Spis treści Nr 6 (163) czerwiec 2006

FARMACJA POMORZA ŚRODKOWEGO Kliknij temat Spis treści Nr 6 (163) czerwiec 2006 Moje fascynacje... 2 Polski rynek leków...3 Problemy lekarzy-emerytów...8 Potrzeba życzliwości...9 Ptasia grypa co to jest?...10 Legenda świętokrzyska...15 Wiadomości...17 Z prasy...20 Struktura cen leków...25 Wartość zdrowego rozsądku...33 Młodość superkomputera...37 Szlakiem biblijnych wędrówek...39 Organizowałem lecznictwo w pow. kołobrzeskim...41 Aptekarskie love-story...46 Szwajcarski Szensztad...48 Z dziejów szczecińskiego Zarządu Aptek...51 Lotnik - farmaceuta...58 Muzeum Polskie - Rapperswill...59 W kręgu historii farmacji...64 Warszawskie Muzeum Farmacji w nowej siedzibie...65 Benedyktynka z Apteki Pod Złotym Lwem...67 Plakaty ekslibrisowe...69 Ile lat ma twoje serce?...70 System akceptacji siebie zaczyna się od dziecka...71 Fatima - źródło pokoju dla świata...73 Od Czytelników...77 List z Biecza...77 Na wesoło...80 FARMACJA POMORZA ŚRODKOWEGO Biuletyn Środkowopomorskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej w Koszalinie 75-401 Koszalin, ul. Jedności 5, tel./fax (094) 341 43 04, tel. 342 50 26 Nr konta NRB: 58 1240 3653 1111 0000 4190 0527 Prezes Izby mgr farm. Maria Walkowiak-Falender Redaktor Naczelny dr Jadwiga Brzezińska Wydawca: Środkowopomorska Okręgowa Izba Aptekarska (Koszalin-Słupsk) Za treść ogłoszeń redakcja nie odpowiada ISSN 1231-5737 Nasz adres internetowy: www.oia.koszalin.pl e-mail: oia.koszalin@wp.pl

Czerwcowe refleksje (z cyklu Moje fascynacje ) Słońce pozłacało swymi promieniami Łąkę, której trawy tak bardzo puszyste, O tej porze roku, na wietrze się chwiały, W promieniach słońca prawie przezroczyste. Tak jakby z promieniami tymi rozmawiały, Oraz spoglądały w rozświetlony świat; Zarazem odgarniając promienne firany, Zaglądał ciekawie różnobarwny kwiat. Wędrowały razem z nimi myśli moje, Powracając do młodzieńczych lat; Motyli nieuchwytnych całe barwne roje, Obudziły dawny, pełen marzeń świat. Po podobnych trawach, ukąpanych słońcem, Szłam kiedyś boso, dotykając źdźbeł; Czułam ciepło ziemi ogarniętej rosą, Słuchałam ptasich, wzlatujących ech. Dziś widzę, że wśród trosk oraz zabiegania, Jednym drugim telefonem i ich odebraniem, Otrzymanym mailem, słanym SMS-em, Cud letniej natury jest jedynym sensem. mgr Weronika Zarzycka Koszalin, czerwiec 2005 r. Fot. R. Zarzycki 2 Biuletyn Informacyjny

Polski rynek leków Dr Tadeusz J. Szuba Co polski rząd powinien robić, by nasz minister zdrowia nie musiał za kilka lat błagać bezskutecznie o leki generyczne? 1. Troszczyć się mądrze o konkurencję w obrocie lekami: a) W przemyśle wprowadzić system urzędowych cen zbytu (fabrycznych). Obecnie państwo wyznacza poziom cen tylko w detalu i w hurcie. Producentowi pozwala pobierać dowolną cenę. To jest błąd. Koncerny wykorzystują tę swobodę do gierek rynkowych, których nie sposób opisać. Stosują różne triki-oferty przyciągające hurtownika i detalistę do swego wyrobu, odciągające od wyrobów konkurencyjnych. Wiadomo, że uczestnik obrotu obdarowany szczególnym benefitem przy leku drogim może się zniechęcać do sprzedaży identycznego lub podobnego leku taniego. W farmacji nie wolno pozwolić fabrykantom na grę cenową. O wielkości sprzedaży ma decydować niezależny od firm lekarz, a nie cwaniak. Zgoda rządu dzisiaj na gry cenowe koncernów, wciąganie do tych gier wybranych hurtowni, a nawet aptek, to jutro rządy koncernów w polskiej farmacji. Minister zdrowia będzie nie ministrem, a figurantem. b) W hurcie nie należy dopuścić do zbytniej koncentracji obrotów w rękach znikomej liczby przedsiębiorstw. Kiedy obsługa aptek znajdzie się w rękach tylko kilku hurtowni istnieje realna groźba zmowy i tyranizowania aptek. To zjawisko groźne dla aptek nawet na rynku konkurencyjnym, przy istnieniu rynku leków markowych, monopolistycznych jest groźne dla państwa. Producenci-monopoliści mają wówczas ułatwiony proceder wymuszania na hurtowniku-oligopoliście sabotowania obrotów lekami generycznymi. Ten proceder jest dziecinnie łatwy, kiedy lek generyczny kosztuje 10 zł, a lek markowy 100 zł. Producent markowy ma potężne możliwości dawania interesujących rabatów. A kiedy to nie skutkuje, podstawia nogę przy dostawach leków. Hurtownik niemający pełnego asortymentu traci klientów, bankrutuje. Nie mając żadnych szans w walce z monopolistą, godzi się na eliminowanie taniego produktu generycznego. Państwo powinno strzec hurtownika przed monopolistą i jednocześnie nie pozwalać mu stać się podmiotem dominującym w obrocie. A zwłaszcza nie po- Środkowopomorska Okręgowa Izba Aptekarska 3

zwalać na łączenie hurtu z detalem. Powinien istnieć zakaz tworzenia sieci aptek, zwłaszcza sieci aptek w rękach hurtowni. Trzeba pilnie znowelizować przepis ustawy prawo farmaceutyczne w tej materii. Przedsiębiorstwa posiadające więcej niż jedną aptekę powinny być zmuszone do ich sprzedaży podmiotom indywidualnym. Prywatyzacja hurtu państwowego była i jest robiona bez sensu. Hurt państwowy, jak wiadomo, był sprzężony z detalem. Socjalizm bardzo lubił koncerny. W ramach transformacji powinniśmy niszczyć koncerny, apteki państwowe sprzedawać prywatnym właścicielom, a hurtownie państwowe firmom prywatnym. Wszyscy ministrowie ds. prywatyzacji sprzedają państwowe Cefarmy razem z sieciami aptek hurtowniom-rekinom, przyspieszając proces oligopolizacji obrotu lekami. Rynek leków jest paradoksalny. Na innych rynkach wolność handlu umacnia konkurencję. Na rynku leków - prowadzi do oligopolu i monopolu, do zabicia konkurencji, do zwycięstwa leków markowych i zaniku generycznych. Oczywiście wszystkie hurtownie powinny stosować ceny hurtowe wyznaczone przez państwo. Skoro padło słowo prywatyzacja, to dodajmy, że nasze rządy, niezależnie od tego, która partia polityczna je desygnuje, mają szczególny antytalent do niej. Ostatnim wyczynem ministra Kaczmarka i jego następców było poczęcie holdingu farmaceutycznego. Istniały jeszcze trzy fabryki leków niesprywatyzowane. Dwie bardzo sprawne i jedna nieporadna, ale też warta miliardy. Nie umiano ich sensownie prywatyzować, więc w obawie przed krytyką opozycji politycznej, aby jej zamydlić oczy, błyśnięto konceptem koncernu państwowego, jak za czasów gospodarki planowej. Połączono trzy fabryki w jedną. Powiedziano gazetom, że to będzie potęga zdolna konkurować z koncernami zachodnimi. Trudno było o większą głupotę. Zabito elementy konkurencji polegające na wyścigu poszczególnych fabryk, czy to prywatnych, czy państwowych, do nowych leków generycznych. Stworzono molocha, którego nie będzie komu sprzedać. Można go sprzedać tylko superbogatemu koncernowi zagranicznemu. Idąc za przykładem ministra Wąsacza, który sprzedał Polfę w Poznaniu koncernowi Glaxo. Od tamtych dni nie urodził się już tam nigdy nowy, tani, konkurencyjny lek generyczny. Nie mają Polacy szczęścia do prywatyzacji farmacji. Może nowy rząd naprawi zło każąc rozwiązać chory ekonomicznie holding. Gwoli rozweselenia czytelnika poinformujmy, że stary rząd wyznaczył siedzibę holdingu w Pabianicach, choć 90% jego mózgów, zadań i środków jest w Warszawie, by zrobić dobrze swej sympatycznej posłance z Pabianic, Anicie Błochowiak. c) W detalu farmaceutycznym, w aptekach, należy zlikwidować bazarowy handel. 4 Biuletyn Informacyjny

Apteka ma być wyłącznie placówką ochrony zdrowia, mającą czynnie podchodzić do usług farmaceutycznych, do dyspensowania leków i w miarę potrzeby do ich robienia. Należy zakazać w aptece marketingu i wszelkich inicjatyw prowadzących do zwiększania sprzedaży. W aptece nie powinno być wolno reklamować leków. Żadnych leków! Obecne prawo pozwala reklamować wszędzie leki wydawane bez recepty. Apteka powinna być niezależna. Należy przeciwdziałać procesowi uzależniania apteki przez hurtownię i dlatego należy zakazać jakichkolwiek programów lojalnościowych wiążących aptekę z hurtownią i z pacjentami. Hurtownie dają kandydatom na aptekarzy pieniądze i zręcznie spreparowaną umowę związującą im ręce. Tak jak hurtownik ma być niezależny od producentamonopolisty, tak aptekarz ma być niezależny od hurtownika-oligopolisty. Należy zakazać w aptekach konkurencji ceną. Cena leku powinna być we wszystkich aptekach w Polsce jednakowa. Tak jak było u nas przed wojną i jak jest do dziś w Niemczech, Austrii, Danii, Francji, Szwajcarii. To jest kluczowy zakaz wolności paradoksalnie umacniający wolność w obrocie lekami. Zgoda na grę cenową, przy lekach refundowanych, pod płaszczykiem cen maksymalnych, to zgoda na wpływy oligopolistów i monopolistów, to zwycięstwo leków markowych, wyeliminowanie leków generycznych. Trzeba wytępić w aptekach kramarskie hasła apteka dobrych cen, leki za złotówkę i wszelkie inne. Nie z powodu nacjonalizmu, lecz z troski o proludzkie aptekarstwo przegonić importowanych kupców, Litwinów, Murzynów, kanadyjskich Izraelczyków. Oni nie mając szans w krajach mądrze rządzonych, w Niemczech, Austrii, Francji, Szwajcarii itd. zakładania handlarskich aptek, przyjeżdżają do Polski i tu żerują na głupocie liberałów. Tu już nie chodzi o kompromitację Polski, ani o niedogodności dla staruszków biegających obecnie po całym mieście w poszukiwaniu tańszego lekarstwa. Tu chodzi o pojęcie prostej rzeczy, że liberalizm w obrocie lekami to otwarte nie drzwi, a wrota do inwazji i zwycięstwa oligopoli i monopoli. To prosta droga do upadku rynku leków generycznych, do upadku krajowego przemysłu dającego pracę kilkudziesięciu tysiącom ludzi. d) Zakazać lekarzom udziału w obrocie lekami. Koncerny farmaceutyczne na całym świecie, w Polsce też, agitują lekarzy, by preferowali ich leki. Chodzi o leki podłe i drogie, bo leki dobre są ordynowane przez lekarzy bez agitowania. Zresztą sama agitacja nie jest dostatecznie skuteczna, więc koncerny alimentująją prezentami, upominkami, ba pieniężnym wynagradzaniem. Problem jest w tym, by wynagrodzenie było płacone sprawiedliwie. Trzeba wiedzieć, ile dany lekarz wypisał recept na dany lek. Zawsze znajdzie się w dzielnicy głupi, powolny koncernowi aptekarz (teraz u nas aptekarzem nie musi być farmaceuta), który zgodzi się udostępnić agentowi firmy Środkowopomorska Okręgowa Izba Aptekarska 5

interesujące go recepty lekarskie. Lekarz, by dostać łapówkę od agenta, kieruje swych pacjentów do tej apteki, mówiąc, że jest najtańsza, lub coś innego. Ohyda moralna! Ten koncernowy proceder powinien być wypalony czerwonym żelazem. Należy zabronić aptekom udzielania komukolwiek jakichkolwiek informacji o receptach oprócz Narodowego Funduszu Zdrowia i Inspektoratu Farmaceutycznego. Za udzielanie takich informacji, czy to koncernom, czy to firmom wywiadowczym sprzedającym dane koncernom, należy odbierać koncesje. Tu nie chodzi tylko o morale. Chodzi przede wszystkim o zdrowie i o pieniądze NFZ. Mam multum dowodów rozlicznych recept na leki gorsze i droższe przy obfitości w aptekach leków lepszych i tańszych. To zjawisko potwierdza zasadność oskarżania koncernów o niecne praktyki. Przestępcze praktyki spotyka się również praktykowane w szpitalach. Daje się szpitalowi lek za darmo lub za pół ceny. Szpital będący w nędzy uprzejmość akceptuje. Skutek jest taki, że pacjent przyzwyczajony w szpitalu do leku drogiego, później stosuje go przez całe życie. Ta zabójcza praktyka została wynaleziona dla mleka w proszku. Agenci koncernów rozdawali je za darmo w klinikach położniczych. Wskutek tej dobroci matki traciły pokarm i później już musiały kupować mleko w proszku za pieniądze. Światowa Organizacja Zdrowia zaangażowała znaczne siły prasowe, by potępić ten barbarzyński proceder. Już żaden koncern nie ośmieli się rozdawać mleka w proszku za darmo. Trzeba, żeby to samo zrobił nasz minister zdrowia w oparciu o informacje szpitali, która firma jakie leki rozdaje za darmo. 2. Troszczyć się usilnie o sprawiedliwą reklamę leków. W farmacji, jak rzadko gdzie, reklama jest dźwignią sukcesu. Niech będzie, ale pod rządową kuratelą. W Anglii nie wolno wydać na reklamę leków więcej niż określony procent produkcji sprzedanej (produkcji, a nie importu). We Francji reklama leków jest obłożona wysoką akcyzą. W Polsce za rządów liberałów spod znaku SLD, słynnego duetu Łapiński- Naumann, posłowie ustanowili prawo farmaceutyczne zezwalające na zmniejszanie kosztem reklamy podatku dochodowego. Za orgię reklamową firm obecnie płaci minister finansów! Byłoby to zło sprawiedliwe, gdyby przemysł reklamujący leki był jeden. Otóż nie. W Polsce jest przemysł rodzimy, generyczny, tani, a więc biedny, i jest przemysł zagraniczny, importowy, markowy, przeważnie monopolistyczny, bardzo drogi i bogaty. Tego pierwszego nie stać na dużą reklamę, więc on mało kosztuje ministra finansów. Ten drugi doi go niemiłosiernie, bo wie, że im więcej wyda na reklamę, tym więcej sprzeda leków markowych, drogich, więcej zarobi. Niechby reklamował za swoje, a nie za moje (podatnika) pieniądze! 6 Biuletyn Informacyjny

Postuluję, by utrzymać obecne przywileje podatkowe tylko dla anonsów publikowanych w literaturze naukowej oraz dla reklam na kongresach naukowych; tam poziom uczestników uodparnia ich na złe wpływy, a opłaty za reklamę ułatwiają życie nauki. Orgiastyczne reklamy w radiu, telewizji, nachodzenie lekarzy, połączone z prezentami, całe tłumy repów powinny być finansowane z zysków netto. Mogą być nawet za przykładem Francji obciążane podatkiem akcyzowym. Tu nie chodzi tylko o dzisiejszy budżet. Należy wiedzieć o tym, że ułatwianie reklamy drogich leków markowych prowadzi do wzrostu ich sprzedaży, do wypierania z rynku krajowych tanich leków generycznych, do pozbawiania leków dużej części społeczeństwa, która nie jest zamożna. 3. Troszczyć się o sprawną rejestrację leków generycznych. Pierwotnie krajowe urzędy rejestracji stały na straży bezpieczeństwa leków. Ich zadaniem było niedopuszczanie do lecznictwa talidomidów. Urząd rejestracji w Polsce nigdy nie spełniał wybitnej roli. Dawniej w ogóle takiego nie było. Wystarczała Komisja Rejestracji. W Polsce nie powstawały na ogół i nie powstają leki nowe. Były one przywożone z zagranicy, tam już przefiltrowane przez urzędy rejestracji, u nas tylko rejestrowane. Czarną robotę kontrolną wykonywał Instytut Leków. Minister Łapiński zburzył ten ład. Stworzył Urząd Rejestracji, oczywiście podporządkowany jemu, rejestrujący dość sprawnie leki zagraniczne, dość opornie - krajowe. Na czele Urzędu zwykli stać profesorowie, jak Pirożyński, z zerowymi kwalifikacjami farmaceutycznymi. Obecnie, po wejściu do Unii Europejskiej, nasz Urząd Rejestracji stał się instytucją dętą i szkodliwą. Naprawdę nowe leki są przecież rejestrowane przez EMEA, unijny urząd rejestracji w Londynie. Nasz Urząd nawet nie fatyguje się wpisywać do polskiego rejestru leków już tam zarejestrowanych. Przyczynia karygodnego zamętu. Trzeba ten Urząd strącić z piedestału, kierownictwo odbrązowić, niefachowe kadry urzędnicze ufarmaceutycznić i rozsądnie szybko rejestrować krajowe leki generyczne. Technika rejestracji generyków jest naukowa, ale relatywnie prosta. To co się dzieje w Urzędzie woła o pomstę do nieba. Przy szykanie unijnej, by stare polskie rejestry leków europeizować (szykanie, bo leki francuskie, niemieckie, hiszpańskie itd., a jest tam dużo barachła, nie wymagały uzupełnienia dokumentacji) i nieudolności Urzędu, grozi nam unieważnienie w 2008 r. rejestru polskich leków bardzo pożytecznych i tanich. W ramach unaukowienia zaplecza Urzędu należy odtworzyć zlikwidowany przez ministra Łapinskiego Instytut Leków. To nie będzie kosztowało, bo instytut nie został jeszcze zniszczony, tylko bezsensownie przemianowany i zdegradowany. Gdybym był posłem, wnioskowałbym o postawienie ministra Łapinskiego przed Trybunałem Stanu za ogrom szkód wyrządzonych ojczyźnie. c.d.n. dr Tadeusz J. Szuba Środkowopomorska Okręgowa Izba Aptekarska 7

Problemy lekarzy-emerytów Staraniem Sekcji Emerytów i Rencistów Naczelnej Izby Lekarskiej, ukazała się książka pod tytułem Problemy i sytuacja lekarzy-emerytów w Polsce, pod redakcją prof. dr hab. n. med. Andrzeja Danysza. Warszawa 2000. Szczególną wymowę posiada przedmowa książki. Ówczesny prezes Naczelnej Izby Lekarskiej, Krzysztof Madej, stwierdził w niej, że korporacja zawodowa ma nie tylko zadania administracyjne, reprezentowanie i obronę sytuacji członków samorządu, ale także cele wynikające z funkcji samorządowej i stowarzyszeniowej to znaczy pewne formy samopomocy i integracji członków zawodu. Przynależność do korporacji zawodowej obejmuje całe życie lekarzy, nie tylko czas aktywności zawodowej, ale i okres po jej zakończeniu. Dlatego prawnym obowiązkiem korporacji jest obejmować swą opieką także emerytów-lekarzy. Aktualną sytuację lekarzyemerytów przedstawił prof. dr hab. Andrzej Danysz na podstawie ankiety, zamieszczonej w Gazecie Lekarskiej. Wykazała ona, że lekarze będący jeszcze w pełni sił umysłowych i fizycznych, odsunięci od dotychczasowych obowiązków zawodowych, przeżyli szok psychiczny. Większość kontynuuje pracę w niepełnym wymiarze godzin, by uzyskać nie tylko pożądany ekwiwalent pieniężny, ale też moralne poczucie bycia potrzebnym. Książkę uzupełniają wypowiedzi 5 innych autorów na temat problemów lekarzy-emerytów. Rozdział zatytułowany Medica cura te ipsum zredagował prof. dr hab. n. med. Jerzy Woy-Woyczykowski. Przypomniał on ogólnie znane zalecenia prawidłowego stylu życia dla utrzymania dobrej kondycji fizycznej każdego człowieka, nie tylko w wieku emerytalnym: ruch, odpowiednia dieta, żywe zainteresowania pozazawodowe. Zapewne Sekcje Lekarzy-Emerytów, istniejące przy Okręgowych Izbach Lekarskich, dokonają właściwej oceny publikacji, wnosząc własne uwagi. Książka została wydana z pomocą funduszy Komitetu Badań Naukowych. J.B. 8 Biuletyn Informacyjny

Potrzeba życzliwości W naszej pracy potrzebna jest życzliwość dla ludzi. Nasza praca wymaga wielkiej dokładności, staranności, nieustannej koncentracji, a także ciągłego dokształcania się. - Nie sposób wykonywać jej bez zamiłowania. Niedawno umożliwiono otwieranie aptek ludziom bez wykształcenia farmaceutycznego. Dla nich to często zwykły»biznes«, tymczasem tutaj potrzeba prawdziwego powołania. Nie wystarczy jednak zawodowa wiedza, by być dobrym farmaceutą. Konieczna jest przede wszystkim umiejętność nawiązywania kontaktu z pacjentem. Jeśli nabierze on do aptekarza zaufania i więcej opowie o swoich dolegliwościach czy reakcji organizmu na leki, można lepiej doradzić mu w wyborze medykamentu. Każdy farmaceuta doświadcza wielkiej satysfakcji, gdy okazuje się, że polecony przez niego lek przyniósł komuś ulgę, pomógł wrócić do zdrowia. Często spotykamy się z osobami samotnymi, niedołężnymi - mówi. - Nie można traktować ich»taśmowo«, mechanicznie wydając im leki. Każdy człowiek to indywidualność. Trzeba poświęcić mu trochę czasu, cierpliwie wysłuchać, a jeśli nie ma pieniędzy na zakup leku, doradzić mu w wyborze tańszego odpowiednika. Kiedy przychodzi osoba w bardzo złym stanie zdrowia, warto upewnić się, czy ma zapewnioną opiekę. Czasem należy wezwać pogotowie. Trzeba być nie tylko dobrym chemikiem, ale także - na swój sposób - psychologiem. Umieć patrzeć, słuchać i ofiarować ludziom nieco bezinteresownej życzliwości.... mgr farm. Edwarda Kędzierska Środkowopomorska Okręgowa Izba Aptekarska 9

Ptasia grypa co to jest? Groźny dla ludzi szczep wirusa ptasiej grypy jest oznaczany jako H5N1. W obrębie szczepu H5N1 istnieją różne odmiany. Prawdopodobnie tylko niektóre z nich są w stanie przenosić się z ptaków na ludzi. Żadna z poznanych dotychczas odmian wirusa H5N1 nie jest w stanie przenieść się z człowieka na człowieka. Ludzie mogą się nim zarazić wyłącznie, jeśli zlekceważą zalecenia higieniczne (m.in. mycie rąk, mycie naczyń używanych do obróbki mięsa drobiowego). Wirusy ptasiej grypy mają budowę podobną do budowy wirusów, które są przyczyną zwykłej ludzkiej grypy. Charakterystyczne dla wirusów każdej grypy są dwa białka - hemaglutynina (H) i neuraminidaza (N). Stąd szczepy wirusa grypy oznacza się literami H i N - z dodatkiem cyfr, które oznaczają podtypy. Symbol H5N1 oznacza, że na powierzchni wirusa znajdują się dwa białka: hemaglutynina typu piątego i neuraminidaza typu pierwszego. Wirus H5N1 może atakować także inne gatunki zwierząt. W Azji odnotowano pojedyncze przypadki zakażenia tym wirusem kotów domowych i tygrysów, które zostały nakarmione mięsem chorych ptaków. Przeprowadzone przez naukowców badania laboratoryjne wykazały ponadto, że H5N1 może przenosić się między kotami. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ocenia, że ryzyko zarażenia się ptasią grypą człowieka od kota jako znikome. Nie odnotowano dotąd takiego przypadku. Na ptasią grypę mogą zapaść m.in. świnie i konie. W ramach testów zainfekowano wirusem ptasiej grypy również myszy laboratoryjne. Nie odnotowano przypadków zarażenia się wirusem H5N1 psów i dziko żyjących gryzoni, np. szczurów. Wirusy grypy są średniej wielkości - mają średnicę 110 nanometrów, czyli miliardowych części metra. Żeby się rozmnażać potrzebują żywych komórek. Proces ten jest daleki od doskonałości, dlatego ciągle pojawiają się mutacje wirusa. Według Światowej Organizacji Zdrowia, gdyby wirus uległ mutacji, na skutek której uzyskałby zdolność przenoszenia się między ludźmi, mogłoby dojść do masowych zachorowań. Gdy do jednej komórki trafią dwa różne wirusy - np. odmiana ludzka i ptasia - ich materiał genetyczny może się zmieszać i utworzyć wirusa o nowych 10 Biuletyn Informacyjny

właściwościach. Taki wirus mógłby się bardzo szybko przenosić z człowieka na człowieka - jak to bywało podczas pandemii. Najtragiczniejszą z nich była epidemia hiszpanki w roku 1918. Z powodu grypy i jej powikłań zmarło wówczas kilkadziesiąt milionów ludzi - więcej niż pochłonęła I wojna światowa. Wirus może być przenoszony m.in. na obuwiu, pojazdach, ubraniu, które znajdowały się na terenie targu zwierzęcego lub ferm drobiu i zostały skażone. Może się też przenosić za pośrednictwem żywności, np. drobiu mrożonego. Ponieważ wirus ptasiej grypy ginie w temperaturze plus 70 st. C. żywność poddana obróbce cieplnej jest całkowicie bezpieczna; pieczenie czy gotowanie niszczy wirusa; surowe jajka czy żółtka mogą być w przypadku spożycia niebezpieczne. Gdy mamy do czynienia z surowym mięsem, przed jego obróbką cieplną należy zachować bezwzględne zasady higieny i starannie myć ręce, zanim przejdziemy do innych zajęć. Rezerwuarem wirusa ptasiej grypy są zwłaszcza ptaki wodne - kaczki i gęsi, hodowane w południowo-wschodniej Azji. Migrujące ptaki i eksport drobiu oraz produktów drobiowych mogą roznosić wirusa po całym świecie. Od roku 2003 z powodu ptasiej grypy zachorowało na świecie około 160 osób, zmarło ponad 90 osób, głównie w Wietnamie, Tajlandii, Kambodży, Indonezji, Turcji. Przypadki zachorowań ludzi w Azji i Turcji wynikały z braku zachowania podstawowych zasad higieny oraz z bezpośredniego kontaktu z chorym ptactwem. (Na podstawie materiałów WHO, Generalnego Inspektora Sanitarnego) Jak zarobić na grypie? Ptasia grypa dotarła już do 10 krajów UE. Wirus H5N1 z pewnością zostanie w Europie przez długi czas, nikt bowiem nie zatrzyma wędrownych ptaków. David King, główny doradca naukowy brytyjskiego rządu, stwierdził na łamach prasy, że w Anglii ptasia grypa być może stanie się pandemiczna, tak jak w Chinach. Spada sprzedaż drobiu. We Włoszech w ciągu kilku zaledwie dni sprzedaż zmniejszyła się o 70 proc. We Francji, zarażone zostały nie tylko ptaki dzikie, lecz także hodowlane. W południowo-wschodnim departamencie na jednej z ferm w ciągu nocy padło 400 indyków. Właściciel musiał wybić pozostałe kilka tysięcy ptaków. Po tej informacji ludzie nie kupują drobiu. W Niemczech, przez kilka dni trwała prasowa dyskusja, czy z powodu ptasiej grypy należy odwołać piłkarskie mistrzostwa świata. Środkowopomorska Okręgowa Izba Aptekarska 11

Media podsycają W rzeczywistości wirus H5N1, śmiertelny dla ptaków, z najwyższą trudnością pokonuje barierę, chroniącą człowieka. Zarazić może się i to nie zawsze, najwyżej ten, kto spożyje mięso zainfekowanego łabędzia czy indyka na surowo. Wprawdzie dotychczas wirus zabił 140 mln ptaków i ponad 90 ludzi, przede wszystkim w Południowo-Wschodniej Azji, gdzie mieszkańcy często żyją z ptakami w jednym pomieszczeniu. Pandemia raczej niemożliwa Teoretycznie istnieje możliwość, że H5N1 zmutuje się lub też połączy z wirusem ludzkiej grypy, tak że człowiek będzie się zarażał od człowieka. Konsekwencją byłaby epidemia z dziesiątkami tysięcy zgonów, ponieważ ludzki układ odpornościowy nie potrafi zwalczać ptasiego intruza. Naukowcy od lat przestrzegają przed śmiercionośną zarazą, ale nikt nie wie jaka choroba nią będzie. Jednak, chociaż prawdopodobieństwo wystąpienia czarnego scenariusza jest niewielkie, koncerny chemiczne, farmaceutyczne i znacznie mniejsze, prywatne firmy wykorzystują okazję, żeby zarobić. Zdaniem większości ekspertów, niemal całkowicie niemożliwe jest stworzenie szczepionki przeciwko wirusowi, którego jeszcze nie ma, gdyż nieznana jest struktura potencjalnego zmutowanego zabójcy. Mimo to - jak podaje prasa - władze brytyjskie zawarły kontrakt z firmami farmaceutycznymi Chiron i Baxter na dostawę szczepionek przeciwko H5N1 wartości 33 mln funtów. Niezwykle powodzenie tamiflu Ręce zacierają dyrektorzy firm produkujących specyfiki uważane za jedyny skuteczny oręż przeciwko ptasiej grypie - tamiflu oraz relenzę. Te preparaty nie leczą choroby, ale łagodzą i skracają jej przebieg (tamiflu o 36 godzin). GlaxoSmithKline, wytwórca relenzy (preparatu do inhalacji), zamierza zwiększyć roczną produkcję z 11 do 15 mln sztuk. Ponad 50 rządów złożyło zamówienia u wytwórcy tamiflu, szwajcarskiego koncernu Roche. Szefowie firmy nie zgadzają się na uruchomienie produkcji tamiflu w innych, krajach, dlatego w ciągu ostatniego roku zysk Roche wzrósł o 33%, obroty zaś - o jedną piątą. Zanim pojawiło się widmo ptasiej grypy, tamiflu był preparatem niszowym, lekceważonym przez lekarzy i pacjentów. Inwazja agresywnego H5N1 radykalnie zmieniła sytuację - w 2005 r. sprzedaż,,cudownego lekarstwa wzrosła blisko czterokrotnie. Tymczasem, jeśli dojdzie do pandemii, tamiflu jej nie powstrzyma bo nie jest szczepionką. Lekarstwo musi być podane najpóźniej 48 godzin po infekcji, 12 Biuletyn Informacyjny

co nie zawsze jest możliwe, zwłaszcza w biednej Azji. Preparatu na pewno nie wystarczy dla wszystkich. Zresztą H5N1 może się uodpornić na tamiflu. W Wietnamie zmarły dwie dziewczynki, mimo, że podano im to lekarstwo. Lęk przed ptasią grypą przynosi dotkliwe straty hodowcom drobiu. Turyści zaczęli unikać tureckich kurortów, gdzie wykryto ogniska choroby. Ale obrotni przedsiębiorcy spostrzegli także wspaniałą okazję do zarobku. Gorąca linia Niemiecka firma chemiczna Lanxess z Leverkusen obwieściła w specjalnym komunikacie prasowym, że jej środek dezynfekujący jest skuteczny także przeciwko H5N1. Kurs akcji przedsiębiorstwa błyskawicznie wzrósł o 7%. Gdy tylko na Rugii padły pierwsze łabędzie, kilku ludzi interesu uruchomiło w Niemczech gorące linie telefoniczne, dzięki którym zatroskani obywatele mogli poznać tajemnice ptasiej grypy. Opłata wynosi mniej więcej tyle, ile za sekstelefony. Tymczasem podawane tam specjalne informacje można przeczytać w każdej gazecie. Uodparniająca woda i zioła W Czechach w supermarketach sieci Hypernova pojawiła się woda mineralna Fromin Aktimun, uodporniająca przeciwko ptasiej grypie, jak zapewnia napis na etykietach. Inspekcja żywnościowa w Pradze nakazała wycofanie produktu z rynku, ale i tak wiele osób się nabrało i kupili specyfik. - Przed chorobą, może chronić tylko szczepionka, a tej jeszcze nie ma - oświadczył na łamach gazety Rovnost specjalista epidemiolog. W odpowiedzi, rzecznik producenta zapewnił, że Fromin chroni przed każdą chorobą wirusową, więc także przed ptasią grypą i zapowiedział przedstawienie opinii ekspertów. W angielskich sklepach pojawiły się mieszanki ziołowe przeciw ptasiej grypie. Składają się z czosnku, zielonej herbaty, oliwy z oregano, ekstraktów z czerwonego wina. proszku z meksykańskich kaktusów itp. Najdroższe kombinezony Zarabiają także producenci kombinezonów ochronnych, rękawic, środków dezynfekcyjnych oraz masek antywirusowych, których tylko we Francji przygotowano w magazynach 500 mln sztuk. W Niemczech maski sprzedawane są po 2,5 euro za sztukę. Hitem sprzedaży brytyjskiej firmy UK Survive jest wyprodukowana w Niemczech antywirusowa maska dla dzieci jak również antygrypowe zestawy rodzinne, z których każdy zawiera biokombinezony jednorazowego użytku z lakierowanego papieru, zapewniające ośmiogodzinną ochronę, 400 par lateksowych rękawiczek, 200 mililitrów środka do dezynfekcji rąk używanego w szpitalach Środkowopomorska Okręgowa Izba Aptekarska 13

oraz 200 naładowanych elektrostatycznie masek, gwarantujących 99-procentowe bezpieczeństwo przed wirusem przez cały dzień. W sprzedaży jest superkombinezon z kapturem, wizjerem i elektrycznym filtrem powietrza za symboliczne 468 funtów. Tymczasem aby uniknąć infekcji, należy myć ręce i wystrzegać się tłoku w godzinach szczytu. Specjalny środek z Chin już w Polsce Firma Oxilab z Krakowa rozpoczęła w Polsce sprzedaż sprowadzanego z Chin specjalnego środka przeciwko wirusowi ptasiej grypy. Wirus ptasiej grypy A podtyp H5N1 dotarł do Polski. Zgodnie z dyrektywami oraz decyzjami Komisji Wspólnot Europejskich w sprawie wysoce zjadliwej grypy ptaków kwestią priorytetową jest obecnie bioasekuracja oraz skuteczne zwalczanie tego wirusa. Oxisept jest 100% skuteczny wobec najgroźniejszego szczepu ptasiej grypy H5N1, co zostało potwierdzone niezależnymi badaniami naukowymi - alarmuje na swojej stronie internetowej Oxilab, który rozpoczął wysyłkową sprzedaż specyfiku. Jak doniosła Gazeta Wyborcza firma ma zamówienia z całej Polski. Od służb powiatowych przez straż pożarną po prywatne zakłady. Zgłoszeń jest tyle, że postanowili obsługiwać tylko klientów hurtowych. Saszetka o wadze 160 gram kosztuje tu 12 zł. Instrukcja mówi, że należy ją rozpuścić w 8 litrach wody i takim roztworem przemyć mopem, myjką lub miotłą zagrożone zakażeniem ptasią grypą powierzchnie. Firma reklamuje produkt - na bazie mononadsiarczanu potasu - na swojej stronie internetowej jako nowość. I podpiera się licznymi certyfikatami zza Wielkiego Muru: Chińskiego Instytutu Naukowego Rolnictwa, Harbińskiego Weterynaryjnego Instytutu Badawczego, Kluczowego Otwartego Laboratorium ds. Zwierzęcej Grypy Ministerstwa Rolnictwa ChRL i Krajowego Laboratorium Konsultacyjnego ds. ptasiej grypy ChRL. Sanepid uspokaja Jednak od lat na polskim rynku dostępny jest preparat virkon, który także zawiera mononadsiarczan potasu. Wykorzystywany jest przez weterynarzy m.in. do dezynfekcji. Oczywiście, mononadsiarczan potasu skuteczny jest również wobec wirusa ptasiej grypy, ale nadużyciem jest stwierdzenie, że to specjalny preparat do zwalczania ptasiej grypy - twierdzi warszawska firma Naturan, która handluje virkonem. Virkon ma podobną cenę do oxiseptu - 15.80 zł za 200-gramowe opakowanie. Znacznie tańsze są jednak preparaty na bazie chloru. Czterokilogramowe opakowanie polskiego chlorosolu kosztuje w warszawskim sklepie zaledwie 3,72 zł. 14 Biuletyn Informacyjny

Preparaty z zawartością chloru, których na polskim rynku jest kilkadziesiąt rodzajów, w pełni nadają się do odkażania powierzchni zagrożonych wirusem ptasiej grypy - zapewniają pracownicy Sanepidu. Naukowcy i lekarze mówią, że nie należy wpadać w panikę. Jeśli człowiek zachowa elementarne zasady higieny, czyli będzie mył ręce mydłem i ciepłą wodą po kontakcie z ptactwem, będzie to wystarczająca ochrona przed wirusem ptasiej grypy. Na podstawie informacji prasowych opracował (K) (przedruk z Czasopisma Kieleckiej OIA nr 1/2006) Legenda świętokrzyska O pobycie w Nowym Korczynie Świętej Kingi, żony księcia Bolesława zwanego Wstydliwym W trudnych czasach przyszło żyć księżnej Kindze, urodzonej w węgierskiej rodzinie panującej w 1234 r. Średniowiecznym zwyczajem już jako pięcioletnie dziecko ostała zaręczona z niewiele starszym polskim księciem krakowsko-sandomierskim Bolesławem, a następnie zaślubiona w wieku 12 lat. Było to małżeństwo polityczne, gdyż zarówno Węgry, jak i Polska zjednoczyły się dla wspólnej obrony przed Tatarami pustoszącymi południowo-wschodnie ziemie. Małżonkowie uciekli przed grożącym niebezpieczeństwem na Morawy. Po powrocie zamieszkali w zamku w Nowym Korczynie, ponieważ zarówno Kraków jak i Sandomierz były całkowicie zniszczone. Kinga złożyła śluby dozgonnej czystości, również swego małżonka nakłoniła, aby poszedł w jej ślady. Nowy Korczyn położony w pobliżu ujścia Nidy do Wisły był na szlaku handlowym prowadzącym z Krakowa do Sandomierza, stąd Wisłą spławiano towary, głównie zboże. Wkrótce miasto stało się miejscem zjazdów i sejmików, król Kazimierz Wielki otoczył je murami i zbudował obronny zamek. W 1465 r. ogłoszono tu Statuty Nowokorczyńskie, tutaj też mistrz zakonu krzyżackiego złożył hołd Kazimierzowi Jagiellończykowi, w zamku zatrzymywali się różni władcy, zimowały też konie królewskie. W XV i XVI w. Nowy Korczyn stał się głównym miastem Ponidzia, nie ustępujące ówczesnemu Krakowowi, liczył około 30 tys. mieszkańców. Środkowopomorska Okręgowa Izba Aptekarska 15

Od XVI w. zaczęło prześladować miasto pasmo nieszczęść: rokosz Zebrzydowskiego, w 1606 pożar, zaraza, w 1657 r. Szwedzi zrabowali i spalili miasto. Istnieje powiedzenie: Bolesław król dał Korczynowi prawa, a Wieliczce sól. To właśnie księżna Kinga spowodowała, że do kraju sprowadzono wyszkolonych w poszukiwaniu żup solnych górników węgierskich. Legenda mówi, że Kinga wrzuciła pierścień w kopalni węgierskiej, a potem znaleziono go w krysztale soli w kopalni bocheńskiej. Księżna zachowała się w pamięci ludu jako osoba bardzo pobożna, miłosierna, czuła na ludzką niedolę i krzywdę. Główne dzieło jej życia, to starosądecki klasztor sióstr klarysek, do którego Kinga wstąpiła po śmierci męża. Tradycja przypisuje jej wprowadzenie do klasztoru klarysek polskich kazań, pacierzy i pieśni religijnych. Zaraz po jej śmierci przychodziły do jej grobu liczne pielgrzymki, wielu pątników doznawało szczególnych łask i cudów. Przykładem szczególnej czci, jaką otaczają Kingę górnicy żup solnych jest jedyna na świecie kaplica wykuta w soli kamiennej w Wieliczce, pochodząca z XVII w. W Nowym Korczynie zachowała się serdeczna pamięć o księżnej jako opiekunce chorych, trędowatych i najuboższych, była czczona i uwielbiana przez mieszkańców. Gdy przed laty mężczyzna wymawiał jej imię - ze czcią zdejmował nakrycie głowy, wiele dziewczynek otrzymało przy chrzcie i bierzmowaniu imię Kunegunda. Kinga została beatyfikowana przez papieża Aleksandra VIII w 1690 r., zaś kanonizowana przez Jana Pawła II w 2000 r. Istnieje wiele legend związanych z pobytem Kingi w Nowym Korczynie oraz z najazdami Tatarów. Jedna z nich wspomina o cudownym źródełku, które leczy chore oczy, i o ścieżce Kunegundy. W Nowym Korczynie istnieje dróżka po prawej stronie Nidy, zwaną ścieżką Kunegundy, którą w XIII w. często przemierzała Kinga, a ścieżka prowadziła do nowo budowanego kościółka. Po drodze było źródełko z czystą i smaczną wodą, z której księżna czerpała wodę srebrnym kubeczkiem, a szła zwykle w butach bez podeszew dla umartwienia. Pewnego razu spotkała u źródełka kobietę z niewidomym dzieckiem. Po przemyciu oczu dziewczynka odzyskała wzrok. Woda ta zasłynęła później zarówno w Polsce, jak i za granicą, nasz dziejopis Długosz wspomina, że przewożono ją aż na Litwę. Obecnie nie ma śladów po kościółku, również źródło zostało zapomniane. Stoi tam teraz kamienna figura świętej Kingi przedstawiona jako zakonnica z krzyżem w lewej ręce i koroną książęcą u stóp. Widnieje napis: Którzy tu na tym miejscu cudów doznawają, niechaj tyż świętej Patronce ukłon oddają. P.R. 1820 Niektórzy twierdzą, że na rzece pojawia się czasem świetlista droga, to św. Kinga przechodzi na drugą stronę po falach. mgr farm. Leokadia Firkowska 16 Biuletyn Informacyjny