AFRYKAŃSKI POMÓR ŚWIŃ

AFRYKAŃSKI POMÓR ŚWIŃ 1/1/2014 I n f o r m a c j e o g ó l n e Afrykański pomór świń (ASF) - nieuleczalna wirusowa choroba świń i dzików Wojewódzki Inspektorat Weterynarii w Gdańsku

Afrykański pomór świń Afrykański pomór świń - ASF M AT E R I A Ł Y S Z K O L E N I O W E D L A H O D O W C Ó W Ś W I Ń Strona 1

WIW Gdańsk Ogromna oporność wirusa ASF na czynniki środowiskowe (wysychanie, gnicie, temp., zmiany ph) Warunki Przeżywalność Źródło Krew (4 C) 18 m-cy Iowa, 2006 Kał (20 C) 11 dni Iowa, 2006 Zanieczyszczone kojce 1 m-c Iowa, 2006 Temperatura 56 C Temperatura 60 C 70 min. 20 min. Mebus i wsp. 1998 W: Foreign Animal Diseases Mebus i wsp. 1998 W: Foreign Animal Diseases ph<3,9 lub ph>11,5 (podłoże bez surowicy) Minuty ph 13,4 (podłoże bez surowicy) 21 godz. OIE ph 13,4 (podłoże z 25% surowicy) 7 dni OIE Mebus i wsp. 1998 W: Foreign Animal Diseases/Plowright,l 994 Produkt Przeżywalność (dni) Mięso mrożone 1000 Odkostnione mięso 105 Mięso z kością 105 Mięso mielone 105 Solone mięso odkostnione 182 Solone mięso z kością 182 Gotowane mięso odkostnione 0 Gotowane mięso z kością 0 Mięso konserwowane 0 Suszone mięso odkostnione 300 Suszone mięso z kością 300 Wędzone mięso odkostnione 30 Chłodzone mięso odkostnione 110 (5 m-cy) Chłodzone mięso z kością 110 Suszony tłuszcz 300 Podroby 105 Skóra/tłuszcz 300 Strona 2

Afrykański pomór świń - ASF Afrykański pomór świń I N F O R M A C J E O G Ó L N E To wysoce zakaźna i zaraźliwa choroba wirusowa, występująca w warunkach naturalnych u świń domowych wszystkich ras oraz u dzików. Chorobę charakteryzują objawy kliniczne i zmiany sekcyjne podobne do ostrej postaci pomoru klasycznego świń, a zwłaszcza wysoka gorączka, znaczne powiększenie śledziony, dużego stopnia wybroczynowość oraz sięgająca 80-100% śmiertelność. Wystąpienie przypadków tej choroby jest przyczyną poważnych strat ekonomicznych związanych z padnięciami zwierząt, wypłatą odszkodowań, kosztami eradykacji zarazy, a przede wszystkim wstrzymaniem obrotu i eksportu świń oraz artykułów żywnościowych wyprodukowanych z mięsa wieprzowego. Na zakażenie wirusem ASF wrażliwe są świnie domowe wszystkich ras, bez względu na wiek, kondycje czy warunki środowiskowe. Wszystkie inne gatunki zwierząt domowych poza świnią domową i świnią dziką są niewrażliwe na wirus ASF. Głównym rezerwuarem choroby są zamieszkujące Afrykę dzikie afrykańskie świnie tj. guźce, świnie rzeczne i świnie bezobjawowymi nosicielami choroby. leśne, które są Strona 3

WIW Gdańsk Afrykański pomór świń I N F O R M A C J E O G Ó L N E ASF był stwierdzany m.in. w Gruzji, Rosji, na Białorusi oraz Ukrainie. W Polsce nigdy dotychczas nie rejestrowano przypadków tej choroby. Polska nie należy do strefy najwyższego zagrożenia wystąpienia ASF, jednakże m.in. ze względu na niekorzystną sytuację epizootyczną w państwach trzecich sąsiadujących z Polską, istnieje zagrożenie tą epizootią. Polska posiada długie granice z krajami UE i innymi państwami, wprowadzenie wirusa na terytorium naszego kraju lub państw sąsiadujących stanowi bardzo poważne, wzajemne zagrożenie epizootyczne. C H O R O B A I J E J P R Z Y C Z Y N Y Czynnikiem etiologicznym choroby jest wirus afrykańskiego pomoru świń (asfv) zawierający dna, zaliczany do rodziny asfaviridae, rodzaj asfivirus. Wirus namnaża się głównie w cytoplazmie monocytów i makrofagów, ale również w trombocytach, neutrofilach, w komórkach endotelialnych, w hepatocytach i w komórkach nabłonka kanalików nerkowych, nie ma natomiast zdolności replikacji w limfocytach t i b. ATA K O W A N E G AT U N K I Podatne na chorobę są tylko świnie - domowe i dzikie. W I R U S A S F N I E P O W O D U J E Z A C H O R O WA Ń U LU D Z I. Strona 4

Afrykański pomór świń - ASF Afrykański pomór świń O B S Z A R W Y S T Ę P O W A N I A Po raz pierwszy ASF został stwierdzony i opisany przez Montgomerego, w 1921 roku, w Kenii. Na kontynencie europejskim choroba pojawiła się po raz pierwszy w 1937 roku, na terenie Portugalii i aż do 1995 roku występowała endemicznie w Hiszpanii i Portugalii. ASF występował w Europie (od 1957 r.), w której do 1995 r. chorobę zwalczono we wszystkich krajach z wyjątkiem Włoch (terytorium Sardynii); ASF występuje endemicznie w państwach Afryki Subsaharyjskiej; - w 2007 roku wirus ASF został zawleczony do państw leżących na Kaukazie (Gruzja, Armenia, Azerbejdżan) oraz do Federacji Rosyjskiej; - od 2007 r. ASF rozprzestrzenia się po państwach leżących na Kaukazie, jak również po terytorium Federacji Rosyjskiej; - w 2012 r. stwierdzono jedno ognisko ASF na Ukrainie; - w czerwcu 2013 r. stwierdzono 2 przypadki na Białorusi; - w 2014 r. stwierdzono 2 przypadki na Litwie oraz 2 na Ukrainie; - w 2014 r. stwierdzono 2 przypadki na terytorium Polski w województwie podlaskim. Strona 5

WIW Gdańsk Afrykański pomór świń O B J AW Y Okres inkubacji choroby wynosi zwykle 3-15 dni w zależności od stopnia zjadliwości wirusa. Można wyróżnić postać nadostrą choroby, postać ostrą, podostrą oraz przewlekłą. W postaci nadostrej dochodzi do nagłych padnięć zwierząt. W postaci ostrej występują objawy apatii lub pobudzenia, wysoka temperatura (41-42 C), przy zachowanym apetycie. Często występują sine plamy na uszach, ryju i kończynach, mogą występować wysięki z nosa i oczu, wymioty, krwawa biegunka. Śmierć następuje w ciągu 6-13 dni. Mogą występować poronienia. Śmiertelność w przypadku świń domowych często dochodzi do 100%. W podostrej postaci choroby objawy są podobne, lecz słabiej wyrażone. Choroba trwa od 5-30 dni, czasami kończy się śmiercią. Współczynnik śmiertelności jest niższy niż w postaci ostrej i waha się w granicy od 30-70%. W postaci przewlekłej choroby następuje utrata wagi, skoki temperatury, pojawiają się owrzodzenia skóry, zapalenie stawów, osierdzia. Choroba rozwija się w ciągu 2-15 miesięcy. Rzadko kończy się śmiercią. Strona 6

Afrykański pomór świń Afrykański pomór świń - ASF R O Z P R Z E S T R Z E N I A N I E S I Ę Wirus rozprzestrzenia się w wyniku bezpośredniego kontaktu z zarażonymi świniami, ozdrowieńcami lub dzikimi świniami afrykańskimi będącymi bezobjawowymi nosicielami i siewcami zarazka. Do zakażenia dochodzi również poprzez kontakt z zakażonym materiałem tj. krew, tkanki, wydzieliny lub wydaliny chorych lub padłych zwierząt lub poprzez skarmianie zakażonych odpadów kuchennych. Większość przypadków przenoszenia ASF pomiędzy krajami była związana z karmieniem resztkami pożywienia pochodzącymi z międzynarodowych lotnisk lub portów morskich. W Afryce, Australii, Hiszpanii oraz na Sardynii rezerwuarem wirusa ASF były lub są kleszcze i one również mogą stanowić wektor przenoszenia choroby. Do chwili obecnej w Federacji Rosyjskiej, na Ukrainie oraz Białorusi nie stwierdzono przenoszenia choroby przez kleszcze, a głównym czynnikiem rozprzestrzeniania choroby było karmienie świń zakażonymi odpadami oraz skażone pasze. Strona 7

WIW Gdańsk Afrykański pomór świń W R A Ż L I W O Ś C W I R U S A Wirus jest bardzo oporny, przeżywa w szerokim zakresie ph (ph 3,9-11,5) i w niskiej temperaturze. Może przetrwać w zakażonych kojcach dla świń, przez co najmniej jeden miesiąc, a także przetrwać przez wiele miesięcy w surowym, nie przetworzonym mięsie. Świnie mogą pozostawać nosicielami wirusa, nawet przez całe życie. Wirus wrażliwy jest na wysoką temperaturę, w temperaturze 56 C ginie po 70 minutach, natomiast w temp. 60 C ginie po 20 minutach. Ponadto wrażliwy jest także na eter i chloroform. S T R AT E G I A KO N T R O L O W A N I A C H O R O B Y Strategia walki z chorobą polega na zlikwidowaniu wirusa w jak najkrótszym możliwym czasie. Obejmuje ona: zabicie i utylizację zwierząt chorych i podejrzanych o zakażenie, kwarantannę i kontrolę przemieszczania się zwierząt, ludzi, produktów i sprzętu, kontrolę wektora kleszczy, oczyszczanie i dezynfekcję skażonych pomieszczeń i sprzętu, prowadzenie dochodzenia epizootycznego, perlustracji mających na celu określenie zasięgu choroby tworzenie stref dla oddzielenia obszarów zapowietrzonych, zagrożonych i wolnych od tej choroby. D O T YC H C Z A S N I E O P R A C O WA N O O D P O W I E D N I E J S Z C Z E P I O N K I P R Z E C I W KO A S F Z E W Z G L Ę D U N A D U Ż Ą Z M I E N N O Ś Ć G E N E T YC Z N Ą W I R U S A. Strona 8

Afrykański pomór świń - ASF Zwalczanie ASF polega w pierwszej kolejności na uniemożliwieniu wprowadzenia wirusa ASF na obszar kraju Ze względu na fakt, że ASF występuje, u naszych sąsiadów (Rosja, Białoruś, Ukraina, Litwa) istnieje ogromne zagrożenie, że choroba przedostanie się na terytorium Polski. Występowanie ASF i klasycznego pomoru świń (CSF) w krajach sąsiadujących z Polską: (sytuacja do dnia 31.01.2014 r. - wg. danych oficjalnych) ROSJA - 597 ognisk w tym: 322 ogniska u świń oraz 233 u dzików (od 2007 do 2014 r). BIAŁORUŚ - 2 ogniska u świń ( 2013 r.) UKRAINA - 1 ognisko u dzików (2014 r.) 1 ognisko u świń (2014 r.) LITWA - 2 ogniska u dzików (2014 r.) Strona 9

WIW Gdańsk Ogniska ASF na świecie w 2013 r. wg. OIE Strona 10

Ogniska ASF i CSF na Białorusi w 2013/14 r. (wg. danych oficjalnych) Afrykański pomór świń - ASF Strona 11

WIW Gdańsk 2 ogniska ASF na Ukrainie, wg. OIE (poprzednie ognisko VII 2012 r., Zaporoże) 06.01. 2014 r. - rejon staniczno - łuhański - dzik, rzeka Derkul, 4 m od granicy z Rosją, 1100 km od granicy Polski 31.01.2014 r. - świnie (chlewnia przyzagrodowa, 26 świń, 5 padło) 2 ogniska ASF na Litwie; 24.01.2014. Strona 12

Wprowadzenie ASFV do Polski jest możliwe poprzez: Środki transportu. Przewożenie (przemyt) żywności przez osoby zza wschodniej granicy. Afrykański pomór świń - ASF Skarmianie świń resztkami (małe stada). Migrację zwierząt dzikich - zagrożenie głównie dotyczy woj. wschodnich (małe stada). Strona 13

WIW Gdańsk W przypadku przedostania się wirusa ASF (ASFV) na obszar kraju (co jest wysoce prawdopodobne), najważniejszym jest nie dopuszczenie do zawleczenia wirusa do stada świń! Z a o c h r o n ę s t a d a p r z e d A S F V o d p o w i a d a w ł a ś c i c i e l g o s p o d a r s t w a Co należy robić by nie dopuścić do wejścia wirusa do stada świń? Solidnie zabezpieczyć chlewnię (odpowiednie ogrodzenie, nie wpuszczanie na teren gospodarstwa pojazdów oraz postronnych osób, zmiana obuwia i odzieży przez osoby, które muszą wejść do chlewni, nie wykorzystywanie jako ściółki zanieczyszczonej słomy, etc.) Strona 14

Afrykański pomór świń - ASF W przypadku zakażenia stada ASFV najważniejsze jest szybkie wykrycie jego obecności w populacji świń H O D O W C O - U W A G A! Sukces w obronie kraju przed ASFV zależy w istotnym stopniu od poziomu świadomości producentów świń oraz sprawności działania inspekcji weterynaryjnej i innych odpowiednich służb. Szybkie wykrycie ASFV w stadzie oraz ograniczenie możliwości szerzenia się choroby zależy przede wszystkim od hodowców i producentów świń. W związku z zagrożeniem ASF właściciel powinien codziennie wnikliwie obserwować swoje świnie, włącznie z oceną apetytu i objawów gorączki. Najczęściej obserwowane objawy kliniczne - ujawniają się dopiero 6-10 dni po zakażeniu ASFV Strona 15

WIW Gdańsk Afrykański pomór świń O B J AW Y K L I N I C Z N E Postać ostra (najczęstsza postać w pierwszym etapie epizootii): - okres inkubacji* choroby: 6-10 dni (maksymalnie 21 dni) - pierwszym i jedynym objawem choroby jest gorączka 41-42 C - gorączkujące świnie mają zachowany apetyt; niektóre wykazują objawy podniecenia. Gorączka utrzymuje się 3-4 dni, później spada poniżej normy i pojawiają się inne objawy kliniczne: - sinica: skóry, uszu, boków brzucha; - wybroczyny, - duszność, - pienisty wypływ z nosa, - biegunka z domieszką krwi, - wymioty. Nie wszystkie objawy pojawiają się jednocześnie. W ciągu kilku - kilkunastu dni świnie masowo padają. Przebieg choroby jest z reguły ostry. * Inkubacja choroby - okres od zakażenia do wystąpienia objawów klinicznych Strona 16

Afrykański pomór świń - ASF Źródło: EURLds. ASF, Valdeolmos Hiszpania Strona 17

WIW Gdańsk H O D O W C O : sekcja może być wykonywana wyłącznie przez lekarza weterynarii jeżeli właściciel stwierdza objawy zwiększonych zachorowań i padnięć świń, natychmiast powinien zawiadomić powiatowego lekarza weterynarii bezpośrednio lub za pośrednictwem swojego lekarza, wójta lub burmistrza Z A K A Z L E C Z E N I A!!! B R A K S Z C Z E P I O N E K!!! W PRZYPADKU STWIERDZENIA ASF I LIKWIDACJI STADA WŁAŚCICIEL OTRZYMUJE PEŁNE ODSZKODOWANIE Strona 18