Cykle rozwojowe pasożytów



Podobne dokumenty
Komensalizm. To współżycie organizmów różnogatunkowych, które korzystają ze wspólnego pożywienia i nie szkodzą sobie wzajemnie

Pasożyty niechciani goście w naszych organizmach. Anna Kimak-Cysewska Koszalin 2014

Higiena i choroby układu pokarmowego

Choroby pasożytnicze człowieka g

Jak pasożyt broni się przed układem odpornościowym żywiciela?

Temat: Płazińce i nicienie.

Tułów człowieka [ BAP_ doc ]

Jak pasożyty przystosowały się do życia w innym organizmie?

Parazytologia- nauka o pasożytach. Podstawy parazytologii ogólnej. Interakcje w układzie pasożyt żywiciel.

PASOśYTNICTWO. Beata Statkiewicz III FPO

Jak pasożyty dostają się do organizmu gospodarza?

Prawidłowe odpowiedzi Punktacja Uwagi. Nr zad. Za poprawne wykonanie poleceń A, B, C i D po 1 pkt.

Zestaw pytań Podział zwierząt na bezkręgowce i kręgowce dokonano na podstawie

Pasożytujące na różnych żywicielach pchły mogą przenosić patogeny i pasożyty między zwierzętami dzikimi, hodowlanymi, a człowiekiem.

Partenogeneza jako sposób na przetrwanie gatunku

Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego Biologia z tangramem

A. Buczek, E. Dzika. Ćwiczenia z parazytologii dla studentów dietetyki 2011, Lublin, Koliber

Scenariusz lekcji biologii dla klasy pierwszej gimnazjum opracowany przez Marzannę Przekop

Uczeń: wiedzy biologicznej nauki wymienia cechy organizmów żywych. podaje funkcje poszczególnych organelli. wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka

Jak pasożyt broni się przed układem odpornościowym żywiciela?

I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki. - podaje przykłady niezbędne do życia

KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP SZKOLNY

Pasożyty sandacza i dorsza z Zatoki Pomorskiej chorobotwórczość i wpływ na kondycję ryb. Monika Legierko, Klaudia Górecka

Najczęstsze inwazje pasożytnicze i pierwotniacze wykrywane metodami flotacji i sedymentacji u psów i kotów 1

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6

KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY

Wymagania edukacyjne z biologii klasa I gimnazjum

pkt pkt Zadanie 3. ( 3 p.) Wykonaj zadania od A do C. A. Wpisz w ramki właściwe nazwy narządów zaznaczonych na schemacie.

Zwierzęta część I 1. GĄBKI 3. PŁAZIŃCE 4. OBLEŃCE 5. WROTKI

OWSICA I GIARDIOZA. Aleksandra Wasilewska. Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie

Temat: Stawonogi zwierzęta o członowanych odnóżach.

Źródła pasożytów człowieka obejmują: Transmisja przenoszenie pasożytów

Pasożyty psów i kotów Jak chronić zwierzęta? Zagrożenia dla ludzi

Metodyka integrowanej ochrony cebuli ozimej przed wciornastkiem tytoniowcem

INFORMACJA DLA POWODZIAN NA TEMAT ZWALCZANIA SZKODLIWYCH OWADÓW

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM WOJEWÓDZTWO POMORSKIE. etap wojewódzki 9 marca 2017 r.

Nauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS

Metodyka integrowanej ochrony cebuli, pora i kapusty głowiastej białej przed szkodami wyrządzanymi przez wciornastka tytoniowca

Rodzaje przystosowań morfologicznych do pasożytniczego trybu życia:

Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów

Nie wchodzić-trwa metamorfoza Nowy wygląd-nowe życie

Klucz odpowiedzi i kryteria oceniania etap wojewódzki 2014/2015 Biologia. Przewidywana odpowiedź

Uczestnicy postępowania zakres odpowiedzialności

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej

Temat: Ryby kręgowce wodne.

Wszawica. Co dzień chodzi mi po głowie pomysłów ze sto. Lecz od wczoraj, mało kto wie, chodzi mi też TO.

Procedura postępowania w przypadku stwierdzenia chorób pochodzenia pasożytniczego (glistnicy i owsicy) w Przedszkolu nr 286 w Warszawie

Przedmiotowy System Oceniania

Diagnostyka parazytoz jak sprawdzić z kim mamy do czynienia?

Robaki. * Tęgoryjce (Ancylostomatidae; ang. Hookworms), rodzina obleńców zaliczana do gromady nicieni.

Dział programu I. Biologia nauka o życiu

Zadanie 8 (0-4) Zadanie 9 (0 1) Zadanie 10 (0 1) Zadanie 11 (0 2) Zadanie 12 (0 2) Zadanie 13 (0 3) Zadanie 14 (0 2)

Wymagania edukacyjne z biologii w klasie 1E

TEST DO DZIAŁU TEMATYCZNEGO: POZNAJEMY SWÓJ ORGANIZM KLASA IV

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej. 1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.

WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z BIOLOGII W KLASIE VI Dział Temat Poziom wymagań

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej

Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU. Dział II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW

Profilaktyka wszawicy. Anna Lewandowska OZiPZ, Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Opolu Lubelskim

Uczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Uczeń: podaje przykłady. zwierząt kręgowych i

Temat: Gąbki i parzydełkowce.

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA I

SPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13

Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.

Mikrobiologiczne i parazytologiczne metody oceny zanieczyszczenia terenów rolnych w Brzeźnicy-Paszczynie

1 Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.

I. Podstawa prawna. III. Przedmiot procedury Przedmiotem niniejszej procedury jest określenie: zasad postępowania z dzieckiem chorym, objawów choroby.

BLIŻEJ BIOLOGII WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA 1

SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE II BIOLOGIA. HASŁO PROGRAMOWE: Funkcjonowanie organizmu człowieka jako zintegrowanej całości

MAŁOPOLSKI KONKURS BIOLOGICZNY W ROKU SZKOLNYM 2018/2019

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 6 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej

Zwalczanie pasożytów zewnętrznych na fermie świń

Pasożyty psują tucz! Jak się ich ustrzec?

Przedmiotowy system oceniania z biologii dla kl. 1 b, 1c, 1e

PARAZYTOLOGICA EPICA

I BIOLOGIA JAKO NAUKA

VII KONKURS BIOLOGICZNY 2009/ Etap II

Zeszyt ćwiczeń z parazytologii

Gimnazjum w Jordanowie

CZYM JEST WSZAWICA? GDY COŚ CI CHODZI PO GŁOWIE...

21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?

Podstawy fizjologii i patofizjologii nurkowania

WYMAGANIA EDUKACYJNE BIOLOGIA klasa 6

I.Podstawa prawna. Przedmiot procedury Przedmiotem niniejszej procedury jest określenie: zasad postępowania z dzieckiem chorym, objawów choroby.

Procedura postępowania w przypadku stwierdzenia chorób pochodzenia pasożytniczego (owsicy, wszawicy) w Zespole Szkolno Przedszkolnym nr 1 w Opolu

* manifest PASOŻYTYZMU

Wszawica trudny problem do rozwiązania

biologia w gimnazjum UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy I gimnazjum

Pokaż mi jak wyglądasz, a powiem ci gdzie mieszkasz.

Atlas ryb, podręcznik biologii ryb, mapa świata i Europy, mapa Polski z oznaczonymi zaporami na rzekach.

Układ pokarmowy człowieka

Zatrucia bakteriami z rodzaju Salmonella

Temat: Ptaki kręgowce latające.

Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr IV

Uwaga KLESZCZE!!!!! Występuje na różnych wysokościach nad ziemią:

Transkrypt:

Julia Kubicka, M3. Cykle rozwojowe pasożytów Pasożytnictwo to przykład związku antagonistycznego, w którym jeden organizm, nazywany pasożytem, osiąga korzyści, podczas gdy drugi, tzw. gospodarz (żywiciel), ponosi szkody. Pasożyt czerpie od swojego żywiciela pożywienie, rzadko zdarza się, że go zabija aczkolwiek może go poważnie osłabić. Ze względu na miejsce pasożytowania dzielimy je na dwie grupy: Pasożyty zewnętrzne (ektopasożyty) żyją one na zewnętrznej powierzchni ciała żywiciela Pasożyty wewnętrzne (endopasożyty) żyją we wnętrzu ciała swoich żywicieli Ze względu na stopień nasilenia powiązania z gospodarzem wyróżniamy pasożyty: Bezwzględne: pasożytniczy tryb życia jest dla nich koniecznością uwarunkowana biologicznie -czasowe (wykorzystują żywiciela jedynie w czasie pożywiania się) -okresowe (wykorzystują żywiciela jedynie w czasie niektórych stadiów rozwojowych) -stałe (pasożytują przez całe swoje życie) Względne: w zależności od warunków mogą pasożytować lub żyć wolno Przypadkowe: gatunki, które prowadzą wolny tryb życia, a pasożytniczy tryb życia mogą prowadzić po przypadkowym dostaniu się do organizmu gospodarza. W cyklach rozwojowych pasożytów wewnętrznych wyróżnia się: Żywiciela ostatecznego jest to organizm, w którym forma dorosła pasożyta rozmnaża się płciowo Żywiciela pośredniego jest to organizm, w którym przebywa forma larwalna pasożyta.

Cykle życiowy zarodźca malarii Etapy cyklu rozwojowego zarodźca malarii Sporogonia wytwarzanie sporozoitów, postaci inwazyjnych o wrzecionowatym kształcie, które wędrując z krwią dostają się do ślinianek komara, po ukąszeniu dostają się z ciała komara do organizmu człowieka Schizogonia wielokrotne podziały mitotyczne forma inwazyjna zarodźca dostaje się do śledziony lub wątroby i zmienia kształt na amebowaty. Schizonty dzielą się tam wielokrotnie. Następnie atakują one erytrocyty, rozrastają się w nich i dzielą na merozoity, atakujące następne krwinki, wszystkie zaatakowane krwinki rozpadają się w tym samym czasie powodując atak choroby. Część z merozoitów przekształca się w komórki macierzyste gamet - gametocyty Gametogonia wytwarzanie gamet, gdy komar ponownie ukąsi człowieka wsysa on wraz z krwią gametocyty do przewodu pokarmowego, gdzie przekształcają się one w dojrzałe gamety. Po zapłodnieni zygota przechodzi mejozę, oraz liczne podziały mitotyczne, tworząc sporozoity. Droga zakażenia człowieka: ukąszenie komara Profilaktyka zakażeń: przyjmowanie preparatów antymalarycznych, stosowanie moskitier oraz środków służących odstraszeniu komarów.

Cykle rozwojowy motylicy wątrobowej: Dojrzała motylica wątrobowa składa dziennie około 6000 jaj, które muszą trafić do wody aby wykluła się z nich larwa miracidium Miracidium w ciągu 8-48 godzin musi znaleźć żywiciela pośredniego, którym jest ślimak błotniarka moczarowa, w jego trzustko-wątrobie przekształca się w sporocystę Sporocysta jest wypełniona komórkami rozrodczym, z których na drodze partenogenezy powstają redie. Z redii partenogenetycznie powstają cerkarie, mają ona przyssawkę, otwór ustny, jelito i ogonek, który umożliwia im pływanie. Cerkarie opuszczają żywiciela pośredniego i pływają w wodzie, następnie osadzają się na roślinach wodnych i otaczają się grubą cystą, przekształcając się w metacerkarie. Metacerkarie dostają się do wnętrza żywiciela ostatecznego, gdy ten zje roślin lub przypadkowo połykane wraz z wodą. W jelicie młoda przywra uwalnia się z cysty, przebija się do naczyń krwionośnych i dociera do wątroby, gdzie osiąga dojrzałość płciową. Jaja wydostają się z kałem żywiciela ostatecznego Droga zakażenia człowieka: zjedzenie roślin wodnych z metacerkariami lub picie nieprzygotowane wody. Profilaktyka zakażeń: gotowanie wody, przestrzeganie zasad higieny

Cykl rozwojowy przywry krwi: Dorosłe osobniki przywry krwi żyją w splotach żylnych pęcherza moczowego i miednicy małej, samica składa jaja zaopatrzone w kolec, dzięki czemu mogą one przebić ściane pęcherza moczowego lubjelita i wydostać się z moczem do środowiska zewnętrznego. W wodzie wykluwa się miracidium, które wnika aktywnie do ciała ślimaka i przekształca się w sporocyste. Sporocysta w wyniku partenogenezy daje początek cerkariom. Cerkarie opuszczają ciało ślimaka i pływając w wodzie szukają żywiciela ostatecznego, którym jest człowiek, wwiercają się w skórę, przedostają się z krwią żylną do płuc, tam przekształcają się w schistosomule, dobierają się parami i naczyniami wędrują do splotów żylnych. Droga zakażenia człowieka: przywry wwiercają się w skórę ludzi brodzących w wodzie

Cykl rozwojowy tasiemca bąblowca Postać dorosła tasiemca bąblowca pasożytuje w jelicie cienkim psowatych i kotowatych Żywicielem pośrednim mogą być np. króliki, świnie, małpy a także człowiek, który zaraża się np. podczas zabawy z zakażonym zwierzęciem. Z jaj w żołądku wydobywa się onkosfera, która przebija się przez ścianki jelita, wędruje z krwią, umiejscawia się w wątrobie, następnie w płucach. Niektóre onkosfer może dotrzeć do innych narządów np. mózgu lub nerek. Gdy onkosfera się osadzi powstaje bąbel, wypełniony płynem i otoczony dwiema błonami wewnętrzna wytwarza warstwę twórczą która drogą rozmnażania wegetatywnego daje początek torebkom lęgowym pierwszego pokolenia, w nich powstają protoskoleksy drugiego pokolenia. Po zjedzeniu protoskoleksów przez żywiciela ostatecznego główki wągrów wynicowują się w jelicie cienkim, przytwierdzają do jego ścian za pomocą haczyków i po ok. dwóch miesiącach osiągają dojrzałość płciową. Droga zakażenia człowieka: zabawa z psami, kotami Profilaktyka zakażeń: przestrzeganie zasad higieny

Cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego Dojrzałe człony tasiemca uzbrojonego, które zawierają macicę z zapłodnionym jajami dostają się do środowiska zewnętrznego Larwa zostaje zjedzona przez żywiciela pośredniego, jakim może być świnia, w jej jelicie rozwija się onkosfera. Przebija się ona przez ściany jelita i wraz z prądem krwi trafia do mięśni. W mięśniach larwa przekształca się w wągier (błoniasty pęcherzyk) Żywiciel ostateczny, czyli człowiek zjada mięso, które zawiera wągry, w układzie pokarmowym człowieka osłonka wągra ulega strawieniu i główka wągra przyczepia się do ściany jelita. Droga zakażenia człowieka: spożycie niedogotowanego zakażonego mięsa Profilaktyka zakażeń: obróbka termiczna mięsa, kontrole weterynaryjne

Cykl rozwojowy bruzdogłowca szerokiego Cykl tego pasożyta jest związany z wodą, w wodzie z zapłodnionego jaja rozwija się swobodnie pływająca larwa, koracidium Pierwszym żywicielem pośrednim bruzdogłowca jest skorupiak, który połyka wraz pokarmem koracidium. W jelicie tego skorupiaka(najczęściej jest oczlik), powstaje onkosfera, która przebija następnie przy pomocy haczyków ścianę jelita i trafia do jamy ciała, gdzie przekształca się w formę larwalną procerkoid. Drugim żywiciele pośrednim jest ryba np. szczupak lub okoń, który zjada zakażonego skorupiaka. Procerkoid przenika z jelita do jamy ciała, a potem do mięśni. Tam przekształca się w kolejną formę larwalną zwaną plerocerkoidem. Plerocerkoid może przetrwać w mięśniach nawet kilkanaście lat i jest on formą inwazyjną dla żywiciela ostatecznego ( człowiek, ptaki rybożerne). Droga zakażenia człowieka: spożycie niedogotowanego zakażonego mięsa ryb Profilaktyka zakażeń: obróbka termiczna ryb

Cykl rozwojowy tęgoryjca dwunastniczego Dorosła postać pasożytuje w dwunastnicy człowieka, składane przez postać dojrzałą jaja wydostają się z kałem do gleby. Z jaj wylęgają się larwy, tzw. larwy rabditopodobne, które po kilku wylinkach przekształcają się w larwy filariopodobne i wędrują na powierzchnie ziemi Larwy dostają się do układu pokarmowego człowieka np. wraz z zanieczyszczoną glebą żywnością. Droga zakażenia człowieka: połknięcie jaj znajdujących się w zakażonej wodzie, lub na niedomytych owocach i warzywach

Cykl rozwojowy glisty ludzkiej Glista ludzka należy do pasożytów monoksenicznych, tzn. że jej cykl jest jednożywicielski. Z jaj, które znalazły się organizmie człowieka rozwijają się larwy, które wędrują wraz z krwią do płuc, gdzie w warunkach dużego dostępu tlenu linieją i rosną. Następnie larwy dostają się drogami oddechowymi do gardła i zostają powtórnie połknięte. W jelicie larwy osiągają dojrzałość płciową Droga zakażenia człowieka: spożycie pokarmu lub wypicie wody zanieczyszczonej fekaliami Profilaktyka zakażeń: unikanie nawożenia roślin fekaliami

Cykl życiowy włośnia spiralnego Cykl życiowy tego pasożyta przebiega w organizmie tylko jednego żywiciela jednak jest on typowym pasożytem poliksenicznym, bowiem atakuje różne gatunki zwierząt. Formą inwazyjną jest larwa, która tkwi w mięśniach zarażonego żywiciela. Larwy uwolnione w jelicie ze strawionego mięsa rozwijają się w postacie dorosłe. Po kopulacji samce giną, a samica rodzi ok. 1500 larw. Larwy wędrują wraz z krwią do mięśni poprzecznie prążkowanych i zwykle osiedlają się we włóknach mięśni, do których dopływa najwięcej krwi, np. mięśni przepony, języka szyi. Tkanki żywiciela wytwarzają wokół larwy cystę. Spoczynkowa faza pasożyta może trwać nawet wiele lat, dalszy rozwój jest możliwy tylko w organizmie nowego żywiciela. Droga zakażenia człowieka: spożycie mięsa, które zawiera otorbione larwy włośnia Profilaktyka zakażeń: kontrola weterynaryjna mięsa

Cykl rozwojowy filarii słoniowacizny Osobniki dojrzałe filarii słoniowacizny pasożytują w naczyniach limfatycznych człowieka, pasożyt produkuje znaczne ilości jaj, które wędrują z krwią po ciele Po ukłuci zakażonego człowieka przez komara w jego przewodzie pokarmowym uwalniają się mikrofilarie, które kolejny etap rozwojowy przechodzą w mięśniach owada, następnie trafiają do jego narządów gębowych W trakcie ssania krwi przez komara larwy dostają się do naczyń krwionośnych i limfatycznych człowieka. Droga zakażenia człowieka: ukąszenie komara Profilaktyka zakażeń: stosowanie moskitier oraz środków służących odstraszeniu komarów.

Bibliografia: 1. B.Bakuła, Biologia, protisty zwierzęce i bezkręgowce, Wydawnictwo Szkolne OMEGA 2. A.Czubaj Biologia, część 1, tom drugi kształcenie w zakresie rozszerzonym, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna. 3. E.P.Solomon, L.R.Berg, D.W.Martin, BIOLOGY, Seventh edition, MULTICO Oficyna Wydawnicza 4. Żelazny, Biologia, zagadnienia maturalne Wydawnictwo Szkolne OMEGA