Instytut Historii Historia studia stacjonarne pierwszego stopnia Specjalność dziedzictwo kulturowe, jego ochrona i promocja SYLABUS Przedmiot Historia starożytnego Rzymu Prowadzący Dr Szymon Orzechowski Forma zajęć konwersatorium Rok studiów I rok, semestr zimowy 2011/2012 Liczba godzin 30 Punkty ECTS 2 Forma zaliczenia Zaliczenie z oceną Wymagania wstępne Cele dydaktyczne Treści kształcenia Podstawowa wiedza z zakresu geografii historycznej oraz historii starożytnej, podstawy łaciny. - przedstawienie zwięzłego zarysu historii politycznej starożytnego Rzymu, stanowiącego tło dla omówienia wybranych aspektów życia w tym okresie. - ukazanie mało znanych i rzadziej poruszanych w trakcie kursowych zajęć z historii starożytnej zagadnień z zakresu stosunków społecznych, obyczajowych i gospodarczych. - zapoznanie studentów z podstawami wiedzy o jednostkach mierzenia czasu, kalendarza oraz metrologii rzymskiej Metody dydaktyczne Warunki zaliczenia przedmiotu Tematyka zajęć dyskusja, praca pod kierunkiem, prezentacja, wykład Obowiązkowe uczestnictwo w zajęciach (dopuszczalna 1 nieobecność, każda pozostała wymaga zaliczenia), zaliczenie z oceną kolokwium zaliczeniowe. 1. Zwięzły zarys historii politycznej starożytnego Rzymu ( 6 godz.) - podbój Italii i jej organizacja (Miasto Rzym, kolonie, municipia, socii - Rzym w dobie wielkich podbojów w III-I w. przed Chr.- organizacja prowincji - próby kontynuowania podbojów za panowania Antoninów - kryzys wieku III - próby wzmocnienia państwa za Dioklecjana i Konstatntyna Wielkiego - upadek Cesarztwa Zachodniorzymskiego przyczyny społecznogospodarcze i polityczne 2. Ustrój społeczny i jego przemiany (4 godz.) - podstawy ustroju społecznego w okresie republiki i wczesnego cesarstwa
- społeczeństwo późnego Rzymu 3. Armia rzymska i jej organizacja (4 godz.) - armia w dobie republiki i zmiany organizacyjne po reformie Mariusza - wojsko jako instrument walki politycznej w okresie wczesnego i późnego cesarstwa - barbaryzacja armii 4. Niewolnictwo w Rzymie (4 godz) - źródła pochodzenia niewolników i powstanie tzw. niewolnictwa domowego - niewolnictwo podstawą wytwórczości w dobie wielkich podbojów powstania niewolników - poprawa sytuacji niewolników do okresie wczesnego cesarstwa - kolonat i jego organizacja - instytucja gladiatorów 5. System monetarny w Rzymie (4 godz.) - powstanie pieniądza kruszcowego - organizacja mennictwa - obieg pieniężny - pieniądz rzymski na ziemiach polskich 6. Chronologia i metrologia rzymska ( 2 godz.) - kalendarz rzymski system określania dat rocznych - miary długości, pojemności, powierzchni i wagi 7. Rodzina rzymska (4 godz.) - tradycyjna rodzina rzymska w okresie republiki - przemiany obyczajowe w okresie cesarstwa - rola kobiet w społeczeństwie 8. Życie prywatne i intymne Rzymian ( 2 godz.) - życie codzienne - zachowania seksualne - prostytucja Literatura Cary M., Scullard H.H., Dzieje Rzymu od czasów najdawniejszych do Konstantyna, t. I-II, Warszawa 1992. Cywilizacje starożytne, pod red. A. Cotterela, Lódź 1990. Jaczynowska M., Dzieje Imperium Romanum, Warszawa 1995. Jaczynowska M., Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1974. Jaczynowska M., Musiał D., Stępień M., Historia starożytna, Warszawa 1999. Kamienik R., Dzieje starożytne, Lublin 1975. Maszkin N. A., Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1965. Mrozewicz L., Historia powszechna. Starożytność,1999. Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, pod red. E. Wipszyckiej, t. I, Warszawa 1982, t. II, Warszawa 1986, t. III,
Warszawa 1999. Wolski J., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 1996. Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2004. Literatura uzupełniająca Łatwiej dostępne opracowania Alfóldy G., Historia społeczna starożytnego Rzymu, Poznań 1991. Amielańczyk H., Restrykt cesarza Hadriana o zakazie sprzedaży niewolnic stręczycielom i niewolników właścicielom szkół gladiatorskich, (w:) Contra leges et bonos mores przestępstwo obyczajowe w starożytnej Grecji i Rzymie, pod red. H. Kowalskiego i M. Kuryłowicza, Lublin 2005. Bieżuńska-Małowist I., Niewolnictwo domowe i jego znaczenie dla społeczeństw antycznych, Antiquitas, 9, 1983, 3-6. Beard M., Henderson J., Kultura antyczna, Warszawa 1997. Błaszczyk, Seneka o wychowaniu w rodzinie rzymskiej, Bydgoszcz 2003. Cameron A., Późne Cesarstwo Rzymskie, Warszawa 2005. Carcopino J., Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa, Warszawa 1966. Crima et mores prawo karne i obyczajowe w starożytnym Rzymie, pod red. M. Kuryłowicza, Lublin 2001. Człowiek Rzymu, pod red. A. Giardiny, Warszawa 2000. Dąbrowa E., Rozwój i organizacja armii rzymskiej ( do początku III w. n.e.), Kraków 1990. Dąbrowa E., Organizacja armii rzymskiej w okresie wczesnego cesarstwa, (w:) Starożytny Rzym we współczesnych badaniach, pod red. T. Kotuli, Kraków 1994. Demandt A., Prywatne życie cesarzy rzymskich, 1997. Dufour P., Historia prostytucji czasy przedchrześcijańskie. Cesarstwo Rzymskie, Gdynia 1997. Etienne R., Życie codzienne w Pompejach, Warszawa 1971. Geza A., Historia społeczna starożytnego Rzymu, Poznan 1998. Gibbon. E., Upadek Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie, Warszawa 2000. Grant M., Gladiatorzy, Wrocław-Warszawa-Kraków 1980 Grimal L., Miłość w Rzymie, Warszawa 1990 Kara i śmierć w starożytnym Rzymie, pod red. H. Kowalskiego i M. Haszczyc Z., Kryzys imperium rzymskiego a zmiany w położeniu zewnętrznym cesarstwa w pierwszych dziesięcioleciach III w., Meander, 30, 1975, s. 203-210. Jundziłł J., Wzorce i modele wychowania w rodzinie rzymskiej okresu III w. p.n.e. III w. n.e., Bydgoszcz 2001. Kaczanowski P., Importy broni rzymskiej na obszarze europejskiego Barbaricum, Kraków 1992. Kolendo J., Świat antyczny i barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksje nad przeszłością, t. I, pod red. A. Bursche, R. Chowaniec, W. Nowakowski,
Warszawa 1998. Konik W., Markomania i Sarmatia niedoszłe prowincje rzymskie, Eos, 50, 1959/60, s. 143-162. Koper S., Miłość, seks i polityka w starożytnej Grecji i Rzymie, Warszawa 1998. Korfanty J., Rzymska pochwała idealnej żony, Meander 4, 1980, s. 156-164. Kotula T., Kryzys III wieku w zachodnich prowincjach Cesarstwa Rzymskiego, Antiquitas, 17, 1992. Kotula T., Barbarzyńcy i dworzanie. Rzym a barbarzyńcy w dworskiej literaturze późnorzymskiej, Kraków 2004. Kotula T., Ładomirski A., Rzym i jego sąsiedzi. Z zagadnień polityki wobec ludów ościennych, Meander 17, 1962, s. 95-112. Kunisz A., Geneza ustroju monetarnego Cesarstwa Rzymskiego, Katowice 1975. Kunisz A., Denar i antoninian. Z problematyki obiegu monetarnego w Cesarstwie Rzymskim w III w. n. e. Studia Historyczne 16, 1973, s. 171-194. Kuryłowicz M., Prawo i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 1994. Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich: Pryncypat, Warszawa 1986; Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich: Dominat, Warszawa 1991 Kuryłowicz M., Prawo i obyczaje w starozytnym Rzymie, Lublin 1994. Ładomirski A., Z dziejów rzymskiej polityki wobec ludów barbarzyńskich nad dolnym Dunajem, Antiquitas, 4, 1974, s. 61-68. Łoposzko T., Historia społeczna republikańskiego Rzymu, Warszawa 1987. Łoposzko T., Ruchy plebejskie w Rzymie, Lublin 1982. Łopuszko T., Historia społeczna Rzymu republikańskiego, Warszawa 1987. Majewski K., Klienci Rzymu i ośrodki władzy książąt plemiennych w Europie środkowej w okresie cesarstwa w świetle źródeł archeologicznych, Archeologia, 13 1962, s. 56-63. Mączyńska M., Wędrówki Ludów. Historia niespokojnej epoki IV-V wieku, Warszawa-Kraków 1996. Mączyńska M., Europa w okresie wędrówek ludów, Poznań 2001. Mossakowski, Azyl w późnym Cesarstwie Rzymskim, Toruń 2000. Partnerka, matka, opiekunka. Status kobiety w starożytności i średniowieczu, pod red. J. Jundziłł, Bydgoszcz 1999. Rutkowski B., Walka Cesarstwa Rzymskiego z najazdami barbarzyńców w latach 352-360, Meander, 36, 1981, s. 1123-130. Thebert Y., Niewolnik, (w:) Człowiek Rzymu, pod red. A. Giardiny, Warszawa 2000 Tyszkiewicz L., Hunowie w Europie. Ich wpływ na Cesarstwo Wschodnie i Zachodnie oraz na ludy barbarzyńskie, Wrocław 2004. Warry J., Armie świata antycznego, Warszawa 1995. Wheller M., Rzym poza granicami cesarstwa, Warszawa 1958. Wielowiejski J., Na drogach i szlakach Rzymian, Warszawa 1984. Wielowiejski J., Główny szlak bursztynowy w czasach Cesarstwa
Adresy stron internetowych Rzymskiego, Wrocław 1980. Wielowiejski J., Kontakty Noricum i Panonii z ludami północnymi, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970. Wilczyński M., Germanie w służbie zachodniorzymskiej w V w. n.e., Kraków 2001. Winniczuk L., Kalendarz starożytnych Greków i Rzymian, Warszawa 1951. Winniczuk L., Kobiety świata antycznego, Warszawa 1973. Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1984. Wipszycka E., O starożytności polemicznie, Warszawa 1994. Wolfram H., Germanie, Kraków 1996. Wolfram H., Historia Gotów, Warszawa-Gdańsk 2003. Vogd J., Upadek Rzymu, Warszawa 1993. Zawadzki T., Rzym w krajach naddunajskich, w: Pamiętnik VIII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie w 1958, Warszawa 1960. Veyne P., Historia życia prywatnego, T.!. Od Cesarstwa Rzymskiego do roku 1000, Warszawa 1998. Zaidler, Dzieje zegara, Warszawa 1977. Zieliński T., Rzeczpospolita rzymska, Katowice 1989. Znaczenie wojen markomańskich dal państwa rzymskiego i północnego Barbaricum, Scripta Archaeologica t. II, Warszawa 1982.