II STAROŻYTNA GRECJA
Temat: Najstarsze dzieje Grecji
1. Grecja i jej warunki naturalne
2. Kultura minojska Kultura minojska, kultura kreteńska jedna z najstarszych kultur epoki brązu w obszarze Morza Śródziemnego powstała na Krecie około3000 r. p.n.e. Odkryta i poznana dokładniej dopiero na początku XX wieku dzięki pracom wykopaliskowym prowadzonym przez archeologa Arthura Evansa. Prace wykopaliskowe potwierdziły przekazy Homera o stu miastach istniejących na Krecie. Do największych należały Knossos, Fajstos,Hagia Triada i Malia. Żadne z odkopanych miast nie miało murów obronnych, znaleziono też niewiele broni.
Terminy, którymi określa się cywilizację minojską, to: cywilizacja pałacowa (pałac był siedzibą władcy oraz centrum życia społecznego, politycznego i gospodarczego a zarazem magazynem żywności i surowców oraz ich dystrybucji) oraz talassokracja (określenie na dominację Krety na morzu).
Pałac w Knossos Największy pałac znajdował się w Knossos ( labirynt z Knossos,). Duże pałace powstawały w okresie średniominojskim np. w Knossos i Fajstos, w mniejszych miejscowościach powstawały mniejsze budowle pałacowe. Pałac był przede wszystkim centrum gospodarczym, pełnił też funkcję centra administracyjnego i kulturowego. Pałace nie posiadały fortyfikacji.
Cywilizację powstałą na Krecie nazywamy często minojską. A. Evans nadał kulturze minojskiej imię od mitycznego władcy Krety Minosa. Już wśród późniejszy Greków krążyły legendy o wspaniałości cywilizacji kreteńskiej. Najbardziej znany z nich opowiada o królu Minosie. Mieszkańcy Aten musieli co roku posyłać na Kretę młodych chłopców i dziewczęta w hołdzie królowi kreteńskiemu Minosowi. Składano ich następnie w ofierze monstrualnemu półczłowiekowi półbykowi o imieniu Minotaur, który zamieszkiwał kręte korytarze labiryntu. W końcu Minotaur został zabity przez Tezeusza, który jako pierwszy uciekł z Labiryntu. Pomogła mu córka Minosa, Ariadna, dając mu kłębek nici, dzięki któremu Tezeusz mógł trafić do wyjścia z labiryntu.
Dzieje cywilizacji minojskiej Największe lata swojej świetności Kreta przeżywała ok. lat 2000 r. p.n.e. za panowania króla Minosa. Ok. 1700 r. i 1600 r. dużych spustoszeń dokonało trzęsienie, które zniszczyło pałace. Istnieje też hipoteza, że doszło wtedy do walk wewnętrznych, jednak uważa się to za mniej prawdopodobne. Ok.1600 r. pałace został odbudowane Zmierzch kultury minojskiej przyniósł wybuch wulkanu na wyspie Thira (ok. 1450 r. p.n.e.) oraz najazd Achajów około roku 1400 r. p.n.e. Po kataklizmie pałace nie zostały już odbudowane. W 1200 r. nastąpiło podbicie większej części wyspy przez Dorów. 1200-800 zanika znajomość pisma
Pismo linearne A nieodczytaner pismo używane w starożytnej Krecie. Prawdopodobnie wywodzi się od najstarszego pisma tej cywilizacji, jakim było kreteńskie pismo hieroglificzne. Pisma linearnego A prawdopodobnie używano tylko w najstarszych miastach Krety, jak Knossos i Fajstos. W miarę rozkwitu gospodarczego i militarnego, pociągającego za sobą ekspansję Kreteńczyków na inne ludy, pismo to zmodyfikowano i dokonano uproszczeń (pismo linearne B). Pismo linearne A
3. Kultura mykeńska Nazwa pochodzi od ważnego ośrodka cywilizacji Achajów miasta Mykeny, znajdującego się w centrum Kotliny Argolidzkiej. Kultura ta poznana dokładniej dopiero pod koniec XIX wieku dzięki pracom wykopaliskowym prowadzonym przez archeologa Heinricha Schliemanna z 1874 roku, a później przez jego następców.
Pismo linearne B Achajowie pojawili się w Grecji w XVI w. p.n.e. Ich pochodzenie nie jest znane. Nazywali siebie "Achajoi". W połowie XV w. p.n.e. podbili Kretę i przejęli zdobycze cywilizacji minojskiej m.in. pismo. pismo linearne B zdradza podobieństwo do pisma linearnego A. Pismem linearnym B Achajowie posługiwali się wyłącznie w celach administracyjnych. pismo linearne B zostało odkryte i odczytane przez Michaela Ventrisa i Johna Chadwicka; tutaj głównie zapiski administracyjne i nt ludności
W XIV w. p.n.e. zbudowano pierwsze pałace obronne. Powstały one w Atenach i Tirynsie. W następnym stuleciu (XIII) pałace wzniesiono w Mykenach, Pylos, Gala i Tebach. Pałace mykeńskie
Pałace były ośrodkami władzy, kultury, rzemiosła i handlu. Rzemieślnicy wytwarzali dobra luksusowe i broń na potrzeby władców. Przedmiotami luksusowymi handlowano. Handel zewnętrzny organizowany był wyłącznie przez władców. Zajmowali się nim wyznaczeni przez wanaksów agenci. Kupców działających na własną rękę i ryzyko, nie było. Eksportowano ceramikę, naczynia z brązu, oliwę i tkaniny. Domostwa rzemieślników budowano wokół pałacu, jedynego odbiorcy dóbr. Importowano miedź, cynę, złoto, srebro, kość słoniową i bursztyn.
4. Społeczeństwo epoki mykeńskiej władza i ziemia należała do wanaksa władcy, króla, wodza wojowników; dawała on ziemię wojownikom, a oni za to walczyli i byli mu wierni heketai najbliższa świta wanaksa damos lud, zależny od nich; dostarcza jedzenie do pałaców douloi niewolnicy króla mieszka w pałacu otoczonym grubymi murami z bloków skalnych (tzw. mury cyklopowe)
5. Wieki ciemne Pod koniec XII w., nastąpił kryzys i w końcu upadek kultury mykeńskiej (najprawdopodobniej najazd tzw., ludów morza) Wieki ciemne - okres między upadkiem kultury mykeńskiej a początkiem kolonizacji (XI-VIII) krysys w rolnictwie, nawrót do pasterstwa skromne groby ale dobra wymiana z Cyprem, Syrią i Egiptem upowszechnienie żelaza, kształtowanie religii brak źródeł pisanych więc pojawia się przekaz ustny przekaz usty o Minosie i wojnie trojańskiej wędrowni zawodowi śpiewacy aoidzi Homer to aoid; w Iliadzie wojownicy achajscy epoki mykeńskiej mity spisano później