Zajęcia e-kompetencje

Zajęcia e-kompetencje Podstawy obsługi pakietu biurowego. Word i Writer cz.1 Projekt pt:. E-dzi@dek, e-b@bcia i nauczyciel wnuczek 1

Plan dzisiejszych zajęć: 1. Podstawy obsługi pakietu biurowego. Word i Writer cz.1: o podstawowe pojęcia: kursor, marginesy, tabulator, wcięcie, akapit, tabela, wyrównanie tekstu, justowanie, pogrubienie, kursywa, podkreślenie, obszar roboczy, odstęp (spacja), autokorekta, czcionka, o wprowadzanie usuwanie, przenoszenie, zaznaczanie znaków, o zapisywanie dokumentu na dysku twardym komputera o dzielenie wpisanego tekstu na akapity o wstawianie znaków specjalnych o kopiowanie i wklejanie zaznaczonego tekstu o formatowanie czcionek o formatowanie akapitu 2

Podstawy obsługi pakietu biurowego. Word i Writer : Wraz z rozwojem programów komputerowych, służących do zapisywania i drukowania tekstu słowo edytor zaczęło określać takie właśnie programy, a słowa edycja zaczęto używać w znaczeniu wpisywania i modyfikowania (poprawiania) tekstu przy pomocy programu edytora tekstu (ang. text editor). Pierwsze edytory tekstu nie miały zbyt wielu możliwości w zakresie przygotowania tekstu do druku. W zasadzie można było jedynie wpisywać i poprawiać litery oraz inne znaki. Nie można było stosować różnych krojów pisma, pisać w różnych kolorach, łączyć tekstu z grafiką itd. Z biegiem czasu zaczęły się jednak pojawiać programy, dające takie możliwości. Programy te działały w tzw. trybie graficznym WYSIWYG (What You See Is What You Get). Taki tryb działania oznacza, że na ekranie monitora prezentowane są efekty wprowadzanych zmian wyglądu i jednocześnie wygląd na ekranie jest taki sam (lub bardzo podobny) jak na wydruku. Aby odróżnić proste edytory od bardziej zaawansowanych programów, te ostatnie zaczęto nazywać procesorami tekstu (ang. word processors). Przykładami procesorów tekstu LibreOffice.org Writer. Jednocześnie procesory tekstu posiadają moduły, pomagające w poprawnym pisaniu, takie jak: sprawdzanie pisowni, gramatyki, stylu, proponowanie wyrazów bliskoznacznych. Bezpośrednio z procesorów tekstu można także wysyłać pocztę elektroniczną oraz przygotowywać dokumenty do publikowania w postaci stron WWW. W niektórych procesorach tekstu dostępne są nawet moduły rozpoznawania mowy (choć na razie nie dla języka polskiego), umożliwiające dyktowanie tekstu i automatyczne zapisywanie w dokumencie 3

Okno programu Word 2010/2007: 4

Okno programu Writer: 5

Wprowadzanie usuwanie, przenoszenie, zaznaczanie znaków Tekst wprowadzany jest z klawiatury. Miejsce wprowadzania znaków jest zaznaczone migającą pionową kreską, którą nazywa się kursorem. Normalnie wciśnięcie klawisza z literą powoduje wprowadzenie małej litery. Litery duże lub górne znaki (w przypadku klawiszy oznaczonych dwoma znakami) można otrzymać przez jednoczesne przyciśnięcie dwóch klawiszy: Shift oraz litery. W tym kursie jednoczesne wciśnięcie dwóch lub trzech klawiszy jest oznaczane według wzoru: Shift + A, Alt + L, Ctrl + Alt + Delete. Tzw. "polskie litery": ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ż, wprowadza się przez wciśnięcie jednoczesne PRAWEGO klawisza Alt i Delete należy wymawiać dilit z akcentem na drugą sylabę. Wymowa według słownika Cambridge Advanced Learner's Dictionary: di'li:t, NIE dilejt. Wymowa dilejt jest NIEPOPRAWNA, chociaż jest w Polsce bardzo rozpowszechniona. litery, np. prawy Alt + A daje ą, prawy Alt + L daje ł, prawy Alt + Z daje ż. Ważne jest, by do tego używać prawego (NIE lewego) klawisza Alt. Wyjątkiem jest litera ź (jak źrebak), którą otrzymuje się przez wciśnięcie klawiszy prawy Alt + X. Uzyskanie polskich dużych liter (np. "Ą") wymaga jednoczesnego wciśnięcia trzech klawiszy, dla "Ą" będzie to Shift + prawy Alt + A. Jak wciskać dwa lub trzy klawisze jednocześnie? Dokładnie jednoczesne wciśnięcie dwóch (a tym bardziej trzech) klawiszy jest praktycznie niemożliwe. Należy wcisnąć pierwszy klawisz (i spokojnie trzymać), następnie przy wciśniętym pierwszym klawiszu krótko wcisnąć drugi, a potem spokojnie zwolnić pierwszy. Dla pewnych kombinacji klawiszy wygodniej jest używać obu rąk, np. palcem prawej ręki przycisnąć prawy Alt, a palcem lewej ręki krótko klawisz A, następnie należy spokojnie zwolnić pierwszy klawisz (przytrzymywany palcem prawej ręki). Podobnie, przy wciskaniu trzech klawiszy należy zacząć od pierwszego, potem wcisnąć drugi (w tym momencie wciśnięte są już dwa) i na końcu krótko trzeci, potem należy zwolnić dwa pierwsze. Wprowadzone znaki można w razie potrzeby skasować. Do kasowania służą dwa klawisze: Delete oraz Backspace. Klawisz Delete służy do skasowania znaku, znajdującego się na prawo od migającego kursora. Klawisz Backspace służy do skasowania znaku, znajdującego się na lewo od kursora. Na niektórych klawiaturach klawisz Backspace ma strzałkę, wskazującą kierunek kasowania (w lewo). 6

wprowadzanie usuwanie, przenoszenie, zaznaczanie znaków Odstępy Odstęp (inaczej spacja) jest znakiem, który należy traktować tak jak litery oraz inne znaki. Można wprowadzić kilka odstępów (tak jak kilka liter), a potem je kasować, używając klawiszy Delete lub Backspace. Wycofanie wprowadzonych zmian, wycofanie po przypadkowym skasowaniu itp. Współczesne procesory tekstów zapamiętują wszystkie wykonywane zmiany (lub przynajmniej pewną liczbę ostatnio wykonanych) i umożliwiają ich wycofanie lub ponowne zastosowanie. Jest to bardzo przydatne na przykład wtedy, gdy przez pomyłkę został usunięty fragment tekstu. Do wycofania wprowadzonych zmian służy przycisk Wycofaj (z zakręconą strzałką) na pasku narzędziowym Szybki dostęp. Wycofanie można również zrealizować, wciskając jednocześnie klawisze Ctrl + Z. Po wycofaniu zmian można je ponownie zastosować, używając przycisku Ponów. W celu ponowienia można również wcisnąć klawisze Ctrl + Y. Kursor: to pionowa migająca kreska, która wskazuje miejsce, gdzie będą wprowadzane nowo wpisywane znaki. Kursor umożliwia również określenie, który znak będzie skasowany klawiszem Delete (kasuje znaki na prawo od kursora) oraz klawiszem Backspace (kasuje znaki na lewo od kursora). Kursor można przemieszczać po napisanym tekście, używając klawiszy strzałek. Warto w tym miejscu nadmienić, że w literaturze często można spotkać termin kursor w dwóch różnych znaczeniach. Pierwsze z nich to kursor ekranowy, czyli właśnie migająca pionowa kreska. To znaczenie będzie wykorzystywane w trakcie naszych zajęć. Drugie znaczenie to kursor myszki, czyli inne określenie wskaźnika myszki. W tym kursie wyłącznie będzie używany termin wskaźnik myszki. Zatem słowo kursor będzie zawsze oznaczało kursor ekranowy. 7

wprowadzanie usuwanie, przenoszenie, zaznaczanie znaków Podczas wprowadzania tekstu warto stosować następujące zasady, odnoszące się do znaków przestankowych, odstępów, nawiasów: Poszczególne wyrazy należy oddzielać od siebie pojedynczymi spacjami (odstępami). PRZED znakami przestankowymi (przecinkiem, kropką) NIE należy stawiać spacji, ale koniecznie należy ją umieścić po nich. Przed nawiasem otwierającym należy umieścić spację, ale za nim na ogół już nie. Dopuszcza się w pewnych przypadkach odstępy po nawiasie otwierającym (dla zwiększenia przejrzystości i wyróżnienia). Odwrotnie jest w przypadku nawiasów zamykających: przed nimi nie daje się spacji, natomiast po nich spacja powinna być (chyba że po nawiasie zamykającym jest kropka lub przecinek, wtedy spacji się nie daje). Poniższe teksty NIE są poprawnie wprowadzone: Tu jest koniec zdania.a tu jest początek następnego zdania. Tu jest koniec zdania. A tu jest początek następnego zdania. 8

wprowadzanie usuwanie, przenoszenie, zaznaczanie znaków Jakie błędy popełniono? Powinno być tak: Tu jest koniec zdania. A tu jest początek następnego zdania. Podobna zasada obowiązuje w przypadku przecinka. Poniższe teksty NIE są poprawnie wprowadzone: To jest zdanie,w którym jest źle umieszczony przecinek. To jest zdanie, w którym jest źle umieszczony przecinek. 9

wprowadzanie usuwanie, przenoszenie, zaznaczanie znaków Jakie błędy popełniono? Powinno być tak: To jest zdanie, w którym jest dobrze umieszczony przecinek. Poniżej są przykłady ilustrujące sposób wpisywania nawiasów. Te(nawiasy)są źle wpisane. Te( nawiasy ) są źle wpisane. Te (nawiasy) są dobrze wpisane. Ale proszę też porównać: Te (nawiasy), które widzimy w tym zdaniu, są dobrze wpisane, ale przecinek jest źle postawiony. Te (nawiasy), które widzimy w tym zdaniu, są dobrze wpisane. 10

zapisywanie dokumentu na dysku twardym komputera Utwórz nowy dokument. Do dokumentu wpisz adres według wzoru: Jan Kowalski ul. Zielona 12/3 30-421 Kraków tel.: (012) 345-65-09 Plik należy zapisać z nazwą Adres Jana Kowalskiego.doc w swoim katalogu Dokumenty. 11

zapisywanie dokumentu na dysku twardym komputera: Word 2010 12

zapisywanie dokumentu na dysku twardym komputera: Writer 13

Dzielenie wpisanego tekstu na akapity; wcięcia Cały dokument jest podzielony na akapity. Akapit to fragment tekstu, często (ale nie zawsze) zaczynający się od wcięcia (tzn. pierwszy wyraz akapitu jest nieco odsunięty od lewego marginesu) 14

Wstawianie znaków specjalnych: Word 2010 Niektóre znaki nie są dostępne bezpośrednio z klawiatury, wprowadza się je w szczególny sposób. Wybrane, często używane, znaki dostępne są przez przycisk Symbol w zakładce Wstawianie na wstążce. Oto przykładowa lista symboli: ± Ω 1 Kliknięcie w przycisk Więcej symboli (widoczny po przyciśnięciu przycisku Symbol w zakładce Wstawianie na wstążce) powoduje wyświetlenie okna dialogowego, w którym można wybrać: czcionkę (krój czcionki), np.: Calibri, Symbol, Wingdings, Zwykły tekst, podzbiór znaków, np.: symbole literopodobne, strzałki, operatory matematyczne itp. (w przypadku niektórych czcionek dysponujących tylko jednym podzbiorem znaków, pole wyboru podzbioru nie jest wyświetlane). Wybór czcionki Zwykły tekst umożliwia wstawienie symbolu, który jest dostępny w wielu różnych czcionkach. Symbol taki będzie formatowany podobnie jak zwykły tekst, tzn. można będzie zmienić czcionkę na inną, symbol będzie wyświetlany nową czcionką (o ile jest on w wybranym nowym zestawie). 15

Wstawianie znaków specjalnych: Word 2010 Okno dialogowe Symbol służące do wstawiania nietypowych symboli Dwukrotne kliknięcie na wybrany znak lub kliknięcie jednokrotne w znak i kliknięcie w przycisk Wstaw powoduje wstawienie go do dokumentu. 16

Wstawianie znaków specjalnych: Writer 1 2 17

Kopiowanie i wklejanie zaznaczonego tekstu Wiele operacji wykonywanych w edytorach tekstu dotyczy nie pojedynczych znaków, ale większych fragmentów tekstu. Na przykład można skopiować lub przesunąć fragment tekstu z jednego miejsca w drugie. Aby wykonać taką operację, należy najpierw zaznaczyć odpowiedni fragment. Zaznaczony fragment wyświetlany jest na wyróżniającym się tle. Fragmenty tekstu można zaznaczać myszką lub przy pomocy klawiatury. Zaznaczanie myszką: Należy kliknąć lewym klawiszem na początku fragmentu, który ma być zaznaczony. Nie puszczając klawisza, należy przesunąć (przeciągnąć) wskaźnik myszy na koniec fragmentu. Po zaznaczeniu można puścić lewy klawisz myszy i sprawdzić, czy zaznaczony jest właściwy fragment. Zaznaczanie przy pomocy klawiatury: Należy ustawić kursor na początku fragmentu, który ma być zaznaczony. Wcisnąć klawisz Shift (przy zaznaczaniu klawisz ten ma być cały czas wciśnięty!). Potem trzeba przemieścić kursor na koniec fragmentu, np. za pomocą klawiszy strzałek, można też kliknąć lewym przyciskiem myszy. Po zaznaczeniu można puścić klawisz Shift i sprawdzić, czy zaznaczony jest właściwy fragment. 18

Kopiowanie i wklejanie zaznaczonego tekstu Podstawowe operacje wykonywane na zaznaczonym fragmencie tekstu to: Kopiowanie: należy zaznaczyć odpowiedni fragment, wcisnąć Ctrl + C fragment zostanie skopiowany do schowka, ustawić kursor w innym miejscu tekstu (w miejscu docelowym), wcisnąć Ctrl + V tekst ze schowka zostanie wklejony w tym miejscu dokumentu. Przenoszenie: należy zaznaczyć odpowiedni fragment, wcisnąć Ctrl + X fragment zostanie wycięty i przeniesiony do schowka, ustawić kursor w innym miejscu tekstu (w miejscu docelowym), wcisnąć Ctrl + V tekst ze schowka zostanie wklejony w tym miejscu dokumentu. Usuwanie: należy zaznaczyć odpowiedni fragment, wcisnąć klawisz Delete. dokumentu. Zamiast używać kombinacji klawiszy Ctrl + C, można wybrać przycisk Kopiuj w grupie przycisków Schowek na karcie Narzędzia główne. Zamiast Ctrl + V można wybrać Narzędzia główne >> Schowek >> Wklej. Zamiast Ctrl + X można wybrać Narzędzia główne >> Schowek >> Wytnij. Odpowiednie przyciski Kopiuj, Wytnij i Wklej są również dostępne w menu podręcznym (dostępnym po kliknięciu prawym przyciskiem myszki). Skopiowany (lub wycięty) tekst trafia do specjalnego miejsca zwanego schowkiem. Można go następnie wkleić ze schowka w dowolne miejsce dokumentu. Schowek umożliwia również przenoszenie tekstu (i innych obiektów, np. fragmentów rysunku) z jednego programu do drugiego. Można na przykład skopiować część arkusza kalkulacyjnego do dokumentu tekstowego. 19

Formatowanie czcionek Procesory tekstu umożliwiają nie tylko wpisywanie i wykonywanie modyfikacji (edycję tekstu), ale również formatowanie, czyli określenie wyglądu tekstu. Podstawowe możliwości w zakresie formatowania to wybór kroju czcionki (zestawu czcionek, często mówi się po prostu wybór czcionki), określenie wielkości znaków, określenie pewnych cech jak kolor, pochylenie, pogrubienie itp. Krój czcionki można wybrać na wstążce w zakładce Narzędzia główne w grupie przycisków Czcionka. W grupie tej można wybrać wielkość znaków, kolor, kolor wyróżnienia oraz dodatkowe cechy, takie jak: pogrubienie (przycisk z pogrubioną literą B, od angielskiego Bold), pochylenie, inaczej kursywa (przycisk z pochyloną literą I, od angielskiego Italic), podkreślenie (przycisk z podkreśloną literą U, od angielskiego Underline), przekreślenie, indeks dolny i górny. Można też wykonać pewne operacje związane z wielkością czcionki, np. zamienić wszystkie litery małe na duże lub odwrotnie. Wielkość czcionki podaje się w jednostkach nazywanych punktami. Wielkość można wybrać z listy rozwijalnej lub wpisać samemu. Wielkość nie musi być podana jako liczba całkowita, poprawną wartością jest np. 10,5. 20

Formatowanie czcionek Z funkcji formatowania można korzystać na dwa sposoby: Jeśli ma być zmieniony sposób formatowania już wprowadzonego tekstu, należy najpierw zaznaczyć odpowiedni fragment, a następnie sformatować go, wciskając odpowiedni przycisk lub przyciski. Jeśli zostanie wciśnięty przycisk na przykład pogrubiania bez zaznaczonego tekstu i kursor nie jest umieszczony w środku wyrazu, oznacza to przełączenie edytora w tryb pogrubiania. Od tej pory nowo wprowadzany w tym miejscu tekst będzie wpisywany czcionką pogrubioną i działa to aż do chwili wyłączenia przycisku pogrubiania lub przejścia do innej części dokumentu. Jeśli zmiana czcionki dotyczy tylko jednego wyrazu, wystarczy jeśli kursor zostanie umieszczony w środku tego wyrazu. Jeśli zmiana ma dotyczyć większego fragmentu tekstu, najpierw ten fragment należy zaznaczyć. 21

Więcej ustawień dotyczących formatowania czcionek można znaleźć w oknie dialogowym Czcionka, po kliknięciu w przycisk w prawym dolnym rogu grupy przycisków Czcionka (w zakładce Narzędzia główne na tasiemce). Okno to zawiera dwie zakładki: Czcionka i Odstępy między znakami. Formatowanie czcionek 22

Formatowanie akapitu Formatowanie może dotyczyć ustawień całego akapitu. Jeśli kursor umieszczony jest w pewnym akapicie, to można definiować ustawienia dla całego akapitu, klikając w odpowiedni przycisk na wstążce. Polecenia dotyczące formatowania akapitu znajdują się w grupie przycisków Akapit w zakładce Narzędzia główne na wstążce. Podobnie jak w przypadku innych przycisków, wskazanie (bez klikania) dowolnego przycisku z grupy Akapit powoduje wyświetlenie krótkiej informacji, do czego przycisk polecenia służy. Dokładniejszą pomoc można uzyskać po przyciśnięciu klawisza F1. Bezpośrednio poprzez przyciski można ustawić m.in: 1 wyrównanie akapitu do marginesów (wyrównanie do lewego, wyrównanie do prawego, wyśrodkowanie i wyjustowanie, czyli wyrównanie jednocześnie do lewego i prawego marginesu), 2 odstęp między poszczególnymi wierszami (liniami) akapitu (tzw. interlinię), 3 kolor tła dla całego akapitu, 4 wcięcie całego akapitu, czyli odstęp lewej krawędzi akapitu od lewego marginesu, 5 obramowanie i cieniowanie akapitu. 6 4 7 8 6 Ponadto w grupie przycisków Akapit znajdują się przyciski, umożliwiające tworzenie prostych i wielopoziomowych list punktowanych i numerowanych. Listy są omówione w następnej części tych zajęć. 7 Polecenie Sortuj umożliwia posortowanie zaznaczonego tekstu (np. listy nazwisk). 8 Przycisk Pokaż wszystko służy do włączania i wyłączania widoczności ukrytych symboli formatowania (znaków niedrukowalnych, w tym omawianych już wcześniej znaczników akapitu). 1 2 3 5 23

Wyrównanie akapitu do marginesów: Wyrównanie do lewego: Formatowanie akapitu Wyrównanie do prawego: 24

Wyrównanie akapitu do marginesów: Wyśrodkowanie: Formatowanie czcionek Wyjustowanie, czyli wyrównanie jednocześnie do lewego i prawego marginesu: 25

Formatowanie akapitu Tak jak w innych grupach przycisków, w dolnym prawym rogu grupy znajduje się przycisk Otwórz okno dialogowe. Okno dialogowe Akapit zawiera bardziej zaawansowane ustawienia akapitu i jest podzielone na dwie zakładki: Wcięcia i odstępy oraz Podziały wiersza i strony. Na zakładce Wcięcia i odstępy warto zwrócić uwagę na dwa typy wcięć specjalnych: Wcięcie pierwszego wiersza oraz Wysunięcie. Poniższy rysunek ilustruje Wysunięcie. 26

Formatowanie akapitu Kolejny rysunek prezentuje zakładkę Podziały wiersza i strony. W tej zakładce szczególnie ważne są cztery pierwsze od góry pola wyboru, związane z tzw. paginacją, czyli podziałem dokumentu na strony. Pierwsze z tych pól dotyczy kontroli tzw. bękartów i wdów. W wielu profesjonalnych dokumentach niedopuszczalna jest sytuacja, w której na początku strony znajduje się tylko jeden wiersz akapitu z poprzedniej strony lub na końcu strony znajduje się tylko jeden wiersz nowego akapitu. Ostatni wiersz akapitu, który wyświetlany jest na początku następnej strony jest nazywany wdową. Pierwszy wiersz akapitu, wyświetlany na końcu strony, nosi nazwę bękarta. Zaznaczenie pola wyboru Kontrola bękartów i wdów powoduje, że bękartów i wdów nie będzie. Na początku strony znajdą się zawsze co najmniej dwie linijki akapitu z poprzedniej strony. Podobnie na końcu strony znajdą się co najmniej dwie linijki nowego akapitu. Oczywiście wyjątkiem jest sytuacja, w której akapity są jednolinijkowe. Standardowo kontrola bękartów i wdów jest włączona. Zaznaczenie pola wyboru Razem z następnym spowoduje, że bieżący akapit (ten, w którym jest kursor) będzie na stronie razem z następnym (nie zostaną umieszczone na innych stronach), bez względu na późniejsze zmiany podziału dokumentu na strony (zmiany takie mogą powstać np. na skutek dodania nowego tekstu, skasowania tekstu lub zmiany rozmiaru stron). Zaznaczenie pola wyboru Zachowaj wiersze razem spowoduje, że akapit będzie (w miarę możliwości) trzymany w całości na jednej stronie. 27

Formatowanie akapitu W prosty sposób można zwiększyć lub zmniejszyć wysunięcie całego akapitu poprzez przyciski Zwiększ wcięcie i Zmniejsz wcięcie w grupie przycisków Akapit na karcie Narzędzia główne. 28

Zajęcia e-kompetencje Do zobaczenia na następnych zajęciach i Dziękuję za uwagę 29