Historia powszechna wiek XVI. lekcja powtórzeniowa Tematy na sprawdzian : 1. W dobie wielkich odkryć geograficznych. 2. Przemiany gospodarczo- społeczne w Europie. 3. Humanizm i odrodzenie. 4. Reformacja i jej skutki. 5. Przemiany polityczne w początkach czasów nowożytnych. Mapa uczeń: umie znaleźć lub zaznaczyć na mapie szlak wypraw geograficznych: Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellan zaznacza na mapie strefę wpływów portugalskich i hiszpańskich zaznacza na mapie linię podziału Europy na dwie strefy gospodarcze wskazuje na mapie Hiszpanię, Portugalię, Anglię, Wittenbergę, Trydent Przypomnij sobie: przyczyny i skutki wypraw geograficznych (zarówno polityczne jak gospodarcze czy społeczne). Określ pozytywne i negatywne skutki wypraw. jak doszło do dualizmu w gospodarce europejskiej w XVI w., opisz na czym polegał ten dualizm i oceń jego skutki podając pozytywy jak i negatywy przyczyny i skutki reformacji; oceń ten proces wskazując jego pozytywy jak i negatywy. Zastanów się nad długofalowymi skutkami tego procesu cechy renesansu architektury, malarstwa, rzeźby; określ cechy humanisty, wymień największe osiągnięcia renesansu wybitnych przedstawicieli i ich dzieła. Powinieneś umieć je wskazać na zdjęciu / rysunku; podpisać je poglądy religijne Marcina Lutra, Jana Kalwina, Henryka VIII w zakresie: Biblii, języka liturgii, odpustów, sakramentów, zwierzchności papieża, zależności między Kościołem a władcą świeckim, hierarchii kościelnej, kulcie świętych obrazów i relikwii, zbawienia, zakonów i klasztorów reformy wprowadzone na soborze trydenckim ideologię renesansowej władzy absolutnej poglądy Machiavellego, Bodina i Hobbes`a 1
Daty powinieneś znać daty. Dopisz datę do opisu. Data Opis 1492 Pierwsza wyprawa Krzysztofa Kolumba. Odkrycie Haiti, San Salwador, Kuby 1493 Układ w Tordesillas bulla papieża Aleksandra VI określała podział półkuli zachodniej na strefy hiszpańską i portugalską 1498 Vasco da Gama jako pierwszy człowiek dotarł do Indii opływając Afrykę. 1498 John Cabot dociera do Płw. Labrador w Ameryce Północnej 1519 1522 Wyprawa Ferdynanda Magellana dookoła kuli ziemskiej. 1529 Układ w Saragossie ostateczny podział stref wpływów między Hiszpanię i Portugalię. 1517 Wystąpienie Marcina Lutra w Wittenberdze przybicie 95 tez; początek reformacji. 1524 1525 Wojna chłopska w Niemczech 1534 Akt Supremacji wprowadzenie anglikanizmu w Anglii 1534 Jaques Cartier dociera do rzeki Św. Wawrzyńca w Ameryce Północnej 1534 / 1540 Założenie zakonu jezuitów./ Zatwierdzenie Towarzystwa Jezusowego. 1545 1563 Sobór w Trydencie 1555 Pokój w Augsburgu kończący wojny religijne w Niemczech. 1572 Noc św. Bartłomieja w Paryżu rzeź francuskich hugenotów 1596 Unia brzeska w Rzeczypospolitej część duchowieństwa prawosławnego uznała zwierzchność papieża. 1598 Edykt nantejski Zakończenie wojen religijnych we Francji hugenoci uzyskali prawo wyznawania własnej religii we Francji z wyjątkiem Paryża. 1541 Podzielenie Węgier między Habsburgów i Imperium Osmańskie. 1571 Bitwa morska pod Lepanto. Juan d`austria pokonał Turków. 2
Przypomnij sobie czy znasz te postacie? Dopisz nazwisko do opisu. Imię i nazwisko Bartolomeo Diaz Krzysztof Kolumb Vasco da Gama Amerigo Vespucci John Cabot Jaques Cartier Ferdynand Magellan Franciszek Pizarro Ferdynand Cortez Erazm z Rotterdamu Thomas More Mikołaj Kopernik Galileusz Giordano Bruno Leonardo da Vinci Michał Anioł Buonarotti Rafael Santi Filip Brunelleschi Donato Bramante Albrecht Dürer Pieter Breughel Opis Portugalczyk, który jako pierwszy dotarł do Przylądka Dobrej Nadziei. Żeglarz, który odkrył Amerykę. Żeglarz portugalski, który jako pierwszy dotarł do miejscowości Kalikat w Indiach opływając Afrykę. Żeglarz, który odkrył, że ląd odkryty przez Kolumba to nie Indie. Żeglarz włoski na usługach Anglii, który odkrył Płw. Labrador. Francuz, który dotarł do rzeki Św. Wawrzyńca. Przewodził wyprawie, która opłynęła kulę ziemską i udowodniła, że Ziemia jest kulą. Konkwistador, który podbił państwo Inków. Konkwistador, który podbił państwo Azteków. Wybitny humanista holenderski, który potępiał brak wykształcenia u duchownych; autor Pochwały głupoty Humanista angielski, który w swojej książce Utopia stworzył wizję idealnego społeczeństwa, które wyzbyło się własności prywatnej. Wielki astronom epoki renesansu, twórca teorii heliocentrycznej; autor dzieła O obrotach sfer niebieskich. Astronom i fizyk włoski, wynalazł lunetę. Włoski astronom, który za rozpowszechnianie teorii heliocentrycznej Kopernika spłonął na stosie. Jeden z największych mistrzów włoskiego renesansu; malarz, architekt, filozof, twórca machin. Autor Mony Lisy, Ostatniej wieczerzy czy Damy z łasiczką. Jeden z największych mistrzów włoskiego renesansu; rzeźbiarz, architekt. Autor Piety, Mojżesza, Dawida, fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. Wielki mistrz włoskiego odrodzenia; był znany z malowania madonn, malował freski w Kaplicy Sykstyńskiej. Autor Madonny Sykstyńskiej, Szkoły ateńskiej, Trzech gracji. Architekt Bazyliki św. Piotra i Pawła w Rzymie. Włoski architekt, prekursor renesansu. Zaprojektował pierwsza kopułę renesansową nad katedrą Snata Maria del Fiore we Florencji. Architekt włoskiego renesansu; zaprojektował bazylikę św. Piotra w Rzymie Przedstawiciel niemieckiego renesansu; autor grafik przedstawiających Apokalipsę wg św. Jana Przedstawiciel holenderskiego renesansu. Znany z malarstwa pejzażowego. Jako pierwszy przedstawiał życie codzienne zwykłych 3
Wiliam Szekspir Miguel Cervantes Franciszek Rabelais Niccolo Machiavelli Jean Bodin Thomas Hobbes Marcin Luter Tomasz Münzer Jan Kalwin Henryk VIII Tudor Karol IX Walezjusz Henryk IV Burbon Ignacy Loyola Zygmunt III Waza Karol V Habsburg Filip II Habsburg Sulejman II Wspaniały ludzi. Autor Ikara, Polowania, Wieży Babel, Sianokosów, Wiejskiego tańca itp. Angielski dramaturg epoki renesansu. Autor: Henryka V, Romea i Julii, Makbeta, Hamleta, Poskromienia złośnicy czy Jak wam się podoba itp. Hiszpański autor renesansowy. Napisał Don Kichota Autor francuski; napisał epopeję fantastyczno satyryczną Gargantua i Pantagruel, w której wyszydzał społeczeństwo feudalne. Autor Księcia; włoski historyk, dramaturg, dyplomata. W swojej książce przedstawił ideał renesansowego monarchy absolutnego. (Cel uświęca środki) Autor Sześciu Ksiąg o Rzeczypospolitej; ideolog monarchii absolutnej. Autor Lewiatana; ideolog monarchii absolutnej. Niemiecki doktor teologii; jego wystąpienie przeciwko odpustom w Wittenberdze zapoczątkowało reformację. Radykalny niemiecki reformator; stanął na czele buntu chłopskiego przeciwko Kościołowi i feudalizmowi. Zwolennik zniesienia własności prywatnej. Reformator francuski; twórca tezy o predestynacji. przeprowadził reformację w Szwajcarii. Władca Anglii, który zerwał z Kościołem katolickim i wprowadził anglikanizm. Władca Francji, który wystąpił przeciwko hugenotom podczas nocy Św. Bartłomieja. Próbował dokonać inwazji Anglii za pomocą Wielkiej Armady. Przywódca hugenotów francuskich; pierwszy władca z dynastii Burbonów. Wprowadził edykt nantejski dając hugenotom wolność wyznania. Założyciel Towarzystwa Jezusowego zakonu jezuitów. Polski król elekcyjny, który wprowadził unię brzeską. Zwolennik kontrreformacji. Cesarz Habsburgów panował od 1519 do 1556 gdy abdykował. Panował nad olbrzymim imperium Habsburgów, w skład którego wchodziły m.in. Hiszpania z koloniami, posiadłości włoskie, francuskie, Niderlandy, część krajów niemieckich, Czechy czy Austria. Król Hiszpanii, który nie zgadzał się na niepodległość Zjednoczonych Prowincji (Holandii). Władca imperium osmańskiego, który rozpoczęła ekspansję na Węgry. 4
Dopisz pojęcie do opisu. POJĘCIA POJĘCIE Symonia Reformacja Dualizm Nepotyzm OPIS Sprzedaż stanowisk kościelnych Ruch polityczny, religijny i społeczny, w Europie w XVI w., którego celem była oddolna reforma Kościoła katolickiego w zakresie doktryny, obyczajów i liturgii. Istnienie obok siebie dwóch odrębnych zjawisk. W życiu gospodarczym Europy oznaczał dwie odrębne drogi rozwoju gospodarczego Obsadzanie stanowisk kościelnych przez krewnych Nikolaizm Kontrreformacja Refeudalizacja Doktryna Humanizm Urbanizacja Manufaktura Dewaluacja Folwark Grodzenia Połownictwo Sobór Dogmat Teza o predestynacji Karawela Odrodzenie Hugenoci Łamanie zasady celibatu Ruch religijny i polityczny skierowany przeciwko reformacji, zapoczątkowany soborem trydenckim Powrót do stosunków feudalnych Ogół poglądów, które leżą u podstaw danej szkoły filozoficznej; ogół poglądów, które stanowią podstawę religii. Prąd umysłowy epoki Odrodzenia, który przeciwstawiał średniowiecznemu teocentryzmowi zainteresowanie człowiekiem, jego miejscem we wszechświecie. Proces powstawania i rozwoju miast. Zakład produkcyjny w XV XVIII w., w którym produkcja masowa złożonego produktu końcowego odbywa się ręcznie i oparta była na podziale pracy: poszczególne etapy produkcji wykonywane były przez pracowników wyspecjalizowanych w ich wykonywaniu. Spadek wartości pieniędzy Gospodarstwo rolne lub rolno hodowlane, którego produkcja jest nastawiona na zbyt. Proces komasowania przez pana feudalnego dużej ilości gruntów w celu wypasu owiec, zapoczątkowany w Anglii w XVI w. Forma dzierżawy ziemi (całych gospodarstw chłopskich), charakterystyczna dla Francji w XVI w., w której pan feudalny w zamian za dzierżawę ziemi otrzymywał znaczną część zbiorów (od 1/3 do 3/4). Zjazd wszystkich biskupów Twierdzenie, które przyjmujemy za pewnik tylko na podstawie autorytetu, wiary. Jedna z podstawowych tez kalwinizmu, zgodnie z którą zbawienie człowieka jest zależne wyłącznie od Boga, a człowiek nie ma na nie wpływu. Rodzaj statku z końca XV i z XVI w., które cechowały wysokie burty i ożaglowanie mieszane żagle rejowe i żagle łacińskie. Epoka w dziejach kultury europejskiej, zapoczątkowana w XIV w. we Włoszech, która trwała do końca XVI w., a którą cechowało zainteresowanie kulturą antyczną i humanizm. Francuscy kalwini. 5
6