Media masowe i komunikowanie społeczne Konwersatorium: 30h Termin zajęć: środa, godzina 12:30, sala nr 14 Prowadzący: mgr Wojciech Walczak E-mail: ww@tosh.pl Dyżur: jeszcze nie wiadomo :) Program zajęć i aktualności: http://tosh.pl/soc/ *Wymagania: ukończony kurs metod i technik badań socjologicznych Komunikowanie społeczne jako fragment rzeczywistości zainteresowało ludzi nauki na początku XX wieku. Ostatecznie dyskurs akademicki rozróżnił komunikowanie publiczne od masowego, przyznając temu drugiemu atrybuty kulturotwórczego mechanizmu. Przybliżenie tematyki komunikowania społecznego i środków masowego przekazu ma służyć próbie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób mass media wpływają na kształt opinii publicznej oraz jaka relacja występuje na płaszczyźnie komunikowanie społeczne wartości społeczne. Program ten w 99% przygotowany został przez mgr Natalię Proń-Nowak. Zmiany wprowadzone przeze mnie dotyczą nagłówka oraz warunków zaliczenia.
PROGRAM Zajęcia 1: WPROWADZENIE (część organizacyjna: omówienie programu zajęć i sposobu zaliczenia kursu). Zajęcia 2: OD COMMUNICARE DO KOMUNIKOWANIA SPOŁECZNEGO (wprowadzenie w ramy definicyjne problemu, nauka o komunikowaniu, badania nad komunikowaniem, problemy terminologiczne) Goban-Klas 2002: 13-33, Dobek-Ostrowska: 10-20, 42-57. Zajęcia 3: SPOŁECZNE ASPEKTY KOMUNIKOWANIA Goban-Klas 2002: 33-45. Zajęcia 4: MODELE PROCESU KOMUNIKOWANIA (model transmisyjny, rytualny, rozgłosu i recepcji; wzory przepływu informacji) Goban-Klas 2002: 52-77, Kłoskowska 1995: 46-71. Zajęcia 5: MEDIA A KWESTIA ZMIANY SPOŁECZNEJ (problem władzy i nierówności społecznej, relacja media struktura społeczna) Goban-Klas 2002: 110-130, Dobek-Ostrowska 1997: 62-77. Zajęcia 6: MEDIA A POLITYKA Adamowski 2007: 63-79, Rastawicki 2007: 211-220 Zajęcia 7: WOLNOŚĆ SŁOWA A ETYKA DZIENNIKARSKA Jaskiernia 2007: 187-203, Środa 2007: 167-187 Zajęcia 8: SIŁA ODBIORNIKA: RADIO (Polska/świat) Gierula 1996: 89-100, McLuhan 2002: 100-109. Zajęcia 9: INTERNET JAKO NOWE MEDIUM (społeczeństwo informacyjne, nowe technologie szansa czy zagrożenie?) Hołdyński 2007: 271:296, Ostrowski 2007: 297-308 Zajęcia 10: ODBIORCY I PUBLICZNOŚĆ Filas 2007: 255-271, Nawrotny 2000: 15-22 Zajęcia 11: ODDZIAŁYWANIE ŚRODKÓW MASOWEGO PRZEKAZU A WARTOŚCI SPOŁECZNE Goban-Klas 2002: 184-204, Reeves i Nass 2000. Zajęcia 12: CZY GLOBALNA KULTURA MEDIALNA? Badacze społeczni wobec mediów, działanie i organizacja mediów Goban-Klas 1996: 163-173, Werner 2002: 651-668, Ślusarczyk 2007: 309-325 Zajęcia 13 i 14: PROJEKT Zajęcia 15: KOLOKWIUM
WARUNKI ZALICZENIA Dopuszczalne są dwie nieobecności na zajęciach. Trzecią należy odrobić na dyżurze, a czwarta oznacza konieczność napisania 15-stronicowej recenzji porównawczej trzech grubych książek wskazanych przez prowadzącego i możliwość zaliczenia przedmiotu maksymalnie na 3. Punktacja jest następująca: 1) Za każdą obecność 1 punkt (w sumie max 15 punktów). 2) Za aktywność na zajęciach od 0 do 2 punktów (w sumie max 26 punktów; zajęcia nr 1 oraz 15 nie są oceniane). 3) Za wejściówki od 0 do 2 punktów (w sumie max 24 punkty; wejściówek nie będzie na zajęciach 1, 14 oraz 15). 4) Za kolokwium końcowe (pięć pytań z wejściówek i pięć nowych) od 0 do 10 punktów. 5) Za wykonany projekt 25 punktów (bez prezentacji wyników można zdobyć max 15 pkt.). Warunkiem zaliczenia zajęć jest (a) obecność na zajęciach oraz (b) uzyskanie minimum 61 punktów (to znaczy, że na przykład można dostać 0 punktów z kolokwium lub 0 punktów za projekt, a i tak bez problemu zaliczyć przedmiot, jeśli w inny sposób zbierze się 61 punktów). Szczegóły oceniania poniżej: 0-60 pkt niedostateczny 61-69 pkt dostateczny 70-74 pkt dostateczny plus 75-83 pkt dobry 84-90 pkt dobry plus 91-100 pkt bardzo dobry Scenariusz projektu: Prezes (czyli prowadzący) kupił program komputerowy do analizy dzienników telewizyjnych i prasy. Aby przetestować program, prezes zleca czterem niezależnym grupom pracowników (czyli studentom) pracę przez tydzień z tym programem. Pracownicy mają do wyboru, czy chcą analizować dzienniki telewizyjne, czy prasę. Pracownicy mają trzy zadania: (1) zidentyfikować słabe punkty programu na poziomie wprowadzania danych i zaproponować lepsze rozwiązania, (2) zidentyfikować słabe
punkty raportów generowanych przez program i zaproponować lepsze rozwiązania, (3) dokonać analizy zgromadzonych danych i przedstawić wyniki. Na bazie krytyki pracy z programem można również zaproponować autorską procedurę badawczą. Każda grupa pracowników powinna przedstawić owoce swojej pracy w ciągu 15-sto minutowej prezentacji, podczas której każdy pracownik opowiada o jakimś fragmencie wykonanej pracy. Po prezentacjach, podczas dyskusji prezes i pracownicy decydują, czy zakupienie pełnej wersji programu ma sens. LITERATURA Adamowski, Janusz i Danuta Waniek (red.). 2007. Media masowe w praktyce społecznej. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa UW. Adamowski, Janusz. 2007. Media masowe w kampaniach politycznych, w: Janusz Adamowski i Danuta Waniek (red.): Media masowe w kampaniach politycznych. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa UW: 63-79. Bauer, Zbigniew i Edward Chudziński (red.). 1999. Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków: UNIVERSITAS. Dobek-Ostrowska, Bogusława (red). 1997. Współczesne systemy komunikowania. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Dziki, Sylwester. 1999. Prasa w rozwoju historycznym, w: Zbigniew Bauer i Edward Chudziński (red.): Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków: UNIVERSITAS, s. 32-58. Filas, Ryszard. 1996. Czytelnictwo prasy oraz odbiór radia i telewizji, w: Gerd Kopper (red.): Media i dziennikarstwo w Polsce 1989-1995. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych UJ, s. 21-37. Filas, Ryszard. 2007. Sytuacja na polskim rynku prasowym a możliwość wpływu gazet i czasopism na debatę publiczną, w: Janusz Adamowski i Danuta Waniek (red.): Media masowe w kampaniach politycznych. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa UW: 255-270. Gierula, Marian i Marek, Joachimowski. 1996. Zmiany mediów i dziennikarstwa lokalnego w Polsce (prasa, radio, telewizja), w: Gerd Kopper (red.): Media i dziennikarstwo w Polsce 1989-1995. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych UJ, s. 89-100. Goban-Klas, Tomasz. 1968. Audytorium a publiczność. Analiza wzajemnych relacji, w: Studia Socjologiczne nr 2, s. 165-182. Goban-Klas, Tomasz. 1968. Problematyka publiczności na tle struktury społecznej, w: Studia Socjologiczne nr 2, s. 207-225.
Goban-Klas, Tomasz. 1974. Badanie społeczności odbiorców, w: Zeszyty Prasoznawcze nr 2, s. 5-18. Goban-Klas, Tomasz. 1975. Rola prasy w przeobrażeniach społeczno-gospodarczych PRL, w: Zeszyty Prasoznawcze nr 2, ss. 5-20. Goban-Klas, Tomasz. 1978. Komunikowanie masowe. Zarys problematyki socjologicznej. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych. Goban-Klas, Tomasz. 1984. Analiza zawartości przekazów masowych, w: Jacek Wasilewski (red.): Wybrane zagadnienia metodologiczno-teoretyczne badań socjologicznych. Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Goban-Klas, Tomasz. 1992. Mass media w Polsce 1989-1992: rekonstrukcja sfery publicznej. Kraków-Warszawa: UJ. Goban-Klas, Tomasz. 1996. Zygzaki polityki medialnej, w: Gerd Kopper (red.): Media i dziennikarstwo w Polsce 1989-1995. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych UJ, s. 163-173. Goban-Klas, Tomasz. 1999. Granice wolności mediów, w: Zbigniew Bauer i Edward Chudziński (red.): Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków: UNIVERSITAS, s. 411-422. Goban-Klas, Tomasz. 1999a. Komunikowanie i media, w: Zbigniew Bauer i Edward Chudziński (red.): Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków: UNIVERSITAS, s. 11-31. Goban-Klas, Tomasz. 2002. Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu. Warszawa-Kraków: WN PWN. Goban-Klas, Tomasz i Wanda Lipnik. 1999. Komunikowanie masowe, w: Encyklopedia Socjologii, t. 2. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 39-51. Godzic, Wiesław. 1996. Oglądanie i inne przyjemności kultury popularnej. Kraków: UNIVERSITAS. Godzic, Wiesław. 1999. Telewizja. Ziemia jałowa czy pieszczota dla oczu, w: Zbigniew Bauer i Edward Chudziński (red.): Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków: UNIVERSITAS, 71-83. Hołyński, Marek. 2007. Nowe technologie a rozwój społeczeństwa informacyjnego, w: Janusz Adamowski i Danuta Waniek (red.): Media masowe w kampaniach politycznych. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa UW: 271-296. Hopfinger, Maryla (red.). 2002. Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia. Wrocław: Oficyna Naukowa. Karwat, Mirosław. 2007. Mit niezależności i obiektywizmu mediów, w: Janusz Adamowski i Danuta Waniek (red.): Media masowe w kampaniach politycznych. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa UW: 79-105.
Kłoskowska, Antonina. 1995. Modele społeczne i kultura masowa, w: Przegląd Socjologiczny nr 2, s. 46-71. Maślanka, Julian. 1976. Encyklopedia wiedzy o prasie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. McLuhan, Marshall. 2002. Radio bęben plemienny, w: Maryla Hopfinger (red.): Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia. Wrocław: Oficyna Naukowa, s. 100-109. McLuhan, Marshall. 2004. Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Nawrotny, Sylwester. 2000. Opinia publiczna, w: Encyklopedia Socjologii, t. 3. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, s. 15-22. Morin, Edgar. 2002. Masowy odbiorca, w: Maryla Hopfinger (red.): Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia. Wrocław: Oficyna Naukowa, s. 573-583. Orsini-Rosenberg, Stanisław. 1960. Badania nad prasą jako wytworem społecznym, w: Zeszyty Prasoznawcze nr 4, s. 23-31. Pamuła, Stanisław. 1996. Metoda analizy zawartości prasy i jej zastosowanie w wybranych tygodnikach. Częstochowa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna. Pisarek, Walery. 1960. O metodologii badań nad językiem polskiej prasy, w: Zeszyty Prasoznawcze nr 5-6, s. 110-115. Polewska, Monika (red.). 2003. Media w badaniach. Poznań: Press. Rastawicki, Rafał. 2007. Media i politycy współpraca czy konflikt, w: Janusz Adamowski i Danuta Waniek (red.): Media masowe w kampaniach politycznych. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa UW: 211-220. Reeves, Byron i Clifford Nass. 2000. Media i ludzie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Rutkiewicz, Ignacy. 1996. Agencje prasowe stare i nowe, w: Gerd Kopper (red.): Media i dziennikarstwo w Polsce 1989-1995. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych UJ, s. 78-88. Schliep, Katharina. 1996. Prywatyzacja prasy, w: Gerd Kopper (red.): Media i dziennikarstwo w Polsce 1989-1995. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych UJ, s. 129-138. Silverblatt, Art. 2004. Media as social institution, w: American Behavioral Scientist vol. 48, nr 1, s. 35-41. Skrzypczak, Józef (red.). 1999. Popularna encyklopedia mass mediów. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz SA. Sokołowski, Marek. 2006. Oblicza Internetu. Internet w przestrzeni komunikacyjnej XXI wieku, Elbląg: Wydawnictwo PWSZ.
Sonczyk, Wiesław. 1999. Media w Polsce. Zarys problematyki. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna. Ślusarczyk, Zenon. 2007. Spór wokół kulturotwórczej i edukacyjnej misji mediów współczesnych, w: Janusz Adamowski i Danuta Waniek (red.): Media masowe w kampaniach politycznych. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa UW: 309-324. Środa, Magdalena. 2007. Etyka dziennikarska: między wolnością a odpowiedzialnością, w: Janusz Adamowski i Danuta Waniek (red.): Media masowe w kampaniach politycznych. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa UW: 167-186. Thompson, John. 2001. Media i nowoczesność. Społeczna teoria mediów. Wrocław: Astrum. Turowski, Jan. 1989. Dychotomia prywatnej i publicznej sfery życia, w: Studia Socjologiczne nr 3, s. 67-78. Werner, Andrzej. 2002. Przemiany mediów i zagrożenie kultury, w: Maryla Hopfinger (red.): Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku. Antologia. Wrocław: Oficyna Naukowa, s. 651-668. Wielek, Marta. 2001. Analiza atrakcyjności współczesnej polskiej prasy wyznaniowej, w: Zeszyty Prasoznawcze nr 3-4, s. 93-110.