BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM I UKŁAD RUCHU
Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM I UKŁAD RUCHU Poznań 2014
SPIS TREŚCI Przedmowa... 7 Układ ruchu I. Definicja, znaczenie i podział przedmiotu... 11 II. Podział układu ruchu... 13 III. Wiadomości w stępne... 15 1. Wiadomości ogólne o kościach... 15 A. Ogólna budowa kości... 15 B. Rozwój i wzrastanie kości... 18 C. Kształt kości... 21 D. Właściwości biologiczne i fizyczne kości... 22 2. Połączenia kości... 23 A. Rozwój połączeń kostnych... 24 B. Podział i budowa połączeń ścisłych... 25 C. Budowa i podział stawów... 26 3. Nazewnictwo ruchów w stawach... 32 4. Wiadomości ogólne o mięśniach... 37 A. Budowa tkanki mięśniowej poprzecznie-prążkowanej szkieletowej 38 B. Skład i kształt mięśni... 40 C. Rozwój i wzrastanie mięśni szkieletowych... 44 D. Narządy pomocnicze mięśni... 46 E. Właściwości biologiczne i fizyczne mięśni... 47 F. Mechanika mięśni... 51 G. Nazwy mięśni... 57 5. Ogólna budowa i podział ciała ludzkiego... 57 A. Okolice ciała ludzkiego... 58 B. Osie i płaszczyzny ciała ludzkiego... 60 IV. Kończyna g ó rn a... 62 1. Zespół funkcjonalny obręczy kończyny górnej... 62 A. Obojczyk (clavicula)... 63 B. Łopatka (scapula)... 63 C. Stawy obręczy kończyny górnej... 64 D. Mięśnie działające na obręcz kończyny górnej... 66
Spis treści E. Zestawienie ruchów oraz wykonujących je mięśni w stawach obręczy kończyny górnej... 70 2. Zespół funkcjonalny stawu ramiennego... 70 A. Kość ramienna (humerus)... 70 B. Staw ramienny (articulatio humeri)... 72 C. Mięśnie działające na staw ramienny... 75 D. Zestawienie ruchów oraz wykonujących je mięśni w stawie ramiennym... 81 3. Zespół funkcjonalny stawu łokciowego... 82 A. Kość łokciowa (ulnci)... 82 B. Kość promieniowa (radius)... 83 C. Staw łokciowy (articulatio cubiti)... 83 D. Mięśnie działające na staw łokciowy... 85 E. Zestawienie ruchów oraz wykonujących je mięśni w stawie łokciowym... 88 4. Połączenia kości przedramienia... 88 A. Stawy przedramienia... 88 B. Mięśnie działające na stawy promieniowo-łokciowe... 90 C. Zestawienie ruchów oraz wykonujących je mięśni w stawach promieniowo-łokciowym bliższym i dalszym... 92 5. Ukształtowanie ręki... 93 6. Zespół funkcjonalny stawów bliższych ręki... 94 A. Kości ręki (ossa manus)... 94 B. Stawy bliższe ręki... 96 C. Mięśnie działające na stawy bliższe ręki... 98 D. Zestawienie ruchów w stawach bliższych ręki oraz wykonujących je mięśni... 105 7. Zespół funkcjonalny stawów dalszych ręki... 105 A. Stawy dalsze ręki... 105 B. Mięśnie działające na stawy dalsze ręki... 108 C. Mięśnie działające na stawy palców od II do V... 108 D. Zestawienie ruchów w stawach palców od II do V oraz wykonujących je mięśni... 112 E. Mięśnie działające na stawy kciuka... 113 F. Zestawienie ruchów w stawach kciuka oraz wykonujących je mięśni... 115 8. Troczki i pochewki ścięgien ręki... 115 4
Spis treści V. Kończyna d olna... 118 1. Zespół funkcjonalny obręczy kończyny dolnej i stawu biodrowego... 118 A. Kość miedniczna (os coxae)... 119 B. Połączenia obręczy kończyny dolnej... 120 C. Miednica jako całość... 123 D. Połączenie wolnej kończyny dolnej z obręczą miedniczną... 125 E. Staw biodrowy (articulatio coxae)... 126 F. Mięśnie działające na staw biodrowy... 130 G. Zestawienie ruchów w stawie biodrowym oraz wykonujących je mięśni... 139 2. Zespół funkcjonalny stawu kolanowego... 140 A. Kość piszczelowa (tibia) oraz rzepka (patella)... 140 B. Staw kolanowy (articulatio genus)... 142 C. Mięśnie działające na staw kolanowy... 147 D. Zestawienie ruchów w stawie kolanowym oraz wykonujących je mięśni... 152 3. Połączenia kości goleni (podudzia)... 152 A. Strzałka (fibula)... 152 B. Połączenia piszczelowo-strzałkowe... 153 4. Zespół funkcjonalny stawów bliższych stopy... 154 A. Kości stopy... 154 B. Stawy bliższe stopy... 156 C. Mięśnie działające na stawy bliższe stopy... 158 D. Zestawienie mchów w stawach bliższych stopy oraz wykonujących je mięśni... 165 5. Zespół funkcjonalny stawów dalszych stopy... 166 A. Stawy dalsze stopy... 166 B. Mięśnie działające na stawy dalsze stopy... 167 C. Zestawienie mchów w stawach dalszych stopy oraz wykonujących je mięśni... 171 6. Architektura stopy... 171 7. Troczki i pochewki ścięgien stopy... 174 VI. Tułów... 176 1. Zespół funkcjonalny kręgosłupa... 176 A. Charakterystyka budowy kręgu... 176 B. Różnice w budowie kręgów... 177 C. Połączenia międzykręgowe kręgosłupa... 183 D. Połączenie kręgosłupa z głową... 184 E. Ogólna charakterystyka kręgosłupa... 186 5
Spis treści F. Mięśnie działające na kręgosłup oraz stawy głowy... 189 G. Zestawienie ruchów w stawach głowy i kręgosłupa oraz wykonujących je mięśni... 199 2. Zespół funkcjonalny klatki piersiowej... 200 A. Żebra (costae)... 200 B. Mostek (sternum)... 202 C. Stawy żebrowo-kręgowe (articulationes costovertebrales)... 203 D. Połączenia żeber z mostkiem... 204 E. Ogólna charakterystyka klatki piersiowej... 205 F. Mięśnie oddechowe... 207 G. Działanie mięśni oddechowych... 217 H. Tłocznia brzuszna... 219 I. Zestawienie ruchów oddechowych oraz wykonujących je mięśni... 219 VII. Głowa... 220 1. Kości czaszki... 220 A. Ogólna budowa czaszki... 222 B. Połączenia kości czaszki... 226 2. Zespół funkcjonalny stawu skroniowo-żuchwowego... 227 A. Żuchwa (mandibula)... 228 B. Staw skroniowo-żuchwowy (articulatio temporomandibularis)... 228 C. Mięśnie działające na staw skroniowo-żuchwowy... 229 D. Zestawienie ruchów w stawie skroniowo-żuchwowym oraz wykonuj ących j e mięśni... 231 3. Mięśnie wyrazowe (mimiczne)... 231 Bibliografia... 234 6