KARTA INFORMACYJNA PRZEDSIĘWZIĘCIA Rewaloryzacja i zagospodarowanie Zespołu Zamkowego w Kazimierzu Dolnym INWESTOR : GMINA KAZIMIERZ DOLNY KAZIMIERZ DOLNY lipiec 2009 r
1. Rodzaj, skala i usytuowanie przedsięwzięcia Rodzaj inwestycji: Rewaloryzacja i zagospodarowanie Zespołu Zamkowego w Kazimierzu Dolnym Lokalizacja: Kazimierz Dolny ul. Zamkowa działki nr 738 (ul. Zamkowa 3 ruiny zamku) i 739 (ul. Zamkowa 5 - wieża), działka nr 714 o łącznej powierzchni 1,7014 ha, stanowiące własność Gminy Kazimierz Dolny. Księga wieczysta nr 67030 w której działce nr 738 odpowiada wpis o numerze 738/1. Inwestor : Gmina Kazimierz Dolny Siedziba: Urząd Miasta ul. Senatorska 524-120 Kazimierz Dolny Stan istniejący: Inwestycja dotyczy prac zlokalizowanych w obrębie miasta Kazimierz Dolny uznanego za pomnik historii oraz objętego ochroną konserwatorską przez wpis do rejestru zabytków zespołu urbanistyczno-architektoniczno-krajobrazowego. Ponadto wzgórze zamkowe jest elementem rozległego zespołu krajobrazowego, objętego ochroną w ramach Kazimierskiego Parku Krajobrazowego. Zespół zamkowy jest najstarszym zabytkiem miasta i jednym z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych komponentów panoramy Kazimierza Dolnego. Potrzeba realizacji projektu wynika przede wszystkim z bardzo złego stanu technicznego zespołu i niemal zerowego przygotowania do pełnienia roli obiektu turystycznego o znaczeniu ponadregionalnym. Obecnie przedmiotowy obszar funkcjonuje jako zaniedbany przestrzennie i przyrodniczo stąd zachodzi pilna potrzeba wielokierunkowych działań zmierzających do jego rewaloryzacji. Stan całego zespołu zamkowego jest tak bardzo zaniedbany, że nawet tradycyjne zwiedzanie zabytku zostało dopuszczone po dokonaniu podstawowych zabezpieczeń (wygrodzenia od linii murów i umieszczenia daszków zabezpieczających przed spadającymi kamieniami). Dalszy stan zaniedbania (miejscami na granicy zagrożeń konstrukcyjnych) i zaniechanie prac remontowych, konserwatorskich i rewaloryzacyjnych prowadziłoby w niedługiej przyszłości do całkowitego wyłączenia obiektu z użytkowania i udostępniania dla zwiedzających, co stanowiłoby poważną stratę dla kultury polskiej. Proces rewaloryzacji zespołu zamkowego - z uwagi na bardzo zły stan zabytków i całego wzgórza zamkowego będzie działaniem długoletnim. Zadanie przedstawiane do dofinansowania będzie pierwszym, aczkolwiek zasadniczym i decydującym o przyszłości zabytku zakresem całego kompleksowego procesu rewaloryzacyjnego. Zrealizowanie projektu pozwoli przede wszystkim na uratowanie zabytków i stworzenie warunków dla dalszej właściwej ochrony i ekspozycji wartości kulturowych tego cennego zespołu zabytkowego. Obiekty tej wagi, co zamek i wieża w mieście o tak wielkiej randze turystycznej muszą spełniać najwyższe standardy charakteryzujące obiekty kultury narodowej czemu służyć będzie m.in. wyposażenie zespołu w nowoczesne techniki informacji i przekazu o zabytkach. Realizacja Projektu ma istotne znaczenie dla zachowania najcenniejszego dziedzictwa zabytkowego Kazimierza Dolnego, jak również dla dalszego zrównoważonego rozwoju miasta i gminy, którego jednym z najważniejszych filarów jest dziedzictwo kulturowe. Celami pierwszego etapu rewaloryzacji jest: 1. Zachowanie ( utrwalenie i zabezpieczenie) unikatowego zabytku, z wyraźnym akcentowaniem jego wartości dokumentalnej.
2. Udostępnienie i prezentacja zabytku zwiedzającym z uwagi na w/w wartości dokumentalne z preferencją współczesnych środków audiowizualnych w stosunku do rekonstrukcji materialnej; 3. przystosowanie zespołu zamkowego dla imprez plenerowych, jako forma prezentacji obiektu i wykorzystania jego walorów, w zakresie nie kolidującym z celami nr 1 i 2; 4. Monitoring i zabezpieczenie zabytku wraz z otoczeniem na wypadek zagrożeń. 2. Powierzchnia zajmowanej nieruchomości a także obiektu budowlanego oraz dotychczasowym sposobie ich wykorzystania i pokryciu szatą roślinną. Zespół zamkowy w Kazimierzu Dolnym znajduje się na wzgórzu położonym na pn.-wsch. od rynku, pomiędzy ulicami: Zamkową i Puławską. Stanowi on układ zespołu zamkowego, z wieżą strażniczą oddaloną o około 180 m od zamku właściwego i górującą nad nim. Inwestycja prowadzona będzie na terenie gruntów położonych w Kazimierzu Dolnym ul. Zamkowa, działki nr 738 i 739, 714 (droga dojazdowa) o łącznej powierzchni 1,7014 ha, stanowiące własność Gminy Kazimierz Dolny. Zespół ten obejmuje zgodnie z zestawieniem przyjętym w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Kazimierza Dolnego (Uchwała RM nr VI/29/2003 z dn. 28.03.2003 r.) następujące obiekty: - zamek w ruinie; o powierzchni ruin łącznie z dziedzińcem ok. 2100 m2, -basztę Strażnicę (w opracowaniach naukowych określaną jako cylindryczną wieżę); o powierzchni zabudowy 107,0 m2, kubaturze 2050 m3, wysokości 19,55 m, średnicy u podstawy 11,70 m, - wzgórze zamkowe objęte rewaloryzacją z obiektami dla I etapu to 80% powierzchni działek tj.1,36 ha Całość zespołu zamkowego wpisana jest do rejestru zabytków nieruchomych woj. lubelskiego pod nr A-213 na podstawie decyzji z 3.03.1960 r., 14.02.1967 r. i z 30.12.1997 r. Obszar miasta Kazimierza Dolnego w granicach wyznaczonej strefy konserwatorskiej wpisany jest do rejestru zabytków Województwa Lubelskiego pod nr A/46 (decyzja z dn. 13.08.1966 r.). Zarządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dn. 8.09.1994 r. obszar ten uznany został za Pomnik Historii. Wzgórze zamkowe jest elementem rozległego zespołu krajobrazowego, objętego ochroną w ramach Kazimierskiego Parku Krajobrazowego. Szata roślinna: Ruiny zamku prezentują się najlepiej od strony dolnej części ul. Zamkowej i kościoła, którego otoczenie jest uporządkowane, dzięki czemu mury zamku nie są zasłonięte. Na dalszym odcinku roślinność jest przerośnięta. Podobnie silnie zarośnięte jest otoczenie wieży cylindrycznej. Jedynie środkowa część terenu ma charakter otwarty. Niekontrolowany wzrost roślinności powoduje brak widoczności obiektów w panoramie miasta. Potrzeba uporządkowania zieleni jest zatem oczywista. Celem jest prowadzenie wielokierunkowych działań zmierzających do rewaloryzacji szaty roślinnej wzgórza zamkowego i terenu wokół wieży, funkcjonującego obecnie jako zaniedbany przestrzennie i przyrodniczo obszar. Na niezadowalający stan zagospodarowania turystycznego zespołu zamkowego wpływają w sposób istotny braki w zakresie mediów technicznych. Zasilanie w energię elektryczną ma charakter prowizoryczny (jest to zasilanie jednofazowe o małej mocy), brak wodociągu i kanalizacji, instalacji teletechnicznych. Inwestycja będzie polegać na przeprowadzeniu kompleksowych prac konserwatorskich murów zamku i wieży strażniczej (wpisanych do rejestru zabytków), jak również na adaptacji wnętrz
wieży do celów ekspozycyjnych z równoczesnym doposażeniem obiektów w podstawowe media i nowoczesną obsługę ICT oraz w urządzenia do organizacji poważnych wydarzeń kulturalnych umożliwiających lepsze turystyczne i kulturalne wykorzystywania zabytków, na europejskim poziomie usług. Te podstawowe prace umożliwią w dalszych etapach odtworzenie niektórych pomieszczeń zamku i ich adaptację na cele ekspozycyjne, obsługi imprez i obsługi turystów. I etap prac obejmować będzie zadania niezbędne dla powstrzymania destrukcji i zabezpieczenia zabytku, a także poprawę atrakcyjności turystycznej zabytku oraz zwiększenie jego dostępności, a mianowicie: Inwestycja w obszarze Wieży cylindrycznej dotyczy prac konserwatorskich, budowlanych i archeologicznych w zakresie: 1. pełna konserwacja murów wieży cylindrycznej (szczegółowy zakres w programie konserwatorskim i ekspertyzie technicznej); 2. eksploracja archeologiczna lochu (metody zależne od rodzaju wypełnienia, pełna dokumentacja badań i znalezisk); 3. wymiana schodów zewnętrznych i wewnętrznych, z zastosowaniem drewna klejonego jako materiału zgodnego z charakterem obiektu zabytkowego, a jednocześnie o podwyższonej odporności ogniowej, odporności na wodę opadową i odporności na uszkodzenia mechaniczne; 4. wykonanie nad lochem podestu ze szkła klejonego na konstrukcji stalowej; 5. wykonanie instalacji elektrycznej i monitoringu we wewnątrz wieży, bez przekuć w zabytkowych wątkach; 6. remont tarasu wieży - wymiana warstw izolacyjnych i nawierzchni, remont dachu w części centralnej; 7. zabezpieczenie otworów wieży przed ptakami i czynnikami atmosferycznymi; 8. wykonanie nowej stolarki drzwiowej drewnianej, o formach historycznych; 9. wykonanie opaski wokół wieży, oraz schodków kamiennych, wraz uporządkowaniem terenu wokół wieży; 10. urządzenie ekspozycji w wieży, obejmującej stanowisko multimedialne (ekran LCD ze sprzętem komputerowym dla wyświetlania informacji o historii i architekturze wieży) i inne elementy ekspozycyjne; Inwestycja w obszarze Zamku dotyczy prac konserwatorskich i archeologicznych w zakresie: 1. pełna konserwacja murów zamku, obejmująca wymianę warstw zabezpieczających na koronach murów, odtworzenie fragmentów zdestruowanych, wzmocnienie struktury murów (kotwienie warstw licowych, iniekcje itd.), uzupełnienie spoinowania, oczyszczenie i zabezpieczenie całości (szczegółowy zakres w programie konserwatorskim i ekspertyzie technicznej); 2. eksploracja archeologiczna (badania archeologiczne) piwnic skrzydła zachodniego, połączona z ich odgruzowaniem niezbędna dla przeprowadzenia konserwacji murów w tym rejonie; 3. zadaszenie w/w piwnic niezbędne dla przeprowadzenia ich eksploracji; 4. odwodnienie dziedzińca zamkowego; zgodnie z warunkami ZGK do miejskiej sieci kanalizacji deszczowej, 5. Ekspozycja historyczno dydaktyczna. Zagospodarowanie wzgórza zamkowego:
1. Doprowadzenie wody, kanalizacji sanitarnej, energii elektrycznej 3-fazowej ( obecnie 1 fazowa) 2. instalacja monitoringu. dla całego zespołu zamkowego 3. instalację iluminacji dla całego zespołu zamkowego, 4. uporządkowanie zieleni na terenie wzgórza zamkowego, 5. uporządkowanie (wyprofilowanie) podjazdu do zamku, remont ciągów pieszych barierek, poręczy; 6. wyposażenie w scenę ruchomą, namioty i pojazd o napędzie elektrycznym (typu melex ) dostosowany do przewozu osób niepełnosprawnych. Inwestycja będzie obejmowała również m.in.: instalację okablowania strukturalnego - sieć LAN, WLAN, e-usługi, usługi on-line i dostęp do internetu, monitoring przepływu ludności, system włamaniowo-napadowy SSWiN, telewizję obserwacyjną CCTV, system sygnalizacji pożaru SSP. Wykonanie inwestycji nie zmieni wykorzystania terenu w dotychczasowy sposób. Wszystkie przyjęte rozwiązania przestrzenne, funkcjonalne oraz detale architektoniczne i techniki konserwatorskie (metodologia prac) nie naruszają substancji zabytkowej, nie niszczą struktury przestrzennej obiektów zabytkowych, maksymalnie eksponują cały zespół zabytkowy w panoramie miasta, a nowe instalacje techniczne (w tym multimedialne i informatyczne) wprowadzane będą bez niszczenia i ingerencji w tkankę zabytkową. Rozwiązania techniczne i materiałowe (tradycyjne technologie i materiały budowlane) realizują postulaty konserwatorskie uzyskane dla inwestycji. Produkty projektu: Powierzchnia zrewitalizowanych zespołów obiektów zabytkowych - 1,36 ha. Powierzchnia zmodernizowanych obiektów infrastruktury kulturalnej - 2 207 m2 Liczba obiektów zabezpieczonych/wyposażonych w monitoring 2. Liczba obiektów ze zmodernizowaną infrastrukturą techniczną i sanitarną 2. Liczba zmodernizowanych obiektów instytucji kultury 2. Liczba zakupionego sprzętu i wyposażenia 9 Liczba obiektów przystosowanych dla osób niepełnosprawnych 1 3. Rodzaj technologii Pełna konserwacja murów zamku i wieży obejmująca wymianę warstw zabezpieczających na koronach murów, odtworzenie fragmentów zdestruowanych, wzmocnienie struktury murów (kotwienie warstw licowych, iniekcje itd.), uzupełnienie spoinowania, oczyszczenie i zabezpieczenie całości (szczegółowy zakres w programie konserwatorskim i ekspertyzie technicznej); Projekt rewaloryzacji szaty roślinnej ma na celu przywrócenie właściwych relacji przestrzennych terenowi wzgórza zamkowego i wokół wieży. Etap I zrealizowano w roku 2008, etap II przewidziany do realizacji we wrześniu 2009r. Etap III ( objęty projektem) obejmować będzie usunięcie drzewostanu kolidującego i wtórnego, w tym samosiewek kilku drzew, rosnących na skarpach otaczających budowle. Podjęcie systematycznych zabiegów pielęgnacyjnych polegających na wykaszaniu powierzchni po wycince samosiewek likwidacji odrostów i eliminacji nowych siewek. Wycinkę kilku drzew zamykających powiązania widokowe. Zabezpieczeniu terenu po wycince selektywnej poprzez wprowadzenie roślinności przeciwerozyjnej, w tym darni oraz krzewów o silnie rozwiniętym systemie korzeniowym.
Warianty technologiczne są ograniczone z uwagi na zabytkowy charakter obiektu, a co za tym idzie ścisła kontrolę konserwatorsko- archeologiczną. 4. Ewentualne warianty przedsięwzięcia Przedmiot projektu eliminuje możliwość rozważania wariantów lokalizacyjnych. 5. Przewidywane ilości wykorzystywanej wody i innych wykorzystywanych surowców materiałów, paliw oraz energii Woda podczas realizacji zamierzonego przedsięwzięcia używana będzie w minimalnych ilościach do wykonania zapraw potrzebnych w procesie remontowym. Energia elektryczna będzie potrzebna do wykonania projektowanych robót we wnętrzu wieży i będzie pochodziła z agregatu prądotwórczego. Paliwo w postaci oleju napędowego dla koparki i spycharki użytych do robót ziemnych przy budowie infrastruktury technicznej. 6. Rozwiązania chroniące środowisko Wykonana na potrzeby inwestycji analiza oddziaływania na środowisko wykazała, iż zastosowane rozwiązania funkcjonalne i materiałowe odniosą pozytywny wpływ na środowisko naturalne, w tym na powietrze, ludzi i krajobraz. Szczególnie cenne z punktu widzenia środowiska będzie budowa infrastruktury technicznej na wzgórzu zamkowym ( I etap) co umożliwi w II etapie budowę obiektu związanego z obsługa turystów ( punktu informacyjnego, węzła sanitarnego) i docelowego zagospodarowania pomieszczeń na zamku. Zagospodarowanie terenu wokół wieży powstrzyma erozję wzgórza spowodowaną wypłukiwaniem gruntu przez wody opadowe. Odwodnienie dziedzińca wpłynie pozytywnie na substancję zabytkową. Budowa kanalizacji deszczowej uporządkuje gospodarkę wód opadowych na terenie wzgórza, a tym poprawi bezpieczeństwo turystów. Pozytywny wpływ na krajobraz będzie uporządkowanie zieleni III etap ostatni, na całym wzgórzu zamkowym. Ponadto działania rewaloryzacyjne na zamku i w wieży doprowadzą w efekcie do przywrócenia obiektom dawnej świetności, w krajobrazie Kazimierskiego Parku Krajobrazowego. W trakcie realizacji przedsięwzięcia wystąpią tymczasowe oddziaływania na środowisko. Będą one związane z powstawaniem w trakcie prac remontowych: odpadów, zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego i hałasem spowodowanym pracą sprzętu. Zostaną one usunięte oraz ustąpią po zakończeniu realizacji Projektu. W trakcie realizacji Projektu zostaną zastosowane następujące zabezpieczenia: - dla zachowania warunków bezpieczeństwa teren prowadzonych prac będzie oznakowany i zabezpieczony zgodnie z planem BIOS, przez: ustawienie barierek ochronnych, oznakowanie itd. - teren objęty pracami ziemnymi będzie zabezpieczony przed możliwością osuwania się gruntu. Podczas wykonywania wykopów przewidziano odłożenie na bok warstwy humusu i jego zagospodarowanie po zasypaniu wykopów. - prace będą prowadzone w porze dnia, by zakłócenia związane z emisją hałasu były jak
najmniejsze, - odpady będą magazynowane w wydzielonych do tego celu miejscu i będą odbierane przez odbiorców posiadających decyzje na transport, odzysk lub unieszkodliwianie odpadów. W okresie realizacji inwestycji minimalizacja oddziaływania na środowisko i otoczenie będzie osiągnięta poprzez sprawną oraz zgodną z założeniami konserwatorskimi, archeologicznymi, projektowymi i obowiązującymi aktami prawnymi, organizację procesu robót konserwatorskich, archeologicznych, remontowo-budowlanych na obiektach. Wszystkie prace w obszarze zabytku prowadzone będą pod nadzorem osób posiadających uprawnienia zawodowe do kierowania pracami konserwatorsko-resteuratorskimi, budowlanymi, badaniami archeologicznymi, badaniami architektonicznymi zgodnie z Rozporządzeniem Ministra kultury z dnia 9 czerwca 2004r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych [Dz. U. Nr 150 poz. 1579]. Oddziaływanie będzie minimalizowane poprzez funkcjonalne zlokalizowanie zaplecza robót. Wykonawca robót powinien dysponować nowoczesnymi maszynami i urządzeniami sprawnymi technicznie. Należy zwrócić szczególna uwagę na przestrzeganie obowiązujących przepisów i stosowanie wytycznych BHP. Inwestor nie powinien prowadzić prac w godzinach nocnych. Maksymalne skrócenie harmonogramu robót i szybkie oddanie do eksploatacji inwestycji zminimalizuje ujemny wpływ prac na środowisko. 7. Rodzaje i przewidywana ilość wprowadzonych do środowiska substancji lub energii przy zastosowaniu rozwiązań chroniących środowisko. Eksploatacja Zespołu Zamkowego w Kazimierzu Dolnym będzie wiązała się z wytwarzaniem na jego terenie odpadów stałych, ścieków bytowych (toy-toy), poborem wody. Za wytwarzanie odpadów stałych, ścieków oraz pobór wody Dzierżawca obiektu będzie ponosił opłaty. W trakcie eksploatacji obiektu, zapobieganie niekorzystnym oddziaływaniom będzie odbywało się poprzez: - prowadzenie okresowych przeglądów i konserwacji obiektów oraz dokumentacji dotyczącej jego funkcjonowania w celu zminimalizowania prawdopodobieństwa wystąpienia sytuacji awaryjnych, - utrzymanie drożności dróg ewakuacyjnych na terenie zespołu, - kontrola okresowa szaty roślinnej wzgórza, bieżąca konserwacji drzewostanu. 8. Możliwe transgraniczne oddziaływanie na środowisko. Przedsięwzięcie nie ma transgranicznego oddziaływania na środowisko. 9. Obszary podlegające ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.) znajdujące się w zasięgu znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia. Planowane przedsięwzięcie znajduje się na terenie Kazimierskiego Parku Krajobrazowego. Inwestycja usytuowana jest poza obszarami Natura 2000, zarówno już wyznaczonymi, jak i potencjalnymi znajdującymi się na tzw. Shadow List.
Najbliżej położone obszary Natura 2000 to: - specjalny obszar ochrony siedlisk Przełom Wisły w Małopolsce PLH060045, położony w odległości ok. 0,4 km, - obszar specjalnej ochrony ptaków Małopolski Przełom Wisły PLB140006 znajdujący się w odległości ok. 2,5 km, - specjalny obszar ochrony siedlisk Płaskowyż Nałęczowski PL060015 zlokalizowany w odległości ok. 4 km od ww inwestycji. Przedsięwzięcie nie spowoduje trwałego uszczuplenia lub fragmentacji siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt dla ochrony, których wyznaczony został ww obszar Natura 2000, a także innego rodzaju zakłóceń w funkcjonowaniu sieci. Zakres prac nie wpłynie negatywnie na zachowanie integralności obszarów ani spójności sieci ze względu na małą ingerencję w środowisko oraz na małą skalę przedsięwzięcia. Planowane przedsięwzięcie nie będzie powodowało oddziaływań, które mogłoby wywoływać efekt skumulowany w postaci wpływu na obszary Natura 2000. Prace dotyczące realizacji przedsięwzięcia, jak i eksploatacja nie spowodują zjawisk w środowisku przyrodniczym, które mogłyby wywrzeć znaczące oddziaływanie na obszary Natura 2000. Planowana inwestycja nie będzie istotnie oddziaływać na obszary wyznaczone w ramach sieci Natura 2000.