III. OPISY FAZ PRZEDSIĘWZIĘCIA

Faza C - Budowa PROJEKT CELOWY Nr 6T07 2004 C/6413 KRAJOWY SYSTEM ZARZĄDZANIA BUDOWLANYMI PRZEDSIĘWZIĘCIAMI INWESTYCYJNYMI FINANSOWANYMI Z UDZIAŁEM ŚRODKÓW PUBLICZNYCH I POMOCOWYCH UNII EUROPEJSKIEJ III. OPISY FAZ PRZEDSIĘWZIĘCIA 10. FAZA C - BUDOWA 179

10.1 Sekwencja prac w Fazie C Budowa ETAP Rozpoczęcie Planowanie Realizacja Planowanie następnej fazy PRZYGOTOWANIE DO ROZPOCZĘCIA BUDOWYC - 1 30.10.100 Wymagane prawem działania warunkujące rozpoczęcie robót budowlanych 30.10.110 Wydanie zgody na przystąpienie do wykonywania robót budowlanych 30.10.120 Przekazanie terenu budowy i dokumentów niezbędnych dla wykonywania Robót i prowadzenia budowy Kontrola Faza C - Budowa Zakończenie 180

Faza C - Budowa ETAP Rozpoczęcie Planowanie Realizacja Planowanie następnej fazy WYKONYWANIE ROBÓTC - 2 30.20.100 Działania Wykonawcy: kierowanie budową i wykonywanie robót przez Wykonawcę: - urządzenie placu budowy, - prowadzenie robót budowlanych - bieżące działania służb Wykonawcy robót Kontrola 30.20.120 Oceny wyników procesu budowy w ustalonych punktach kontroli oraz 30.20.130 Okresowe oceny stanu i zaawansowania budowy Zakończenie 3.20.110 Bieżąca kontrola procesu budowy przez Inspektorów nadzoru i odbiory techniczne Robót oraz kontrole nadzoru autorskiego 181

Faza C - Budowa ETAP Rozpoczęcie Planowanie Realizacja Planowanie następnej fazy ODBIÓR KOŃCOWY C - 3 Kontrola Zakończenie 3.30.100 Przygotowanie do odbioru końcowego Przedmiotu Przedsięwzięcia 3.30.110 Uzyskanie decyzji o Pozwoleniu na użytkowanie Przedmiotu Przedsięwzięcia 3.30.120 Odbiór Końcowy 3.30.130 Przekazanie zrealizowanej Inwestycji Użytkownikowi 3.30.140 Przygotowanie do Administracyjnego Zamknięcia Przedsięwzięcia 3.30.150 Końcowe działania administracyjne 3.30.160 Określenie działań następczych w Fazie Użytkowania, dotyczących osiągnięcia założonych rezultatów Przedsięwzięcia 3.30.170 KONTROLA WŁAŚCICIELSKA Ocena końcowa Przedsięwzięcia 3.30.180 Kolaudacja 182

10.2. Rozpoczęcie Fazy C Zakres prac związanych z rozpoczęciem Fazy C obejmuje: - działanie 3.10.100, zawierające czynności wymagane prawem jako warunek rozpoczęcia robót budowlanych, - działanie 3.10.110, prowadzące do wydania zgody na przystąpienie do wykonywania robót. 10.2.1 Działanie 3.10.100, zawierające czynności wymagane prawem jako warunek rozpoczęcia robót budowkanych Wymagane prawem czynności, warunkujące rozpoczęcie robót budowlanych, obejmują: - czynności personalno-organizacyjne, - sporządzenie Planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia - powiadomienie władz budowlanych i Projektanta o planowanym terminie rozpoczęcia robót, - przygotowanie terenu budowy, - zapewnienie wytyczenia obiektów budowlanych, - przekazanie terenu budowy i dokumentacji dla prowadzenia robót, będącej w posiadaniu inwestora. 10.2.1.1 Czynności personalno-organizacyjne Wymagane przez ustawę Prawo budowlane czynności personalno-organizacyjne inwestora, poprzedzające wykonanie robót budowlanych, obejmują: - powołanie zespołu nadzoru inwestorskiego o odpowiednich uprawnieniach do pełnienia przekazanych obowiązków; ustalenie organizacji zespołu nadzoru inwestorskiego oraz zapewnienie środków na podjęcie i prowadzenie nadzoru procesu budowy, - wyegzekwowanie ustanowienia przez wykonawcę kierownika budowy i ewentualnie kierowników robót o odpowiednich uprawnieniach do pełnienia przekazanych obowiązków. 10.2.1.2 Sporządzenie Planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia Art.18 ust.1 ustawy Prawo budowlane nakłada na inwestora obowiązek zorganizowania procesu budowy, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, zawartych w odpowiednich przepisach. W szczególności, art.18 ust.1 ustawy Prawo budowlane nakłada na inwestora obowiązek zapewnienia opracowania Planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Obowiązek ten należy zrealizować, przekazując zadanie opracowania Planu bioz kierownikowi budowy. Rodzaje robót, dla których należy sporządzić Plan bioz, oraz zasady sporządzenia tego Planu są wskazane ogólnie w art.21a ustawy Prawo budowlane, a szczegółowo - w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003r. w sprawie informacji 183

dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz.1126). Opracowując Plan bioz, Kierownik budowy powinien wykorzystać informacje o warunkach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, zawarte w odpowiednim dokumencie sporządzanym przez Projektanta w etapie Dokumentacji podstawowej inwestycji budowlanej. Plan bioz powinien posiadać część opisową i część graficzną. Część opisowa Planu bioz powinna zawierać: zakres robót dla całej inwestycji budowlanej oraz kolejność realizacji poszczególnych obiektów, wykaz istniejących obiektów podlegających adaptacji lub rozbiórce, wskazanie elementów zagospodarowania, które mogą stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, informacje dotyczące przewidywanych zagrożeń, z określeniem skali, rodzaju, miejsca i czasu wystąpienia zagrożeń, informacje o wydzieleniu i oznakowaniu miejsc prowadzenia robót, stosownie do rodzaju zagrożeń, informacje o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przed podjęciem robót szczególnie niebezpiecznych, w tym: - określenie zasad postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia, - konieczność stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej, - zasady bezpośredniego nadzoru nad pracami szczególnie niebezpiecznymi przez wyznaczone w tym celu osoby, określenie sposobu przechowywania i przemieszczania materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych na terenie budowy, wskazanie środków technicznych i organizacyjnych, zapobiegających niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania robót budowlanych, w strefach szczególnego zagrożenia lub w ich sąsiedztwie, w tym zapewniających bezpieczną i sprawną komunikację, umożliwiającą szybką ewakuację na wypadek pożaru, awarii i innych zagrożeń, wskazanie miejsca przechowywania dokumentacji budowy oraz dokumentów niezbędnych do prawidłowej eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych. Część graficzna Planu bioz powinna być opracowana na kopii projektu zagospodarowania działki albo terenu lub na kopii mapy terenu i powinna umożliwiać łatwe odczytanie elementów omówionych w części opisowej. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz.1126) wymaga, aby część graficzna Planu bioz zawierała: oznaczenia czynników, mogących stwarzać zagrożenie, rozmieszczenie urządzeń przeciwpożarowych wraz z parametrami poboru mediów, punktami czerpalnymi, zaworami odcinającymi, drogami dojazdowymi, rozmieszczenie sprzętu ratunkowego (w tym pływającego, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem robót), niezbędnego przy prowadzeniu robót budowlanych, 184

rozmieszczenie i oznaczenie granic obszarów wewnętrznych i zewnętrznych stref ochronnych, jak strefy magazynowania i składowania materiałów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych, strefy pracy sprzętu zmechanizowanego i pomocniczego, rozmieszczenie placów produkcji pomocniczej, takich jak węzły produkcji betonu cementowego, asfaltowego, prefabrykatów, przedstawienie rozwiązań układów komunikacyjnych transportu na potrzeby budowy oraz ogrodzenia terenu, lokalizację pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Uzupełniająco, opracowując Plan bioz należy uwzględnić treść rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401), wydanego na podstawie Kodeksu pracy. Przepisy zawarte w tym rozporządzeniu zastąpiły poprzednie przepisy bhp, tj. wydane w 1956r. i 1972r. 10.2.1.3 Powiadomienie władz budowlanych i Projektanta o planowanym terminie rozpoczęcia robót Zgodnie z dyspozycją art.41 ust.4 ustawy Prawo budowlane, inwestor jest zobowiązany do powiadomienia powiatowego inspektora budowlanego i Projektanta sprawującego nadzór autorski o planowanym terminie rozpoczęcia robót. Powiadomienie takie musi nastąpić nie później, niż na 7 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia robót budowlanych. Równocześnie z powiadomieniem o planowanym terminie rozpoczęcia robót, inwestor jest zobowiązany do wystąpienia do powiatowego inspektora budowlanego o wydanie dziennika budowy. Do powiadomienia o zamiarze rozpoczęcia budowy należy dołączyć: oświadczenie kierownika budowy i kierowników robót, stwierdzające sporządzenie Planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Plan bioz) oraz przyjęcie obowiązku kierowania budową i kierowania poszczególnymi robotami, a także zaświadczenia o posiadanych uprawnieniach, oświadczenia inspektorów nadzoru inwestorskiego, stwierdzające przyjęcie obowiązków pełnienia nadzoru nad danymi robotami budowlanymi, a także zaświadczenia o posiadanych uprawnieniach, informację zawierającą dane zamieszczone na tablicy ogłoszeń dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. 10.2.1.4 Przygotowanie terenu budowy Przygotowanie terenu budowy obejmuje: przygotowanie odbitki z mapy terenu przewidzianego na plac budowy, z zaznaczeniem: - granic terenu, - stanu zainwestowania terenu przeznaczonego na plac budowy, 185

- wskazania obiektów na placu budowy (w tym zieleni), przewidzianych do zachowania lub likwidacji, - wjazdu drogowego na plac budowy i umiejscowienia źródeł poboru energii elektrycznej, wody i ciepła dla potrzeb budowy, jeżeli inwestor widzi takie możliwości lub posiada w tej sprawie odpowiednie uzgodnienia z gestorami tych mediów, usunięcie z placu budowy rzeczy, urządzeń lub przedmiotów, które nie są potrzebne do wykonania robót, a będą utrudniać ich prowadzenie, a ich usunięcie nie zostało ujęte w przedmiarze robót, ustalenie i sprecyzowanie inwestorskich warunków i wymagań, związanych z użytkowaniem i zagospodarowaniem terenu placu budowy. W przypadku inwestorskiej oceny, że powierzchnia terenu wystarczająca dla zorganizowania placu budowy, inwestor może: lub lub inwestycji nie jest wskazać teren na dodatkowy plac budowy i przekazać wykonawcy uzyskane dokumenty, związane z wykorzystywaniem tego terenu, wskazać możliwości zajęcia części pasa drogowego (ulicznego) i przekazać wykonawcy dokumenty uzyskane w tej sprawie od zarządcy pasa drogowego; warunki korzystania z pasa drogowego na potrzeby wykonania robót budowlanych określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 2004r. w sprawie określenia warunków udzielenia zezwoleń na zajęcie pasa drogowego (Dz. U. Nr 140, poz.1481), wskazać możliwości wejścia na teren sąsiedniej nieruchomości w związku z wykonywaniem robót budowlanych i przekazać wykonawcy dokumenty, uzyskane w tej sprawie; warunki i procedurę uzyskiwania zgody na skorzystanie z sąsiednich nieruchomości, budynków lub lokali określa art.47 ustawy Prawo budowlane. 10.2.1.5 Zapewnienie wytyczenia obiektów budowlanych Zgodnie z przepisami 10 Rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjnokartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz. U. Nr 25, poz.133), geodezyjne wyznaczanie obiektu budowlanego w terenie polega na usytuowaniu go zgodnie z projektem zagospodarowania działki lub terenu opracowanym geodezyjnie, z zachowaniem w szczególności przewidzianego w tym projekcie położenia względem obiektów istniejących i granic nieruchomości. Zgodnie z dyspozycją ustawy Prawo budowlane (art.22, pkt.3), zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu budowlanego należy do podstawowych obowiązków kierownika budowy, ustanowionego przez wykonawcę robót. 186

Natomiast, zgodnie z regulacją ustawy Prawo budowlane (art.22, pkt.1), inwestor jest zobowiązany uzyskać od służb geodezyjnych i przekazać kierownikowi budowy stałe punkty osnowy geodezyjnej i repery. Dane wejściowe do geodezyjnego wytyczenia obiektu budowlanego powinny wynikać z geodezyjnego opracowania projektu zagospodarowania działki lub terenu. Geodezyjne opracowanie projektu zagospodarowania działki lub terenu jest uzyskiwane: - w wyniku uzgodnień z ZUD (Zakład Uzgodnień Dokumentacji w urzędzie starosty) - dla inwestycji liniowych, sytuowanych w liniach rozgraniczających ulic (pasach drogowych), - w postaci projektu zagospodarowania działki lub terenu sporządzonego w układzie mapy cyfrowej, - w postaci geodezyjnego opracowania projektu zagospodarowania działki lub terenu w przypadkach, jeżeli nie są wykonywane opracowania geodezyjne dla potrzeb ZUD lub opracowania sporządzone w układzie mapy cyfrowej. Zgodnie z przepisami 10 Rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjnokartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz. U. Nr 25, poz.133), wytyczenie w terenie i utrwalenie na gruncie zaprojektowanego obiektu budowlanego polega ( 10 Rozporządzenia j.w.) na dowiązaniu do stałych punktów osnowy geodezyjnej położenia głównych osi konstrukcyjnych obiektu kubaturowego lub głównych osi wzdłużnych obiektu liniowego nadziemnego i podziemnego oraz charakterystycznych punktów obrysu zewnętrznego obiektu, a także ustalenie rzeczywistej (bezwzględnej) rzędnej przyjętego w projekcie budowlanym poziomu zerowego (względnego). Geodeta wytyczający obiekt budowlany na gruncie jest obowiązany ( 11 Rozporządzenia j.w.) stwierdzić wykonanie tych czynności odpowiednim wpisem do dziennika budowy, w którym określi faktyczne współrzędne stałych punktów osnowy geodezyjnej i parametry sytuacyjno-wysokościowe wyznaczonych osi, charakterystycznych punktów i rzędnych wysokościowych obiektu. 10.2.1.6 Przekazanie terenu budowy i dokumentacji dla prowadzenia robót Obowiązek inwestora, dotyczący przekazania placu budowy i dokumentacji dla prowadzenia robót, wynika z art.647 Kodeksu cywilnego. Termin przekazania placu budowy i dokumentacji projektowej, a także szczegółowy zakres przekazywanej dokumentacji należy określić w umowie o wykonanie robót budowlanych. Dokumentacją dla prowadzenia robót, będącą w posiadaniu inwestora, jest: 187

- dokumentacja projektowa, o której podano w Rozdziale 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 02 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno użytkowego, - specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych, o których podano w Rozdziale 3 Rozporządzenia j.w. Przejęcie terenu budowy przez wykonawcę robót budowlanych nie oznacza czasowego przejęcia przez niego pełnych praw zarządcy nieruchomości. Oznacza natomiast przejęcie bezpośredniej odpowiedzialności za porządek, ochronę środowiska, bezpieczeństwo ludzi i mienia na jego obszarze oraz za oddziaływanie na otoczenie działalności związanej z prowadzeniem robót budowlanych. Przejmując plac budowy, Wykonawca powinien mieć również przekazane przez inwestora pełnomocnictwo do występowania wobec dostawców mediów na potrzeby budowy. Powinien mieć również zapewnione: - pozwolenie na zajęcie pasa drogowego na potrzeby budowy, ze wskazaniem warunków korzystania z udostępnionego pasa drogowego, - pozwolenie wejścia na teren sąsiedniej nieruchomości w związku z prowadzeniem robót budowlanych, ze wskazaniem warunków korzystania z udostępnionego terenu, - pozwolenie na korzystanie z dróg publicznych i ewentualnie bocznic kolejowych oraz miejsc odwozu gruzu i innych odpadów z terenu budowy, humusu i nadwyżek urobku z wykopów jeżeli inwestor nie uzyskał w tych sprawach wymaganych uzgodnień i zezwoleń przed zawarciem umowy z wykonawcą. Z treści art.22 ust.1 ustawy Prawo budowlane wynika, że przekazanie placu budowy musi być potwierdzone protokolarnie. Protokół z przekazania terenu budowy powinien: - wskazywać przedmiot przekazania, tj. teren oznaczony graficznie na kopii mapy zasadniczej w skali 1:500 lub 1:1000, - wskazywać dokument potwierdzający prawo inwestora do terenu przeznaczonego na cele budowlane, - wskazywać obiekty, w tym zieleń, przewidziane do zachowania lub likwidacji, - informować o możliwości wjazdu drogowego na plac budowy z drogi publicznej, - wskazywać (z udokumentowaniem) możliwości lub informować i braku rozpoznania możliwości korzystania z energii elektrycznej, wody, ciepła, telefonów, wysypisk śmieci itp., - wskazywać lokalizację stałych punktów osnowy geodezyjnej obiektów lub elementów podlegających ochronie jako zabytki lub na podstawie przepisów ochrony środowiska, - ewentualnie informować o posiadanych przez inwestora dokumentach związanych z zajęciem pasa drogowego lub sąsiedniej nieruchomości lub ich braku, 188

- informować o przekazaniu wykonawcy dziennika budowy i dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznych wykonania robót budowlanych przekazywanych wykonawcy. 10.2.2 Działanie 3.10.110, prowadzące do wydania zgody na przystąpienie do wykonywania robót Władze wykonawcze inwestora powinny wprowadzić zasadę rozpoczynania robót budowlanych tylko wtedy, gdy Kierownik Przedsięwzięcia pozytywnie oceni gotowość wykonawcy do kierowania przebiegiem budowy w sposób zapewniający spełnienie wymagań umownych, dotyczących jakości i terminowości wykonania robót. Władze wykonawcze inwestora nie powinny rezygnować z takiej oceny i poprzestawać na zapisach umownych, dotyczących ogólnej odpowiedzialności wykonawcy za jakość i terminowość wykonania robót. Realizując koncepcję zapewnienia jakości w wykonywaniu robót budowlanych, władze wykonawcze inwestora powinny wymagać od wykonawcy szczegółowego opisu sposobu postępowania, które zamierza zastosować wykonawca dla potrzeb planowania budowy, realizacji i kontroli robót budowlanych oraz dokumentowania przebiegu budowy. W działaniach tych powinien być uwzględniony udział Kierownika Przedsięwzięcia i innych upoważnionych przedstawicieli inwestora w takim zakresie i w taki sposób, jak to zostało ustalone w Planie Fazy Budowy. Zaleca się również, aby po podpisaniu umowy o wykonanie robót lub o prace projektowe i wykonanie robót, a przed przedstawieniem przez wykonawcę opisu sposobów postępowania dla kierowania przebiegiem budowy, Kierownik Przedsięwzięcia przeprowadził z projektantem spotkanie robocze w celu: szczegółowego zapoznania Wykonawcy ze specyfiką inwestycji i wymagań inwestora dotyczących jakości wykonania robót i całego obiektu, wskazania dostaw, robót i/lub elementów konstrukcyjnych o kluczowym znaczeniu dla spełnienia wymagań inwestora, zwrócenia uwagi Wykonawcy na: - zasady monitorowania jakości robót przez służby nadzoru inwestorskiego, - zasady oceny postępów budowy przez służby inwestora, - zasady dokonywania odbiorów wykonanych robót przez inwestora, wyrobienia odpowiedniego stopnia wiarygodności, że Wykonawca właściwie interpretuje wymagania inwestora i że rozumie znaczenie kluczowych dostaw, robót i/ lub elementów konstrukcyjnych. Ocena gotowości Wykonawcy do kierowania przebiegiem budowy powinna być dokonywana na podstawie analizy treści dokumentów, wymaganych od Wykonawcy jako niezbędne uzupełnienia, uszczegółowienia lub rozwinięcia Planu Fazy Budowy (patrz p. ). Dokumenty te powinny zawierać: - opis organizacji kierownictwa budowy, 189

- Projekt zagospodarowania placu budowy, - Projekt technologii i organizacji robót budowlanych, - Harmonogram robót, - Plan jakości robót budowlanych, - uzupełnienia do planów zarządzania terminami, kosztami i ryzykiem w Fazie Budowy. Kierownik Przedsięwzięcia powinien udokumentować wyniki oceny gotowości Wykonawcy do kierowania budową przez sporządzenie Raportu z oceny dokumentów dotyczących organizacji i kierowania budową. Pozytywna ocena gotowości Wykonawcy do kierowania przebiegiem budowy upoważnia Kierownika Przedsięwzięcia do wydania zgody na przystąpienie do wykonywania robót przez Wykonawcę. Jeżeli ocena gotowości Wykonawcy do kierowania przebiegiem budowy jest negatywna, Kierownik Przedsięwzięcia powinien polecić Wykonawcy ponowne opracowanie lub uzupełnienie wymaganych dokumentów. 10.2.3 Wymagania dla dokumentów, służących ocenie gotowości Wykonawcy do kierowania przebiegiem budowy 10.2.3.1 Opis organizacji kierownictwa budowy W opisie organizacji kierownictwa budowy, Wykonawca powinien przedstawić: - strukturę zespołu kierującego budową, ze wskazaniem Kierownika budowy, Kierowników robót i pozostałych stanowisk wyróżnionych w strukturze zespołu kierującego budowa oraz z jednoznacznym określeniem podziału odpowiedzialności, obowiązków i uprawnień pomiędzy poszczególne stanowiska wyróżnione w schemacie struktury zespołu kierującego budową, - powiązania organizacyjne wewnętrzne i powiązania pomiędzy poszczególnymi stanowiskami w zespole kierującym budową a odpowiednimi stanowiskami w organizacji inwestora, - rodzaj, zakres i formę informacji przekazywanych pomiędzy poszczególnymi stanowiskami w zespole kierującym budową oraz pomiędzy zespołem kierującym budową a służbami inwestora, - kwalifikacje personelu kierującego budową, uzasadniające powierzenie poszczególnych stanowisk. 10.2.3.2 Projekt zagospodarowania placu budowy graficzną. Projekt zagospodarowania placu budowy powinien zawierać część opisową i część W części opisowej, Projekt zagospodarowania placu budowy powinien ustalać: - rodzaj i wielkość potrzeb w zakresie powierzchni administracyjno-socjalnej i magazynowej, 190

- opis techniczny ogrodzenia budowlanego i budynków tymczasowych na placu budowy, - system zaopatrzenia budowy, w tym dostarczenia betonu, zapraw i elementów gotowych itp., - wielkość potrzebnych składowisk, - możliwość i ograniczenia w korzystaniu z dróg publicznych i wewnętrznych dla potrzeb budowy oraz miejsca postojowe dla samochodów, - wielkość potrzeb i ewentualne ograniczenia dobowe w korzystaniu z energii elektrycznej i wody oraz odprowadzenia ścieków, - zasady oświetlania placu budowy i otoczenia, w tym oświetlenia ostrzegawczego, - zasady gromadzenia i usuwania gruzu oraz innych odpadów i śmieci, - potrzeby dotyczące głównych węzłów produkcyjnych, - inne dane, stosownie do specyfiki inwestycji. W części graficznej Projektu zagospodarowania placu budowy powinny zostać wskazane: - granice placu budowy i linie ogrodzenia budowlanego, - usytuowanie obiektów zaplecza administracyjno-socjalnego, - lokalizację dróg dojazdowych, składowisk wyrobów budowlanych, węzłów betoniarskich i innych, - miejsca przyłączenia zasilania energetycznego i wody oraz doprowadzenia tych mediów do punktu odbioru, - inne dane, stosownie do specyfiki inwestycji. Obecna ustawa Prawo budowlane nie zawiera dyspozycji dotyczących zakresu i formy projektu zagospodarowania placu budowy. Natomiast z art.29, ust.1, pkt.29 tej ustawy wynika, że budowa obiektów przeznaczonych do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych, położonych na terenie budowy oraz ustawienie barakowozów używanych przy wykonywaniu robót budowlanych nie wymaga pozwolenia na budowę lecz jedynie zgłoszenia właściwemu organowi. Wymagane dokumenty do zgłoszenia określa art.30 ust.1 ustawy Prawo budowlane. 10.2.3.3 Projekt technologii i organizacji robót budowlanych Projekt technologii i organizacji robót budowlanych powinien zawierać: - zestawienie ilości podstawowych robót i ich charakterystykę techniczną, - ewentualnie podział inwestycji na zadania i obiekty, - w zadaniu lub obiekcie ustalać podział robót na działki budowlane i kolejność wykonywania robót budowlanych, - potrzeby sprzętowe, materiałowe i kadrowe niezbędne do wykonania robót oraz wyliczone czasy ich wykonania, - zasady i sposób dostawy wyrobów budowlanych oraz elementów gotowych, - zasady i warunki zastosowania sprzętu mechanicznego własnego i wynajmowanego, - zasady organizacji brygad roboczych, nadzoru nad robotami i kontroli wykonywania robót, 191

- warunki wykonania deskowań, rusztowań, zabezpieczeń wykopów, stanowisk roboczych itp., - potrzeby i sposób zapewnienia transportu poziomego i pionowego na placu budowy, - potrzeby i sposób zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w trakcie wykonywania robót, - zasady ochrony środowiska w trakcie wykonywania robót, - zasady ochrony interesów i bezpieczeństwa osób trzecich, - zasady ochrony przeciwpożarowej, - zasady ochrony mienia, - inne dane, stosownie do specyfiki inwestycji. W przypadku budowy przewidującej montaż gotowych elementów budowlanych (prefabrykowanych), należy opracować projekt montażu, uwzględniający wytyczne montażu podane w dokumentacji projektowej. W projekcie montażu, należy przewidzieć użycie odpowiedniego sprzętu do montażu, z uwzględnieniem cech montowanych elementów oraz czasów trwania poszczególnych czynności montażowych, począwszy od dostarczenia gotowego elementu na budowę do jego ustabilizowania i zamocowania na wyznaczonym miejscu. 10.2.3.4 Harmonogram robót budowlanych Harmonogram robót budowlanych przedstawia kolejność i terminy realizacji poszczególnych obiektów lub robót budowlanych. Jest to podstawowy dokument planowania robót budowlanych i kontroli czasowej ich przebiegu. Harmonogram robót budowlanych może dotyczyć: - całej budowy, a więc wszystkich robót budowlanych, - poszczególnych obiektów, - poszczególnych rodzajów robót, - skoordynowania czasowego robót wykonywanych przez różnych wykonawców. W poszczególnych harmonogramach uwzględnia się ilość danych robót, czas ich trwania oraz termin rozpoczęcia i zakończenia. Harmonogram może określać również planowane terminy odbioru robót polegających zakryciu lub zanikających, oraz odbiorów zakończonych robót. 10.2.3.5 Plan jakości robót budowlanych Plan jakości robót budowlanych, w nawiązaniu do warunków wykonania robót budowlanych, określonych w dokumentacji projektowej i specyfikacjach technicznych 192

wykonania i odbioru robót budowlanych oraz w nawiązaniu do Projektu technologii i organizacji robót i Harmonogramu robót, powinien: - uwzględniać zawarte w Planie Fazy Budowy wytyczne dla sterowania jakością przez służby wykonawcy robót oraz dla dokumentów dotyczących organizacji i zarządzania wykonywaniem robót budowlanych (Plan zarządzania jakością w Fazie Budowy), - przewidywać obowiązek opracowania planów jakości przez ewentualnych podwykonawców, - ustalać osoby odpowiedzialne za zarządzanie jakością u Wykonawcy i u ewentualnych podwykonawców, - określać zasady i warunki zakupu i dostawy wyrobów budowlanych, z uwzględnieniem oceny zdolności dostawców do spełnienia ustalonych wymagań jakości oraz kontroli dokumentów jakości dostarczanych wyrobów i okresowych badań losowo pobranych próbek dla potwierdzenia spełniania przez dany wyrób deklarowanych parametrów, - ustalać zasady weryfikacji prawidłowości projektów receptur mieszanek betonowych, przeprowadzenia badań próbek przed uruchomieniem produkcji oraz pobierania i badania próbek betonu wytwarzanego na miejscu i betonu towarowego w trakcie wykonywania całego cyklu tych robót, - uwzględniać zasadę odbywania cyklicznych spotkań przedstawicieli inwestora i wykonawcy dla przeglądów i ocen aktualnego stanu wykonywania robót, ich oceny jakościowej oraz koordynacji międzybranżowej wykonywania robót, - opisywać zasady przeprowadzania wewnętrznych przeglądów stanu i oceny wykonywanych robót przez służby wykonawcy, w tym przeglądów wewnętrznych przeprowadzanych przed zgłoszeniem robót do odbiorów przejściowych, do odbioru końcowego i do odbioru ostatecznego, - ustalać zasady korzystania z dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz zgłaszania wnioskowanych zmian do tych dokumentów, - ustalać zasady prowadzenia dokumentacji budowy i dostępu do tej dokumentacji, - ustalać plan i zasady kontroli robót z uwzględnieniem kontroli wewnętrznej przeprowadzanej przez wykonawcę, kontroli przeprowadzanej z udziałem służb nadzoru inwestorskiego, sygnalizowania wykonywania robót niezgodnie z dokumentacją projektową lub specyfikacjami technicznymi oraz podejmowania odpowiednich działań korygujących, - ustalać zasady wykonywania robót budowlanych z zapewnieniem wymagań ochrony środowiska, ochrony interesów osób trzecich itp., - zawierać inne ustalenia, stosownie do specyfiki inwestycji. Uzupełnienia do planów zarządzania terminami, kosztami i ryzykiem w Fazie Budowy powinny przedstawiać udział w Wykonawcy w pomiarze postępów budowy i ustalaniu rzeczywistych kosztów budowy, w analizie stwierdzonych odchyleń od wartości zatwierdzonych w umowie, w prognozowaniu przewidywanych kosztów i terminów realizacji budowy, w ocenie ryzyk przedsięwzięcia w Fazie Budowy oraz w inicjowaniu, w planowaniu i we wprowadzaniu niezbędnych zmian w dokumentacji projektowej. Uzupełnienia te powinny być sporządzone w zakresie i w sposób ustalony przez inwestora. 193

10.3 Realizacja Fazy Budowy Zakres prac związanych z realizacją Fazy Budowy obejmuje: - działanie 3.20.100, zawierające czynności Wykonawcy związane z kierowaniem budową i wykonywaniem robót, - działanie 3.20.110, zawierające czynności związane z bieżącą kontrolą procesu budowy przez służby inwestora i z dokonywaniem odbiorów technicznych wykonanych robót oraz czynności kontrolne nadzoru autorskiego. 10.3.1 Działanie 3.20.100: kierowanie budową i wykonywanie robót przez Wykonawcę Kierowanie budową i wykonywanie robót przez Wykonawcę obejmuje: - urządzenie placu budowy, - prowadzenie robót budowlanych oraz - bieżące działania służb Wykonawcy robót. 10.3.1.1 Urządzenie placu budowy i wykonywanie robót przez Wykonawcę Podstawą wykonywania robót budowlanych jest dokumentacja projektowa i specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót. budowy. Urządzenie placu budowy powinno być zgodne z Projektem zagospodarowania placu Kolejność i metody wykonywania robót powinny wynikać z Harmonogramu i z Projektu technologii i organizacji robót budowlanych. Za kierowanie budową odpowiada kierownik budowy, kierownicy robót oraz reprezentowane przez nich firmy budowlane. Z ustawy Prawo budowlane (art. 22) wynikają dla kierownika budowy następujące obowiązki: protokolarne przejęcie od inwestora terenu budowy i przechowywanie tego dokumentu, przejęcie i przechowywanie dokumentów związanych z obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz elementami środowiska przyrodniczego i kulturowego podlegającymi ochronie na terenie budowy, prowadzenie dokumentacji budowy, w tym w szczególności: - przechowywanie pozwolenia na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi, - prowadzenie dziennika budowy, a w przypadku realizacji obiektów metodą montażu także dziennika montażu i dokonywanie w nich na bieżąco odnotowań zachodzących zjawisk, różnych przypadków, oraz wykonywanych robót budowlanych, - przechowywanie protokołów z narad i spotkań oraz przeglądów okresowych stanu wykonania określonych robót budowlanych, - gromadzenie i przechowywanie protokołów z badań i sprawdzeń, 194

- gromadzenie i przechowywanie dokumentów potwierdzających, że wyroby budowlane, są dopuszczone do obrotu i posiadają parametry wymagane dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi, - przechowywanie Planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Plan bioz), aktualizacja Planu bioz (jeżeli wynika to z potrzeb budowy) oraz przechowywanie dokumentów kontroli spełnienia wymagań Planu bioz, - przechowywanie protokółów z odbiorów robót zanikających lub podlegających zakryciu, odbiorów częściowych i końcowych, - przechowywaniu operatów geodezyjnych związanych z wytyczeniem obiektów i geodezyjną inwentaryzacją powykonawczą, a nieraz także z geodezyjnej kontroli stanu wykonanych robót lub obiektów sąsiednich, - prowadzenie książki obmiarów jeżeli wynagrodzenie wykonawcy jest kosztorysowe, - utrzymanie w stanie bieżącej aktualności: projektu zagospodarowania placu budowy, projektu organizacji robót i ewentualnie projektu montażu, planu zapewnienia jakości, harmonogramu realizacji robót, - gromadzenie dokumentacji związanej z wprowadzonymi zmianami, - prowadzenie na bieżąco dokumentacji powykonawczej, - przygotowanie dokumentów związanych z zakończeniem robót budowlanych i złożeniem wniosku o pozwolenie na użytkowanie, - opracowywanie i przechowywanie dokumentów informacyjnosprawozdawczych o stanie i postępie prac budowlanych, pojawiających się zagrożeniach i proponowanych działaniach zaradczych. 10.3.1.2 Bieżące działania służb Wykonawcy robót Realizowane roboty budowlane w trakcie ich wykonywania powinny być kontrolowane, okresowo inwentaryzowane i dokumentowane oraz odbierane w ramach odbiorów wewnętrznych przez służby Wykonawcy robót. Zakres działań służb Wykonawcy robót oraz zakres zbioru dokumentów sporządzanych przez służby Wykonawcy robót wynika z regulacji prawnych oraz z zawartych w Planie Fazy Budowy wytycznych inwestorskich dla sterowania jakością przez służby Wykonawcy robót (Plan zarządzania jakością w Fazie Budowy). 10.3.2 Działanie 3.20.110: bieżąca kontrola procesu budowy przez służby inwestora i nadzór autorski oraz odbiory techniczne wykonanych robót 10.3.2.1 Bieżące nadzorowanie budowy Bieżące nadzorowanie budowy przez służby inwestora (Inspektorów nadzoru) podstawę prawną w regulacjach zawartych w art.25 ustawy Prawo budowlane, określającym obowiązki inspektora nadzoru inwestorskiego. Z regulacji tej wynika, że służby nadzoru inwestorskiego są zobowiązane do: ma 195

sprawowania kontroli zgodności wykonywania robót zgodnie z dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi, pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej; realizacja robót na powyższych warunkach oznacza ich wykonanie na poziomie jakościowym oczekiwanym przez inwestora, sprawdzania jakości wbudowywanych wyrobów budowlanych w zakresie: - ich dopuszczenia do obrotu i udokumentowania tego odpowiednimi dokumentami, określonymi w ustawie o wyrobach budowlanych, - spełniania przez stosowane wyroby parametrów określonych w dokumentacji projektowej i w specyfikacjach technicznych, - zgodności wykonywania robót z ustaleniami i wymaganiami określonymi w dokumentacji projektowej i specyfikacjach technicznych, - potwierdzania wynikami badań i sprawdzeń, uzyskiwania parametrów przez wyroby wytwarzane w trakcie wykonywania robót, np. beton, zaprawy itp., tj. wymaganych cech od tych wyrobów w dokumentacji projektowej i specyfikacjach technicznych, - zapobieganie zastosowania wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie, łącznie z uprawnieniem wydania kierownikowi budowy polecenia usunięcia nieprawidłowości lub zagrożeń, poprawek lub ponownego wykonania wadliwie wykonanych robót. Także projektant, pełniący nadzór autorski w czasie trwania budowy, ustawą Prawo budowlane (art.20) jest zobowiązany do dopilnowania zgodności wykonywania robót z dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi i uprawniony (art.21) do wnioskowania wstrzymania robót budowlanych w razie stwierdzenia ich wykonywania niezgodnie z projektami. Wyniki bieżących działań służb nadzoru inwestorskiego są dokumentowane w zbiorze dokumentów z nadzorowania budowy, w zakresie wynikającym z Planu jakością w Fazie Budowy. Zbiór ten może składać się z dokumentów takich, jak: - zapisy w dzienniku budowy, - protokóły z przeglądów lub odbiorów, - notatki służbowe lub pisma od inwestora do wykonawcy, - protokóły z narad i spotkań, - inne. 10.3.2.2. Odbiory techniczne wykonanych robót zarządzania Prawną podstawę dokonywanie odbiorów technicznych wykonanych robót przez służby nadzoru inwestorskiego stanowi dyspozycja art.25 pkt.3 ustawy Prawo budowlane, która nakłada na inspektora nadzoru inwestorskiego obowiązek: - sprawdzania i odbioru robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających, 196

- uczestnictwa w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych. Celem działania są częściowe odbiory wykonanych robót jako działanie wyprzedzające i ułatwiające odbiór gotowego obiektu. W ramach działania zostaje potwierdzona prawidłowość wykonania robót lub zostają wskazane wymagane uzupełnienia i uwarunkowania odbioru końcowego. W ramach dokonanego odbioru technicznego (częściowego), inwestor nie przejmuje w użytkowanie wykonanych robót. Za zabezpieczenie i utrzymanie odebranych robót w stanie właściwym odpowiada wykonawca, do momentu dokonania odbioru końcowego i przejęcia obiektu lub robót przez inwestora. Czynności odbioru technicznego wykonanych robót są inicjowane odpowiednim wpisem kierownika budowy w dzienniku budowy, zgłaszającym gotowość robót do takiego odbioru. Wynik odbioru technicznego jest dokumentowany przez sporządzenie odpowiedniego protokołu, potwierdzającego częściowy odbiór wykonywanych robót przez służby nadzoru inwestorskiego ze wskazaniem, że roboty związane z przedmiarem odbioru: - zostały wykonane zgodnie z warunkami umowy lub - wymagają korekt lub uzupełnień wskazanych w protokóle. 197

10.4 Kontrola Fazy C 10.4.1 Kontrola wewnętrzna Kontrola wewnętrzna przedsięwzięcia przeprowadzana przez Kierownika Przedsięwzięcia w Fazie Budowy obejmuje: - działanie 3.20.120, polegające na przeprowadzaniu kontroli dla sprawdzenia i oceny wyników procesu budowy w ustalonych punktach kontroli, - działanie 3.20.130, polegające na okresowym sprawdzaniu i ocenianiu postępów budowy. 10.4.1.1 Działanie 3.20.120, polegające na przeprowadzaniu kontroli dla sprawdzenia i oceny wyników procesu budowy w ustalonych punktach kontroli Kierownik Przedsięwzięcia powinien przeprowadzać kontrole procesu budowy w punktach kontroli ustalonych w Planie Fazy Budowy w celu: sprawdzenia i oceny zgodności sposobu wykonania robót budowlanych i prowadzenia budowy z wymaganiami formalno prawnymi, sprawdzenia i oceny zgodności sposobu wykonania robót budowlanych i prowadzenia budowy z wymaganiami dokumentacji projektowej i wymaganiami specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz oceny wpływu stwierdzonych odchyleń na spełnienie inwestorskich wymagań programowych, przestrzennymi i technicznych, sprawdzenia i oceny zgodności terminów realizacji obiektów i robót budowlanych z umownym Harmonogramem robót oraz oceny wpływu stwierdzonych odchyleń na możliwość dotrzymania inwestorskich wymagań ustalonych w dyrektywnym harmonogramie budowy, sprawdzenia i oceny zgodności kosztów realizacji obiektów i robót budowlanych z ustaleniami umownymi oraz oceny wpływu stwierdzonych odchyleń na możliwość dotrzymania inwestorskich wymagań dotyczących nieprzekraczalnego poziomu tych kosztów, oceny poprawności przyjętych zasad i metod operacyjnego zarządzania przedsięwzięciem przez służby nadzoru inwestorskiego, oceny prawidłowości przeciwdziałań zidentyfikowanym ryzykom nieosiągnięcia zakładanego wyniku materialnego przedsięwzięcia, sformułowania zaleceń, dotyczących dalszego prowadzenia robót przez Wykonawcę, wnioskowania zmian w dokumentacji projektowej, jeżeli pomimo właściwego prowadzenia robót przez Wykonawcę nie jest możliwe spełnienie wymagań ustalonych w tej dokumentacji. Zasady i sposoby przeprowadzania poszczególnych sprawdzeń i ocen powinny być zgodne z: - dyspozycjami, zawartymi w Planie zarządzania przedsięwzięciem, - ustaleniami, zawartymi w Planie Fazy Budowy (a w szczególności: w Planie zarządzania jakością w Fazie Budowy) i dotyczącymi ustanowienia punktów kontroli budowy oraz sposobu przeprowadzania kontroli wyników budowy. 198

Wyniki poszczególnych sprawdzeń i ocen powinny być dokumentowane przez sporządzanie Raportów z punktów kontroli, wykorzystywanych dla potrzeb okresowych kontroli stanu zaawansowania budowy 10.4.1.2. Działanie 3.20.130, polegające na okresowym sprawdzaniu i ocenianiu postępów budowy Z częstotliwością ustaloną w Planie Fazy Budowy, Kierownik Przedsięwzięcia powinien przeprowadzać okresowe kontrole stanu zaawansowania budowy, polegające na podsumowaniu wyników sprawdzeń i ocen osiągnięć budowy w ustalonych punktach kontroli w celu: weryfikacji spełniania przez Wykonawcę obowiązków umownych, wymagań ustalonych w przepisach techniczno prawnych, w dokumentacji projektowej i w specyfikacjach technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, oceny możliwości spełnienia dyspozycji inwestorskich, zawartych w Podstawowych założeniach przedsięwzięcia, w Planie zarządzania przedsięwzięciem i w Planie Fazy Budowy, wskazania propozycji ewentualnych działań korygujących, które powinny być podjęte w celu wyeliminowania niedopuszczalnych odchyleń wyników budowy od wymagań, ustalonych w Podstawowych założeniach przedsięwzięcia, w dokumentacji projektowej i w specyfikacjach technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych. Kierownik Przedsięwzięcia powinien dokumentować okresowe kontrole stanu zaawansowania budowy przez sporządzanie Raportów z oceny stanu i zaawansowania prac projektowych, przekazywanych Przewodniczącemu Zespołu Zarządzającego Przedsięwzięciem. Raporty powinny zawierać: - ocenę stanu zaawansowania robót budowlanych na koniec okresu sprawozdawczego, - określać ilość robót wykonanych w okresie od poprzedniego sprawozdania w układach rzeczowym i finansowym, - potwierdzać zgodność lub omawiać różnice w stosunku do danych zawartych w umowie, - omawiać zdarzenia nieprzewidywalne i ich skutki oraz podjęte przeciwdziałania, - zawierać prognozę kosztu i terminu zakończenia robót - omawiać potrzebne działania korygujące. 10.4.2 Kontrola właścicielska Kontrola właścicielska przedsięwzięcia przeprowadzana przez władze wykonawcze inwestora w Fazie Budowy obejmuje: monitorowanie i okresowe oceny przebiegu budowy na podstawie Raportów z oceny stanu i zaawansowania budowy, otrzymywanych od Kierownika Przedsięwzięcia; są to czynności realizowane przez Przewodniczącego Zespołu Zarządzającego Przedsięwzięciem w ramach działania 3.20.130; 199

okresowe oceny podsumowujące wyniki określonych etapów budowy w celu podjęcia decyzji o: - wprowadzeniu zmian w dokumentacji projektowej, - realizacji działań korygujących, wnioskowanych przez Kierownika Przedsięwzięcia, - kontynuowaniu budowy, rozpoczynaniu kolejnych etapów budowy lub wstrzymaniu budowy. Przewodniczący Zespołu Zarządzającego Przedsięwzięciem powinien monitorować przebieg budowy, analizując treść Raportów z oceny stanu zaawansowania budowy. Ustalenia podane w Raportach z oceny stanu i zaawansowania budowy powinny zostać wykorzystane przez Przewodniczącego Zespołu Zarządzającego Przedsięwzięciem dla: - ewentualnej akceptacji wniosku Kierownika Przedsięwzięcia o wprowadzeniu odpowiednich zmian w Dokumentacji podstawowej lub Dokumentacji wykonawczej inwestycji budowlanej, - oceny skuteczności zarządzania budową w sposób ustalony w Planie Fazy Budowy, - podjęcia decyzji o realizacji działań korygujących, wnioskowanych przez Kierownika Przedsięwzięcia. Ustawa Prawo budowlane dopuszcza możliwość wprowadzenia zmian na skutek zaistnienia różnych okoliczności w trakcie wykonywania robót i nakłada w takim przypadku określone obowiązki na projektanta, kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego. Także w umowie i inwestorskich wytycznych realizacji inwestycji oraz w inwestorskim Planie zarządzania jakością oraz Planie jakości wykonawcy powinny zostać zawarte odpowiednie procedury dotyczące wnioskowania zmian, ich oceny przez projektanta, akceptacji formalnej przez władze wykonawcze inwestora i polecenia realizacji przez wykonawcę pod nadzorem służb nadzoru inwestorskiego. Przy ustalaniu procedur dotyczących wnioskowania i wprowadzania zmian w dokumentacji projektowej, należy rozróżniać zmiany istotne i zmiany nieistotne. budowę. Zmiany istotne mogą być realizowane dopiero po uzyskaniu nowego pozwolenia na Zmiany nieistotne mogą być wprowadzane za akceptacją projektanta i ich zatwierdzeniem przez nadzór inwestorski, bez potrzeby uzyskaniwania nowego pozwolenia na budowę. Przesłanki kwalifikacji zmian jako nieistotnych określa art.36a ustawy Prawo budowlane i w zasadzie tylko takie mogą być wprowadzane pozytywną decyzją inwestora. Wnioskowane zmiany mogą dotyczyć: - nieistotnych zmian w rozwiązaniach projektowych, - zastosowania innych wyrobów budowlanych, 200

- innego sposobu wykonania robót budowlanych. Wnioskodawcą zmian może być: - inwestor lub jego przedstawiciel w odniesieniu do zmian w rozwiązaniach projektowych, - wykonawca robót budowlanych w odniesieniu do zamiany wyrobów budowlanych lub sposobu wykonania robót. Niektóre zmiany mogą wymagać wykonania szkiców lub projektów zamiennych, wykonania kosztorysów zamiennych oraz podjęcie decyzji o pokryciu skutków finansowych proponowanych zmian. Zmiany w robotach budowlanych mogą być wprowadzone dopiero po uzyskaniu pozytywnej opinii projektanta oraz po ich zaakceptowaniu przez służbę nadzoru inwestorskiego co do istoty wnioskowanej zmiany oraz pokrycia jej kosztów wykonania. Jeżeli w danym Raporcie z oceny stanu i zaawansowania budowy zostały przedstawione propozycje ewentualnych działań korygujących, Przewodniczący Zespołu Zarządzającego Przedsięwzięciem powinien ocenić ich zasadność i zalecić Kierownikowi Przedsięwzięcia lub Wykonawcy wdrożenie tych działań w takim zakresie i w taki sposób, jaki uzna za niezbędny dla spełnienia wymagań ustalonych w Podstawowych założeniach przedsięwzięcia. Po zakończeniu określonego etapu budowy, Przewodniczący Zespołu Zarządzającego Przedsięwzięciem powinien przeprowadzić kontrolę wyników tego etapu w celu: - oceny kompletności wykonania robót, - potwierdzenia spełnienia ustaleń zawartych w Podstawowych założeniach przedsięwzięcia, w Planie zarządzania przedsięwzięciem i w Planie Fazy Budowy. Przeprowadzenie oceny wyników danego etapu budowy powinno być udokumentowane przez sporządzenie odpowiedniego Raportu, przekazywanego przez Przewodniczącego Zespołu Zarządzającego Przedsięwzięciem władzom wykonawczym inwestora. Jeżeli, na zawarty w tym Raporcie wniosek Przewodniczącego Zespołu Zarządzającego Przedsięwzięciem, władze wykonawcze inwestora akceptują wyników danego etapu budowy, to w takim przypadku mogą podjąć decyzję o przejściu do następnego etapu przygotowaniu i przeprowadzeniu odbioru końcowego wykonanego obiektu lub robót. lub o 201

10.5. Planowanie Fazy Użytkowania Podstawowym celem planowania Fazy Użytkowania jest zaplanowanie przeglądów okresowych i pomiarów eksploatacyjnych, potwierdzających uzyskanie oczekiwanych rezultatów przedsięwzięcia. Czynności, związane z planowaniem Fazy Użytkowania i wchodzące w zakres działania 3.30.160, powinny być wykonane z inicjatywy i pod nadzorem Kierownika Przedsięwzięcia. Wymagania dotyczące przeglądów okresowych i pomiarów eksploatacyjnych powinny być ustalone w instrukcji obsługi i eksploatacji obiektu oraz instalacji i urządzeń związanych z obiektem, które są przekazywane użytkownikowi wraz z przedmiotem przedsięwzięcia jako załącznik do protokółu przekazania inwestycji w użytkowanie. Należy również uwzględnić obowiązki użytkownika określone w art.62 ustawy Prawo budowlane. Planując przeglądy okresowe i pomiary eksploatacyjne potwierdzające uzyskanie zamierzonego rezultatu przedsięwzięcia, należy ustalić: - wymagane przeglądy i pomiary, - sposoby ich wykonania, - warunki organizacyjne ich wykonania, - inne wymagania i wytyczne, których wykonanie umożliwia potwierdzenie uzyskania zamierzonego rezultatu przedsięwzięcia. Plan przeglądów okresowych i pomiarów eksploatacyjnych, potwierdzających uzyskanie zamierzonego efektu inwestycji powinien określać: jakie przeglądy i pomiary eksploatacyjne mają być wykonane, kiedy i w jakich okresach mają być one wykonane, jakie elementy mają być oceniane i mierzone oraz za pomocą jakich urządzeń pomiarowych, kto jest odpowiedzialny za wykonanie tych przeglądów, jaki personel (jego kwalifikacje) może wykonać przeglądy lub pomiary stosownie do ich rodzaju, kto płaci za wykonanie przeglądów i pomiarów, z określeniem potrzebnego budżetu, kto jest odpowiedzialny za przeprowadzenie przeglądów i pomiarów eksploatacyjnych, rodzaj dokumentów jakie mają powstać w wyniku poszczególnych przeglądów i pomiarów. 202

10.6 Kontrola końcowa i zakończenie Fazy Budowy 10.6.1. Działanie 30.30.100: przygotowanie do odbioru końcowego przedmiotu przedsięwzięcia Przygotowanie do odbioru końcowego przedmiotu przedsięwzięcia obejmuje: - badania, próby i pomiary końcowe, - geodezyjną inwentaryzację powykonawczą, - czynności kontrolne organów państwowych. 10.6.1.1 Badania, próby i pomiary końcowe Celem badań, prób i pomiarów końcowych jest potwierdzenie: - zgodności podstawowych wymiarów, przeznaczenia i funkcji wykonanych obiektów i ich części oraz użytych materiałów w stosunku do danych zawartych w projektach, - zgodności określonych w projektach parametrów technicznych i sprawności instalacji i urządzeń technicznych, - spełnienia warunków zastosowania i użytkowania określonych przez producentów urządzeń, - założonej trwałości i łatwej dostępności do konserwacji i wymiany, - zastosowania wymaganego zabezpieczenia przed niewłaściwym użytkowaniem i dostępem osób niepowołanych. Z regulacji zawartych w art.22 pkt.7 ustawy Prawo budowlane wynika dla kierownika budowy obowiązek zapewnienia dokonania, wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie, prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru. Natomiast, z art.35 pkt.3 ustawy Prawo budowlane wynika obowiązek dla inspektora nadzoru inwestorskiego uczestniczenia w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych. Dokumentami stanowiącymi podstawę dla badań, prób i pomiarów końcowych są : - dokumentacja projektowa dla wykonania robót (Projekt budowlany i związane z nim projekty branżowe oraz Projekt wykonawczy), - Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych, wyszczególniające zakres i sposób przeprowadzenia badań, prób i pomiarów końcowych - zgromadzone przez Wykonawcę dokumenty potwierdzające zgodność materiałów i robót z wymaganiami podanymi w Specyfikacjach technicznych. 203

Przewidziane badania, próby i pomiary końcowe powinny być przeprowadzane z zastosowaniem procedur określonych w Planie jakości robót budowlanych. Uzyskane wyniki powinny zostać odnotowane w odpowiednich protokołach. Zbiór protokołów z przeprowadzonych badań, prób i pomiarów końcowych może zawierać: 1. W odniesieniu do konstrukcji protokóły z: odbiorów podłoża pod fundamenty, badań wytrzymałości gruntu (albo wykopów), badań stopnia zagęszczenia podsypki i zasypki rurociągów, pomiarów wytrzymałości na ściskanie, stabilizacji podbudowy drogi, chudej mieszanki betonowej i betonu, geodezyjnych pomiarów kontrolnych podbudowy, warstwy wiążącej i warstwy ścieralnej (równość poprzeczna, podłużna, grubość i szerokość warstwy, spadki poprzeczne), próbnych obciążeń konstrukcji np. mostowych jeżeli są wymagane, badań nieniszczących spoin (renteny, ultradźwięki, penetranty), odbioru kolejnych warstw zabezpieczenia antykorozyjnego i przeciwpożarowego konstrukcji stalowych, pomiarów dokręcania śrub sprężających itd., 2. W odniesieniu do konstrukcji betonowych i żelbetowych dodatkowe ( w stosunku do podanych wyżej w p.1) protokóły z badań: wytrzymałości na ściskanie, zagęszczania mieszanki, jednolitości struktury betonu, receptury mieszanki betonowej; np. dla betonów wysokich marek lub dla betonu wodoszczelnego, 3. W odniesieniu do usytuowania obiektów budowlanych dokumenty z geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej potwierdzające usytuowanie zgodne z projektem lub odchyłki tego usytuowania, z określeniem podstawowych wymiarów i rodzaju materiałów oraz podaniem współrzędnych geodezyjnych inwentaryzowanych obiektów lub ich elementów, 4. W odniesieniu do instalacji wodno-ściekowych, przeciwpożarowych i technologicznych protokóły z: prób i sprawdzeń szczelności, płukania, ewentualnie trawienia i dezynfekcji instalacji z wynikiem pozytywnym, prób płukania i dezynsekcji instalacji, badań fizyko-chemicznych i bakteriologicznych wody płynącej w ocenianych przewodach, wydajności i ciśnienia urządzeń gaśniczych, pomiarów temperatury wody ciepłej na wypływie, próbnego ruchu urządzeń (72 godziny) 5. W odniesieniu do instalacji wody grzewczej, chłodniczej i sieci cieplnych protokóły z: płukania sieci, prób hydraulicznych na ciśnienie zgodnie z projektami, prób ciśnieniowych gorąco i na zimno, uruchomienia i regulacji instalacji, 204