 58

Które z wymienionych śmieci/odpadów są, Pana(i) zdaniem, mało a które bardzo niebezpieczne dla środowiska? Podsumowanie Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Biorąc pod uwagę wszystkie odpady, przy których proszono badanych o ocenę ich szkodliwości dla środowiska, najwięcej skrajnych odpowiedzi bardzo niebezpieczne dla środowiska pojawiało się przy zużytych bateriach (73% wśród wszystkich badanych, 68% w grupie docelowej). Torebki foliowe zostały uznane za bardzo niebezpieczne przez ponad połowę Polaków (55% wśród wszystkich badanych, 64% w grupie docelowej). Za stosunkowo najmniej szkodliwy odpad uznano tłuszcz po smażeniu potraw, gdzie jedynie co piąty (20%) Polak uznał, że to odpad bardzo niebezpieczny dla środowiska. 59

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Wśród osób zamieszkujących miejscowości objęte działaniami niestandardowymi w kampanii odpowiedzi rozkładają się podobnie, chod można zaobserwowad ogólnie wyższe odsetki odpowiedzi skrajnych bardzo niebezpieczne dla środowiska (w porównaniu z próbą ogólnopolską). Podobnie jak w próbie ogólnopolskiej za najbardziej niebezpieczny odpad uznano zużyte baterie (71% wśród wszystkich badanych, 69% w grupie docelowej), zaś za najmniej niebezpieczny uznano tłuszcz po smażeniu potraw (26% wszystkich badanych uznało go za bardzo niebezpieczny, 31% w grupie docelowej). 60

7.1.8. P8. Najlepszy sposób radzenia sobie ze śmieciami W przeciętnym gospodarstwie domowym w Polsce wyrzuca się rocznie ok. 300 kg śmieci. Gospodarstw domowych jest ok. 10 milionów. Problem radzenia sobie ze śmieciami jest coraz większy. Jaki sposób rozwiązania tego problemu uważa Pan(i) za najlepszy? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Większośd badanych Polaków (63%) za najlepszy sposób radzenia sobie z narastającym problemem śmieci uznało budowanie spalarni śmieci. Częściej mówili o tym mężczyźni (67%) niż kobiety (59%), a także mieszkaocy największych miast (71%, w porównaniu z 60%-61% mieszkaoców mniejszych miejscowości). 61

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Blisko 2/3 badanych (61%) z miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia stwierdziło, że najlepszym rozwiązaniem problemu coraz większej ilości śmieci jest budowa spalarni. 62

7.1.9. P9. Najlepszy sposób informowania o prawidłowym postępowaniu ze śmieciami Jaki sposób informowania zwykłych ludzi o tym, co powinni robid ze śmieciami/odpadami ze swoich gospodarstw domowych uważa Pan(i) za najskuteczniejszy? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Badane osoby zapytano również o to, w jaki według nich sposób, należy informowad ludzi o tym, co powinni robid ze śmieciami lub innymi odpadami, aby uzyskad wysoką skutecznośd. Ponad połowa z nich mówiła o kampaniach prowadzonych w mediach, niemal co czwarta osoba wskazywała na lokalne i sąsiedzkie działania. Informacje przekazywane bezpośrednio, np. listownie to sposób wskazywany przez 10% badanych. Kobiety z grupy docelowej odpowiadały podobnie do ogółu badanych. Mężczyźni częściej niż kobiety mówili o lokalnych i sąsiedzkich działaniach. 63

Występują pewne tendencje w przypadku wymienianych sposobów informowania ze względu na wiek. Odsetek osób wskazujących na media lokalne i kampanie w nich prowadzone maleje wraz z wiekiem. Odwrotnie jest w przypadku działao lokalnych i sąsiedzkich. Wykształcenie nie różnicuje rozkładu odpowiedzi dotyczących zagadnienia. Wyraźnym wyjątkiem jest edukacja, na którą kilkakrotnie częściej niż pozostali wskazują osoby w wykształceniem wyższym. Osoby z najmniejszych miast częściej niż pozostali wymieniali działania lokalne i sąsiedzkie. 64

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Podobnie jak w przypadku próby ogólnopolskiej, najczęściej wymienianym skutecznym sposobem informowania ludzi o tym, jak powinni postępowad ze śmieciami, są informacje przekazywane poprzez media (54%). Niemal co piąta osoba wymienia działania lokalne i sąsiedzkie. 65

W odróżnieniu od próby ogólnopolskiej, wśród odpowiedzi osób z miast, w których prowadzono niestandardowe działania w ramach kampanii, tendencja związana z wiekiem ma nieco innych charakter. Media i kampanie w nich prowadzone najczęściej wskazywane były przez osoby w wieku 25-39 lat. Badani powyżej 39 roku życia częściej niż młodsi wymieniali działania lokalne i sąsiedzkie. 66

7.1.10. Świadomośd ekologiczna podsumowanie i wnioski Świadomośd ekologiczna Polaków, a także wiedza Polaków na temat zapobiegania powstawaniu odpadów i prawidłowego postępowania ze śmieciami to zagadnienia szerokie. W związku z tym niniejsze badanie zaplanowano tak, aby zmierzyd świadomośd i wiedzę ekologiczną Polaków na różnych poziomach począwszy od oceny osobistego wpływu na stan środowiska w najbliższej okolicy, poprzez znajomośd pojęd związanych z tym tematem, a skooczywszy na samoocenie ogólnej wiedzy na temat właściwego postępowania z odpadami w gospodarstwie domowym. Nastąpił wzrost poziomu wiedzy na temat zapobiegania powstawaniu odpadów wśród Polaków w porównaniu z badaniem z 2008 roku poprzedzającym kampanię społeczną Nie zaśmiecaj swojego sumienia. Szczególnie zauważalny jest wzrost w zakresie poczucia wpływu Polaków na poprawę stanu środowiska w swojej okolicy. Coraz więcej Polaków deklaruje, że taki wpływ ma i może poprawid stan środowiska w najbliższej okolicy przez takie działania jak segregowanie odpadów, czy niezaśmiecanie okolicy. Wzrost wiedzy Polaków na temat ich osobistego wpływu na stan środowiska to bardzo pozytywny efekt, gdyż oznacza to zmianę w postawach badanych i świadomości tego, jak ich własne zachowania oraz nawyki wprowadzane w całym gospodarstwie domowym, wpływają na stan środowiska w najbliższej okolicy. Pozostające w mniejszości osoby, które nie mają poczucia wpływu na stan środowiska w okolicy, ten brak osobistego wpływu najczęściej tłumaczą tym, że działania jednej osoby niewiele mogą zmienid. Planując przyszłą komunikację w zakresie właściwego postępowania z odpadami oraz dbania o środowisko w ogóle warto wziąd pod uwagę to, że istotna częśd osób podziela takie błędne przekonanie. Kolejną pozytywną zmianą w stosunku do badania z 2008 roku jest wzrost znajomości pojęcia recykling. W obecnym badaniu mniejszy odsetek badanych zadeklarował brak wiedzy na ten temat, natomiast większy odsetek poprawnie zdefiniował pojęcie recykling jako przetwarzanie odpadów/śmieci i uzyskiwanie z nich surowców do ponownego wykorzystania. Nie nastąpiła zmiana w samoocenie wiedzy na temat postępowania z odpadami. Nieco wyższą samoocenę wiedzy na temat właściwego postępowania z odpadami odnotowano wśród badanych z małych miasteczek (do 50 tysięcy mieszkaoców) i wsi. Jest to spójne z nieco wyższym poziomem wiedzy w grupie mieszkaoców miejscowości objętych działaniami niestandardowymi (głównie małe miasta do 50 tysięcy mieszkaoców) nie jest to jednak różnica istotna statystycznie. Czy za tą wiedzą idzie właściwe postępowanie ze śmieciami w gospodarstwie domowym? Nie zawsze. Zużyte baterie, które zostały przez większośd badanych uznane za odpad bardzo niebezpieczny dla środowiska, to jednocześnie odpad stosunkowo rzadko segregowany osoby segregujące śmieci najczęściej od reszty oddzielają szkło i tworzywa sztuczne. Przykładów takiej niekonsekwencji jest więcej niemal wszyscy badani zgadzają się z tym, że palenie śmieci w domu jest niebezpieczne dla środowiska, a mimo to jeden na pięciu badanych pali śmieci w paleniskach domowych. 67

Informacje o środowisku naturalnym, jego stanie i sposobach ochrony badani czerpią najczęściej z telewizji. Nieco rzadziej z Internetu i radia. Prasa lokalna i ogólnopolska wskazywana była rzadko, znacznie rzadziej niż w badaniu z 2008 roku. Jest to zgodne z oczekiwaniami badanych, którzy informacje o tym, co ludzie powinni robid ze śmieciami i odpadami ze swoich gospodarstw domowych, najchętniej otrzymywaliby za pośrednictwem mediów kampanii telewizyjnych i radiowych. Badani wyrażali także oczekiwania wobec działao lokalnych i sąsiedzkich, w szczególności wskazując na działania administracji/spółdzielni osiedli i budynków ogłoszenia na klatkach schodowych, czy organizowanie spotkao informacyjnych dla mieszkaoców. 68

7.2. Postępowanie ze śmieciami 7.2.1. P10. Postępowanie ze śmieciami w gospodarstwie domowym Proszę powiedzied, w jaki sposób w Pana/i gospodarstwie domowym pozbywa się śmieci? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Większośd Polaków 80% - twierdzi, że ma podpisaną umowę na wywóz śmieci. Połowa Polaków (47%) deklaruje, że sortuje śmieci. Co jedenasty badany (9%) przyznaje się do tego, że pali śmieci w palenisku domowym. Nieco wyższe odsetki odnotowano w grupie docelowej, gdzie posiadanie umowy na wywóz śmieci deklaruje 83% badanych, segregowanie śmieci 55%, a palenie śmieci w domu 13%. Płed nie różnicowała znacząco odpowiedzi badanych, poza odpowiedziami dotyczącymi segregacji śmieci, gdzie kobiety nieco częściej niż mężczyźni składały deklaracje pozytywne (52% wobec 42%). 69

Wiek i wykształcenie nie różnicowały odpowiedzi badanych w istotnym stopniu. Warto jednak zwrócid uwagę na nieco wyższy niż przeciętnie odsetek respondentów, którzy przyznają się do palenia śmieci w domu wśród badanych z podstawowym wykształceniem (17% wobec 3%-8% w pozostałych grupach). 70

Im mniejsza miejscowośd tym częstsze deklaracje o segregowaniu śmieci. Co trzeci (36%) mieszkaniec największych miast (pow. 200 tys. mieszkaoców) twierdzi, że segreguje śmieci, w porównaniu do 55% mieszkaoców najmniejszych miast (poniżej 50 tys. mieszkaoców) oraz 52% mieszkaoców wsi. Jednocześnie na wsi odnotowano stosunkowo najwyższy odsetek osób twierdzących, że palą śmieci w domu (18%). 71

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Większośd badanych mieszkających w miejscowościach objętych niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia twierdzi, że ma podpisaną umowę na wywóz śmieci (83%). Co drugi (47%) twierdzi, że segreguje śmieci. Palenie śmieci w domu deklaruje 5% badanych. Podobne odsetki można zaobserwowad w grupie docelowej. Podobnie jak w przypadku próby ogólnopolskiej kobiety częściej niż mężczyźni deklarują segregowanie śmieci (50% wobec 40%). 72

Wiek badanych nie determinował odpowiedzi w istotnym stopniu. Im wyższe wykształcenie badanych tym częściej deklarowali oni segregację śmieci (50% wśród badanych ze średnim i z wyższym wykształceniem, w porównaniu do 34% badanych z wykształceniem podstawowym). Badani z wykształceniem podstawowym częściej niż pozostali deklarują palenie śmieci w domu (12% wobec 2%-6%). 73

7.2.2. P11A, P11B. Umowy na wywóz posegregowanych śmieci Czy Pana/i gospodarstwo domowe ma podpisaną umowę na wywóz posegregowanych śmieci? Odpowiadający: badani mieszkający w domach (próba ogólnopolska, n=266). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 56% Polaków mieszkających w domach deklaruje, że ma podpisaną umowę na wywóz posegregowanych śmieci. Osoby starsze częściej składały takie deklaracje niż osoby młodsze (51% osób w wieku 18-24, 61% osób w wieku 60 lat i więcej). Mieszkaocy średnich miast (50-200 tys. mieszkaoców) wyjątkowo rzadko deklarowali posiadanie umowy na wywóz posegregowanych śmieci (28%). 74

Odpowiadający: badani mieszkający w domach (próba nadreprezentatywna, n=200). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 45% badanych z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi w kampanii twierdzi, że ma podpisaną umowę na wywóz posegregowanych śmieci. Podobne odsetki można zaobserwowad w grupie docelowej. Płed nie różnicowała istotnie odpowiedzi badanych. Osoby starsze nieco częściej niż osoby młodsze deklarowały posiadanie takiej umowy (50% badanych w wieku 40-59 lat wobec 33% badanych w wieku 18-24 lat). 75

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Deklaracje o posiadaniu umowy na wywóz posegregowanych śmieci nie zmieniły się istotnie po przeprowadzeniu kampanii. W 2008 roku, przed kampanią, 54% Polaków mieszkających w domach deklarowało posiadanie takiej umowy. W roku 2010, po kampanii, odsetek ten wyniósł 56%, co nie jest istotną zmianą. Nieco wyższy odsetek odnotowano w grupie docelowej (61%), niższy zaś wśród badanych z miejscowości objętych dodatkowymi działaniami w kampanii (45%). 76

Odpowiadający: badani mieszkający w mieszkaniach (próba ogólnopolska, n=351). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Ponad połowa (57%) Polaków mieszkających w mieszkaniach deklaruje, że ich wspólnota lub spółdzielnia ma podpisaną umowę na wywóz posegregowanych śmieci. Odsetek ten jest wyraźnie wyższy w grupie docelowej (71%). Kobiety nieco częściej niż mężczyźni twierdzą, że ich spółdzielnia lub wspólnota ma taką umowę (60% wobec 54%), jak również rzadziej deklarują niewiedzę w tej kwestii (8% odpowiedzi nie wiem wobec 16%). Najczęściej swoją niewiedzę na ten temat deklarowali najmłodsi badani (31% badanych w wieku 18-24 lat). Im wyższe wykształcenie tym częściej deklarowano posiadanie umowy na wywóz posegregowanych śmieci (45% badanych z wykształceniem podstawowym, 64% ze średnim i 61% z wyższym). 77

Odpowiadający: badani mieszkający w mieszkaniach (próba nadreprezentatywna, n=310). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Dwóch na trzech (69%) badanych mieszkających w mieszkaniach w miejscowościach objętych niestandardowymi działaniami w kampanii deklaruje, że ma podpisaną umowę na wywóz posegregowanych śmieci. Kobiety nieco częściej niż mężczyźni twierdzą, że mają taką umowę (72% wobec 60%). Podobnie starsi badani w porównaniu z młodszymi (73% badanych w wieku 60 lat i więcej wobec 59% badanych w wieku 18-24 lat, uwaga niskie podstawy procentowe). 78

7.2.3. P12. Powody nieposiadania umowy na wywóz posegregowanych śmieci Dlaczego Pana/i gospodarstwo domowe nie ma zawartej takiej umowy? Proszę wskazad dwa najważniejsze powody. Odpowiadający: badani mieszkający w domach, którzy nie posiadają umowy na wywóz posegregowanych śmieci (próba ogólnopolska, n=119). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Polacy mieszkający w domach i nieposiadający umowy na wywóz posegregowanych śmieci, za główną przyczynę takiego stanu rzeczy uznają brak pojemników do segregacji śmieci w najbliższej okolicy (39%) i brak możliwości podpisania takiej umowy (32%). Szczególnie mężczyźni wskazują na ten ostatni powód (42% wobec 24% kobiet). 79

Odpowiadający: badani mieszkający w domach, którzy nie posiadają umowy na wywóz posegregowanych śmieci (próba nadreprezentatywna, n=110). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Osoby z miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia, które mieszkają w domach, ale nie mają podpisanej umowy na wywóz posegregowanych śmieci, najczęściej wskazują na brak pojemników na posegregowane śmieci w najbliższej okolicy (36%), jako na powód nieposiadania takiej umowy. 80

7.2.4. P13. Częstotliwośd pozbywania się śmieci A jak często w Pana/i gospodarstwie domowym: odpowiednie służby wywożą śmieci zgodnie z umową Odpowiadający: badani posiadający umowę na wywóz śmieci (próba ogólnopolska, n=491). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co czwarty Polak (27%) mający podpisaną umowę na wywóz śmieci twierdzi, że śmieci usuwane są przez odpowiednie służby 2-3 razy w tygodniu. Co trzeci (32%) twierdzi, że odbywa się to raz na tydzieo. 81

Odpowiadający: badani posiadający umowę na wywóz śmieci (próba nadreprezentatywna, n=423). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 30% badanych mieszkających w miejscowościach objętych działaniami niestandardowymi oraz mającymi umowę na wywóz śmieci twierdzi, że odpowiednie służby usuwają śmieci 2-3 razy w tygodniu. Częstotliwośd raz w tygodniu deklaruje kolejne 35% badanych. 82

A jak często w Pana/i gospodarstwie domowym: pozbywa się posegregowanych śmieci Odpowiadający: badani, którzy segregują śmieci (próba ogólnopolska, n=491). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 15% Polaków, którzy segregują śmieci, twierdzi, że takich posegregowanych śmieci pozbywa się codziennie. Kolejne 33% twierdzi, że pozbywa się takich śmieci 2-3 razy w tygodniu, a 16% - raz na tydzieo. Ogółem, kobiety częściej niż mężczyźni deklarują większą częstotliwośd w pozbywaniu się posegregowanych śmieci. 83

Odpowiadający: badani, którzy segregują śmieci (próba nadreprezentatywna, n=240). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co piąty (20%) mieszkaniec miejscowości objętej działaniami niestandardowymi, który segreguje śmieci, twierdzi, że takich posegregowanych śmieci pozbywa się codziennie. Co trzeci (32%) twierdzi, że takich śmieci pozbywa się z regularnością 2-3 razy w tygodniu. 21% deklaruje, że pozbywa się posegregowanych śmieci raz na tydzieo. 84

A jak często w Pana/i gospodarstwie domowym: pali się śmieci w palenisku domowym Odpowiadający: badani, którzy palą śmieci w domu. Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Uwaga niskie podstawy procentowe. 38% osób, które palą śmieci w domu, pali śmieci codziennie. W miejscowościach, w których prowadzono niestandardowe działania w kampanii odsetek ten jest nieznacznie niższy i wynosi 30%. 85

A jak często w Pana/i gospodarstwie domowym: samodzielnie wywozi się śmieci na wysypisko Odpowiadający: badani, którzy samodzielnie wywożą śmieci na wysypisko. Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Uwaga niskie podstawy procentowe uniemożliwiają jednoznaczną interpretację danych. 86

A jak często w Pana/i gospodarstwie domowym: samodzielnie wywozi się śmieci w inne miejsce (nie na wysypisko) Odpowiadający: badani, którzy samodzielnie wywożą śmieci w inne miejsce niż na wysypisko. Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Uwaga niskie podstawy procentowe uniemożliwiają jednoznaczną interpretację danych. 87

7.2.5. P14A. Zrozumienie pojęcia segregowanie śmieci Co rozumie Pan/i przez segregację śmieci? W jaki sposób można segregowad śmieci? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Polaków zapytano, co rozumieją poprzez segregację śmieci oraz w jaki sposób można to robid. Połowa z nich definiuje tę czynnośd jako oddzielanie od śmieci konkretnych materiałów, np. szkła, metalu, makulatury, plastiku. Co czwarta osoba przez segregację rozumie rozdzielanie śmieci i wyrzucanie ich do odpowiednich pojemników lub worków. Ogólnie selekcja i rozdzielanie śmieci to odpowiedź 19% badanych. Warto zauważyd, że 3% badanych definiując segregację przywołuje w pewnym sensie definicję recyklingu. 88

Segregacja rozumiana jest w sposób podobny bez względu na wiek. Analizując udzielone odpowiedzi w podziale na wykształcenie zauważa się tendencję osób z wykształceniem wyższym do wypowiadania ogólnej definicji, podczas gdy osoby mniej wykształcone definiują segregację nieco bardziej szczegółowo. 89

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Mieszkaocy miast, w których prowadzone były niestandardowe działania w ramach kampanii, nieco częściej niż pozostali definiując segregację, mówią o rozdzielaniu śmieci i wyrzucaniu ich do odpowiednich pojemników lub worków. Rzadziej natomiast wskazują na oddzielanie od śmieci konkretnych materiałów. Warto jednak zauważyd, że różnice te nie są istotne statystycznie. 90

Podobnie jak w przypadku ogółu Polaków, osoby z wykształceniem wyższym segregację definiują w sposób bardziej ogólny niż pozostałe osoby. 91

P14B. Segregowanie odpadów w gospodarstwie domowym A czy w Pana(i) gospodarstwie domowym segreguje się śmieci/odpady? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co drugi dorosły Polak deklaruje (53%), że regularnie sortuje śmieci. Kolejne 18% Polaków deklaruje, że śmieci sortuje sporadycznie. Jedynie 28% Polaków twierdzi, że wcale nie sortuje śmieci. W grupie docelowej odsetek sortujących śmieci regularnie jest wyższy (63% w grupie docelowej w porównaniu do 53% wśród wszystkich badanych). Kobiety częściej niż mężczyźni składają deklaracje o sortowaniu śmieci (58% wobec 48%). Na wsiach i w mniejszych miastach (do 50 tys. mieszkaoców) odsetek osób deklarujących regularne sortowanie śmieci jest wyższy niż w miastach pow. 50 tys. mieszkaoców (60% wobec 41-46%). 92

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co drugi (53%) dorosły mieszkaniec miejscowości objętej dodatkowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia twierdzi, że regularnie sortuje śmieci. Kolejne 19% badanych twierdzi, że sortują śmieci sporadycznie. Podobnie jak w przypadku mieszkaoców całej Polski, tak i w przypadku mieszkaoców miejscowości, gdzie miały miejsce działania niestandardowe, kobiety nieco częściej niż mężczyźni deklarowały regularne sortowanie śmieci (56% wobec 47%). Im wyższe wykształcenie badanych tym częściej deklarują oni regularne sortowanie śmieci od 38% badanych z wykształceniem podstawowym do 60% badanych z wykształceniem wyższym. 93

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Porównując wyniki ogólnopolskie sprzed kampanii i po jej przeprowadzeniu, nie można zaobserwowad istotnych różnic. W 2008 roku 52% Polaków deklarowało, że sortuje śmieci regularnie. Po kampanii odsetek ten zmienił się niezauważalnie i wyniósł 53%. 94

7.2.6. P15. Śmieci oddzielane od reszty Które ze śmieci Pani oddziela od reszty? Odpowiadający: badani którzy sortują śmieci regularnie lub sporadycznie (próba ogólnopolska, n=450). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Polacy, którzy sortują śmieci, najczęściej oddzielają takie odpady jak szkło (89%) i plastik (87%). Nieco rzadziej, ale nadal stosunkowo często makulaturę i papier (68%). Tylko co drugi Polak sortujący śmieci (48%) oddziela od pozostałych odpadów zużyte baterie odpad, który został wcześniej oceniony jako bardzo niebezpieczny dla środowiska przez najwyższy odsetek badanych. W grupie docelowej odsetki dotyczące oddzielanych odpadów prezentują się podobnie. Płed nie determinowała odpowiedzi badanych. 95

Badani z najmłodszej grupy wiekowej (18-24 lat) stosunkowo rzadziej niż pozostali oddzielają baterie od pozostałych odpadów (32%). Najstarsi badani (60 lat i więcej) również stosunkowo rzadko deklarowali oddzielanie baterii od reszty odpadów (41%, w porównaniu do 54%-58% wśród badanych w wieku 25-59 lat). Osoby z wyższym wykształceniem częściej niż pozostali deklarowali oddzielanie makulatury i papieru od pozostałych odpadów (82% wobec 61%-70% w pozostałych grupach). Osoby z podstawowym wykształceniem rzadziej niż pozostali deklarowali oddzielanie baterii (29% wobec 51%-58% w pozostałych grupach). 96

Mieszkaocy wsi stosunkowo częściej niż mieszkaocy miast segregują zużyty sprzęt RTV/AGD (42% wobec 23%-32% w miastach) i odpady naturalne, mokre (44% wobec 22%-33%). Osoby, które segregują śmieci systematycznie ogólnie wskazują więcej różnych odpadów, które oddzielają od reszty odsetki przy każdym typie odpadów są wyższe w grupie sortującej regularnie w porównaniu do grupy sortującej śmieci sporadycznie. 97

Powyższa tabela przedstawia powiązania między sortowaniem różnych typów odpadów. Przedstawione odsetki dotyczą tych badanych z próby ogólnopolskiej, którzy sortują śmieci regularnie lub sporadycznie (n=450). Osoby sortujące makulaturę niemal równie często sortują także szkło (94%) i plastik (92%). Badani, którzy od pozostałych odpadów oddzielają leki, często oddzielają także papier (85%), szkło (94%), plastik (93%), ale także baterie (85%). Podobnie stary sprzęt RTV/AGD badani, którzy oddzielają od reszty ten rodzaj odpadów, często oddzielają także papier (79%), szkło (94%), plastik (92%) i baterie (83%). 98

Odpowiadający: badani którzy sortują śmieci regularnie lub sporadycznie (próba nadreprezentatywna, n=366). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Mieszkaocy miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii, którzy segregują śmieci sporadycznie lub regularnie, najczęściej od pozostałych odpadów oddzielają takie odpady jak szkło (87%), plastik (86%), czy makulatura i papier (74%). Baterie oddziela od pozostałych co drugi (49%) badany sortujący śmieci. W grupie docelowej odsetki są podobne. Płed nie determinowała w znacznym stopniu odpowiedzi badanych. 99

Najstarsi mieszkaocy (60 lat i więcej) miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii, którzy sortują odpady regularnie lub sporadycznie, nieco częściej niż pozostali segregują odpady naturalne, mokre (47% wobec 30%-39% w pozostałych grupach wiekowych). Z kolei najmłodsi (18-24 lat) stosunkowo rzadziej niż pozostali deklarowali oddzielanie papieru od pozostałych odpadów (65% wobec 74%-76%). Osoby z podstawowym wykształceniem rzadziej niż pozostali deklarowali segregowanie baterii (32% wobec 50%-52%). Osoby z wykształceniem podstawowym i zawodowym rzadziej niż osoby z wykształceniem średnim i wyższym deklarowały sortowanie makulatury (62%-65% wobec 78%-79%). Podobnie jak w przypadku próby ogólnopolskiej, tak i w próbie nadreprezentatywnej osoby sortujące śmieci regularnie wskazywały więcej różnych odpadów, które oddzielają od reszty, w porównaniu z osobami, które sortują śmieci sporadycznie. 100

Powyższa tabela przedstawia powiązania między sortowaniem różnych typów odpadów. Przedstawione odsetki dotyczą tych badanych z próby ogólnopolskiej, którzy sortują śmieci regularnie lub sporadycznie (n=366). Podobnie jak w przypadku próby ogólnopolskiej, tak i w przypadku mieszkaoców miejscowości objętych niestandardowymi działaniami, sortowanie makulatury i papieru najczęściej współwystępuje z sortowaniem szkła (91%) i plastiku (89%). Tak jak w próbie ogólnopolskiej, badani z miejscowości objętych dodatkowymi działaniami, którzy sortują leki lub stary sprzęt RTV/AGD często sortują także baterie (odpowiednio 83% i 79%). 101

7.2.7. P16. Powody niesegregowania śmieci w gospodarstwie domowym Dlaczego w Pana/i gospodarstwie domowym nie segreguje się śmieci/odpadów lub segreguje się je sporadycznie? Proszę wskazad trzy najważniejsze przyczyny. Odpowiadający: badani którzy nie sortują śmieci (próba ogólnopolska, n=271). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Wśród Polaków, którzy nie sortują śmieci, najczęściej wskazywaną przeszkodą, przez którą nie sortują śmieci, jest brak pojemników do segregacji śmieci w okolicy (51%). Znacznie rzadziej wskazywano takie powody jak brak wiary w sens segregacji, bo wszystko i tak wrzucane jest do jednej śmieciarki (19%), czy brak miejsca w domu na segregowanie śmieci (17%). Zbliżone odsetki odnotowano w grupie docelowej. Płed nie różnicowała odpowiedzi badanych w istotnym stopniu. 102

Im młodsi badani tym częściej wskazywali na powód brak czasu, sortowanie śmieci jest zbyt czasochłonne (od 20% w grupie 18-24 lat do 2% w grupie 60 lat i więcej). Najstarsi badani częściej niż pozostali twierdzili, że nie mają na to siły (19% wobec 2%-6% w pozostałych grupach wiekowych). Im wyższe wykształcenie badanych tym rzadziej wskazywano na brak pojemników do segregacji śmieci w okolicy (od 58% badanych z wykształceniem podstawowym do 38% badanych z wykształceniem wyższym). Natomiast badani z wyższym wykształceniem częściej niż pozostali twierdzili, że segregacja śmieci nie ma sensu, bo wszystko wrzucane jest do jednej śmieciarki (32% wobec 15%-18% w pozostałych grupach). 103

Odpowiadający: badani którzy nie sortują śmieci (próba nadreprezentatywna, n=240). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Dwa najczęstsze powody niesortowania śmieci, wskazywane przez osoby z miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii to brak pojemników do segregacji śmieci w okolicy (37%) i brak miejsca w domu na segregowanie śmieci i odpadów (34%). Nieco wyższe odsetki odnotowano w grupie docelowej (brak pojemników 42%, brak miejsca w domu 40%). 104

Im starsi badani tym częściej wskazywali na brak pojemników w najbliższej okolicy (od 29% wśród badanych w wieku 18-24, do 47% badanych w wieku 60 lat i więcej). Najstarsi badani częściej niż pozostali mówili o braku sensu segregowania śmieci, bo i tak wszystko wrzucane jest do śmieciarki łącznie (35% wobec 14%-22%). Osoby z wykształceniem podstawowym częściej niż pozostali mówiły o braku pojemników do segregacji śmieci w najbliższej okolicy (58% wobec 31%-36%). Im wyższe wykształcenie badanych tym częściej pojawiały się deklaracje o wybiórczym segregowaniu śmieci (od 13% wśród badanych z wykształceniem podstawowym do 25% badanych z wykształceniem wyższym). 105

Podobnie jak przed kampanią, tak i po jej przeprowadzeniu najczęściej wskazywanym powodem niesegregowania śmieci jest brak pojemników do segregacji śmieci w okolicy. 106

7.2.8. P17. Skłonnośd do segregowania śmieci w przyszłości Proszę powiedzied, czy zamierza Pan/i segregowad śmieci? Odpowiadający: badani, którzy nie sortują śmieci (próba ogólnopolska, n=271). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Ponad połowa Polaków, którzy nie sortują śmieci, deklaruje, że byłaby skłonna do sortowania śmieci w przyszłości (odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak łącznie 54%). W grupie docelowej odnotowano podobne odsetki wskazao. Płed nie różnicowała odpowiedzi badanych. Osoby najstarsze (60 lat i więcej) stosunkowo rzadziej niż pozostali deklarują skłonnośd do segregowania śmieci w przyszłości (41% odpowiedzi pozytywnych wobec 57%-58% w pozostałych grupach wiekowych). 107

Odpowiadający: badani którzy nie sortują śmieci (próba nadreprezentatywna, n=240). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Odpowiedzi badanych mieszkających w miejscowościach objętych niestandardowymi działaniami w kampanii są zbliżone do odpowiedzi uzyskanych od osób z całej Polski. 51% badanych twierdzi, że byliby skłonni segregowad śmieci w przyszłości (odpowiedzi raczej tak i zdecydowanie tak łącznie). W grupie docelowej odsetki odpowiedzi są zbliżone. Płed nie różnicowała odpowiedzi badanych. Osoby starsze (40 lat i więcej) częściej niż osoby młodsze (18-39 lat) składały skrajnie pozytywne deklaracje zdecydowanie tak (odpowiednio 23% wobec 9%-11%). 108

7.2.9. P18. Korzyści z segregowania śmieci Czy widzi Pan/i jakieś korzyści wynikające z segregowania odpadów w gospodarstwie domowym? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Najczęściej wymieniane korzyści wynikające z segregowania odpadów dotyczą ochrony i dbania o środowisko (ochrona środowiska 24%, mniejsza ilośd/objętośd śmieci 6%, lepsze zdrowie 1%). Często wymieniano aspekty ekonomiczne takiego postępowania (powtórne wykorzystanie odpadów 1 20%, niższe koszty wywozu śmieci 3%, zyski ze sprzedaży surowców wtórnych 1%). Jak się okazuje, segregacja ma też znaczenie natury estetycznej 8% badanych jako jej korzyśd wymienia większy porządek. 36% Polaków twierdzi, że nie widzi żadnych korzyści wynikających z segregacji śmieci. 1 element ten zaliczyd można również do kategorii związanej z ochroną i dbaniem o środowisko. 109

Osoby w wieku 25-39 lat oraz z wykształceniem średnim lub wyższym częściej niż pozostali wskazują na korzyści segregacji związane z ochroną i dbaniem o środowisko. Stosunkowo największy udział osób, które twierdzą, że segregacja śmieci nie niesie za sobą żadnych korzyści, jest wśród osób z wykształceniem zawodowym oraz mieszkaoców największych miast. 110

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Podobnie jak reszta badanych, mieszkaocy miast w których prowadzone były niestandardowe działania w ramach kampanii, wymieniając korzyści wynikające z segregacji najczęściej wskazywali na ochronę środowiska (27%) oraz powtórne wykorzystanie odpadów (17%). 8% badanych wskazuje na korzyści związane z mniejszą ilością/objętością śmieci. 34% osób z wybranych miast twierdzi, że nie widzi żadnych korzyści wynikających z segregacji śmieci. Postrzeganie korzyści wynikających z segregacji wśród mieszkaoców miejscowości, w których prowadzono niestandardowe działania w ramach kampanii społecznej Nie zaśmiecaj swojego sumienia nie różnią się istotnie od tych, jakie wymieniają pozostali badani. 111

Korzyści związane z ochroną środowiska wymieniane są częściej przez osoby młode i lepiej wykształcone. Ponadto występuje tendencja dotycząca postrzegania segregacji im wyższe wykształcenie respondentów, tym niższy odsetek osób, które twierdzą, że nie ma korzyści wynikających z takiego postępowania. 112

P19. Pojemniki do segregowania odpadów w najbliższej okolicy Jak daleko od Pana/i miejsca zamieszkania znajdują się pojemniki do segregowania śmieci/odpadów? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co drugi dorosły Polak twierdzi, że w jego okolicy pojemniki na sortowanie odpadów znajdują się nie dalej niż 5 minut od miejsca zamieszkania. Im wyższe wykształcenie badanych tym częściej wskazywano krótsze dystanse blisko domu, dojście zajmuje do 5 minut (od 49% wskazao wśród badanych z wykształceniem podstawowym do 63% z wykształceniem wyższym). Mieszkaocy wsi rzadziej niż pozostali wskazywali krótkie dystanse (48% - 5 min.), a częściej niż pozostali wskazywali na brak takich pojemników w najbliższej okolicy (27%). 113

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 58% badanych z miejscowości objętych dodatkowymi działaniami w kampanii twierdzi, że pojemniki do sortowania odpadów znajdują się w pobliżu ich miejsca zamieszkania i dojście do nich nie zajmuje więcej niż 5 minut. W grupie docelowej odnotowano podobne odsetki odpowiedzi. Płed nie różnicowała odpowiedzi badanych. Im starsi badani tym częściej mówili o braku takich pojemników w najbliższej okolicy (od 15% w grupie 18-24 lat do 27% w grupie 60 lat i więcej). Im wyższe wykształcenie badanych tym rzadziej wskazywano na najkrótsze dystanse do 5 minut (od 66% wśród badanych z podstawowym wykształceniem do 51% wśród badanych z wyższym wykształceniem). 114

Porównanie wyników badao z 2008 i 2010 roku z wyróżnieniem próby ogólnopolskiej (n=617) i próby nadreprezentatywnej (n=510) oraz grupy docelowej w badaniu z 2010 roku. Przedstawiono odpowiedzi osób niesegregujących śmieci, z wyróżnieniem osób mieszkających w mieszkaniach/domach wielorodzinnych. W porównaniu z badaniem sprzed kampanii nieznacznie spadł odsetek badanych, którzy twierdzili, że w ich okolicy nie ma w ogóle pojemników do sortowania odpadów (33% w 2008 roku, 26% w 2010 roku). Nie zmienił się odsetek wskazao na najkrótsze dystanse do 5 minut (39% wobec 40%). 115

7.2.10. P20. Palenie śmieci w gospodarstwie domowym Czy w Pan/i gospodarstwie domowym pali się śmieci lub inne odpady? Jeśli tak, to jakie? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Co piąty Polak przyznaje, że w jego gospodarstwie pali się śmieci lub inne odpady. W zdecydowanej większości gospodarstw spalaniu ulega makulatura. Nadal ważnym problemem jest bardzo szkodliwe dla zdrowia i środowiska spalanie tworzyw sztucznych, mimo że są one spalane zdecydowanie rzadziej. Wymieniano tu ogólnie tworzywa sztuczne, ale także ubrania, szmaty, obuwie, czy leki. 116

Im mniejsza miejscowośd tym częściej badani przyznawali się do palenia makulatury (od 3% w największych miastach do 30% we wsiach). Szczególnie wysoki odsetek osób palących makulaturę odnotowano w grupie osób z wykształceniem podstawowym (35%). 117

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Wśród mieszkaoców miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii odpadem, który najczęściej wskazywano jako palony w gospodarstwie domowym, była makulatura (11%). Ogółem do palenia śmieci przyznało się 13% badanych z tej grupy. 118

W grupie mieszkaoców miejscowości objętych działaniami dodatkowymi szczególnie wysoki odsetek palących makulaturę odnotowano w grupie osób z wykształceniem podstawowym (22%). 119

7.2.11. P21. Zagrożenia wynikające z palenia śmieci w gospodarstwie domowym Czy widzi Pan/i jakieś zagrożenia wynikające z palenia odpadów w gospodarstwie domowym? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Tylko 8% Polaków twierdzi, że nie widzi żadnych zagrożeo wynikających z palenia odpadów w gospodarstwie domowym. Pozostali często wskazywali takie zagrożenia jak emisja trujących związków chemicznych 70%), wydzielanie substancji drażniących układ oddechowy (61%), uwalnianie związków rakotwórczych (58%), czy zanieczyszczające glebę pyły (56%). 120

Najmłodsi badani Polacy (18-24 lat) stosunkowo rzadziej niż pozostali wskazywali na takie zagrożenia jak wydzielanie substancji drażniących układ oddechowy (51% wobec 59%-66%) oraz uwalnianie związków rakotwórczych (48% wobec 57%-63%). Najstarsi badani (60 lat i więcej) częściej niż pozostali twierdzili, że nie widzą żadnych zagrożeo związanych z paleniem śmieci w domu. Im wyższe wykształcenie badanych tym częściej wskazywano różne zagrożenia wynikające z palenia śmieci w domu oraz wskazywano ogólnie więcej takich zagrożeo. Badani z wykształceniem podstawowym częściej niż pozostali twierdzili, że nie widzą takich zagrożeo (17%). 121

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. 9% mieszkaoców miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii twierdzi, że nie widzi żadnych zagrożeo wynikających z palenia śmieci w gospodarstwie domowym Pozostali wskazują większośd powodów równie często stosunkowo najczęściej emisję trujących związków chemicznych (68%), a stosunkowo najrzadziej emisje substancji powodujących alergie (52%). Kobiety nieco częściej niż mężczyźni wskazywały na uwalnianie związków rakotwórczych (62% wobec 53%). 122

Odsetki wskazao dotyczące zagrożenia wynikającego z emisji substancji powodujących alergie były wyższe w starszych grupach wiekowych (od 43% w grupie 18-24 lat, do 63% w grupie 60 lat i więcej). Badani z wykształceniem podstawowym i średnim stosunkowo najczęściej twierdzili, że nie widzą żadnych zagrożeo wynikających z palenia śmieci w gospodarstwie domowym (14%-15% wobec 4%-7% w pozostałych grupach). 123

7.2.12. P22. Wywożenie śmieci do lasu Czy w swoim sąsiedztwie dostrzega Pan/i, że ktoś z mieszkaoców wywozi śmieci do lasu? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Większośd dorosłych Polaków nie spotyka się ze zjawiskiem wywożenia śmieci do lasu w swojej okolicy (81%). 5% dostrzega takie zjawisko regularnie, a 14% - sporadycznie. Wśród najmłodszych badanych (18-24 lat) stosunkowo największy odsetek osób spotyka się ze zjawiskiem wywożenia śmieci do lasu (10% regularnie, 16% sporadycznie). Biorąc pod uwagę wielkośd miejscowości zamieszkania badanych, w większych miastach niewielu badanych spotyka się z tym problemem (7%- 10%). Częściej o występowaniu takiego zjawiska w najbliższej okolicy mówią mieszkaocy małych miast (23%) i wsi (26%). 124

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Mieszkaocy miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia rzadko spotykają się ze zjawiskiem wywożenia śmieci do lasu w swojej najbliższej okolicy (86% badanych nie spotyka się wcale z tym zjawiskiem). Mężczyźni nieznacznie częściej niż kobiety wskazują na pojawianie się tego zjawiska w ich okolicy (18% wobec 11%). Stosunkowo najczęściej z tym zjawiskiem spotykają się najmłodsi badani (21%) oraz badani z wykształceniem podstawowym (18%). 125

7.2.13. P23. Zagrożenia wynikające z wywożenia śmieci do lasu Czy widzi Pan/i jakieś zagrożenia wynikające z wywożenia śmieci do lasu? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Niemal połowa Polaków wskazała ogólnie zanieczyszczenie środowiska (45%) jako niebezpieczeostwo wynikające z wywożenia śmieci do lasu. Badani często wskazywali także wydzielanie szkodliwych substancji i skażenie wody i gleby (27%) oraz zagrożenie dla roślin i zwierząt (22%). 126

Osoby z wyższym wykształceniem ogólnie częściej wskazywały różne zagrożenia wynikające z wywożenia śmieci do lasu (najniższy odsetek odpowiedzi nie widzę żadnych zagrożeo wśród osób z wyższym wykształceniem 6%, w porównaniu do 9%-18% w pozostałych grupach). 127

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Wśród badanych z miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii również najczęściej wskazywano takie zagrożenia wynikające z wywożenia śmieci do lasu jak ogólnie zanieczyszczenie środowiska (46%), wydzielanie się szkodliwych substancji (28%) i zagrożenie dla roślin i zwierząt (24%). 128

Podobnie jak w grupie ogólnopolskiej, tak i wśród mieszkaoców miejscowości objętych działaniami dodatkowymi najwięcej zagrożeo wskazywały osoby z wyższym wykształceniem (najniższy odsetek odpowiedzi nie widzę żadnych zagrożeo 3%). 129

7.2.14. Postępowanie ze śmieciami podsumowanie i wnioski W niniejszym badaniu odniesiono się zarówno do prawidłowych form postępowania ze śmieciami w gospodarstwie domowym (segregowanie śmieci), jak również do zachowao nieprawidłowych (palenie śmieci w gospodarstwie domowym, wywożenie śmieci na dzikie wysypiska, do lasu). Fakt segregowania śmieci zmierzono na dwa sposoby pytając badanych wprost czy i jak często segregują śmieci w gospodarstwie domowym, oraz pytając czy gospodarstwo domowe badanych ma podpisaną umowę na segregowanie śmieci (ze szczególnym uwzględnieniem badanych mieszkających w domach). W żadnym z tych aspektów nie odnotowano istotnych zmian w stosunku do badania z 2008 roku. Odsetek osób deklarujących segregowanie odpadów w gospodarstwie domowym nie zmienił się. Należy zwrócid jednak uwagę na to, że aż połowa Polaków deklaruje, że odpady segreguje regularnie. Takie deklaracje częściej pojawiają się w małych miastach i na wsiach (60%) niż w większych miastach (41%-46%). To istotne, gdyż do tej właśnie grupy docelowej kierowano kampanię Nie zaśmiecaj swojego sumienia. Osoby, które deklarują, ze segregują śmieci, najczęściej wskazują szkło, tworzywa sztuczne i makulaturę jako odpady, które oddzielają od reszty. Stosunkowo rzadziej sortowane są zużyte baterie, odpad uznany przez znaczną większośd badanych za bardzo niebezpieczny dla środowiska. Także zużyty sprzęt AGD odpad uznany za niebezpieczny przez trzy czwarte badanych Polaków jest oddzielany od reszty śmieci przez stosunkowo niewielką częśd (1/3) osób sortujących śmieci. Osoby, które nie segregują śmieci regularnie najczęściej za przeszkodę w segregowaniu śmieci wskazują brak pojemników w okolicy. Jednak wśród osób tak twierdzących jedna trzecia ma pojemniki na posegregowane śmieci w zasięgu pięciominutowego spaceru. Można tu mówid albo o niekonsekwentnych deklaracjach osób badanych, bądź o tym, że pojemniki takie powinny byd bezpośrednio pod domem, a jakikolwiek spacer nawet krótki (do 5 minut) stanowi już istotną przeszkodę. Co piąty Polak pali śmieci w domu. Jest to zjawisko szczególnie widoczne na wsi, gdzie co trzeci badany deklarował, że pali śmieci w palenisku domowym. Jednocześnie większośd badanych (92%) jest zgodna co do tego, że palenie śmieci jest niebezpieczne dla środowiska i takie postępowanie wiąże się m.in. z emisją trujących związków chemicznych, czy wydzielaniem substancji podrażniających układ oddechowy. Przy tym wielkośd miejscowości nie wpływa istotnie na odpowiedzi badanych. Ze względu na brak danych z badania z 2008 roku dotyczących postaw Polaków wobec spalania odpadów w paleniskach domowych nie można formułowad wniosków o zmianie świadomości wśród odbiorców kampanii na temat zagrożeo jakie przynosi spalanie odpadów w paleniskach domowych. Co piąty badany Polak spotyka się przynajmniej sporadycznie ze zjawiskiem wywożenia śmieci do lasu. Jest to zjawisko szczególnie często zauważane na wsiach i w małych miasteczkach (do 50 tysięcy mieszkaoców). 130

Większe natężenie zjawisk negatywnych palenia śmieci w paleniskach domowych oraz wywożenia śmieci do lasu w małych miejscowościach i wsiach, wskazuje na to, że poprawnie zidentyfikowano grupę docelową kampanii społecznej Nie zaśmiecaj swojego sumienia jako mieszkaoców takich miejscowości. 131

7.3. Znajomośd, efektywnośd i źródła informacji o kampanii 7.3.1. P24. Znajomośd kampanii A czy spotkał/a się Pan/i kiedykolwiek z kampanią społeczną lub reklamą mówiącą o postępowaniu ze śmieciami (segregowanie, wyrzucanie na dzikie wysypiska, palenie śmieci)? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co drugi dorosły Polak (48%) twierdzi, że spotkał się (kiedykolwiek) z kampanią społeczną lub reklamą mówiącą o postępowaniu ze śmieciami segregowaniu, wyrzucaniu na dzikie wysypiska, paleniu śmieci. W grupie docelowej ten odsetek jest nieznacznie niższy (41%). Im młodsi badani, tym częściej deklarowali, że spotkali się kiedykolwiek z taką kampanią (od 70% deklaracji pozytywnych wśród badanych w wieku 18-24 lat do 37% wśród badanych w wieku 60 lat i więcej). 132

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Niemal co drugi dorosły mieszkaniec miejscowości objętej działaniami niestandardowymi w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia twierdzi, że spotkał się kiedykolwiek z kampanią promującą prawidłowe postępowanie z odpadami w gospodarstwach domowych. Im wyższe wykształcenie badanych tym częstsze były deklaracje pozytywne (od 28% wśród badanych z wykształceniem podstawowym do 55% badanych z wykształceniem wyższym). 133

7.3.2. P25. Źródła informacji o kampanii Gdzie spotkał/a się Pan/i z tą kampanią/reklamą? Odpowiadający: osoby, które twierdzą, że spotkały się z kampanią promującą właściwe postępowanie z odpadami (próba ogólnopolska, n=295). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Badanych, którzy spotkali się z kampanią mówiącą o właściwym postępowaniu ze śmieciami, spytano, gdzie spotkali się z tą kampanią. Większośd wskazywała telewizję (78%). Drugim najczęściej wskazywanym medium było radio (27%), ale odsetek wskazao tego medium był znacznie niższy niż w przypadku telewizji. Mężczyźni nieco częściej niż kobiety wskazywali Internet (24% wobec 13%), rzadziej zaś ulotki (6% wobec 16%). 134

Badani z najmłodszej grupy wiekowej (18-24 lat) częściej niż pozostali wskazywali Internet (38%). Im więcej lat mieli badani tym częściej wskazywali na prasę, gazety i czasopisma (od 10% w grupie 18-24 lat do 24% w grupie 60 lat i więcej). Badani ze średnim i wyższym wykształceniem nieco częściej niż pozostali wskazywali Internet (21% - wykształcenie średnie, 28% - wyższe, w porównaniu z 9% - wykształcenie zawodowe, 14% - podstawowe), oraz małe plakaty np. w środkach komunikacji miejskiej (13% osób z wykształceniem średnim wobec 0%- 5% wśród osób z niższym wykształceniem). 135

Odpowiadający: osoby, które twierdzą, że spotkały się z kampanią promującą właściwe postępowanie z odpadami (próba nadreprezentatywna, n=225). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Większośd osób z miejscowości objętych niestandardowymi akcjami w kampanii, które zetknęły się kiedykolwiek z działaniami promującymi właściwe postępowanie ze śmieciami w gospodarstwach domowych, twierdzi, że spotkało się z takim przekazem w telewizji (84%). Mężczyźni nieco częściej niż kobiety wskazywali radio (31% wobec 23%) i Internet (22% wobec 10%). 136

Osoby w starszym wieku (60 lat i więcej) częściej niż pozostali wskazywali prasę, gazety i czasopisma (33% wobec 7%-23% w pozostałych grupach wiekowych). Najmłodsi badani (18-24 lat) stosunkowo najrzadziej wskazywali radio (8% wobec 27%-28%) a najczęściej Internet (33%). 137

7.3.3. P26. Zapamiętane elementy kampanii Jaka jest główna myśl tej reklamy/kampanii, o czym ona mówi? Odpowiadający: osoby, które twierdzą, że spotkały się z kampanią promującą właściwe postępowanie z odpadami (próba ogólnopolska, n=295). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Osoby, które twierdzą, że spotkały się z kampanią promującą właściwe postępowanie z odpadami, najczęściej wskazywały na dwie główne myśli tych kampanii segregowanie śmieci oraz recykling (40%) oraz ogólnie ochrona środowiska (36%). W grupie docelowej przeważały odpowiedzi o ogólnej ochronie środowiska (45%). 138

Odpowiadający: osoby, które twierdzą, że spotkały się z kampanią promującą właściwe postępowanie z odpadami (próba nadreprezentatywna, n=225). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Mieszkaocy miejscowości objętych działaniami niestandardowymi w kampanii, którzy twierdzą, że spotkali się z kampanią promującą właściwe postępowanie z odpadami, najczęściej twierdzili, że te kampanie mówiły ogólnie o ochronie środowiska (43%) oraz o segregacji śmieci i recyklingu (33%). 139

7.3.4. P27. Znajomośd haseł kampanii A czy zetknął/ęła się Pan/i z hasłem Nie zaśmiecaj swojego sumienia lub pojęciem grzech ekologiczny? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Co trzeci dorosły Polak (33%) spotkał się ze sformułowaniem grzech ekologiczny. Nieco wyższy odsetek spotkał się z hasłem Nie zaśmiecaj swojego sumienia. Co drugi badany spotkał się z którymkolwiek z tych haseł (46%). W grupie docelowej odsetki wskazao były podobne. Płed nie różnicowała istotnie odpowiedzi badanych. 140

Najmłodsi badani (18-24 lat) stosunkowo najczęściej twierdzili, że nie spotkali się ani z hasłem kampanii ani z pojęciem grzech ekologiczny (61% wobec 48%-52% w pozostałych grupach wiekowych). Im wyższe wykształcenie badanych tym częściej deklarowali oni, że spotkali się z pojęciem grzech ekologiczny (od 28% wśród badanych z wykształceniem podstawowym, do 40% wśród badanych z wykształceniem wyższym). 141

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Co trzeci mieszkaniec miejscowości objętej niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia spotkał się z hasłem tej kampanii (35%). Nieco mniej badanych stwierdziło, że spotkało się z pojęciem grzech ekologiczny (29%). W grupie docelowej znajomośd hasła kampanii (40%) i towarzyszącego mu pojęcia grzechu ekologicznego (33%) była nieco wyższa niż wśród wszystkich mieszkaoców miejscowości objętych działaniami dodatkowymi. Kobiety częściej niż mężczyźni deklarowały brak znajomości żadnego z tych haseł (49% wobec 61%). 142

Młodsi badani (18-39 lat) nieco rzadziej niż starsi (40 lat i więcej) deklarowali znajomośd pojęcia grzech ekologiczny (23%-25% wobec 32%-34%). Osoby z wykształceniem podstawowym stosunkowo najrzadziej deklarowały znajomośd hasła kampanii (24%) i pojęcia grzech ekologiczny (16%). 143

7.3.5. Znajomośd, efektywnośd i źródła informacji o kampanii podsumowanie i wnioski Co drugi badany Polak spotkał się kiedykolwiek z kampanią społeczną lub reklamą mówiącą o właściwym postępowaniu ze śmieciami i odpadami w gospodarstwie domowym. Ci, którzy spotkali się z taką kampanią, za źródło informacji najczęściej wskazywali telewizję. Zdecydowanie rzadziej wskazywano na radio. Jednak gdy badanych, którzy twierdzili że spotkali się z taką kampanią, spytano o zapamiętane elementy tej kampanii, większośd potrafiła wskazad tylko ogólne elementy jak segregowanie śmieci, czy ochrona środowiska. Tylko co dziesiąta osoba deklarująca wcześniej spontaniczną znajomośd kampanii, wskazała na elementy charakterystyczne kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia czyli sformułowanie grzech ekologiczny i zaśmiecanie sumienia. Może byd to wskazówką mówiącą o niskiej znajomości spontanicznej tej konkretnej kampanii. Blisko co drugi badany Polak zadeklarował wspomaganą znajomośd któregokolwiek z haseł kampanii, przy czym nieznacznie częściej deklarowano znajomośd hasła nie zaśmiecaj swojego sumienia niż pojęcia grzech ekologiczny. Nie jest to jednak różnica istotna statystycznie. 144

7.4. Działania niestandardowe 7.4.1. P28. Świadomośd organizacji działao niestandardowych Proszę powiedzied, czy w Pana/i miejscowości organizowano kiedykolwiek jakiekolwiek specjalne akcje, festyny lub imprezy plenerowe dotyczące postępowania ze śmieciami? Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Większośd mieszkaoców miast, w których organizowane niestandardowe działania kampanii (72%) deklaruje, że w ich miejscowościach nie organizowano żadnych tego typu działao. Wśród pozostałych osób najwięcej zetknęło się z akcjami edukacyjnymi na terenie szkół (16%). Znacznie mniej respondentów wskazało na komunikaty w sklepach (4%), a tylko marginalny odsetek wspomniał o akcjach edukacyjnych z udziałem strażaków (2%), aniołach ekologicznych w sklepach (2%), instalacjach w centrum miasta (1%) i skrzynkach dla zaangażowanych (1%). Można tłumaczyd to stosunkowo mniejszym zasięgiem kampanii ambientowej oraz ogólną tendencją polegającą na niskiej świadomości spontanicznej działao BTL. Badani z grupy docelowej odpowiadali bardzo podobnie jak całośd badanych. 145

Wraz z wiekiem rośnie odsetek osób, które nie miały styczności z tego typu akcjami (od 62% w grupie wiekowej 18-24 lat do ok. 75% wśród osób powyżej 40 roku życia). Z kolei im wyższe wykształcenie, tym mniejszy odsetek osób nie mających styczności z akcjami (dla osób z wykształceniem wyższym wyniósł on 68%). 146

7.4.2. P29. Działania organizowane w ostatnich dwóch miesiącach A czy któreś z wymienionych tu akcji odbyły się w ostatnich dwóch miesiącach w Pana/i miejscowości? Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. W następnym kroku zapytano mieszkaoców miejscowości objętych działaniami niestandardowymi o to, czy spotkali się z nimi w ciągu ostatnich dwóch miesięcy. Rozkład odpowiedzi ukształtował się podobnie jak w pytaniu o to, czy takie akcje były organizowane kiedykolwiek. 69% nie spotkało się z działaniami niestandardowymi kampanii, a pozostali najczęściej wymieniali akcje edukacyjne (9%) oraz komunikaty w sklepach (5%). Osoby z grupy docelowej nie różniły się w swoich odpowiedziach w sposób znaczący od pozostałych badanych. 147

Wiek i wykształcenie w bardzo małym stopniu różnicowały odpowiedzi badanych. 148

7.4.3. P30. Uczestnictwo w działaniach niestandardowych Czy uczestniczył/a Pan/i w którejkolwiek z tych akcji? Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Większośd mieszkaoców miejscowości objętych działaniami niestandardowymi nie brała w nich udziału (78%). 6% uczestniczyło w akcjach edukacyjnych na terenie szkół, 2% wskazało na komunikaty w sklepach, a po 1% na akcje edukacyjne z udziałem strażaków i anioły ekologiczne w sklepach. Na pozostałe formy działao wskazało mniej niż 1% odpowiadających (na każdą). W grupie docelowej można dostrzec podobny rozkład odpowiedzi. 149

Najmłodsi badani z miejscowości objętych działaniami dodatkowymi najczęściej spotykali się z akcjami edukacyjnymi na terenie szkół (11% w grupie wiekowej 18-24). 150

7.4.4. P31. Ocena działao niestandardowych Proszę powiedzied, co ogólnie sądzi Pan/i o tego typu działaniach? Na ile podobają się one Pan/i lub nie podobają? Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Badanym osobom z miejscowości objętych działaniami dodatkowymi na ogół podobały się przedstawione działania. Co trzeci mieszkaniec miejscowości objętej działaniami niestandardowymi twierdzi, że takie akcje zdecydowanie się mu podobają (32%). Łącznie trzech na czterech badanych (76%) wyraziło swoją aprobatę dla takich działao (łącznie odpowiedzi pozytywne zdecydowanie podobają się i raczej podobają się ). 151

7.4.5. P32. Pozytywne elementy działao niestandardowych A co się Panu/i podobało w tych akcjach? Odpowiadający: badani, którym podobały się działania niestandardowe lub mieli do nich stosunek neutralny (próba nadreprezentatywna, n=494). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Osoby, którym podobały się działania niestandardowe lub mieli do nich stosunek neutralny, twierdzą, że w tych akcjach najbardziej podobało im się poruszanie i propagowanie tematów związanych z ochroną środowiska (54%). Na ten element częściej wskazywały kobiety niż mężczyźni (58% wobec 45%). 152

7.4.6. P33. Negatywne elementy działao niestandardowych A co się Panu/i nie podobało w tych akcjach? Odpowiadający: badani, którym nie podobały się działania niestandardowe lub mieli do nich stosunek neutralny (próba nadreprezentatywna, n=111). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Badani, którym akcje się nie podobały (lub mieli do nich stosunek neutralny), najczęściej wskazywali na brak wiary w skutecznośd takich działao (10%). 153

7.4.7. P34. Skutecznośd działao niestandardowych Proszę powiedzied na ile zgadza się Pan/i lub nie zgadza z następującymi stwierdzeniami: Takie działania skłaniają do segregacji odpadów Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co trzeci mieszkaniec miejscowości objętej działaniami niestandardowymi w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia twierdzi, że takie działania zdecydowanie skłaniają do segregacji odpadów (33%). Biorąc pod uwagę łączne odpowiedzi pozytywne zdecydowanie skłaniają i raczej skłaniają 76% badanych uważa, że takie działania niestandardowe skłaniają do segregowania odpadów. Wśród mężczyzn odnotowano nieco mniej odpowiedzi skrajnie pozytywnych niż wśród kobiet (28% wobec 35%). 154

Proszę powiedzied na ile zgadza się Pan/i lub nie zgadza z następującymi stwierdzeniami: Takie działania skłaniają do zaprzestania wywożenia śmieci do lasu Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 28% dorosłych mieszkaoców miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia twierdzi, że takie działania zdecydowanie skłaniają do zaprzestania wywożenia śmieci do lasu. Łączny odsetek odpowiedzi pozytywnych ( zdecydowanie skłaniają, raczej skłaniają ) wyniósł 69%, co oznacza, że 2/3 badanych wyraziło się pozytywnie o wypływie kampanii na zaprzestanie wywożenia śmieci do lasu. Podobnie jak w przypadku segregacji odpadów, mężczyźni byli nieco mniej entuzjastyczni niż kobiety (63% odpowiedzi pozytywnych wobec 71%). 155

Proszę powiedzied na ile zgadza się Pan/i lub nie zgadza z następującymi stwierdzeniami: Takie działania skłaniają do zaprzestania palenia śmieci w domu Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Mieszkaocy miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii na ogół twierdzą, że takie działania mają wpływ na zaprzestanie palenia śmieci w domu. 28% badanych uważa, że takie działania zdecydowanie skłaniają do zaprzestania palenia śmieci w gospodarstwie domowym. Biorąc pod uwagę odpowiedzi pozytywnie łącznie ( zdecydowanie skłaniają i raczej skłaniają ) można zaobserwowad, że 2/3 badanych wyraziło się pozytywnie na ten temat (68%). 156

7.4.8. P35. Wpływ działao niestandardowych na osobiste postawy A czy udział w tych akcjach sprawił, że zmienił/a Pan/i coś w postępowaniu ze śmieciami w swoim gospodarstwie domowym? Odpowiadający: badani, którzy brali udział w akcjach niestandardowych (próba nadreprezentatywna, n=114). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Osoby, które wzięły udział, bądź bezpośrednio spotkały się z akcjami niestandardowymi najczęściej twierdzą, że akcje te nie miały wpływu na ich osobiste postępowanie z odpadami (63%). Natomiast co czwarta osoba (25%) deklaruje, że te akcje skłoniły ich do segregowania śmieci. 157

7.4.9. Działania niestandardowe podsumowanie i wnioski W miejscowościach objętych działaniami niestandardowymi co trzeci badany spotkał się ze specjalnymi akcjami, imprezami plenerowymi, festynami czy happeningami dotyczącymi postępowania ze śmieciami. Znajomośd poszczególnych akcji odpowiada ich potencjalnemu zasięgowi. Działania niestandardowe o największym zasięgu rozpoznawane były najczęściej. Akcje edukacyjne na terenie szkół, które odbyły się w ponad trzystu miejscowościach, były rozpoznawane stosunkowo najczęściej. Na drugim miejscu pod względem rozpoznawalności akcji wskazano komunikaty ekologiczne w sklepach (kampania ambientowa w sieci Stokrotka miała mniejszy zasięg). Ogółem, działania niestandardowe zostały przyjęte pozytywnie, szczególnie ze względu na to, że dzięki nim promowano właściwe postawy i nawyki w odniesieniu do postępowania z odpadami i dbania o środowisko. Wśród badanych, którzy mieli osobisty kontakt z którymkolwiek typem działao niestandardowych większośd (2/3) deklaruje, że akcje te nie przyczyniły się do wprowadzenia żadnych zmian w postępowaniu ze śmieciami w gospodarstwie domowym. Za to najczęściej wskazywaną zmianą było wprowadzenie nawyku segregowania śmieci w gospodarstwie domowym. 158

7.5. Znajomośd i ocena reklam radiowych 7.5.1. P37. Znajomośd reklam radiowych Czy słyszał/a Pan/i w radiu tę reklamę? Segreguj śmieci Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Blisko co trzeci dorosły Polak (29%) zetknął się z reklamą radiową dotyczącą segregowania śmieci. W grupie docelowej odnotowano podobny odsetek wskazao pozytywnych (30%). Biorąc pod uwagę wiek badanych, stosunkowo najrzadziej kontakt z reklamą deklarowali najmłodsi badani w wieku 18-24 lat (21% wobec 30%-32% w pozostałych grupach wiekowych). 159

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 28% badanych, mieszkaoców miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia, twierdzi, że zetknęło się z reklamą radiową mówiącą o segregowaniu śmieci. Im starsi badani tym takie deklaracje padały częściej (od 20% w grupie 18-24 lat do 36% w grupie 60 lat i więcej). 160

Czy słyszał/a Pan/i w radiu tę reklamę? Nie pal śmieci w domu Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 28% dorosłych Polaków twierdzi, że zetknęło się z prezentowaną reklamą radiową mówiącej o zagrożeniach wynikających z palenia śmieci w gospodarstwie domowym. Podobnie jak w przypadku poprzedniej reklamy, tak i tutaj stosunkowo najniższy odsetek wskazao pozytywnych odnotowano wśród najmłodszych badanych w wieku 18-24 lat (19%, w porównaniu do 28%-30% w pozostałych grupach wiekowych). 161

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co czwarty (24%) mieszkaniec miejscowości objętej niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia rozpoznał reklamę radiową mówiącą o zagrożeniach płynących z palenia śmieci w domu. Stosunkowo najrzadziej reklamę tę rozpoznawali badani w wieku 18-24 lat (10%), a najczęściej badani w wieku 40-59 lat (29%) i 60 lat i więcej (28%). Biorąc pod uwagę wykształcenie badanych, najwyższą znajomośd reklamy odnotowano wśród badanych z wykształceniem zawodowym (32%) i podstawowym (26%). 162

Czy słyszał/a Pan/i w radiu tę reklamę? Stop dzikim wysypiskom Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co czwarty (27%) dorosły Polak rozpoznaje reklamę radiową mówiącą o zagrożeniach wynikających z wywożenia śmieci do lasu. Odsetek ten był nieco wyższy w grupie docelowej (34%). Biorąc pod uwagę wykształcenie badanych, stosunkowo najwyższą znajomośd tej reklamy odnotowano wśród badanych z wykształceniem podstawowym (36%), najniższą zaś wśród badanych z wykształceniem średnim (21%). 163

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co czwarty (24%) mieszkaniec miejscowości objętej działaniami niestandardowymi rozpoznał reklamę radiową dotyczącą wywożenia śmieci do lasu. Wiek do pewnego stopnia różnicował odpowiedzi badanych najniższą znajomośd reklamy odnotowano wśród najmłodszych badanych (18-24 lat), najwyższą zaś w grupie wiekowej 40-59 lat (30%) oraz 60 lat i więcej (28%). 164

Czy słyszał/a Pan/i w radiu tę reklamę? Podsumowanie 165

7.5.2. M8. Częstotliwośd słuchania radia Jak często słucha Pan/i radia? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co drugi Polak w wieku 18 lat i więcej słucha radia codziennie lub prawie codziennie. 1-3 razy w tygodniu radia słucha kolejne 29% Polaków. Odsetek osób słuchających radia najczęściej codziennie lub prawie codziennie jest stosunkowo wyższy w starszych grupach wiekowych (54% wśród osób w wieku 60 lat i więcej wobec 41% osób w wieku 18-24 lat). 166

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Wśród mieszkaoców miejscowości objętych działaniami niestandardowymi co druga osoba słucha radia codziennie. Do codziennego słuchania radia częściej przyznają się mężczyźni (58%) niż kobiety (47%). Podobnie jak w próbie ogólnopolskiej odsetek osób słuchających radia najczęściej (codziennie lub prawie codziennie) jest szczególnie wysoki w starszych grupach wiekowych (53%-55% wśród osób w wieku 40 lat i więcej wobec 44%-46% w grupie osób w wieku 18-39 lat). 167

7.5.3. P38. Zrozumienie reklam radiowych Jaka jest główna myśl tej reklamy, o czym ona mówi? *segreguj śmieci+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Po usłyszeniu reklamy radiowej segreguj śmieci 42% badanych Polaków zidentyfikowało główną myśl tej reklamy jako nakłanianie do segregowania śmieci. Co piąty badany (21%) twierdził, że reklama ta mówiła ogólnie o tym, że należy dbad o środowisko i nie śmiecid. Kobiety nieco częściej niż mężczyźni mówiły o tym, że główną myślą reklamy było nakłanianie do segregowania śmieci (46% wobec 37%). 168

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. W grupie osób mieszkających w miejscowościach objętych niestandardowymi działaniami w kampanii 45% badanych twierdziło, że główną myślą przedstawionej reklamy było nakłanianie do segregowania śmieci (45%). 169

Jaka jest główna myśl tej reklamy, o czym ona mówi? *nie pal śmieci w domu+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. W przypadku reklamy radiowej nie pal śmieci w domu badani Polacy najczęściej identyfikowali główną myśl tej reklamy jako nakłanianie do zaprzestania palenia śmieci w domu (27%), ogólnie dbanie o środowisko (19%) oraz informowanie o szkodliwych skutkach palenia śmieci w domu (17%). 170

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. W grupie osób mieszkających w miejscowościach objętych niestandardowymi działaniami w kampanii społecznej Nie zaśmiecaj swojego sumienia jako główną myśl reklamy radiowej nie pal śmieci w domu najczęściej wskazywano nakłanianie do zaprzestania palenia śmieci (24%), informowanie o szkodliwych skutkach palenia śmieci w domu (20%) oraz ogólnie dbanie o środowisko (18%). 171

Jaka jest główna myśl tej reklamy, o czym ona mówi? *stop dzikim wysypiskom+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Blisko co trzeci badany Polak (29%) po wysłuchaniu reklamy radiowej stop dzikim wysypiskom twierdził, że główną myślą tej reklamy jest skłonienie do zaprzestania składowania i wyrzucania śmieci na dzikie wysypiska, do lasu. Co czwarty (24%) badany twierdził, że ta reklama mówiła ogólnie o dbaniu o środowisko. 172

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Badani z miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii po wysłuchaniu reklamy radiowej stop dzikim wysypiskom najczęściej twierdzili, że ta reklama mówiła o tym, że nie należy wyrzucad i składowad śmieci w lesie i na innych dzikich wysypiskach (32%). 173

7.5.4. P39. Skutecznośd reklam radiowych Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do segregowania odpadów *reklama: segreguj śmieci+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Według 3/4 dorosłych Polaków (75%) radiowa reklama nt. segregowania śmieci skłania do właściwego postępowania z odpadami segregowania odpadów. Osoby z grupy docelowej nieco lepiej oceniają oddziaływanie reklamy 82% ocenia ją pod tym kątem pozytywnie. Spostrzegana skutecznośd rośnie wyraźnie wraz z wiekiem respondentów (od 62% pozytywnych odpowiedzi w grupie osób 18-24 lat do 84% wśród najstarszych), a także jest wyższa u kobiet (80% respondentów przekonanych o skuteczności reklamy w skłanianiu odbiorców do segregowania śmieci), niż u mężczyzn (69%). 174

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Zdaniem 75% mieszkaoców miejscowości objętych niestandardowymi formami kampanii radiowy spot propagujący segregację śmieci skłania do wykorzystywania tej metody postępowania z odpadami (w grupie docelowej jest to 79%). Reklama ta wydaje się bardziej przekonująca osobom z wykształceniem podstawowym (82%), niż wyższym (70%), jak również kobietom (77%), niż mężczyznom (68%). 175

Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do zaprzestania palenia śmieci w domu *reklama: nie pal śmieci w domu+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 3/4 badanych (75%) uważa, że emitowana w radiu reklama dot. niepalenia w domu śmieci skłania do zaprzestania palenia śmieci w domu. W grupie docelowej odsetek dobrze oceniających skutecznośd tego spotu jest wyższy i wynosi 83%. Odsetek ten jest również wyższy w przypadku kobiet (79%), niż mężczyzn (70%), u osób najstarszych (80% w grupie 60 lat i więcej) w porównaniu do najmłodszych (67% w grupie 18-24). 176

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 72% mieszkaoców miejscowości objętych działaniami niestandardowymi pozytywnie ocenia skutecznośd reklamy w zakresie nakłaniania do zaprzestania palenia śmieci w domu. W grupie przekonanych było nieznacznie więcej - 76%. Zdaniem 75% kobiet reklama ta skłania do zmiany zachowania, a wśród mężczyzn opinię taką wyraża 66%. 177

Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do zaprzestania wywożenia śmieci do lasu *reklama: stop dzikim wysypiskom] Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Trzecia reklama emitowana w radiu stop dzikim wysypiskom skłania do zaprzestania wywożenia śmieci w miejsca do tego nieprzeznaczone zdaniem 76% dorosłych Polaków. Odsetek przekonanych o skuteczności tego spotu w grupie docelowej wyniósł 82%. Jest on bardziej przekonywujący w oczach kobiet (80% pozytywnych opinii w porównaniu do 71% w grupie mężczyzn), osób w wieku powyżej 59 lat (80% w porównaniu do 73% w grupie 18-24 lat). 178

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. W przypadku mieszkaoców miejscowości, w których prowadzono działania niestandardowe, reklama stop dzikim wysypiskom skłania do zaprzestania wywożenia śmieci do lasu zdaniem 73% z nich. Grupa docelowa nie różni się istotnie względem pozostałych badanych. Zaobserwowano natomiast więcej pozytywnych ocen u kobiet (75%), niż u mężczyzn (67%), u najstarszych (80% - w grupie 60 lat i więcej) w porównaniu do najmłodszych (64% - w grupie 18-24 lat), a także u osób z wykształceniem podstawowym (76%). 179

Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do segregowania odpadów / zaprzestania palenia śmieci w domu / zaprzestania wywożenia śmieci do lasu? Podsumowanie 180

7.5.5. P40. Wpływ reklam radiowych na osobiste postawy A czy po usłyszeniu tych reklam zmienił(a)by Pan/i coś w sposobie postępowania ze śmieciami w swoim gospodarstwie domowym? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Większośd badanych Polaków po usłyszeniu reklam radiowych nie wyraża skłonności do jakiejkolwiek zmiany w swoim postępowaniu z odpadami (78%). 12% badanych deklaruje, że te reklamy skłoniły ich do segregowania odpadów. 181

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Wśród mieszkaoców miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia 17% badanych twierdzi, że reklamy radiowe skłoniły ich do zmian w swoim postępowaniu ze śmieciami. Najczęściej wskazywaną zmianą jest skłonnośd do segregowania śmieci (13%). 182

7.6. Znajomośd i ocena reklam telewizyjnych 7.6.1. P42. Znajomośd reklam telewizyjnych Czy widział/a Pan/i w tę reklamę? Segreguj śmieci Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Reklamę telewizyjną nt. segregowania śmieci widział co trzeci dorosły Polak (33%). Nieco więcej (38%) osób z grupy docelowej deklarowało znajomośd tej reklamy. Ogólnie widziało ją nieznacznie więcej osób w wieku do 24 lat (37% z nich) niż w wieku powyżej 59 lat (30%), zna ją również więcej osób z wykształceniem podstawowym (40% w porównaniu do 31%-33% w pozostałych grupach). 183

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Wśród badanych z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi reklamę o segregacji obejrzało 30% wszystkich osób. 35% przedstawicielek grupy docelowej rozpoznało tę reklamę. Odsetek rozpoznających reklamę jest niższy w młodszych grupach wiekowych (25%-26% w grupie 18-39 lat wobec 33%-35% w grupie 40 lat i więcej). Osoby z wykształceniem podstawowym rzadziej niż pozostali rozpoznają tę reklamę (20% wobec 30%-35% w pozostałych grupach). 184

Czy widział/a Pan/i w tę reklamę? Nie pal śmieci w domu Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Telewizyjny spot przestrzegający przed spalaniem śmieci obejrzało 37% dorosłych Polaków i 42% osób z grupy docelowej. Częściej były to kobiety (41%) niż mężczyźni (34%). 185

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 34% wszystkich mieszkaoców miast objętych działaniami niestandardowymi widziało reklamę dotyczącą problemu palenia śmieci w domu, a w grupie docelowej było to 38% badanych. Reklamę obejrzało więcej kobiet (38%), aniżeli mężczyzn (26%). Podobnie jak w przypadku innych reklam telewizyjnych wyjątkowo niską znajomośd odnotowano wśród badanych z wykształceniem podstawowym z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi (18% w porównaniu do 33%-37% w pozostałych grupach). 186

Czy widział/a Pan/i w tę reklamę? Stop dzikim wysypiskom Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Telewizyjny spot stop dzikim wysypiskom zna co trzeci Polak (33%) i co trzeci przedstawiciel grupy docelowej (32%). Wśród osób w wieku 18-24 lat odsetek znających tę reklamę jest niższy (24%) niż w pozostałych grupach wiekowych (32%-39%). 187

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. W przypadku osób z miejscowości, w których przeprowadzano niestandardowe akcje kampanii, reklamę telewizyjną stop dzikim wysypiskom widziało 32% badanych i 36% osób z grupy docelowej. Wraz z wiekiem odsetek osób zaznajomionych z reklamą wyraźnie rośnie - od 21% w grupie 18-24 lat do 38% w grupie powyżej 59 lat. Znajomośd reklamy jest także wyższa u kobiet (35% w porównaniu do 25% mężczyzn) i stosunkowo niski wśród osób z wykształceniem podstawowym (22% w porównaniu do 31%-36% w pozostałych grupach). 188

Czy widział/a Pan/i w tę reklamę? Podsumowanie 189

7.6.2. M9. Częstotliwośd oglądania telewizji A jak często ogląda Pan/i telewizję? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 82% dorosłych Polaków codziennie lub prawie codziennie ogląda telewizję. Kolejne 12% ogląda telewizję 2-3 razy w tygodniu. Jedynie 6% badanych ogląda telewizję raz na tydzieo lub rzadziej. Odsetek osób oglądających telewizję codziennie lub prawie codziennie jest wyższy w starszych grupach wiekowych (od 64% w grupie osób w wieku 18-24 lat do 94% w grupie osób w wieku 60 lat lub więcej), zaś jest niższy wśród badanych z wyższym wykształceniem (od 94% osób z wykształceniem podstawowym do 69% osób z wykształceniem wyższym). 190

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Wśród osób mieszkających w miejscowościach objętych działaniami niestandardowymi 82% badanych ogląda telewizję codziennie lub prawie codziennie. Odsetek osób oglądających telewizję najczęściej jest najwyższy w starszych grupach wiekowych (92%-94% wśród badanych w wieku 40 lat i więcej, w porównaniu z 67%-70% badanych w wieku 18-39 lat). Osoby z wyższym wykształceniem rzadziej niż pozostali deklarują, że oglądają telewizję codziennie lub prawie codziennie (70% osób z wykształceniem wyższym, wobec 90% osób z wykształceniem podstawowym i 94% osób z wykształceniem zawodowym). 191

7.6.3. P43. Zrozumienie reklam telewizyjnych Jaka jest główna myśl tej reklamy, o czym ona mówi? *segreguj śmieci+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Po obejrzeniu reklamy telewizyjnej segreguj śmieci większośd badanych Polaków twierdzi, że ta reklama mówiła o tym, że należy segregowad śmieci (43%). Rzadziej wskazywano na to, że reklama ogólnie mówiła o dbaniu o środowisko (18%) lub o grzechach ekologicznych (17%). 192

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. W grupie osób mieszkających w miejscowościach objętych niestandardowymi działaniami w kampanii połowa badanych (48%) twierdziła, że reklama ta mówiła o tym, że należy segregowad śmieci. 193

Jaka jest główna myśl tej reklamy, o czym ona mówi? *nie pal śmieci w domu+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. W przypadku reklamy telewizyjnej nie pal śmieci w domu co czwarty badany Polak uważał, że ta reklama mówiła o tym, że nie należy palid śmieci w domu (26%), a 17% badanych uważało, że reklama ta mówiła o szkodliwych skutkach palenia śmieci. Także 17% badanych twierdziło, że główną myślą reklamy było przestrzeganie przed grzechami ekologicznymi. 194

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. W grupie badanych mieszkających w miejscowościach, w których odbyły się niestandardowe działania w kampanii, główną myśl reklamy telewizyjnej nie pal śmieci w domu identyfikowano jako nakłanianie do zaprzestania palenia śmieci w domu (26%), a także informowanie o szkodliwych skutkach palenia śmieci (18%). Podobnie jak w grupie ogólnopolskiej, 17% badanych twierdziło, że reklama przestrzegała przed grzechami ekologicznymi. 195

Jaka jest główna myśl tej reklamy, o czym ona mówi? *stop dzikim wysypiskom+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Po obejrzeniu reklamy telewizyjnej stop dzikim wysypiskom za główną myśl reklamy badani najczęściej uznawali przestrzeganie przed składowaniem i wyrzucaniem śmieci do lasu i na inne dzikie wysypiska. Co piąty (19%) badany twierdził, że reklama przestrzegała przed grzechami ekologicznymi. 196

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. W grupie badanych z miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii, reklamę telewizyjną stop dzikim wysypiskom najczęściej rozumiano jako reklamę przestrzegającą przed wyrzucaniem i składowaniem śmieci w lesie i na innych dzikich wysypiskach (38%). Częściej na ten aspekt reklamy zwracali uwagę mężczyźni (45%) niż kobiety (35%). 197

7.6.4. P44. Skutecznośd reklam telewizyjnych Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do segregowania odpadów? *reklama: segreguj śmieci+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Skutecznośd telewizyjnej reklamy o segregowaniu odpadów w propagowaniu tej formy postępowania z odpadami została pozytywnie oceniona przez 79% Polaków (w grupie docelowej było to 81%). Stosunkowo najczęściej przychylnych odpowiedzi udzielały kobiety (81% w porównaniu do 75% w przypadku mężczyzn), a także osoby w wieku powyżej 59 lat (86% w porównaniu do 76%-77% w pozostałych grupach wiekowych). 198

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Zdaniem trzech na czterech badanych (75%) z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi reklama o segregacji skłania do stosowania tej formy postępowania z odpadami. W grupie docelowej taką opinię wyraziło 80% badanych. Skutecznośd reklamy została lepiej oceniona przez kobiety (78% w porównaniu do 68% mężczyzn) Skutecznośd reklamy była tym rzadziej oceniana pozytywnie, im wyższe było wykształcenie respondenta (osoby z wykształceniem podstawowym 84% odpowiedzi pozytywnych, wobec 70% osób z wykształceniem wyższym). 199

Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do zaprzestania palenia śmieci w domu? [reklama: nie pal śmieci w domu+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Reklama propagująca zaprzestanie palenia śmieci w domu skłania do takiego właściwego postępowania zdaniem 79% wszystkich badanych (w grupie docelowej jest to 82%). Skutecznośd reklamy pozytywnie ocenia 82% kobiet i 76% mężczyzn. 200

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Odsetek pozytywnych wskazao odnośnie skuteczności reklamy wyniósł 74% wśród mieszkaoców miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii, a w grupie docelowej wyłonionej z tej próby 78%. N Wyższy odsetek przekonanych o skuteczności spotu znalazł się wśród kobiet (77% w porównaniu do 69% mężczyzn). 201

Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do zaprzestania wywożenia śmieci do lasu? *reklama: stop dzikim wysypiskom] Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Trzech na czterech respondentów (75%) uznało, że reklama telewizyjna stop dzikim wysypiskom skłania do zaprzestania wywożenia śmieci do lasu. W grupie docelowej pozytywne oceny wystawiło 83% badanych. Pozytywne wypowiedzi o reklamie pojawiały się częściej wśród najstarszych badanych (85% w grupie 60 lat i więcej). 202

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 3/4 mieszkaoców miast, w których miały miejsca niestandardowe działania (75%), dobrze ocenia skutecznośd reklamy w skłanianiu do zaprzestania wywożenia śmieci do lasu. Pozytywną opinię w tej kwestii częściej wyrażały kobiety (79%) w porównaniu do mężczyzn (69%). 203

Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do segregowania odpadów / zaprzestania palenia śmieci w domu / zaprzestania wywożenia śmieci do lasu? Podsumowanie 204

7.6.5. P45. Wpływ reklam telewizyjnych na osobiste postawy A czy po obejrzeniu tych reklam zmienił(a)by Pan/i coś w sposobie postępowania ze śmieciami w swoim gospodarstwie domowym? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Co czwarty badany Polak (24%) po obejrzeniu reklam telewizyjnych uznał, że te reklamy będą miały wpływ na jego przyszłe postępowanie z odpadami. Najczęściej wskazywano na to, że reklamy te skłaniają do segregowania śmieci (15%). 205

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Co piąta badana osoba z miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia stwierdziła, że obejrzane reklamy telewizyjne skłaniają do zmiany osobistego postępowania z odpadami. Najczęstszym przejawem takiej zmiany była deklaracja o segregowaniu śmieci (13%). 206

7.7. Znajomośd i ocena reklam prasowych 7.7.1. P47. Znajomośd reklam prasowych Czy widział/a Pan/i w tę reklamę? Segreguj śmieci Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 15% Polaków widziało prasową reklamę dotyczącą segregacji śmieci. Odsetek znających tę reklamę był stosunkowo niski wśród osób w wieku 18-24 lat (6% wobec 16%-19% w pozostałych grupach wiekowych). Im wyższe wykształcenie badanych tym częściej deklarowali oni stycznośd z reklamą (od 11% w grupie osób z wykształceniem podstawowym do 21% w grupie osób z wykształceniem wyższym). 207

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Wśród mieszkaoców miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii 16% badanych deklaruje znajomośd reklamy prasowej mówiącej o segregowaniu śmieci. Częściej znajomośd tej reklamy deklarują mężczyźni (21%) niż kobiety (13%). Odsetek badanych rozpoznających tę reklamę spada im wyższe jest wykształcenie badanych (od 22% wśród osób z wykształceniem podstawowym do 10% osób z wykształceniem wyższym). 208

Czy widział/a Pan/i w tę reklamę? Nie pal śmieci w domu Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 14% Polaków widziało reklamę prasową skłaniającą do zaprzestania palenia śmieci w domu. Wyjątkowo niski odsetek znających reklamę odnotowano wśród badanych w wieku 18-24 lat (6% wobec 15%-17% w pozostałych grupach wiekowych). Badani z wyższym wykształceniem częściej niż badani z wykształceniem podstawowym deklarują znajomośd tej reklamy (odpowiednio 21% wobec 10%). 209

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 16% badanych z miejscowości objętych działaniami niestandardowymi w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia miało kontakt z reklamą prasową dotyczącą problemu palenia śmieci w domu. Nieco wyższy odsetek badanych deklarujących znajomośd tej reklamy można zaobserwowad wśród mężczyzn (22% w porównaniu do 13% kobiet). 210

Czy widział/a Pan/i w tę reklamę? Stop dzikim wysypiskom Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Stycznośd z reklamą prasową stop dzikim wysypiskom deklaruje 14% Polaków. Podobnie jak w przypadku pozostałych reklam prasowych, szczególnie niski odsetek znajomości reklamy odnotowano w grupie wiekowej 18-24 lat (5% w porównaniu do 15%-17% w pozostałych grupach). Badani z wyższym wykształceniem częściej niż badani z wykształceniem podstawowym deklarują znajomośd tej reklamy (odpowiednio 9% wobec 22%). 211

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 15% badanych mieszkających w miejscowościach objętych niestandardowymi działaniami w kampanii deklaruje znajomośd reklamy prasowej stop dzikim wysypiskom. Osoby z wykształceniem podstawowym, zawodowym i średnim w podobnym stopniu deklarują znajomośd tej reklamy (16%-17%), jednak w przypadku osób z wykształceniem wyższym ten odsetek jest nieco niższy (9%). 212

Czy widział/a Pan/i w tę reklamę? Podsumowanie 213

7.7.2. M10. Częstotliwośd czytania prasy Jak często czyta Pan/i gazety codzienne ogólnopolskie? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Jedynie 12% dorosłych Polaków codziennie czyta prasę codzienną ogólnopolską. Co czwarty badany (27%) wcale nie korzysta z tego medium. Odsetek osób, które wcale nie czytają prasy codziennej ogólnopolskiej, jest szczególnie wysoki wśród badanych w wieku 18-24 lat (43%) i osób z wykształceniem podstawowym (52%). Osoby z wykształceniem wyższym częściej niż pozostali sięgają po prasę codzienną ogólnopolską (22% codziennie lub prawie codziennie, kolejne 21% 2-3 razy w tygodniu). 214

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 15% badanych mieszkaoców miejscowości objętych działaniami niestandardowymi codziennie czyta prasę codzienną ogólnopolską. Co czwarty (23%) wcale nie korzysta z tego medium. Im wyższe wykształcenie badanych tym niższy odsetek osób, które wcale nie czytają prasy codziennej ogólnopolskiej (od 42% w grupie osób z wykształceniem podstawowym do 13% w grupie osób z wykształceniem wyższym). 215

Jak często czyta Pan/i gazety codzienne lokalne? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co dziesiąty dorosły Polak codziennie lub prawie codziennie czyta gazety codzienne lokalne. Podobnie jak w przypadku prasy ogólnopolskiej, co czwarty badany (23%) wcale nie sięga po prasę lokalną. Najwyższy odsetek osób, które nie korzystają z tego medium, odnotowano w grupie osób z wykształceniem podstawowym (41%). 216

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Co dziewiąta (11%) badana osoba mieszkająca w miejscowości objętej działaniami niestandardowymi deklaruje, że codziennie czyta prasę codzienną lokalną. 217

Jak często czyta Pan/i gazety magazyny kolorowe? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Połowa (48%) dorosłych Polaków co najmniej raz w tygodniu czyta tzw. magazyny kolorowe. Co czwarty (27%) badany deklaruje, że wcale nie czyta tego typu prasy. Najwyższy odsetek osób, które wcale nie czytają magazynów kolorowych odnotowano wśród badanych z wykształceniem podstawowym (50%). Stosunkowo wysoki odsetek takich odpowiedzi odnotowano także wśród mężczyzn (37% w porównaniu do 17% wśród kobiet). 218

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. W miejscowościach objętych działaniami niestandardowymi co drugi badany deklaruje, że czyta tzw. magazyny kolorowe przynajmniej raz w tygodniu (52%). Co piąty (21%) twierdzi, że takiej prasy nie czyta wcale. Mężczyźni częściej niż kobiety deklarują, że wcale nie czytają magazynów kolorowych (32% wobec 16%). Odsetek tych odpowiedzi jest wyższy w starszych grupach wiekowych (35% w grupie osób w wieku 60 lat i więcej, w porównaniu do 8% w grupie wiekowej 18-24 lat), oraz wśród badanych z podstawowym wykształceniem (40% osób z wykształceniem podstawowym, wobec 15% osób z wykształceniem wyższym). 219

7.7.3. P48. Zrozumienie reklam prasowych Jaka jest główna myśl tej reklamy, o czym ona mówi? *segreguj śmieci+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Reklamy prasowe z serii segreguj śmieci zostały uznane przez większośd badanych Polaków (44%) za nakłaniające do segregowania śmieci. Rzadziej wskazywano, że reklamy te przestrzegały przed grzechami ekologicznymi (17%). 220

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Co druga (47%) badana osoba mieszkająca w miejscowości objętej niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia twierdziła, że główną myślą tych reklam prasowych było nakłanianie do segregowania śmieci. 221

Jaka jest główna myśl tej reklamy, o czym ona mówi? *nie pal śmieci w domu+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. W przypadku reklam prasowych z serii nie pal śmieci w domu nieco ponad co trzeci badany Polak (37%) uznał, że te reklamy mówią głównie o tym, że nie należy palid śmieci w domu. Częśd badanych wskazywała także na segregację śmieci i recykling (17%) oraz na przestrzeganie przed grzechami ekologicznymi (17%). 222

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Osoby mieszkające w miejscowościach objętych działaniami niestandardowymi w kampanii, po zaprezentowaniu im reklam prasowych z serii nie pal śmieci w domu najczęściej określali główną myśl tej reklamy jako przestrzeganie przed paleniem śmieci (36%), czy przestrzeganie przez grzechami ekologicznymi w ogóle (17%). 223

Jaka jest główna myśl tej reklamy, o czym ona mówi? *stop dzikim wysypiskom+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Reklama prasowa stop dzikim wysypiskom została zidentyfikowana jako przestrzegająca przed wyrzucaniem i składowaniem śmieci na dzikich wysypiskach i lasach przez 37% badanych Polaków. 224

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Wśród osób z miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii reklamy prasowe stop dzikim wysypiskom były najczęściej interpretowane jako przestrzegające przed wyrzucaniem i składowaniem śmieci na dzikich wysypiskach i w lasach (37%) oraz przestrzegające przed grzechami ekologicznymi w ogóle (18%). 225

7.7.4. P49. Skutecznośd reklam prasowych Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do segregowania odpadów? *reklama: segreguj śmieci+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Niemal trzech na czterech badanych (70%) twierdzi, że reklama prasowa segreguj śmieci skłania do segregowania odpadów. Oceny perswazyjności tej reklamy są niższe w młodszych grupach wiekowych (57% w grupie 18-24 lat w porównaniu do 75% w grupie 60 lat i więcej). 226

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Niemal dwóch na trzech mieszkaoców miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii (64%) twierdzi, że ta reklama skłania do segregowania śmieci. Rzadziej takie oceny wyrażają osoby z wykształceniem wyższym (58%) w porównaniu do osób z wykształceniem podstawowym (70%). 227

Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do zaprzestania palenia śmieci w domu? *reklama: nie pal śmieci w domu+ Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Dwóch na trzech Polaków (68%) twierdzi, że reklama nie pal śmieci w domu skłania do zaprzestania palenia śmieci w domu. Odsetek pozytywnych ocen perswazyjności tej reklamy najwyższy jest w najstarszej grupie wiekowej (77% wśród badanych w wieku 60 lat i więcej). 228

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 63% badanych mieszkających w miejscowościach objętych działaniami niestandardowymi w kampanii pozytywnie ocenia perswazyjnośd tej reklamy ( raczej skłania lub zdecydowanie skłania do zaprzestania palenia śmieci w domu). Wyjątkowo niski odsetek pozytywnych ocen odnotowano w grupie osób z wyższym wykształceniem (56% wobec 63%-70% w pozostałych grupach). 229

Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do zaprzestania wywożenia śmieci do lasu? *reklama: stop dzikim wysypiskom] Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 69% badanych Polaków twierdzi, że reklama stop dzikim wysypiskom skłania do zaprzestania wywożenia śmieci do lasu. Szczególnie wysoki odsetek odpowiedzi skrajnie pozytywnych ( zdecydowanie skłania ) odnotowano w grupie osób w wieku 60 lat lub więcej (37% wobec 18%-31% w pozostałych grupach wiekowych). 230

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 64% badanych z miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia ocenia, że reklama stop dzikim wysypiskom skłania do zaprzestania wywożenia śmieci do lasu. Im wyższe było wykształcenie badanych tym niższy odsetek ocen pozytywnych (od 72% ocen pozytywnych wśród badanych z wykształceniem podstawowym do 54% wśród badanych z wykształceniem wyższym). 231

Jak Pan/i uważa, w jakim stopniu reklama skłania do segregowania odpadów / zaprzestania palenia śmieci w domu / zaprzestania wywożenia śmieci do lasu? Podsumowanie 232

7.7.5. P50. Wpływ reklam prasowych na osobiste postawy A czy po obejrzeniu tych reklam zmienił(a)by Pan/i coś w sposobie postępowania ze śmieciami w swoim gospodarstwie domowym? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. Co piaty badany Polak (19%) po przedstawieniu mu reklam prasowych z kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia stwierdził, że te reklamy skłaniają ich do zmiany w postępowaniu ze śmieciami w swoim gospodarstwie domowym. Najczęściej wskazywano na segregowanie śmieci (9%). 233

Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwe wiele odpowiedzi wyniki nie sumują się do 100%. Pytanie otwarte. W grupie osób z miejscowości objętych niestandardowymi działaniami w kampanii społecznej Nie zaśmiecaj swojego sumienia 16% badanych przyznało, że przedstawione im reklamy prasowe z tej kampanii skłaniają ich do zmian w swoim postępowaniu ze śmieciami o odpadami. Za taką zmianę najczęściej wskazywano segregowanie śmieci (10%). 234

7.8. Ogólna ocena reklam 7.8.1. Ogólna ocena reklam ZNAJOMOŚĆ REKLAM podsumowanie: Czy widział/a (słyszał/a) Pan/i tę reklamę? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 235

SKUTECZNOŚĆ REKLAM podsumowanie: Na ile ta reklama skłania do segregowania odpadów / zaprzestania palenia śmieci w domu / zaprzestania wywożenia śmieci do lasu? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Odpowiadający: wszyscy badani (próba nadreprezentatywna, n=510). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. 236

7.8.2. P51. Ogólna ocena kampanii Proszę powiedzied, na ile ogólnie podobała lub nie podobała się Panu/i ta kampania reklamowa? Odpowiadający: wszyscy badani (próba ogólnopolska, n=617). Możliwa jedna odpowiedź wyniki sumują się do 100%. Ogólna ocena całej kampanii Nie zaśmiecaj swojego sumienia jest pozytywna. Trzy czwarte badanych Polaków (75%) twierdzi, że ta kampania podobała im się. Nieco wyższy odsetek pozytywnych ocen odnotowano w grupie docelowej (81%). Stosunkowo najlepiej całą kampanię oceniły osoby z wykształceniem podstawowym (86% ocen pozytywnych, w porównaniu do 66%-76% w pozostałych grupach). 237