ROMANTYZM Bogusław Kołcz BARWY EPOKI... 12 WPROWADZENIE... 12 HORYZONTY, DĄŻENIA, IDEAŁY... 16 Romantyzm wieloznaczność pojęcia... 16 Przeciw oświeceniu... 18 Rozumienie tekstu pytania i polecenia... 19 Rozum i szaleństwo... 20 Swoistość romantyzmu polskiego... 22 Romantyczna filozofia dziejów... 23 Historyzm... 23 Prowidencjalizm i mesjanizm... 24 Jednostka w historii. Kult geniuszów... 27 Ku nierzeczywistemu. Mistycyzm. Wyobraźnia... 29 Ludowość i folklor... 30 Rozumienie tekstu pytania i polecenia... 31 Podróże na Wschód. Orientalizm... 31 Oblicza romantycznego artysty. Artysta-wieszcz. Tyrteizm romantyczny... 33 ŻYCIE SPOŁECZNE. OBYCZAJOWOŚĆ... 35 Miłość romantyczna... 35 Kobieta... 37 Kobieta emancypowana... 38 Femme fatale XIX wieku... 38 Kobieta Polka... 39 Heroina romansów... 41 Bunt obyczajowy... 42 Choroba wieku... 42 Książki zbójeckie... 42 Moda... 43 SZTUKA... 45 Malarstwo... 45 Gdy rozum śpi... Galernicy wyobraźni... 47 Analiza obrazu Théodore Géricault Tratwa Meduzy... 48 Architektura zwrot ku średniowieczu... 51 Analiza rzeźby François Rude Wymarsz ochotników w 1792 r.... 52 Muzyka... 54 Opera synteza sztuk... 56 Korespondencja (synteza) sztuk... 56 Przemiany w teatrze... 57 www.wsip.com.pl 3
DZIEŁA ARCYDZIEŁA... 59 LITERATURA POWSZECHNA... 59 Johann Wolfgang Goethe... 59 Cierpienia młodego Wertera / 59 Król elfów / 63 Faust (fragmenty) / 67 George Gordon Byron Giaur... 76 LITERATURA POLSKA... 78 Adam Mickiewicz... 78 Romantyczność / 79 Świteź / 82 Dziady, część IV / 89 Bakczysaraj w nocy / 93 Pielgrzym / 93 Ajudah / 94 Konrad Wallenrod / 96 Dziady, część III / 100 Pan Tadeusz / 106 [Gdy tu mój trup...] / 111 [Polały się łzy me czyste, rzęsiste...] / 111 Juliusz Słowacki... 114 Kordian / 115 Grób Agamemnona / 118 [Jeżeli kiedy w tej mojej krainie...] / 123 Beniowski / 124 Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia... 126 Cyprian Norwid... 129 Bema pamięci żałobny-rapsod / 130 Ogólniki / 132 Fortepian Szopena / 133 Aleksander Fredro Śluby panieńskie... 139 SĄD NAD EPOKĄ... 141 Pośmiertne życie epoki... 141 Nasz Wielki Współczesny... 142 Żywy czy zastygły w stereotypach?... 143 Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś? Zmierzch paradygmatu... 145 Rozumienie tekstu pytania i polecenia... 147 Mój projekt przygotowanie do prezentacji... 149 Eugène Delacroix Wolność wiodąca lud na barykady... 149 Tematy do wyboru... 150 Literatura źródłowa... 153 POZYTYWIZM Witold Bobiński, Anna Janus-Sitarz, Bogusław Kołcz BARWY EPOKI... 156 WPROWADZENIE... 156 WIEK SIŁY, WIEK PRZEMYSŁU, WIEK NAUKI... 158 Ewolucjonizm Darwina... 159 NAUKA. FILOZOFIA. ŻYCIE... 160 Wszystko się zmienia i doskonali. Filozofia Herberta Spencera... 160 Filozofia pozytywna Augusta Comte a... 162 Naturalizm Hipolita Taine a... 163 4
NASTROJE ANTYROMANTYCZNE W POLSCE... 164 Romantyzm wobec pozytywizmu... 164 Rozumienie tekstu pytania i polecenia... 166 DZIEDZICTWO POWSTANIA... 166 Poczucie dumy, nastrój klęski... 166 HASŁA POLSKIEGO POZYTYWIZMU... 168 Światopogląd pozytywistów... 168 Praca organiczna legalna droga ku wzmocnieniu narodu... 170 Praca u podstaw. Wychowanie nowego człowieka... 174 Tolerancja religijna... 175 Emancypacja kobiet... 176 Rola publicystyki... 177 SZTUKA: REALIZM, UTYLITARYZM, NATURALIZM... 178 Realiści ukazują prawdę i przekazują wiedzę... 178 Utylitaryzm, tendencyjność... 180 Analiza obrazu Gustave Courbet Kamieniarze... 182 Naturalizm poszukiwanie rzeczywistego obrazu życia... 183 Kto naprawdę jest realistą? Nowe akcenty w dyskusji o sztuce... 185 DZIEŁA ARCYDZIEŁA... 188 LITERATURA POWSZECHNA... 188 Honoriusz Balzak Ojciec Goriot (fragmenty)... 188 Gustaw Flaubert Pani Bovary (fragmenty)... 192 Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara... 201 Lew Tołstoj Anna Karenina (fragmenty)... 205 Emil Zola Germinal (fragmenty)... 210 LITERATURA POLSKA... 216 Henryk Sienkiewicz Quo vadis... 216 Małe formy prozatorskie (Bolesław Prus Kamizelka, Omyłka; Maria Konopnicka Mendel Gdański, Miłosierdzie gminy; Eliza Orzeszkowa Gloria victis)... 219 Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem... 223 Bolesław Prus... 227 Kronika tygodniowa / 228 Lalka / 232 Adam Asnyk... 239 Do młodych / 239 Zranionym sercom... / 241 Między nami nic nie było... / 241 Limba / 242 Nad głębiami: Sonet XIII, Sonet XXIX / 243 Maria Konopnicka... 245 Wojna (fragment) / 246 Listy: VII / 247 Kubek / 247 A jak poszedł król na wojnę / 248 Rota / 249 Michał Bałucki Dom otwarty (fragmenty)... 251 SĄD NA EPOKĄ... 258 Rozumienie tekstu pytania i polecenia... 260 www.wsip.com.pl 5
Mój projekt przygotowanie do prezentacji... 261 Tematy do wyboru... 261 Aleksander Gierymski Powiśle... 262 Literatura źródłowa... 264 MŁODA POLSKA. MODERNIZM Anna Janus-Sitarz BARWY EPOKI... 268 WPROWADZENIE... 268 FILOZOFIA... 272 Nowe nazwy, nowe idee, nowe programy... 276 NASTROJE, OBYCZAJE, CYGANERIA... 282 Dekadentyzm... 282 Młodopolska cyganeria... 283 Rozumienie tekstu pytania i polecenia... 286 STOLICE MŁODEJ POLSKI... 287 Sytuacja w trzech zaborach... 288 Kraków... 288 Lwów... 289 Warszawa... 290 Zakopane... 292 SZTUKA... 293 Impresjonizm... 293 Postimpresjonizm... 295 Symbolizm... 299 Analiza obrazu Jacek Malczewski Zatruta studnia. Chimera... 300 Secesja... 305 Analiza dzieła architektury Sagrada Familia... 307 Synestezja... 309 Wielka reforma teatru... 311 DZIEŁA ARCYDZIEŁA... 316 LITERATURA POWSZECHNA... 316 Charles Baudelaire... 316 Danse Macabre / 316 Padlina / 319 Albatros / 320 Paul Verlaine... 321 Sztuka poetycka / 321 Piosnka jesienna / 323 Światło księżyca / 323 Jean Arthur Rimbaud... 325 Statek pijany / 325 Moja bohema / 328 Joseph Conrad Jądro ciemności... 330 Tomasz Mann Śmierć w Wenecji... 332 6
Henryk Ibsen Dzika kaczka... 335 Antoni Czechow Trzy siostry (fragmenty)... 337 LITERATURA POLSKA... 344 Kazimierz Przerwa-Tetmajer... 344 Nie wierzę w nic / 344 Preludia XXXV / 345 Ja, kiedy usta... / 345 Melodia mgieł nocnych / 346 Koniec wieku XIX / 346 Evviva l arte! / 347 Anioł Pański / 348 Na Skalnym Podhalu / 348 Jan Kasprowicz... 350 Z chałupy: XV, XVI / 351 Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach: III, IV / 352 Dies irae / 353 Przeprosiny Boga / 356 Leopold Staff... 360 Kowal / 360 Ja wyśniony / 361 Deszcz jesienny / 361 Przedśpiew / 363 Tadeusz Miciński... 365 Lucifer / 365 Templariusz / 366 Stanisław Wyspiański... 368 I ciągle widzę ich twarze / 369 Wesele / 370 Gabriela Zapolska Moralność pani Dulskiej... 377 Stefan Żeromski... 379 Nowele i opowiadania / 379 Ludzie bezdomni / 382 Władysław Reymont... 387 Chłopi / 387 Ziemia obiecana / 391 Tadeusz Boy-Żeleński... 394 O bardzo niegrzecznej literaturze polskiej i jej strapionej ciotce / 394 Dusza poety / 397 SĄD NA EPOKĄ... 402 Rozumienie tekstu pytania i polecenia... 406 Mój projekt przygotowanie do prezentacji... 407 Tematy do wyboru... 407 Pierre Cécile Puvis de Chavannes Sen... 408 Literatura źródłowa... 411 Alfabetyczny spis utworów omawianych w podręczniku... 414 www.wsip.com.pl 7