1. WSTĘP ZNAJDZIESZ TUTAJ INFORMACJE, PRAKTYCZNE PORADY, INSTRUKCJE ORAZ CIEKAWOSTKI

AUTOR:

1. WSTĘP PODRĘCZNIK ZAWIERA PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT PROGRAMU FL STUDIO - ŚRODOWISKA MUZYCZNEGO FIRMY IMAGE-LINE. OPISOWI PODLEGA PROGRAM W WERSJI 12 Z UWZGLĘDNIENIEM AKTUALIZACJI W WERSJI 12.2. ZNAJDZIESZ TUTAJ INFORMACJE, PRAKTYCZNE PORADY, INSTRUKCJE ORAZ CIEKAWOSTKI FL Studio posiada wszystko, co potrzebne do nagrania profesjonalnego utworu od Channel Racka, przez samplery, syntezatory, po efekty masterujące. Jest to program, jak pokazuje jego szesnastoletnia historia, dzięki któremu można rozpocząd swoją profesjonalną karierę muzyczną. Opcja pracy w trybie na żywo (live mode), nadaje mu podstawowych cech Ableton Live i pozwala na wykorzystanie programu podczas koncertów. Spora liczba syntezatorów pełnej wersji FL Studio upodabnia go do Reason. Kreatywne wykorzystanie ogromnego wyposażenia FL Studio pozwala na napisanie niejednego hitu bez uciekania się do dodatkowych bibliotek sampli i innych programów. Swoboda aranżacji, miksu, montażu jest nieograniczona. Dodatkowo FL Studio obsługuje wszystkie pecetowe standardy pluginów. Producent programu firma Image-Line na raz zakupiony program daje gwarancje dożywotnich aktualizacji. Inni producenci wymagają często ogromnych pieniędzy za kolejne wersje swojego programu, a tutaj każdą kolejną wersję FL STUDIO otrzymujemy za darmo jeśli raz kupiliśmy program.

2. CO NOWEGO? Po pierwsze od momentu wyjścia wersji 12 rzuca się w oczy całkowicie przeprojektowany interfejs, przeprojektowany i dynamicznie skalowany mikser, nowy Channel Rack (dawniej Step Sequencer), nowe powłoki dla znanych już z wersji poprzednich narzędzi i wtyczek. Program uruchamia się szybko, a jego wtyczki pokładowe ładują się błyskawicznie i działają bez zastrzeżeo. Nowe wtyczki, które pojawiły się już w wersji 11, czyli BassDrum, Effector i GMS bardzo usprawniają pracę i aranżację. Program od początku swojego istnienia wprowadza największą zmianę wektorowy interfejs otóż FL STUDIO można teraz przeskalowad do wielkości nawet 8K co pozwala na ostre wyświetlanie interfejsu programu na monitorach o wysokich rozdzielczościach. Zauważalna jest także zamiana miejscami menu dodawania wtyczek, które przeniesiono do Channel Racka. Nowe opcje takie jak przełączanie się z pomiędzy widokami podstawowym i mini Piano Roll (widok alternatywny w okienku Channel Rack). Nowy tryb pracy miksera - tryb wielopunktowego dotyku potocznie zwany MULTI-TOUCH. Nowe sample, całe mnóstwo. Od teraz nie potrzebne będą dodatkowe foldery z samplami perkusyjnymi czy paczki FX. Odpinane wszystkie okienka są magnetyczne i łatwo je dopasujemy do pozostałych elementów. Znajdziemy również nowe piosenki w zakładce Song Contests czyli wyróżnione nagrania konkursowe. Nowością także jest umożliwienie wrzucanie wielu plików (sampli) na Playlistę. Mikser można znacznie bardziej teraz dostosowad do własnych upodobao (skalowanie wzdłuż i w pionie, dopasowanie wielkości suwaków względem wizualizacji kanału). FL STUDIO oferuje różne techniki syntezy - od subtraktywnej, przez modelową, FM, RM, granularną po addytywną. Wersja demo, którą możemy pobierad na bieżąco w celu zapoznania się z programem ze strony producenta oznacza tyle, że nie możemy zapisad projektu jako plik flp. (tzn. można ale nie można go demem otworzyd) Dodatkowo nie można zapisywad presetów dla wtyczek, czyli gotowych ustawieo z utworzonymi przez siebie brzmieniami.

Można natomiast eksportowad projekt do plików WAV, MP3, OGG, FLAC a także można tworzyd MIDI. Wszystko to jest tutaj opisane. Zobacz spis treści na ostatniej stornie i kliknij zagadnienie aby się przenieśd do jego opisu. Tak jak większośd sekwencerów FL Studio pracuje w oparciu o CHANNEL RACK/ STEP SEQUENCER. Podstawą jest tak zwany "PATTERN" czyli ułożony motyw, z przynajmniej jednego czy kilku dźwięków (kanałów) które wysyłamy na MIKSER, w celu korekcji, by później wysład taki pattern na PLAYLISTĘ. Warto obejrzed filmiki promocyjne dla wersji 12 i 12.2 FL STUDIO aby odkryd nowe funkcje dostosowania wyglądu i podpatrzed co jak się zmieniło od znakomitej wersji z numerem 10. Nowością jest także nowe opracowanie dla podstawowych funkcji wtyczek. Teraz nie wyświetla się dodatkowe okienko lecz przełączamy się w jednym pomiędzy wtyczką, a jej ustawieniami za pomocą tych dwóch intuicyjnych przełączników.

3. GENERALNE USTAWIENIA Otóż co widzimy - okienka, prawdopodobnie otworzył się utwór demonstracyjny lecz teraz należy wybrad z głównego menu programu (na górze po lewej) "FILE", a następnie "NEW". Pojawi się nowy pusty/surowy projekt. Przechodzimy do głównego MENU programu i klikamy "OPTIONS", a następnie wybieramy z listy "General settings". Otworzy się okienko w którym przechodzimy na zakładkę "AUDIO" - Tam ustawiamy opcje dotyczące opóźnieo (przy graniu z ręki na podłączonym instrumencie), ustawiamy bufor, "buffer length" a także wybieramy "device" czyli sterownik audio, najlepiej poszukad tam nazwy swojej karty dźwiękowej, której aktualnie używamy. W pozostałych zakładkach dowolnie można zmieniad ustawienia w razie potrzeby. Do okienka można zawsze błyskawicznie powrócid w przyszłości wciskając klawisz F 10. Tutaj zawsze znajdziemy informacje o naszym projekcie, dowiemy się ile czasu nad nim spędziliśmy, wybierzemy opcje najbardziej optymalne i odpowiadające nam w trakcie organizacji pracy w programie. Opcja wskazana strzałką zamyka i "odcina" program po zminimalizowaniu go i uwalnia kartę audio dla innych aplikacji. Gdy na przykład słuchamy nagrania w FL STUDIO, to przy włączonej opcji "Auto close" po zminimalizowaniu programu muzyka przestanie grad.

4. CHANNEL RACK / STEP SEQEUNCER Widok alternatywny do znanego wcześniej włączamy go ikonką zaznaczoną strzałką Tutaj błyskawicznie dodamy kolejną wtyczkę instrumentową Po lewej stronie każdego kanału znajdują się dwa pokrętła. Pierwsze do regulacji poziomu kanałów. "Panning" (lewy, prawy) dla danego instrumentu/dźwięku i drugi do regulowania poziomu głośności. Po lewej stronie przed pokrętłami są lampki kontrolne - kliknij aby wyłączyd kanał (zgaszona) lub włączyd ponownie (zapalona). Po prawej stronie od gałek znajdują się podglądy aktualnie używanych przez kanał slotów miksera. Całkiem na prawo od kanałów znajdują się podłużne kontrolki, zaznaczamy nimi instrumenty na przykład do skasowania (ALT + DELETE) lub pokolorowania i pogrupowania dla zachowania porządku, jak widad na zdjęciach. W celu dodania lub pokolorowania czy pogrupowania kanałów wybieramy odpowiednią opcję z menu otwieranego przyciskiem w górnym lewym rogu Channel Racka - przedstawionym na grafice poniżej.

5. PIANO ROLL W Channel Rack otwieramy Piano Roll, (skrótem F7) lub klikając na kanał prawym przyciskiem myszy i wybierając pierwsze na liście Piano Roll, bądź w widoku alternatywnym po prostu klikamy w Mini Piano Roll i już mamy widok jak ten opisany poniżej. Tutaj układamy swoje motywy. Każdy pattern składa się z przynajmniej jednego motywu czy przynajmniej kilku dźwięków. Piano Roll jest nieograniczone i rozwija się wraz z postępem w pracy czyli przyrostem nut. Skalowanie odbywa się na prostej zasadzie opisanej na grafice poniżej. Wystarczy najechad kursorem w miejsce zaznaczone czerwonym okręgiem by zmieniad rozmiar wnętrza Piano Roll kółkiem myszy. Tak samo w poziomie najeżdżamy kursorem na zaznaczony pasek i kręcimy kółkiem myszy. Rysowanie nut odbywa się pojedynczo lub za jednym pociągnięciem jak pędzlem. Prócz programowych obowiązują również podstawowe skróty takie jak CTRL + X, CTRL+ A czy CTRL + C. Dostępne są efekty "Slide" i "Portamento". (malutkie symbole wskazane strzałką) Rysuj pojedyncze nuty Malowanie nut za jednym pociągnięciem działa jak pędzel Skalowanie wielkości wnętrza Piano Roll w pionie (kółeczkiem myszy) Wystarczy najechać kursorem na ten pasek, by rozwijać / zwijać Piano Roll. (kółeczkiem myszy)

6. PLAYLISTA Playlistę otwieramy klawiszem F5. Tutaj układamy wszystkie patterny z Channel Racka i składamy w całośd naszą kompozycję. Skalowanie Playlisty odbywa się dokładnie jak w przypadku Piano Roll. Aby umieszczad patterny na Playliście musimy się pomiędzy nimi poruszad zmieniając numer wyboru - kręcąc kółeczkiem myszy po najechaniu kursorem na pole zaznaczone żółtą otoczką na dużej grafice poniżej. Klikamy na Playlistę pattern z kolejnym wcześniej ułożonym motywem w Piano Roll zostanie tam umieszczony. Za różne działania i opcje odpowiadają konkretne symbole narzędzi w górnym lewym rogu Playlisty. Podobnie jak w Piano Roll zawsze należy wybrad (kliknąd) jeden w celu dokonania zmian. Pierwsza Ikonka - symbol magnesu odpowiada za układ siatki, przyciąganie do linii. Z kolei płynne ustawianie patternów i sampli włączamy opcją none, która będzie do wyboru jako pierwsza z góry, gdy klikniemy tę ikonkę prawym przyciskiem. Kolejno od lewej: Snap to grid (przyciągaj do siatki), Draw (rysowanie), Paint (malowanie), Delete (kasowanie), Mute (wyciszenie), Slip (przewijanie), Slice (cięcie), Select (zaznaczenie), Zoom (powiększenie) i Playback (odtwarzanie).

Poniżej widać jaki ma to wpływ na łączenie fragmentów sampli. Opcja ta gdy jest włączona, pozwala w dowolny i płynny sposób (nieograniczony taktami "bar") łączyć sample. Należy pamiętad o tym, że wszystkie wrzucone na Playlistę sample mają swoje menu otwierane w miejscu, które wskazuje żółta otoczka na grafice powyżej. Patterny również mają swoje menu.

Automation Clips Należy pamiętad o tak zwanych "Automation Clips" Jednej z najważniejszych podstaw działania programu. Klikając w dowolną gałkę, suwak, czy kontrolkę prawym przyciskiem myszy, mamy do wyboru opcję "Create automation clip" Po wybraniu tej opcji pojawia się nowa ścieżka na Playliście, której linia będzie odpowiadała za regulacje wybranej funkcji, gałki czy suwaka. Na grafice poniżej przedstawiam tworzenie automatu dla gałki Arpeggio gate envelope. Oczywiście często używa się tego do zmieniania poziomu głośności. Automation Clips to podstawowa, bardzo przydatna i ułatwiająca pracę funkcja. Krzywa "automation clip" jest w pełni podatna na kreowanie jej przebiegu i mamy do wyboru od subtelnego przejścia (smooth) pokazanego na grafice poniżej (żółta ramka) do schodkowych wariacji - dynamicznie zmieniających pozycję suwaka czy gałki do której

automation clip jest przypisany. Prawym przyciskiem myszy tworzymy nowe punkty na krzywej. Możemy również kopiowad wartości punktów za pomocą opcji "copy value" i "paste value" również widocznych na grafice poniżej (niebieska ramka) Jest to bardzo pomocne gdy często zmieniamy krzywą i chcemy w jakichś dwóch miejscach zachowad identyczne wartości. Możemy wysład sobie dowolny kanał do miksera i tam nadad dowolny efekt. Efekt ten może dowolnie może byd modyfikowany w trakcie trwania nagrania jeśli zastosujemy do jakiejś jego gałki automation clip. Może to byd Filter Frequency (grafika poniżej) i powoli rozwijana wartośd Cutoff freq przez co uzyskamy naprawdę prosty ale ciekawy efekt wychodzenia dźwięku z głębi.

Są to dobre efekty na rozpoczęcie jakiegoś nagrania lub zrobienie break a czy zakooczenia. Poniżej w punktach opisuję tworzenie wstępnego nagrania demo z efektem: 1. Aranżujemy wstępne brzmienia jakich potrzebujemy w nagraniu (Channel Rack) 2. Malujemy patterny na Playliście. (Playlista) 3. Kanały z Channel Racka wysyłamy do Miksera, grupami bądź pojedynczo (Mikser) Na ten moment ustaw numerek slotu ręcznie w okienku obok kanału 4. Na tym slocie gdzie wysłaliśmy brzmienie do podefektowania nadajemy efekt, kliknij dowolny slot (poziomy) i wybierz wtyczkę efektową z listy 5. Do wybranego parametru efektu tworzymy automation clip 6. Na Playliście (bo tam się on pojawi) ustawiamy jak ma ten efekt przebiegad 7. Gotowe! 2 3 1 6 5 4 Jak wysład do miksera kanały z Channel Racka w sposób bardziej zaawansowany oraz jak dodawad wtyczki efektowe opisuję w następnym rozdziale poświęconym oczywiście Mikserowi

7.MIKSER Mikser otwieramy klawiszem F9. To tutaj nadajemy efekty korekcji, kompresji i wiele innych ważnych dla czystości i dynamiki nagrao efektów. Wszystko zależy od wiedzy i wyważenia. Należy pamiętad, że działania jakie przeprowadzamy w mikserze wymagają wiedzy technicznej z zakresu korekcji, kompresji, aranżacji, a także korzystania z efektów w sposób świadomy i umiejętny. Nieumiejętne sterowanie jakimikolwiek efektami, czy to będzie zwykły korektor czy inny zaawansowany kompresor, może spowodowad nieprzyjemne zmiany w brzmieniu nagrania (nieczystości, przeładowanie częstotliwości, złe poziomy głośności itp.) Menu otwiera menu zarządzające mikserem Multi-touch control włącza tryb wielopunktowego dotyku (multi-touch) View Waveforms - zmienia słupki wykresu poziomów na Waveform (wykres fali dźwięku) View extra volume / stereo properties Wyświetla opcje umieszczone w czerwonej ramce Layouts - to zmiana powłoki na tryb kompaktowy lub poszerzony (6 opcji do wyboru) FX VST - Tutaj dodajemy wtyczki efektowe (10 slotów na kanał) Czekają tu efekty pogłosu, opóźnienia, kompresory, echa, korektory, polepszanie stereo, flanger i dużo, dużo innych wtyczek efektowych! Wystarczy kliknąć dowolny slot by otworzyła się lista wtyczek efektowych. - mute/solo - wyciszanie slotu lub pozostawienie go w trybie solo, (prawy przycisk myszy) - panning - kanał prawy i lewy, - reverse polarity zmiana polaryzacji, - swap R & L channel zmiana kanałów prawy na lewy i na odwrót, - stereo separation separacja kanałów, - volume - poziom głośności, - routing - wysyłanie i podpinanie slotów pod siebie

Wysyłanie kanałów do miksera W okienku Channel Rack wybieramy sobie kanały, które chcemy wysład do miksera. W tym celu zaznaczamy prawym przyciskiem myszy podłużne kontrolki (czerwona ramka) Gdy mamy już zaznaczone wybrane kanały, otwieramy mikser i klikamy na pierwszy wolny slot prawym przyciskiem myszy i wybieramy opcję Channel routing następnie gdy chcemy kolejno rozłożyd kanały w slotach klikamy opcję Route selected channels starting from this track W przypadku gdy chcemy podłączyd kilka kanałów pod jeden slot, tak jak widad to na grafice poniżej, gdzie trzy sample perkusji są w slocie numer 1 zaznaczamy wybrane kanały i wybieramy opcję Route selected channels to this track - Wówczas kanały znajdą się pod jednym suwakiem w mikserze. W każdej chwili można przemianowad każdy kanał wysyłając go ponownie w grupie z innymi lub odosobnid do oddzielnego slotu.

8. EKSPORT NAGRAŃ Zapisywanie patternu i piosenki zależy od ustawienia pattern/song. Chcąc wyeksportowad tylko motyw z Channel Racka przełączamy na górnym panelu programu przełącznik na tryb "pattern". Gdy chcemy wyeksportowad gotowe nagranie przełączamy na "song" i odczyt z Playlisty. (zielona obwódka) Eksport jako WAV, MP3, OGG i FLAC Z głównego MENU programu wybieramy File > Export > i przykładowo "Wav file".

Zapis do MIDI Należy najpierw wybrad opcję TOOLS > Macros i Prepare for MIDI export. Dopiero teraz można eksportowad do MIDI. Import Pliku Midi W FL STUDIO możliwy jest import pliku MIDI, aby zaimportowad taki plik, należy z głównego MENU programu wybrad FILE > IMPORT > MIDI File Dla kanałów projektu MIDI możliwe jest podstawianie wtyczek, aby to zrobid wystarczy kliknąd prawym przyciskiem myszy w wybrany kanał na Channel Rack i wybrad opcję Replace (zastąp) Wyświetli się lista dostępnych wtyczek do załadowania.

9. OKIENKO RENDEROWANIA Gdy mamy ułożoną sekwencję w Channel Rack lub gotowy projekt na Playliście, zapisujemy je używając eksportu, zamiast nagrywania. Tak jak opisałem to wcześniej tak i tu widad poniżej. Z głównego MENU programu wybieramy FILE > Export > Wav file... lub inny typ pliku w jakim chcemy sobie zachowad swoją kompozycję. W eksporcie udział bierze głównie procesor, a nie karta dźwiękowa. Pojawi się standardowe okno systemowe z wyborem lokalizacji do zapisu. Gdy już znajdziemy miejsce dla naszego nagrania pojawi się okienko renderowania. Upewniamy się, że tryb eksportu jest ustawiony na "Full Song" jeśli eksport ma odbywad się z Playlisty lub "Pattern" jeśli tylko z Channel Racka. Klikamy "start" a okienko zamieni się wizualnie na widok wskazany żółtą szeroką strzałką. Klikając "Background rendering" włączymy renderowanie w tle (program zminimalizowany)

W Wersji 12.2 mamy jeszcze do wyboru format FLAC + opcje jego kompresji: Odpowiednie suwaki ustawieo bitrate dla formatów MP3, OGG i suwak stopnia kompresji dla formatu FLAC, są dostępne przy wyborze tych formatów. Strzałki wskazują format FLAC.

Oto obrazkowe wyjaśnienie pojęcia z jednej z grafik zamieszczonych powyżej czyli "Tail / Looping Mode". Opcję stosuje się tylko do formatów WAV, MP3 oraz OGG - ma ona trzy tryby działania i określa zanik poszczególnych dźwięków po ostatnim takcie. Na Playliście te pionowe linie określane są mianem "bar" W zależności od ustawienia tej opcji mamy do wyboru takie oto 3 "scenariusze":

10. FILTR VOCODEX Wtyczka efektowa VoCodeX dodawana poprzez Mikser. Jest to moduł do syntezy dźwięku przetwarzający mowę, nasz głos czy inne dźwięki w głos maszyny, metaliczne brzmienie robota o bardzo elektronicznej barwie znane z filmów Sci-Fi. Kluczowe elementy: WET LEVEL - Podświetlana gałka na górze po lewej stronie służy do nadawania nasycenia i mocy naszemu głosowi. Im bardziej przekręcamy, by nadad nasycenia, tym podświetlenie wokół niej robi się jaśniejsze. Pierwszy suwak przy niej SOUNDGOODIZING LEVEL (SG) nieznacznie nadaje korekcji taki mastering, głos brzmi lepiej, bardziej radiowo - z podniesionym basem i sopranem. presety Obok znajdują się pionowe suwaki - pierwszy z trzech MODULATOR PASS-THROUGH LEVEL - zaznaczony na żółto zmienia głos w bardziej realny lub modulowany. Kółeczko pod nim reguluje nasycenie tych efektów i barwę wydźwięku. Kolejny CARRIER PASSTHROUGH LEVEL zmienia ton efektów Carrier Synthesizer - jego głośnośd ustawiamy suwakiem zaznaczonym na zielono, a barwę regulujemy kółeczkiem pod nim. Będzie to taki unoszący

się w przestrzeni ton - zmieniający się jak w efekcie Flanger. I ostatni CARRIER ADDED NOISE LEVEL - zaznaczony na czerwono nadaje efekt hałasu/echo/szmeru rozprzestrzeniającego się w głębi tła w zależności od ustawionego efektu. Suwakiem regulujemy siłę, a kółeczko pod nim ma takie samo działanie jak przy poprzednich. To wszystko daje bardzo wiele kombinacji z efektami które te ustawienia regulują i działa różnie, dając różne rezultaty. "Bands - Distribution" służy do określania liczby wyświetlanych wartości w wizualizacji naszego dźwięku i przy tym adekwatnie moduluje dźwięk. Aby zmienid, to tak jak w przypadku innych tego typu ustawieo omawianych w początkowych lekcjach - łapiemy kursorem i przesuwając go w górę lub w dół zmieniamy liczbę. Po prawej stronie MODULATOR PITCH SHIFT - daje możliwośd nadawania dźwiękowi bardziej żeoskiego lub męskiego wydźwięku. (zaznaczony na turkusowo) Oraz sterowanie "szerokością" dźwięku, zakresem skali i większego wydźwięku - liczby osób z okienkiem z cyframi poniżej MODULATOR UNISON SHIFT (zaznaczony na zielono). Na dole po lewej stronie mamy również 25 opcji do wyboru zawartych pod jednym przyciskiem obok napisu "Carrier Synthesizer" (niewidoczny na grafice) Gdy którąś ustawimy - obok przycisku pojawi się klawiatura muzyczna (widoczne na grafice). Są to takie efekty jak na przykład "Weird", "Machine", "Robot", "Pulse", "Flanged Saw", "Phased", "Power", "Organ" czy "Harsh". Na tej klawiaturze muzycznej możemy zaznaczyd kursorem klawisz - czyli ton, jaki chcemy aby dźwięk uzyskał (nawet kilka klawiszy jednocześnie) Jeśli mamy jakieś nagranie głosu możemy wrzucid je na Channel Rack, czy Playlistę, by później wysład tę próbkę (kanał) do miksera i zapiąd dla niej moduł Vocodex. Jeśli nie mamy takiego dźwięku - zawsze możemy kliknąd w duży napis "VCX" by usłyszed "VOCODEX" dla testu. Gdy wybierzemy z jednej z trzech kategorii (klikając na te malutkie strzałeczki zaznaczone na biało w górnym prawym rogu - prawym przyciskiem myszy) "Special effects" efekt "Reverb" to usłyszymy zdecydowanie głos kobiety, zwłaszcza jeśli ustawienie suwaka opatrzonego symbolem ust będzie ustawiony ku górze, kółeczko pod nim będzie przekręcone w lewą stronę - puste, bez koloru, a podświetlana gałka będzie przekręcona w całkiem lewo (brak podświetlenia) Możemy też klikad w zaznaczony czerwoną strzałką na zdjęciu element by odsłuchiwad różne próbki w różnych tonach, z tym że już głosu męskiego z losowo wybranym efektem z menu na dole. Czy klikniemy napis czy zaznaczony element zawsze zauważymy jak dźwięk spływa po tym właśnie napisie VCX - taki dodatkowy efekt wizualny, który widad w zatrzymaniu delikatnie na zdjęciu. Warto również pamiętad o opcji "automation clips" którą opisałem w dzialei o automatyce Playlisty. Tutaj można ustawid w taki sposób efekty czy to podświetlanej gałki głównej czy innych elementów (suwaki i kółeczka pod nimi) Gdy to ustawimy zobaczymy jak gałki same się przekręcają w czasie odtwarzania - oczywiście jeśli mamy jakiś dźwięk/wokal wrzucony na Channel Rack opatrzony filtrem Vocodex to usłyszymy działanie tej automatyki. Myślę, że VoCodeX w tworzeniu utworów eksperymentalnych (i nie tylko) może się okazad bardzo przydatnym narzędziem. Czemu więc nie korzystad z jego możliwości? Gdy połączymy jego działanie z innymi oferowanymi przez FL STUDIO modułami, to otrzymamy już naprawdę coraz bardziej zaawansowane efekty, które wzbogacą naszą kompozycje.

11. TOXIC BIOHAZARD Toxic Biohazard prezentuje hybrydowy silnik syntezy, łącząc najlepsze syntezy FM z subtraktywnymi. Z dodaniem "ciepła", analogowo-modelowanego filtra i wbudowanych efektów, oscylatorów + seqencer. Toxic Biohazard to abstrakcyjna idea komfortu prostoty i wspaniałej jakości dźwięku.

OPIS GRAFIKI POWYŻEJ Miejsca które wskazują strzałki zielona i żółta - tam w menu dostępne są takie oto efekty do wyboru: "Delay", "Chorus", "Reverb", "Flanger", "Phaser" i "Lo-Fi" Pola zaznaczone żółtymi otoczkami, można aktywowad jednym kliknięciem, wtedy się podświetlą i tak samo dezaktywowad (przygasają). Można wybierad z ich listy kształt fali. Należą one, każde osobno do swojej sekcji OSC. Mamy łącznie 6 oscylatorów kolejno oznaczonych "OSC 1", "OSC 2" itd. Jak można zauważyd także mają numeryczne regulatory do dyspozycji, które aktywujemy klikając i przeciągając w dół lub w górę, aż pojawi się żądana liczba. Po prawej stronie tak samo są trzy takie okienka. Dużo jest mniej lub bardziej znanych każdemu regulatorów, w dolnej części które służą do kontroli wybranego efektu który wskazuje żółta i zielona strzałka. W sekcji MASTER ENVELOPE na górze po prawej stronie znajdują się pokrętła "Attack","Decay", "Sustain", "Release", "Vel Curve", "Drive", "Master Vol". Moduł ma także gotowe presety do wykorzystania. W okienku na samej górze na środku można je zmieniad i modyfikowad wedle uznania. Czerwone strzałki pokazują jak zresetowad wszystko. Wybierając opcję "Reset Sequencer" zresetuje się tylko sekwencer. Na samym dole mamy do dyspozycji korektor (czerwona ramka na dole) OPIS GRAFIKI PO LEWEJ - Tam gdzie jest zielona strzałka ustawiamy głośnośd, a tam gdzie czerwone wskazują - ustawimy to z jaką siłą i w którym kanale (lewym lub prawym) pojawi się dźwięk (minus 50 = lewy, a + 50 = prawy). W bardziej złożonych dźwiękach biorą udział kolejne kolumny z liczbami, które sterują poszczególnymi partiami dźwięków. Niżej w tym samym okienku znajdują się regulatory "LFO2", "EFG" oraz "BEND" czyli "Master" Za pomocą wbudowanego sekwencera - zakładka "SEQ" - możemy budowad swoje sekwencje Toxic, wystarczy kliknąd przycisk "PLAY" wewnątrz okienka (zdjęcie poniżej żółta ramka), poustawiad odpowiednio do swojej kompozycji liczby na "tablicy numerycznej" i wcisnąd dowolny klawisz, aby odsłuchad efekt. Gdy klikniemy przygaszony przełącznik "Dual" (zdjęcie poniżej zielona strzałka) odblokuje on kolejną, dolną partię "tablicy numerycznej" dzięki czemu będzie można budowad sekwencje z większą ilością nut.

Ważne aby zrozumied działanie. Chcąc włączyd pozostałe oscylatory, należy je uaktywnid na tej "numerycznej tablicy". Chcąc zrobid mieszankę dwóch wybranych oscylatorów, łączymy tak jak na zdjęciu i tam na ich "skrzyżowaniu" możemy regulowad liczbę - modulację efektu, a w pozostałych kolumnach odpowiednio kanał (lewy, prawy), głośnośd, o których wyżej wspomniałem itp. Druga wersja skrzyżowania : Można używad jednocześnie obydwu skrzyżowao - tutaj przykładowo 5 OSC z 6 OSC, gdyż ich linie przecinają się w dwóch miejscach, ponieważ na "tablicy numerycznej" zarówno w osi pionowej jak i poziomej występują cyfry 5 i 6. Do wartości na "tablicy numerycznej" można także przypinad "automation clip" co daje bardzo ciekawe możliwości oraz pozwala uzyskad dodatkowe efekty. Na przykład wprowadzanie kolejnych dźwięków, gdy jesteśmy w trybie tworzenie sekwencji, (zakładka "SEQ"), miksowania kanałów (lewy, prawy), włączanie kolejnych oscylatorów do akcji oraz regulacja mocy poszczególnych oscylatorów (poziom głośności). Co najważniejsze uczymy się, tworzymy swoje dźwięki i własne, autorskie sekwencje, które z pewnością wzbogacą nasz projekt. Uzyskiwanie efektów "tremolo", "reverb", "chorus", "distortion", "delay" i setek innych dla Toxic BioHazard nie jest problemem, jego kosmiczne dźwięki z najdziwniejszymi modulacjami jakie można sobie wyobrazid zadowolą każdego użytkownika. Mnogośd efektów, możliwych modulacji oraz doskonała jakośd dźwięków, stanowią potęgę tej wtyczki.

12. DIRECT WAVE Wspaniała wtyczka, doskonały sampler którego używamy do samplowania, głównie brzmieo prawdziwych instrumentów np. pianina, skrzypiec, gitar, lub kiedy inne wtyczki zabierają zbyt wiele zasobów komputera przez co projekt się zacina i nie jest możliwe komfortowe aranżowanie i komponowanie muzyki. Jak się dostad do tego banku brzmieo Browser > Packs > "Instruments" i tam spośród kilku kategorii wybieramy sobie na przykład "Keyboard" i z listy jaka się rozwinie wybierzmy "Stage Grand" czyli przepiękne pianino. Przeciągamy ten element na Channel Rack, a otworzy się po chwili Direct Wave. Następnie możemy układad motywy w Piano Roll lub grad z klawiatury. Oprócz pianina są gitary, a ja polecam dla twórców muzyki filmowej z sekcji "Orchestral" pozycję "Strings Section".

13. PARAMETRIC EQ 2 Fruity Parametric EQ 2 to zaawansowany 7-pasmowy korektor parametryczny z analizą spektralną. Otwieramy go poprzez mikser z racji że jest wtyczką efektową. Dowolne wystąpienia wtyczki są jak najbardziej możliwe, a czasem wręcz wskazane. Korekcja to proces zwiększania lub zmniejszania głośności poszczególnych częstotliwości. Typ pasma (kształt), środkowa częstotliwośd i szerokośd każdego pasma są w pełni regulowane. Możesz wybierad spośród filtrów dolnoprzepustowych, górnoprzepustowych lub pasmowych filtrów - dla każdego pasma niezależnie oczywiście. Do wyboru są opcje "High Shelf", "Low Shelf", "Peaking", "Band Pass", "Notch", "Low Pass" (Filtr dolnoprzepustowy), "High Pass" (Filtr górnoprzepustowy) lub "Band Pass Filters" (który przepuszcza, częstotliwości w pewnym zakresie i odrzuca lub łagodzi częstotliwości poza tym zakresem) dla każdego z suwaków niezależnie. Jest również globalny suwak, który pozwala dostosowad ogólny poziom całości. Korektor ten ma kilka wbudowanych presetów, czyli gotowych ustawieo, dla wokali, stopy perkusji czy efekty małego radyjka. (malutkie strzałki w górnym prawym rogu) Używad można, a nawet trzeba, gdy pewnych frekwencji mamy zbyt wiele w wybranych rejonach i częstotliwości nachodzą na siebie, sprawiając nieprzyjemny przydźwięk dudnienia lub piszczenia. Na każdym kanale powinien byd korektor dla odcinania niepotrzebnych częstotliwości. Tam gdzie grają basy, nie potrzebujemy zbyt wielu wysokich tonów i na odwrót tam gdzie grad mają tony wysokie, niskie częstotliwości możemy odcinad. Warto kierowad się swoim doświadczeniem i słuchem, a nie tylko analizą widma.

14. CZY WIESZ, ŻE... Wciskając kółko na myszce (kursor ma byd na pustym polu/tle w programie) lub klawisz F8 to zobaczysz to okno: To "Plugin Picker" kolekcja wszystkich wtyczek VST i modułów, takich jak BassDrum, GMS, Sytrus, Harmor, Harmless, Morphine, Drumaxx, Sawer, PoiZone, Sakura, FL Slayer, Toxic BioHazard. Możesz kręcid kółkiem myszy, aby zobaczyd, które należą do jakiej kategorii. Możesz któryś wybrad i rozpocząd w nim pracę układając nową melodię, sekwencję czy efekt. Teraz nic nie stoi Ci na przeszkodzie, aby poznawad nowe wtyczki i efekty. Czy wiesz, że... Aby w panelu po lewej stronie zwinąd wszystko jednym kliknięciem wystarczy kliknąd na małą strzałeczkę, zaznaczoną na zdjęciu. Czy wiesz, że... Aby zmienid kolejnośd instrumentów na przykład zamienid miejscami KICK ze SNARE w okienku Channel Rack wystarczy zaznaczyd dany kanał, wcisnąd lewy SHIFT i kręcid kółeczkiem myszy. Czy wiesz, że... Z Browsera czyli tego menu pionowego można przeciągad sample do Channel Racka i tak je po prostu tam wrzucad zastępując istniejący już kanał lub tworząc nowy.

Czy wiesz, że... Wciśnij CTRL + F8 a otworzy się Project Picker, tutaj możesz przejrzed jakie zbudowałeś motywy i odsłuchad je wskazując kursorem oraz zobaczyd gdzie konkretnie w projekcie się znajdują i z jakich wtyczek korzystają, gdyż po wskazaniu wyświetla się malutkie info! Czy wiesz, że... W okienku Channel Rack zamiast zaznaczad samemu kolejne nuty, użyj automatycznego wstawiania co 2, 4 lub 8 miejsc. Przydatne dla zbudowania sekwencji z sampla stopy perkusji. Kliknij na wybrany kanał prawym przyciskiem myszy, a ukaże Ci się lista opcji

Czy wiesz, że... Aby zamienid miejscami wtyczki efektowe na Mikserze wystarczy nad wybraną wtyczką ustawid kursor myszy i kręcid kółeczkiem myszy. Czy wiesz, że... Na górnym panelu są ikonki - skróty błyskawiczne do takich zasobów jak Plugin Picker, Mikser, Projekt Picker, Playlista, Piano Roll, Browser - panel po lewej i Channel Rack. Tutaj mamy mini-equalizer Tutaj mamy kilka opcji, w tym regulację ustawienia w panoramie poszczególnych nut (prawy/lewy) co widać doskonale na samym dole Piano Roll.

Czy wiesz, że... W FL STUDIO mamy jak zawsze ciekawą bibliotekę z nagraniami demonstracyjnymi. Aby ich posłuchad wystarczy z Browsera czyli menu znajdującego się w pionowym panelu po lewej stronie wybrad kolejno Projects > Demo songs i rozwinie się lista projektów. Wystarczy wybrad piosenkę, kliknąd w tytuł prawym przyciskiem myszy i wybrad z menu które się pojawi opcję open. Projekt załaduje się. Wciśnij spację aby odsłuchad. Obejrzyj Playlistę i Mikser aby zobaczyd budowę projektu. Czy wiesz, że... Przeglądając Browser odkryjesz nie tylko nagrania demonstracyjne ale masę brzmieo użytych w projektach demo, a także wolnych sampli. Bezpośrednio nad projektami demo, znajduje się zakładka z napisem Packs. Warto tam się rozejrzed w poszukiwaniu dodatkowych sampli perkusji (Drums) czy efektów specjalnych (SFX) lub wokali i wielu innych brzmieo. W Wersji 12.2 otrzymujemy mnóstwo nowych sampli i efektów Nowa zakładka - Drums (ModeAudio) Czy wiesz, że... Jeśli w trakcie pracy poprzestawiasz okienka i chcesz wrócid do pierwotnego rozkładu wystarczy wybrad opcje wskazane na grafice poniżej. Lub wcisnąd CTRL + SHIFT + H. Dodatkowo gdy znudzi nam się szare tło programu, niżej jest kolejna opcja Background czyli tło. Tam wybierzemy inną tapetę klikając opcję Set image wallpaper

15. SKRÓTY KLAWIATUROWE - ESC - zamyka aktywne okno - TAB - przełączanie się pomiędzy oknami - ENTER - maksymalizuje/minimalizuje okno Playlisty - CTRL + T - możliwośd grania klawiaturą komputera - ALT + DELETE - kasowanie zaznaczonych kanałów z Channel Racka - ALT + Strzałka w dół - przenieś kanał niżej (Channel Rack) - ALT + Strzałka w górę - przenieś kanał wyżej (Channel Rack) - F5 - pokazuje/ukrywa Playlistę - F6 - pokazuje/ukrywa Channel Rack - F7 - pokazuje/ukrywa Piano Roll - F8 - pokazuje/ukrywa Plugin Picker ( CTRL + F8 otworzy Project Picker) - F9 - pokazuje/ukrywa Mikser - F10 - pokazuje/ukrywa okno ustawieo audio - F11 - pokazuje/ukrywa informacji o utworze - F12 - zamyka wszystkie okna PLAYLISTA I PIANO ROLL: - CTRL + A - zaznacz wszystko - CTRL + C - kopiuj (zaznaczone obiekty) - CTRL + V - wklej (skopiowane obiekty) - CTRL + X - wytnij (zaznaczone obiekty) - CTRL + Z - cofnij ( np. przywraca skasowane obiekty) - DELETE - kasuj (zaznaczone obiekty) - SHIFT + strzałka w prawo - przesuo w prawo zaznaczone obiekty - SHIFT + strzałka w lewo - przesuo w lewo zaznaczone obiekty - SHIFT + strzałka w górę - przesuo w górę zaznaczone obiekty - SHIFT + strzałka w dół - przesuo w dół zaznaczone obiekty

16. HISTORIA FL STUDIO Lata początkowe 1992 1994 Po wykonywaniu bardziej nudnych prac (w oprogramowaniu rynku giełdowego & rozwiązao sieciowych) Jean-Marie Cannie oraz Frank Van Biesen (założyciele przedsiębiorstwa) chcieli mied więcej zabawy. Pierwsza rzecz, jaką zrobili to klon gry "Tetris" - oferowany na dyskietkach w małym dodatku do magazynu komputerowego. Ku ich zdziwieniu projekt przyjął się i ludzie prosili o więcej. JMC (Jean-Marie Cannie) pisze: "To był czas CD-ROM i gier takich jak "The 7th Sense" więc postanowiliśmy też wydad płytę CD-ROM z grami takimi jak "Private Prison" oraz "Private Castle''. W tym czasie IBM organizowało konkurs Da Vinci" gdzie pierwszą nagrodą były kolorowe laptopy których koszt wówczas sięgał około $8000. Ponieważ Image - Line nie miało wiele gotówki, więc by zaoszczędzid, przerobili istniejącą grę. Wysłali ją do IBM i wygrali pierwszą nagrodę. Jednak dla nich nie wygrana była najważniejsza... Był czas, gdy poznali 19 - letniego dewelopera zwanego Didier Dambrin (nicknamed Gol). Zdecydowali się użyd talentu Gol'a do czegoś lepszego i poprosili go, żeby rozwinął ich grę platformową zwaną "Eat This", która wciąż jest do pobrania na stronie założycieli FL Studio. Niestety dla nich to były czasy gdy wkraczał świat gier 3D i większośd tego przeszła niezauważalnie. Ta gra platformowa naprawdę ukazała talent i umiejętności Gol'a. (pamiętaj, że to był rok 1998). Reszta ich producentów kontynuowała dalej inne ich produkty jak na przykład Fact2000 - program do faktur. Od gier do muzyki Tymczasem Gol rysował interface programu muzycznego podobnego do "Hammerhead" i "Rebirth 338". Miał pomysł aby zrobid dwa w jednym + stepsequencer, więc zaczął rozwijad FruityLoops. Z początku był to prosty Channel Rack midi więc nie mogli za bardzo umieścid tego produktu na rynku. Ale był na serwerach i ludzie dosłownie oszaleli na jego punkcie. Wyczyścili serwery do sucha pobierając demo. To również w tym czasie wyszli z pomysłem Dożywotnich Wolnych Uaktualnieo dla programu, którego egzystujący klienci powinni dostad najnowszą wersję oprogramowania za darmo.

Pierwsze lata były naprawdę trudne (ledwie jakieś sprzedaże) Musieli prosid ludzi aby wgrali ich demo na swoje serwery by wygenerowad jakiś dodatkowy dochód. Gol rozwinął program typu EJay nazywany FruityTracks, (dla Francji & UK) i Radio 538 MusicMAchine (dla Holandii & Belgii). W tym czasie FruityLoops wolno urósł od prostej maszyny drum midi do pełnego zaawansowanych modułów wirtualnego studia, którego topowi artyści używają do dzisiaj. Jak Fruity Loops przeistoczyło się w FL Studio - "Fruity" zdawało się mied wiele znaczeo i postanowiono tego uniknąd w celach marketingowych. - "Loops" - ta cześd sugerowała, że to są tylko gotowe pętle i sample i żaden muzyk nie chciał byd z tym kojarzony. - Opracowywanie miało byd alternatywą dla programów Acid/Ejay, a tak ludzie myśleli, że to kolejny podobny program. Przez co nie wiedzieli co robid w konfrontacji ze Step Sequencerem i Piano Roll. - Nikt nie traktował nigdy poważnie nazwy Fruity Loops. Poza tym, odkąd zmieniono nazwę firma zyskała o wiele więcej wiarygodności i jej klienci już dłużej nie wstydzili się przyznad do używania tego oprogramowania. FL Studio (demo) jest teraz pobierany ponad 30,000 razy NA DZIEO i jest używany przez wielu przedstawicieli świata muzyki elektronicznej. Firma przeszła długą drogę dzięki wsparciu klientów.

Spis treści kliknij wybrane zagadnienie, aby się przenieśd do jego opisu 1. WSTĘP...2 2. CO NOWEGO?...3 3. GENERALNE USTAWIENIA...5 4. CHANNEL RACK / STEP SEQEUNCER... 6 5. PIANO ROLL...7 6. PLAYLISTA... 8 Automation Clips... 10 7.MIKSER... 13 Wysyłanie kanałów do miksera... 14 8. EKSPORT NAGRAŃ... 15 Eksport jako WAV, MP3, OGG i FLAC... 15 Import Pliku Midi... 16 9. OKIENKO RENDEROWANIA... 17 10. FILTR VOCODEX... 21 11. TOXIC BIOHAZARD...23 12. DIRECT WAVE... 26 13. PARAMETRIC EQ 2...27 14. CZY WIESZ, ŻE... 28 15. SKRÓTY KLAWIATUROWE...32 16. HISTORIA FL STUDIO...33 Lata początkowe 1992 1994...33 Od gier do muzyki...33 Jak Fruity Loops przeistoczyło się w FL Studio... 34