Joanna M. Salachna Granice samodzielności legislacyjnej jednostek samorządu terytorialnego Studium prawnofinansowe na gruncie ustrojowym Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk 2012
Spis treści Spis treści Spis treści Wykaz skrótów.................................. 7 Wprowadzenie.................................. 9 Rozdział I Legislacja jako szczególna forma aktywności jednostek samorządu terytorialnego.................................. 17 1. Pojęcie i zakres legislacji jednostek samorządu terytorialnego ustalenia terminologiczne................................ 17 2. Legislacja jako przejaw działalności decyzyjnej jednostek samorządu terytorialnego. Rodzaje i typologia aktów legislacyjnych.......... 24 3. Legislacja jednostek samorządu terytorialnego w ujęciu procesowym oraz materialnym............................... 36 3.1. Uwagi wprowadzające.......................... 36 3.2. Legislacja jako procedura........................ 37 3.3. Legislacja w ujęciu materialnym..................... 44 4. Wnioski.................................... 53 Rozdział II Źródła samodzielności jednostek samorządu terytorialnego i jej sfery..... 57 1. Istota samodzielności jednostek samorządu terytorialnego......... 57 2. Prawne gwarancje samodzielnego podejmowania decyzji przez jednostki samorządu terytorialnego........................... 64 3. Sfery podejmowania decyzji przez jednostki samorządu terytorialnego... 79 3.1. Uwagi wprowadzające. Rozgraniczanie sfer podejmowania decyzji.. 79 3.2. Zadania publiczne jako obszar kompetencji decyzyjnych (legislacyjnych).............................. 81 4. Szczególne znaczenie decyzji finansowych jednostek samorządu terytorialnego. Typologia prawnofinansowych aktów legislacyjnych............................. 85 5. Wnioski.................................... 92
4 Spis treści Rozdział III Legalizm jako determinanta zakresu samodzielności legislacyjnej jednostek samorządu terytorialnego............................ 95 1. Istota i znaczenie zasady legalizmu. Uwagi systematyzujące........ 95 2. Legalizm a rodzaje aktów normatywnych jednostek samorządu terytorialnego................................ 102 2.1. Legalizm w odniesieniu do stanowienia aktów prawa miejscowego.. 102 2.2. Legalizm w odniesieniu do stanowienia aktów prawa wewnętrznego.............................. 110 3. Legalizm a realia finansowego prawotwórstwa jednostek samorządu terytorialnego identyfikacja problemów i ich przyczyn.......... 115 4. Legalizm w procedurze legislacyjnej jednostek samorządu terytorialnego................................ 118 4.1. Kompetencje organu stanowiącego i wykonawczego zakaz subdelegacji............................... 118 4.2. Elementy procesu podejmowania aktów normatywnych........ 123 4.3. Przestrzeganie wymogów redakcji aktów normatywnych samorządu terytorialnego........................ 128 5. Wnioski................................... 132 Rozdział IV Akty legislacyjne jednostek samorządu terytorialnego dotyczące organizacji zadań, procesów oraz kontroli wewnętrznej........... 135 1. Przedmiot oraz charakter prawny aktów organizowania zadań, procesów oraz kontroli wewnętrznej. Problemy klasyfikacyjne...... 135 2. Akty przystosowujące strukturę urzędu jednostki samorządu terytorialnego do wykonywania zadań z zakresu jej gospodarki finansowej.................................. 140 3. Akty regulujące procedurę budżetową jednostek samorządu terytorialnego................................ 144 4. Akty organizacji dotyczące kontroli wewnętrznej............. 149 4.1. Uchwały ustalające zakres i formę informacji o przebiegu realizacji planów finansowych.......................... 149 4.2. Regulaminy kontroli zarządczej.................... 154 5. Wnioski................................... 160
Spis treści 5 Rozdział V Legislacja jednostek samorządu terytorialnego w przedmiocie planowania finansowego.................................. 163 1. Prawny charakter aktów planowania finansowego kwestie podstawowe................................. 163 2. Istota wieloletniej prognozy finansowej oraz uchwały budżetowej..... 166 2.1. Rola i zakładane funkcje wieloletniej prognozy finansowej...... 166 2.2. Istota i funkcje uchwały budżetowej.................. 171 2.3. Status merytoryczny uchwały budżetowej oraz WPF zależności formalne i praktyczne.......................... 174 3. Konstrukcja i zakres wieloletniej prognozy finansowej oraz uchwały budżetowej.................................. 179 3.1. Prawna konstrukcja i zakres ustaleń w wieloletniej prognozie finansowej................................ 179 3.2. Prawna konstrukcja i zakres ustaleń uchwały budżetowej....... 185 3.3. Problemowe kwestie zakresu treściowego budżetu i WPF....... 193 4. Szczególna procedura podejmowania oraz zmiany aktów planowania finansowego................................. 200 4.1. Podstawowe kompetencje organu wykonawczego i stanowiącego... 200 4.2. Etapy procedury legislacyjnej...................... 209 4.2.1. Uwagi wprowadzające. Specyfika etapów postępowania.... 209 4.2.2. Przedłożenie projektu uchwały oraz prace nad nim....... 210 4.2.3. Podejmowanie uchwały oraz kwestia jej publikacji....... 222 5. Wnioski................................... 230 Rozdział VI Akty legislacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego dotyczące organizowania dochodów i dokonywania wydatków............. 235 1. Uwagi ogólne................................ 235 2. Miejscowe akty prawa daninowego..................... 236 2.1. Przedmiot i charakter aktów prawa daninowego oraz kompetencje do ich stanowienia........................... 236 2.2. Regulowanie w aktach daninowych wysokości obciążeń ustrojowe problemy kompetencyjne................. 245 2.3. Szczególne aspekty procedury podejmowania aktów daninowych.. 253 3. Akty prawa dotacyjnego........................... 256 3.1. Przedmiot i charakter aktów dotacyjnych oraz kompetencje do ich stanowienia........................... 256
6 Spis treści 3.2. Problematyka zakresu regulacyjnego prawotwórczych aktów dotacyjnych oraz szczególne aspekty procedury ich podejmowania.. 261 4. Wnioski................................... 270 Rozdział VII Nadzór i kontrola regionalnych izb obrachunkowych w kształtowaniu zakresu swobody legislacyjnej jednostek samorządu terytorialnego w sprawach finansowych............................ 273 1. Specyfika nadzoru i kontroli nad sprawami finansowymi jednostek samorządu terytorialnego.......................... 273 1.1. Uzasadnienie funkcji nadzorczych i kontrolnych regionalnych izb obrachunkowych oraz ich ogólny zakres................ 273 1.2. Kontrola i nadzór RIO nad legislacją jednostek samorządu terytorialnego przedmiot, forma, środki prawne oraz zasady procedury................................ 279 1.3. Cel i granice ingerencji nadzorczej................... 287 2. Realizacja kontroli w zakresie aktów planowania finansowego jednostek samorządu terytorialnego oraz jej znaczenie.......... 288 3. Realizacja nadzoru nad aktami legislacyjnymi jednostek samorządu terytorialnego oraz jego znaczenie..................... 296 3.1. Nadzór nad aktami planowania finansowego............. 296 3.2. Nadzór nad aktami finansowoprawnymi dotyczącymi organizowania działalności....................... 301 4. Wnioski................................... 304 Zakończenie.................................. 307 Literatura.................................... 313 Wykaz orzeczeń................................ 322 Wykaz aktów prawnych............................ 328 Inne źródła................................... 331