MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W I PÓŁROCZU 2014 ROKU Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, październik 2014
Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2014 roku charakteryzuje podaż i popyt na pracę w regionie. Zamieszczono w nim dane o strukturze bezrobotnych oraz zgłoszonych do powiatowych urzędów pracy wolnych miejscach pracy i miejscach aktywizacji zawodowej według zawodów i Polskiej Klasyfikacji Działalności. Publikacja została przygotowana w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą II współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Źródłem informacji są dane statystyczne przekazywane przez powiatowe urzędy pracy na podstawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na 2014 r. Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane z podaniem źródła Monitoring of shortage and surplus occupations in the Kujawsko-Pomorskie Voivodship in the first half of 2014 describes the supply and demand for jobs in the region. The publication contains data of the unemployed structure, job offers and vocational activation offers submitted to Poviat Labour Offices according to the occupations and the Polish Classification of Activities. The publication was prepared within a project Labour Market under Magnifying Glass II cofinanced by the European Union under the European Social Fund. The source of information is statistical data from the reports provided by Local Labour Offices on the basis of the statistical survey program of official statistics for 2014. Reproducing and dissemination is only permitted if the source is indicated
SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE... 2 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA RYNKU PRACY... 4 3. BEZROBOCIE REJESTROWANE PODSTAWOWE DANE... 6 3.1. BEZROBOTNI WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD... 8 3.1.1. NOWE REJESTRACJE BEZROBOTNYCH W I PÓŁROCZU 2014 R. WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD... 9 3.1.2. BEZROBOTNI W KOŃCU CZERWCA 2014 R. WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD...10 3.2. BEZROBOTNI WEDŁUG ZAWODÓW...11 3.2.1. NOWE REJESTRACJE BEZROBOTNYCH W I PÓŁROCZU 2014 R. WEDŁUG ZAWODÓW...12 3.2.2. BEZROBOTNI W KOŃCU CZERWCA 2014 R. WEDŁUG ZAWODÓW...14 3.2.3. BEZROBOTNI WEDŁUG PŁCI I ZAWODÓW...17 3.2.4. BEZROBOTNI W OKRESIE DO 12 MIESIĘCY OD DNIA UKOŃCZENIA NAUKI WEDŁUG ZAWODÓW...20 3.2.5. BEZROBOTNI BEZ STAŻU PRACY...22 3.2.6. BEZROBOTNI POZOSTAJĄCY BEZ PRACY POWYŻEJ 12 MIESIĘCY...24 4. WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ ZGŁOSZONE DO POWIATOWYCH URZĘDÓW PRACY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM...25 4.1. WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI PRACODAWCY DO SEKCJI PKD...27 4.2. WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ WEDŁUG ZAWODÓW...29 5. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W I PÓŁROCZU 2014 R....31 6. PODSUMOWANIE ORAZ GŁÓWNE WNIOSKI Z RAPORTU...38 7. SPIS WYKRESÓW I MAP...41 8. SŁOWNIK PODSTAWOWYCH POJĘĆ...43 9. ABBREVIATON...45 10. ANEKS STATYSTYCZNY...50 1
1. WPROWADZENIE Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r. Nr 674) do zadań samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy należy m.in. badanie popytu na pracę, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. W celu określenia jednolitych dla całego kraju zasad realizacji tego zadania Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (obecnie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej) w 2003 r. opracował Zalecenia metodyczne do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych został w nich zdefiniowany jako proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno-zawodowym. Zawód deficytowy to taki, na który występuje wyższe zapotrzebowanie na rynku pracy niż liczba osób poszukujących zatrudnienia w tym zawodzie. Analogicznie zawód nadwyżkowy to taki, na który występuje mniejsze zapotrzebowanie na rynku pracy niż liczba osób poszukujących pracy. Monitoring zawodów jest prowadzony na trzech poziomach terytorialnych: powiatowym, wojewódzkim i krajowym. Raport wojewódzki, sporządzany w odstępach półrocznych, stanowi syntezę raportów powiatowych z województwa kujawsko-pomorskiego. Badanie półroczne zawiera analizę zawodów deficytowych i nadwyżkowych w I półroczu danego roku. Raporty roczne dodatkowo zawierają informacje z Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące prowadzonego badania popytu na pracę i absolwentów szkół wyższych oraz dane z Systemu Informacji Oświatowej (SIO), dotyczące absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Zakres tematyczny monitoringu dotyczy zawodów i specjalności określonych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy wprowadzonej Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010 r. (Dz.U. z 2014, poz. 760 j.t.). Przy monitoringu uwzględniono ponadto poziom bezrobocia i strukturę osób bezrobotnych oraz zgłaszanych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), która obowiązuje na mocy Rozporządzenia Rady 2
Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz.U. z 2007 r. Nr 251, poz. 1885). 1 Podstawowym źródłem danych wykorzystywanym w tej analizie jest Sprawozdanie MPiPS-01 o rynku pracy oraz załączniki 2 i 3 do tego sprawozdania. Na podstawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2014 Sprawozdanie MPiPS-01 o rynku pracy przekazywane jest przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do piątego dnia roboczego każdego miesiąca z danymi za poprzedni miesiąc. Załączniki 2 i 3 sporządzane są z częstotliwością półroczną. Głównym celem monitoringu zawodów jest zapewnienie bieżącej koordynacji szkoleń dla bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego zgodnego z potrzebami rynku pracy. Do szczegółowych zadań tego badania należy zaliczyć: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo- -kwalifikacyjnej na lokalnym rynku pracy; stworzenie bazy informacyjnej w celu opracowania przyszłych struktur zawodowo- -kwalifikacyjnych w układzie lokalnym; określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych zapewniających większą efektywność organizowanych szkoleń; usprawnienie poradnictwa zawodowego przez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych; usprawnienie pośrednictwa pracy przez uzyskanie informacji o planowanych wolnych miejscach pracy i aktywizacji zawodowej na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie osób kończących naukę według zawodów; ułatwienie realizacji programów specjalnych aktywizujących osoby długotrwale bezrobotne w celu promowania ich ponownego zatrudnienia; bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dotyczy władz oświatowych oraz dyrekcji szkół). Raporty z monitoringu przeznaczone są przede wszystkim dla organów administracji samorządowej i rządowej odpowiedzialnych za politykę rynku pracy i edukację, członków Wojewódzkiej Rady Rynku Pracy, poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innych instytucji i osób zainteresowanych określaniem kierunków zmian zachodzących w strukturze zawodowej na rynku pracy. 1 Obie klasyfikacje dostępne są na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego: http://www.stat.gov.pl/klasyfikacje/. 3
Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu wykonuje zadania związane z monitorowaniem zawodów deficytowych i nadwyżkowych przez realizację w ramach Poddziałania 6.1.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy własnego projektu systemowego Rynek Pracy pod Lupą II. 2 Celem projektu jest wsparcie uczestników kujawsko-pomorskiego rynku pracy w prowadzeniu działań na rzecz przeciwdziałania bezrobociu i łagodzenia jego skutków. Cel ten zostanie osiągnięty dzięki: wskazaniu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, diagnozie zapotrzebowania na kadry, diagnozie sytuacji podmiotów utworzonych dzięki dotacjom dla osób bezrobotnych, badaniu ofert pracy publikowanych w internecie, identyfikacji oferty szkoleniowej, udostępnieniu informacji szerokiemu gronu odbiorców. W projekcie tym kontynuuje się część zadań realizowanych wcześniej, w ramach zakończonego w grudniu 2013 r. projektu Rynek Pracy pod Lupą. 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA RYNKU PRACY Najaktualniejsze, publikowane przez Urząd Statystyczny w y, dane na temat liczby pracujących dotyczą działających w sektorze przedsiębiorstw 3, podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących przekraczającej 9 osób. W czerwcu 2014 r. w województwie kujawskopomorskim przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 238 880 osób (o 0,9% mniej niż rok wcześniej, w kraju wzrost o 0,7%). Najdynamiczniejszy roczny spadek 2 Więcej informacji na temat projektu można znaleźć na stronie internetowej http://podlupa.wup.torun.pl. 3 Zgodnie ze słownikiem pojęć zamieszczonym na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego (http://www.stat.gov.pl/gus/definicje) do sektora przedsiębiorstw należą podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie: 1. leśnictwa i pozyskiwania drewna; 2. rybołówstwa w wodach morskich; 3. górnictwa i wydobywania; 4. przetwórstwa przemysłowego; 5. wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych; 6. dostawy wody; gospodarowania ściekami i odpadami oraz działalności związanej z rekultywacją; 7. budownictwa; 8. handlu hurtowego i detalicznego; naprawy pojazdów samochodowych, włączając motocykle; 9. transportu i gospodarki magazynowej; 10. działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi; 11. informacji i komunikacji; 12. działalności związanej z obsługą rynku nieruchomości; 13. działalności prawniczej, rachunkowo-księgowej i doradztwa podatkowego, działalności firm centralnych (head office); doradztwa związanego z zarządzaniem; działalności w zakresie architektury i inżynierii; badań i analiz technicznych; reklamy, badania rynku i opinii publicznej; pozostałej działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej; 14. działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej; 15. działalności związanej z kulturą, rozrywką i rekreacją; 16. naprawy i konserwacji komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego; 17. pozostałej indywidualnej działalności usługowej. 4
liczby pracujących odnotowano w budownictwie (5,4%) oraz handlu hurtowym i detalicznym, naprawie pojazdów samochodowych, włączając motocykle (3,8%). Roczny wzrost liczby pracujących nastąpił w działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej (o 5,3%) oraz przetwórstwie przemysłowym (0,1%). Osoby zatrudnione w sektorze przedsiębiorstw stanowią ok. 35% wszystkich pracujących w województwie (w końcu 2012 r. na terenie województwa, z uwzględnieniem osób pracujących w indywidualnych gospodarstwach rolnych, pracowało 675 417 osób). W sektorze przedsiębiorstw prawie połowa zatrudnionych (47,9%, rok wcześniej 47,4%) była skupiona w przetwórstwie przemysłowym. Liczną grupę stanowiły także osoby pracujące w handlu hurtowym i detalicznym, naprawie pojazdów samochodowych, włączając motocykle (19,9%, rok wcześniej 20,5%) oraz budownictwie (8,8%, rok wcześniej 9,2%). W odniesieniu do roku wcześniejszego w omawianym sektorze nastąpił wzrost (o 3,4%) przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto, które w czerwcu 2014 r. w województwie kujawsko-pomorskim wyniosło 3332,66 zł, co stanowiło niespełna 84,5% średniego wynagrodzenia w kraju. Najwyższe średnie wynagrodzenie otrzymywały osoby pracujące w takich sekcjach, jak: informacja i komunikacja 5013,24 zł (3,7% więcej niż rok wcześniej), działalność naukowa, profesjonalna i techniczna 4453,18 zł (14,9% więcej niż rok wcześniej) i działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 3812,04 zł (2,2% więcej niż rok wcześniej). Mimo wzrostu, najniższe średnie wynagrodzenie brutto przypadało pracownikom sekcji działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 2320,65 zł (3,5% więcej niż rok wcześniej). Spadek wynagrodzenia nastąpił jednie w sekcji działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 2651,19 zł (0,2% mniej). W ciągu roku liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON wzrosła o 2651 jednostek 1,4% (w kraju wzrost o 1,8%). W końcu czerwca 2014 r. na terenie województwa kujawskopomorskiego działalność gospodarczą prowadziło 191 895 podmiotów (nie licząc osób prowadzących indywidualne gospodarstwo rolne). Sekcjami, w których działało najwięcej podmiotów, były sekcje generujące największe zatrudnienie: handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (51 238 podmiotów), budownictwo (22 487 podmiotów) oraz przetwórstwo przemysłowe (17 526 podmiotów). Największy roczny wzrost podmiotów odnotowano w działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej (o 10,6% 527 jednostek). Nieznaczny spadek liczby podmiotów nastąpił w czterech 5
sekcjach, z czego największy w najliczniejszej z sekcji: handel hurtowy i detaliczny 314 podmiotów, 0,6%. Niepokojącym zjawiskiem w województwie kujawsko-pomorskim jest utrzymujący się niski poziom przedsiębiorczości. W 2013 r. (dane najaktualniejsze) na 10 tys. mieszkańców przypadało 914 podmiotów. Było to o 143 podmioty mniej niż średnio w kraju. Osoby zamieszkujące województwo kujawsko-pomorskie charakteryzują się także niższą niż w kraju aktywnością na rynku pracy. Zgodnie z prowadzonymi przez GUS wynikami badań aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) w II kwartale 2014 r. w wskaźnik zatrudnienia, wyrażony jako udział osób pracujących 4 w ogóle ludności w wieku 15 lat i więcej, wynosił dla województwa 49,3% i był o 1,7 pkt. proc. mniejszy niż w Polsce. Wartość wskaźnika zatrudnienia zdecydowanie różni się w zależności od płci. W omawianym okresie wskaźnik ten w przypadku kobiet wynosił 41,8% (1,8 pkt. proc. mniej niż w kraju), a mężczyzn 57,7% (1,4 pkt. proc. mniej niż w kraju). 3. BEZROBOCIE REJESTROWANE PODSTAWOWE DANE W okresie od stycznia do czerwca 2014 r. w województwie kujawsko-pomorskim do ewidencji bezrobotnych w powiatowych urzędach pracy trafiły 78 722 osoby. W porównaniu z rokiem wcześniejszym było to o 11 121 osób (12,4%) mniej. Wśród nowo rejestrujących się zdecydowaną większość stanowiły osoby rejestrujące się po raz kolejny od 1990 r. 83,8% (rok wcześniej 82,0%). W tym samym czasie z rejestrów bezrobotnych wyłączono 97 456 osób (o 4555 osób 4,9% więcej niż rok wcześniej). Niespełna połowę wszystkich wyłączeń stanowiły podjęcia pracy (42 126 osób 43,2%; rok wcześniej 45,0%). Pozazatrudnieniowe formy aktywizacji 4 Zgodnie ze słownikiem pojęć zamieszczonym na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego (http://www.stat.gov.pl/gus/definicje) w BAEL do pracujących zalicza się wszystkie osoby w wieku 15 lat i więcej, które w okresie badanego tygodnia: wykonywały przez co najmniej 1 godzinę jakąkolwiek pracę przynoszącą dochód lub zarobek, tzn. były zatrudnione w charakterze pracownika najemnego, pracowały we własnym lub dzierżawionym gospodarstwie rolnym albo prowadziły własną działalność gospodarczą poza rolnictwem, pomagały (bez wynagrodzenia) w prowadzeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego lub rodzinnej działalności gospodarczej poza rolnictwem, miały pracę, ale jej nie wykonywały: z powodu choroby, urlopu macierzyńskiego lub wypoczynkowego, z innych powodów, przy czym długość przerwy w pracy wynosiła: do 3 miesięcy, powyżej 3 miesięcy, ale osoby te były pracownikami najemnymi i w tym czasie otrzymywały co najmniej 50% dotychczasowego wynagrodzenia. Do pracujących zgodnie z międzynarodowymi standardami zaliczani są również uczniowie, z którymi zakłady pracy lub osoby fizyczne zawarły umowę o naukę lub przyuczenie do określonej pracy, jeżeli otrzymują wynagrodzenie. 6
(szkolenia, staże, prace społecznie użyteczne, indywidualny program zatrudnienia socjalnego lub podpisanie kontraktu socjalnego) rozpoczęło 19 109 bezrobotnych 19,6%. Znaczna część wyłączeń osób bezrobotnych (23,0%) była spowodowana niepotwierdzeniem gotowości do pracy. W konsekwencji w końcu czerwca 2014 r. w województwie kujawsko-pomorskim zarejestrowanych pozostawało 132 125 bezrobotnych. Pod względem największej liczby bezrobotnych lokowało to nasz region na siódmym miejscu w kraju (rok wcześniej szóste miejsce). Wykres 1. Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2005-2014. Stan w końcu czerwca 22,6 20,2 16,0 13,0 14,3 15,5 16,3 16,7 17,7 16,3 191 296 168 344 130 454 106 952 119 395 128 145 133 583 137 885 145 781 132 125 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Liczba zarejestrowanych bezrobotnych Stopa bezrobocia rejestrowanego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku oraz danych GUS na temat stopy bezrobocia. Stopa bezrobocia po korekcie przekazanej przez Urząd Statystyczny w y w dniu 23 września 2014 r. W tym samym okresie wojewódzka stopa bezrobocia rejestrowanego (charakteryzująca udział bezrobotnych w liczbie osób aktywnych zawodowo) wyniosła 16,3%. Pod względem najwyższej stopy bezrobocia lokowało to region na drugim miejscu w kraju (za województwem warmińsko-mazurskim). Najwyższą stopę bezrobocia w województwie odnotowano dla powiatów włocławskiego (25,0%), lipnowskiego (24,5%) oraz grudziądzkiego (23,8%). W regionie stopa bezrobocia niższa od średniej wojewódzkiej utrzymuje się w dwóch miastach na prawach powiatu w y (8,2%) i Toruniu (9,4%) oraz w powiatach bydgoskim (12,3%), brodnickim (13,5%) i świeckim (15,3%). W ciągu roku wojewódzka stopa bezrobocia spadła o 1,4 pkt. proc. (w kraju spadek o 1,2 pkt. proc). Liczba bezrobotnych w województwie zmniejszyła się o 13 656 osób, tj. o 9,4% (w kraju spadek o 9,3%). Spadek liczby bezrobotnych nastąpił w 22 z 23 powiatów. Największy 7
względny spadek zanotowano w u (20,3% 1636 osób) oraz powiecie świeckim (18,8% 1206 osób). W powiecie radziejowskim liczba bezrobotnych wzrosła o 1 osobę. Mapa 1. Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego w końcu czerwca 2014 r. TUCHOLSKI SĘPOLEŃSKI 21,2% 2922 19,1% 3353 BYDGOSKI 12,3% 4809 ŚWIECKI 15,3% 5194 CHEŁMIŃSKI 22,3% 4034 GRUDZIĄDZKI 23,8% 3456 GRUDZIĄDZ 18,4% 6431 WĄBRZESKI 20,9% 2853 BRODNICKI 13,5% 4047 NAKIELSKI 20,9% 5775 BYDGOSZCZ 8,2% 13 263 TORUŃSKI 19,1% 6428 TORUŃ 9,4% 8525 GOLUBSKO- -DOBRZYŃSKI 21,1% 3725 RYPIŃSKI 18,7% 3126 ŻNIŃSKI 19,9% 4942 INOWROCŁAWSKI ALEKSANDROWSKI 22,5% 14 238 22,2% 4531 LIPNOWSKI 24,5% 5912 Stopa bezrobocia w procentach: 12,0 i mniej MOGILEŃSKI 19,9% 3440 Polska - 12,0% RADZIEJOWSKI 22,7% 3589 WŁOCŁAWEK 18,9% 9334 WŁOCŁAWSKI 25,0% 8198 12,1-18,0 18,1-24,0 24,1 i więcej województwo kujawsko-pomorskie - 16,3% Podregion bydgosko-toruński - 10,1% Podregion grudziądzki - 18,6% Podregion włocławski - 21,6% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku oraz danych GUS na temat stopy bezrobocia. Stopa bezrobocia po korekcie przekazanej przez Urząd Statystyczny w y w dniu 23 września 2014 r. 3.1. BEZROBOTNI WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD Dane o bezrobotnych według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD zostały opracowane na podstawie załącznika nr 2 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy 8
Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. 5 3.1.1. NOWE REJESTRACJE BEZROBOTNYCH W I PÓŁROCZU 2014 R. WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD Podobnie jak w latach ubiegłych największy napływ bezrobotnych nastąpił z zakładów, które prowadziły działalność w zakresie: przetwórstwa przemysłowego (16,6%), handlu hurtowego i detalicznego; naprawy pojazdów samochodowych, włączając motocykle (15,6%), a także budownictwa (10,3%). Tabela 1. Nowe rejestracje bezrobotnych w I półroczu 2014 r. według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD Nowe rejestracje bezrobotnych 2013 r. 2014 r. Wyszczególnienie zmiana liczba % Przetwórstwo przemysłowe 16 537 13 067-3 470-21,0 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 14 165 12 288-1 877-13,3 Budownictwo 9 558 8 101-1 457-15,2 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 4 746 5 103 357 7,5 Działalność niezidentyfikowana 5 943 4 954-989 -16,6 Pozostała działalność usługowa 4 577 4 374-203 -4,4 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 4 705 4 014-691 -14,7 Transport i gospodarka magazynowa 2 107 1 939-168 -8,0 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo 1 742 1 841 99 5,7 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 1 982 1 803-179 -9,0 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 1 738 1 573-165 -9,5 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 1 584 1 548-36 -2,3 Edukacja 1 526 1 437-89 -5,8 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 880 877-3 -0,3 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 934 838-96 -10,3 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 720 706-14 -1,9 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 487 417-70 -14,4 Informacja i komunikacja 519 397-122 -23,5 Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 238 255 17 7,1 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 192 183-9 -4,7 Górnictwo i wydobywanie 122 98-24 -19,7 Organizacje i zespoły eksterytorialne 56 70 14 25,0 Poprzednio pracujący razem 75 058 65 883-9 175-12,2 Dotychczas niepracujący 14 785 12 839-1 946-13,2 Ogółem 89 843 78 722-11 121-12,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 2 do Sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. 5 Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2014 załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 9
W odniesieniu do I półrocza 2013 r. spośród sekcji, w których zarejestrowało się powyżej 1% ogółu bezrobotnych, istotny roczny spadek liczby nowych rejestracji nastąpił w przetwórstwie przemysłowym (o 21,0%), budownictwie (o 15,2%) oraz administracji publicznej i obronie narodowej, obowiązkowych zabezpieczeniach społecznych (o 14,7%). Zmniejszyła się także liczba bezrobotnych, wobec których nie udało się ustalić sekcji ostatniego pracodawcy (działalność niezidentyfikowana spadek o 16,6%). W ciągu roku liczba nowych rejestracji wzrosła wśród osób, które ostatnio pracowały w takich sekcjach jak: działalność w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej (wzrost o 7,5%) oraz rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybactwie (wzrost o 5,7%). W analizowanym okresie poza osobami mającymi staż pracy zarejestrowało się także 12 839 osób dotychczas niepracujących. Było to o 13,2% (1946 osób) mniej niż rok wcześniej. W tym samym czasie liczba osób mających staż pracy zmniejszyła się o 12,2% (9175 osób). 3.1.2. BEZROBOTNI W KOŃCU CZERWCA 2014 R. WEDŁUG PRZYNALEŻNOŚCI OSTATNIEGO MIEJSCA PRACY DO SEKCJI PKD W dniu 30 czerwca 2014 r. w ewidencji powiatowych urzędów pracy pozostawało 110 964 bezrobotnych poprzednio pracujących i 21 161 osób dotychczas niepracujących, co stanowiło odpowiednio 84,0% i 16,0% ogółu bezrobotnych (rok wcześniej 83,9% i 16,1%). Osoby poprzednio pracujące najczęściej reprezentowały sekcje, w których nastąpił największy napływ bezrobotnych, czyli: przetwórstwo przemysłowe (18,7% ogółu; rok wcześniej 19,8%) oraz handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (16,4%; rok wcześniej 16,8%). 6 Są to gałęzie gospodarcze charakteryzujące się największą liczbą podmiotów gospodarczych oraz największą liczbą pracujących w województwie. W ciągu roku liczba osób poprzednio pracujących zmniejszyła się o 9,3%. Duży względny spadek nastąpił wśród bezrobotnych, których ostatnie miejsce pracy było związane z przetwórstwem przemysłowym (o 14,5%) i budownictwem (o 14,3%). Wzrost liczby bezrobotnych odnotowano w sekcji rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo (o 1,8%). W tym samym czasie liczba osób dotychczas niepracujących zmniejszyła się o 9,8%. 6 Szczegółowe informacje o bezrobotnych według przynależności ostatniego miejsca pracy według sekcji PKD zawierają Tabele 1 i 2 w Aneksie statystycznym. 10
Wykres 2. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim według przynależności ostatniego miejsca pracy do sekcji PKD. Stan w końcu czerwca 2014 r. 24 676 21 715 21 161 12 165 7 967 6 983 6 763 3 855 3 130 16 072 7 638-14,5-11,3-9,8-14,3-0,2-6,5-2,0 1,8-6,5-5,7-7,5 Przetwórstwo przemysłowe Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Dotychczas niepracujący Budownictwo Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Pozostała działalność usługowa Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Pozostałe sekcje* Działalność niezidentyfikowana Liczba bezrobotnych Zmiana liczby bezrobotnych w odniesieniu do roku wcześniejszego (w %) *Do pozostałych sekcji PKD należą: 1. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna (2,0%) 2. Edukacja (2,0%); 3. Transport i gospodarka magazynowa (2,0%); 4. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (1,6%); 5. Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją (1,1%); 6. Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją (0,9%); 7. Działalność finansowa i ubezpieczeniowa (0,9%); 8. Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (0,6%); 9. Informacja i komunikacja (0,4%); 10. Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby (0,3%); 11. Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (0,2%); 12. Górnictwo i wydobywanie (0,1%); 13. Organizacje i zespoły eksterytorialne (0,05%). Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 2 do Sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujący pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej. 3.2. BEZROBOTNI WEDŁUG ZAWODÓW Dane o bezrobotnych według zawodów opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. 7 W statystyce rynku pracy bezrobotni poprzednio pracujący klasyfikowani są według wykonywanego w ostatnim miejscu pracy, a osoby dotychczas niepracujące zgodnie z zawodem wyuczonym (potwierdzonym świadectwem lub dyplomem kształcenia szkolnego bądź kursowego). 7 Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2013 załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 11
Oddzielną grupę stanowią osoby bez. Od 2013 r. obejmuje ona tych, którzy jednocześnie spełniają dwa warunki nie mają świadectwa (dyplomu) ukończenia kształcenia szkolnego lub kursowego i nie mają minimum 6-miesięcznej, udokumentowanej ciągłości pracy w jednym zawodzie. W latach poprzednich warunek drugi stanowił, że okres ten to minimum 1 rok. Zawody i specjalności zostały określone zgodnie z obowiązującą od 1 lipca 2010 r. klasyfikacją zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Struktura klasyfikacji jest wynikiem grupowania zawodów z uwzględnieniem dwóch aspektów kwalifikacji, tj. ich poziomu i specjalizacji. Powyższe kryteria posłużyły przyporządkowywaniu poszczególnych zawodów i specjalności do grup elementarnych, a tych z kolei do szerszych grup średnich, dużych i wielkich. Obecnie struktura klasyfikacji obejmuje 10 grup wielkich (1-cyfrowy kod), 43 duże (2-cyfrowy kod), 132 średnie (3-cyfrowy kod) oraz 444 grupy elementarne (4-cyfrowy kod). Grupy elementarne zawierają 2366 zawodów i specjalności (6-cyfrowy kod). W niniejszym opracowaniu szczegółową analizą objęto grupy wielkie oraz konkretne zawody. W celu łatwiejszej identyfikacji zawody szkolne zostały opatrzone symbolem S, a ich nazwy pokrywają się z nazwami zawodów ujętych w przepisach oświatowych klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. z 2007 r., Nr 124, poz. 860). W aktualizacji klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy z roku 2012 dodanych zostało 6 nowych zawodów 8, w których (zgodnie z aktualizacją klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego Dz.U. z 2012 r., Nr 7) kształcenie może odbywać się w zasadniczych szkołach zawodowych. 3.2.1. NOWE REJESTRACJE BEZROBOTNYCH W I PÓŁROCZU 2014 R. WEDŁUG ZAWODÓW W grupie osób rejestrujących się było 60 909 bezrobotnych mających zawód i 17 813 bezrobotnych bez. Stanowiło to odpowiednio 77,4% i 22,6% ogółu nowo zarejestrowanych (rok wcześniej 78,6% i 21,4%). Wśród osób, które miały zawód, do powiatowych urzędów pracy najczęściej zgłaszali się przedstawiciele następujących wielkich grup zawodów: robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (17 552 osób 22,3%) oraz pracownicy usług i sprzedawcy (14 216 osób 18,1%). 8 Dodane zawody: murarz-tynkarz, monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych, monter zabudowy i robot wykończeniowych w budownictwie, wędliniarz, wiertacz, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych. 12
Wykres 3. Nowe rejestracje bezrobotnych w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2014 r. według wielkich grup zawodów 6 652 SPECJALIŚCI 17 813 8 674 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI 2 732 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 5 975 429 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 3 561 1 118 14 216 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH 17 552 POZOSTAŁE GRUPY* BEZ ZAWODU * Do pozostałych grup należą: siły zbrojne oraz przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. W porównaniu z I półroczem 2013 r. w większości wielkich grup zawodowych nastąpił spadek liczby nowych rejestracji jedynie w grupie siły zbrojne liczba zarejestrowanych wzrosła o 6 osób. Największy spadek nowych rejestracji nastąpił w najliczniejszych grupach: robotników przemysłowych i rzemieślników (o 3473 osoby, 16,5%), techników i innego średniego personelu (o 1610 osób, 15,7%) oraz pracowników usług i sprzedawców (o 1483 osoby, 9,4%). Silny spadek liczby nowych rejestracji dotyczył także grupy operatorów i monterów maszyn i urządzeń (843 osoby, 19,1%). Badając strukturę zawodową nowo zarejestrowanych bezrobotnych na najniższym poziomie agregacji, można zauważyć, że do urzędów pracy najczęściej zgłaszały się osoby bez oraz przedstawiciele profesji zawartych w Tabeli 2. Nowe rejestracje bezrobotnych wymienionych w Tabeli 2 stanowiły 57,0% łącznego napływu bezrobotnych, 60,1% rejestrujących się kobiet, 54,3% mężczyzn i 67,0% osób w okresie do 12 miesięcy od dnia. 13
Tabela 2. Nowe rejestracje bezrobotnych w I półroczu 2014 r. według zawodów (zarejestrowanych 500 i więcej osób) Nowe rejestracje bezrobotnych w tym liczba udział w osoby w okresie do 12 udział liczba w 000000 Bez 17 813 8 182 45,9 4 550 25,5 522301 Sprzedawca S 6 541 5 766 88,2 493 7,5 722204 Ślusarz S 1 777 57 3,2 34 1,9 331403 Technik ekonomista S 1 586 1 282 80,8 158 10,0 515303 Robotnik gospodarczy 1 500 482 32,1 19 1,3 711202 Murarz S 1 373 5 0,4 51 3,7 931301 Robotnik budowlany 1 238 12 1,0 8 0,6 512001 Kucharz S 1 122 756 67,4 43 3,8 512002 Kucharz małej gastronomii S 1 039 558 53,7 197 19,0 723103 Mechanik pojazdów samochodowych S 1 013 1 0,1 157 15,5 752205 Stolarz S 925 38 4,1 44 4,8 753105 Krawiec S 874 848 97,0 18 2,1 514101 Fryzjer S 818 765 93,5 155 18,9 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 767 422 55,0 3 0,4 751204 Piekarz S 712 93 13,1 15 2,1 311504 Technik mechanik S 710 24 3,4 16 2,3 753303 Szwaczka 656 653 99,5 8 1,2 432103 Magazynier 626 89 14,2 23 3,7 911207 Sprzątaczka biurowa 591 580 98,1 2 0,3 751201 Cukiernik S 582 303 52,1 43 7,4 411004 Technik prac biurowych S 565 486 86,0 39 6,9 723105 Mechanik samochodów osobowych 521 1 0,2 9 1,7 932101 Pakowacz 515 340 66,0 1 0,2 235107 Pedagog 512 472 92,2 138 27,0 713102 Malarz budowlany 507 33 6,5 0 0,0 S dany zawód objęty jest kształceniem w systemie oświaty i występuje w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. 3.2.2. BEZROBOTNI W KOŃCU CZERWCA 2014 R. WEDŁUG ZAWODÓW 30 czerwca 2014 r. w rejestrach powiatowych urzędów pracy województwa kujawsko- -pomorskiego pozostawało 104 422 bezrobotnych mających zawód i 27 703 osoby bez, co stanowiło odpowiednio 79,0% i 21,0% bezrobotnych. W porównaniu z rokiem wcześniejszym liczba bezrobotnych mających zawód zmniejszyła się o 9,9%, a osób bez o 7,3%. 14
Wykres 4. Bezrobotni w wielkich grupach zawodów w województwie kujawsko-pomorskim w końcu czerwca 2014 r. 591 11 670 6 185 27 703 8 017 13 999 4 400 26 353 SPECJALIŚCI TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH POZOSTAŁE GRUPY* 30 102 3 105 BEZ ZAWODU * Do pozostałych grup należą: siły zbrojne i przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. W omawianym okresie, podobnie jak w latach wcześniejszych, w powiatowych urzędach pracy najliczniej reprezentowane były grupy: robotników przemysłowych i rzemieślników, pracowników usług i sprzedawców oraz osób bez. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (30 102 osoby) w końcu czerwca 2014 r. stanowili 22,8% ogółu zarejestrowanych. W grupie tej najwięcej bezrobotnych pozostawało w takich zawodach, jak: ślusarz (3255 zarejestrowanych), krawiec (2412 zarejestrowanych), murarz (2240 zarejestrowanych), szwaczka (1596 zarejestrowanych). Wśród bezrobotnych mających zawód dużą liczbę stanowiły także osoby z zawodami należącymi do grupy wielkiej pracownicy usług i sprzedawcy (26 353 osoby, 19,9% zarejestrowanych). Pawie połowa zarejestrowanych w tej grupie to sprzedawcy (13 149 osób) jest to zawód najliczniej reprezentowany przez osoby bezrobotne. Silnie reprezentowanymi zawodami były także: robotnik gospodarczy (3015 osób), kucharz (2419 osób), kucharz małej gastronomii (1578 osób) oraz fryzjer (1340 osób). W porównaniu z końcem czerwca 2013 r. widoczny spadek liczby bezrobotnych dotyczył grup: operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (o 12,6%, 892 osoby), robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (o 12,5%, 4307 osób) oraz technicy i inny średni personel (o 12,3%, 1963 osoby). 15
Tabela 3. Bezrobotni według zawodów stan w końcu czerwca 2014 r. (powyżej 800 osób) Zarejestrowani bezrobotni w tym osoby w okresie do 12 bez stażu poprzednio pracujący pozostający bez pracy powyżej roku liczba udział w liczba udział w liczba udział w liczba udział w 000000 Bez 27 703 15 721 56,7 2 266 8,2 14 836 53,6 5 340 19,3 522301 Sprzedawca S 13 149 12 173 92,6 140 1,1 200 1,5 6 235 47,4 722204 Ślusarz S 3 255 169 5,2 4 0,1 131 4,0 1 412 43,4 515303 Robotnik gospodarczy 3 015 1 200 39,8 7 0,2 6 0,2 1 412 46,8 331403 Technik ekonomista S 2 820 2 485 88,1 17 0,6 360 12,8 1 131 40,1 512001 Kucharz S 2 419 1 989 82,2 7 0,3 300 12,4 1 054 43,6 753105 Krawiec S 2 412 2 368 98,2 6 0,2 339 14,1 1 081 44,8 711202 Murarz S 2 240 13 0,6 2 0,1 46 2,1 931 41,6 931301 Robotnik budowlany 2 179 37 1,7 2 0,1 12 0,6 912 41,9 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 1 642 1 075 65,5 3 0,2 4 0,2 855 52,1 753303 Szwaczka 1 596 1 584 99,2 1 0,1 21 1,3 814 51,0 911207 Sprzątaczka biurowa 1 586 1 554 98,0 3 0,2 6 0,4 883 55,7 512002 Kucharz małej gastronomii S 1 578 1 130 71,6 29 1,8 501 31,7 390 24,7 514101 Fryzjer S 1 340 1 304 97,3 18 1,3 64 4,8 567 42,3 752205 Stolarz S 1 266 74 5,8 5 0,4 33 2,6 439 34,7 411004 Technik prac biurowych S 1 116 992 88,9 23 2,1 33 3,0 517 46,3 751204 Piekarz S 1 092 231 21,2 4 0,4 20 1,8 392 35,9 723103 Mechanik pojazdów samochodowych 1 089 0 0,0 8 0,7 93 8,5 312 28,7 311504 Technik mechanik S 1 073 66 6,2 3 0,3 71 6,6 381 35,5 751201 Cukiernik S 1 049 694 66,2 6 0,6 45 4,3 459 43,8 713102 Malarz budowlany 1 002 93 9,3 0 0,0 14 1,4 465 46,4 314207 Technik rolnik S 992 628 63,3 1 0,1 166 16,7 400 40,3 432103 Magazynier 911 211 23,2 5 0,5 2 0,2 340 37,3 613003 Rolnik S 901 641 71,1 3 0,3 187 20,8 376 41,7 932101 Pakowacz 851 655 77,0 1 0,1 4 0,5 351 41,2 513101 Kelner S 846 759 89,7 11 1,3 34 4,0 363 42,9 723105 Mechanik samochodów osobowych 832 1 0,1 0 0,0 21 2,5 334 40,1 722314 Tokarz w metalu 821 123 15,0 0 0,0 27 3,3 369 44,9 S dany zawód objęty jest kształceniem w systemie oświaty i występuje w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Osoby ujęte w tabeli 3 stanowiły aż 61,1% ogółu bezrobotnych, w tym 21,0% bezrobotnych to osoby bez. Zarejestrowani w tych zawodach to także: 65,9% bezrobotnych kobiet, 55,2% bezrobotnych mężczyzn, 71,6% bezrobotnych w okresie do 12, 83,1% bezrobotnych bez stażu pracy oraz 58,7% bezrobotnych poprzednio pracujących, pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy. Należy zwrócić uwagę, że posiadanie przez bezrobotnego danego nie zawsze jest równoznaczne z umiejętnościami i możnością wykonywania określonej profesji. Najczęściej wynika to z długiej przerwy w wykonywaniu (44,0% ogółu bezrobotnych pozostaje w rejestrach powyżej roku), braku odpowiednich uprawnień i świadectw kwalifikacyjnych 16
(34,9% bezrobotnych to osoby bez kwalifikacji zawodowych) oraz z braku doświadczenia zawodowego (22,0% bezrobotnych). Można się również domyślać, że wysoki poziom bezrobocia w niektórych zawodach związany jest m.in. z wykonywaniem pracy nierejestrowanej (szara strefa). Jak wynika z badań prowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny praca nierejestrowana często świadczona jest w takich obszarach jak: usługi remontowo-budowlane, opieka nad osobami zależnymi, prace domowe, korepetycje, prace ogrodniczo-rolne, handel. 9 3.2.3. BEZROBOTNI WEDŁUG PŁCI I ZAWODÓW W populacji osób bezrobotnych przeważają. W końcu czerwca 2014 r. w ewidencji powiatowych urzędów pracy z terenu województwa pozostawało 72 745 kobiet, co stanowiło 55,1% ogółu zarejestrowanych (rok wcześniej 53,7%). W poszczególnych powiatach województwa udział bezrobotnych kobiet wynosił od 50,4% w powiecie aleksandrowskim i 50,6% w y do 62,8% w powiecie rypińskim. Tabela 4. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2014 r. według powiatów Nowe rejestracje Zarejestrowani w końcu okresu Powiaty liczba % liczba % Aleksandrów Kujawski 2 280 1 064 46,7 4 531 2 282 50,4 Brodnica 2 872 1 322 46,0 4 047 2 493 61,6 9 316 4 497 48,3 13 263 6 707 50,6 3 332 1 669 50,1 4 809 2 624 54,6 Chełmno 2 209 1 119 50,7 4 034 2 251 55,8 Golub-Dobrzyń 2 077 1 030 49,6 3 725 2 142 57,5 4 336 1 876 43,3 6 431 3 623 56,3 1 882 919 48,8 3 456 2 033 58,8 Inowrocław 7 120 3 347 47,0 14 238 7 709 54,1 Lipno 3 078 1 392 45,2 5 912 3 159 53,4 Mogilno 1 915 989 51,6 3 440 2 024 58,8 Nakło nad Notecią 3 802 1 760 46,3 5 775 3 151 54,6 Radziejów 1 556 652 41,9 3 589 1 867 52,0 Rypin 1 883 892 47,4 3 126 1 963 62,8 Sępólno Krajeńskie 2 139 921 43,1 2 922 1 655 56,6 Świecie 3 270 1 531 46,8 5 194 3 072 59,1 5 957 2 853 47,9 8 525 4 427 51,9 4 425 2 187 49,4 6 428 3 625 56,4 Tuchola 1 861 871 46,8 3 353 1 860 55,5 Wąbrzeźno 1 425 695 48,8 2 853 1 647 57,7 4 906 2 242 45,7 9 334 5 099 54,6 3 789 1 610 42,5 8 198 4 459 54,4 Żnin 3 292 1 584 48,1 4 942 2 873 58,1 Województwo 78 722 37 022 47,0 132 125 72 745 55,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy. 9 Praca nierejestrowana w Polsce w 2010 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2011 r. 17
W porównaniu z analogicznym okresem roku wcześniejszego liczba kobiet pozostających bez pracy spadła o 5556 osób (7,1%), a bezrobotnych mężczyzn o 8100 osób (12,0%). Zmiany te spowodowały wzrost udziału kobiet w ogóle bezrobotnych o 1,3 pkt. proc. Zawód wyuczony lub wykonywany miało 78,4% bezrobotnych kobiet i 79,8% bezrobotnych mężczyzn. Strukturę zawodową bezrobotnych według płci na poziomie wielkich grup zawodowych prezentuje wykres 5. Wykres 5. Bezrobotni w województwie kujawsko-pomorskim według wielkich grup zawodowych i płci. Stan w końcu czerwca 2014 r. SPECJALIŚCI TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH POZOSTAŁE GRUPY* BEZ ZAWODU 5 493 2 524 9 001 4 998 3 149 1 251 4 920 1 920 1 185 7 755 2 102 4 083 5 930 5 740 241 350 11 982 21 433 22 347 15 721 KOBIETY MĘŻCZYŹNI * Do pozostałych grup należą: przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy (241 zarejestrowanych kobiet i 305 zarejestrowanych mężczyzn) oraz siły zbrojne (45 zarejestrowanych mężczyzn). Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Z danych przedstawionych na wykresie 5 wynika, że to przede wszystkim (na poziomie wielkich grup zawodowych) pracownicy usług i sprzedawcy. Na najniższym poziomie agregacji konkretnych zawodów bezrobotne to najczęściej osoby bez (15 721 kobiet) oraz przedstawicielki następujących profesji: sprzedawca 12 173 (92,6% zarejestrowanych w zawodzie); technik ekonomista 2485 kobiet (88,1%); krawiec 2368 kobiet (98,2%); kucharz 1989 kobiet (82,2%); szwaczka 1584 (99,2%); sprzątaczka biurowa 1554 (98,0%); fryzjer 1304 (97,3%); 18
robotnik gospodarczy 1200 kobiet (39,8%); kucharz małej gastronomii 1130 kobiet (71,6%), robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 1075 kobiet (65,5%). Kobiety zarejestrowane w jednym z 10 powyższych zawodów stanowiły 36,9% bezrobotnych kobiet, dodatkowe 21,6% to bezrobotne bez. Pozostający w rejestrach bezrobotni mężczyźni to głównie robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Na poziomie zawodów, podobnie jak w przypadku kobiet, mężczyźni to najczęściej osoby bez (11 982 mężczyzn) oraz przedstawiciele takich profesji, jak: ślusarz 3086 mężczyzn (94,8% zarejestrowanych w zawodzie); murarz 2227 mężczyzn (99,4%); robotnik budowlany 2142 mężczyzn (98,3%); robotnik gospodarczy 1815 mężczyzn (60,2%); stolarz 1192 mężczyzn (94,2%); mechanik pojazdów samochodowych 1089 mężczyzn (100,0%); technik mechanik 1007 mężczyzn (93,8%); sprzedawca 976 mężczyzn (7,4%); malarz budowlany 909 mężczyzn (90,7%); piekarz 861 mężczyzn (78,8%). Mężczyźni zarejestrowani w jednym z wyżej wymienionych 10 zawodów stanowili 25,8% bezrobotnych mężczyzn, kolejne 20,2% to bezrobotni bez. Mimo że znaczny odsetek zarówno bezrobotnych kobiet, jak i mężczyzn stanowią osoby bez, to struktura zawodowa bezrobotnych różni się w zależności od płci. Struktura zawodowa mężczyzn jest bardziej zróżnicowana, nie ma tu jednego dominującego, jak w przypadku kobiet (co szósta zarejestrowana ma zawód sprzedawcy). Co więcej, mężczyźni znacznie częściej niż wykonują zawody techniczne związane z naprawą i obsługą maszyn oraz budownictwem. Chociaż na ogół mają wyższy poziom wykształcenia niż mężczyźni (wykształcenie średnie lub wyższe ma 45,7% bezrobotnych kobiet i tylko 27,3% bezrobotnych mężczyzn), to one mają większe problemy ze znalezieniem i podjęciem pierwszej pracy. W końcu omawianego okresu stażu pracy nie miało 18,8% zarejestrowanych kobiet oraz 12,6% zarejestrowanych mężczyzn. Odmienna struktura zawodowa oraz brak doświadczenia zawodowego mogą być m.in. przyczyną tego, że dłużej niż mężczyźni pozostają w ewidencji osób bezrobotnych. W omawianym okresie bez pracy powyżej roku pozostawało 48,9% bezrobotnych kobiet oraz 38,0% bezrobotnych mężczyzn. 19
3.2.4. BEZROBOTNI W OKRESIE DO 12 MIESIĘCY OD DNIA UKOŃCZENIA NAUKI WEDŁUG ZAWODÓW W końcu czerwca 2014 r. w powiatowych urzędach pracy województwa kujawskopomorskiego zarejestrowanych pozostawało 3597 bezrobotnych w okresie do 12 miesięcy od dnia, zw. bezrobotnymi absolwentami (2,7% ogółu bezrobotnych). Większość tej grupy stanowiły (2335 osób, 64,9% o 9,9 pkt. proc. więcej niż w ogóle bezrobotnych). Bezrobotni absolwenci to przede wszystkim osoby młode, do 25. roku życia (77,3%, wśród ogółu bezrobotnych 17,4%). W porównaniu z analogicznym okresem roku wcześniejszego liczba bezrobotnych absolwentów zmniejszyła się (o 837 osób 18,9%), a ich udział w ogóle bezrobotnych zmniejszył się o 0,3 pkt. proc. W końcu czerwca 2014 r. w poszczególnych powiatach województwa udział bezrobotnych do 12 w ogóle bezrobotnych wahał się od 2,0% w trzech powiatach grodzkich u, Toruniu i Włocławku do 4,7% w powiecie golubsko-dobrzyńskim. W końcu I półrocza 2014 r. prawie 2/3 (63,0%) bezrobotnych w tej grupie nie miało. Tak duży odsetek osób bez w końcu czerwca jest spowodowany tym, że wyniki egzaminów zawodowych ogłaszane są przez okręgowe komisje egzaminacyjne dopiero w końcu sierpnia, w związku z tym zgłaszający się do powiatowych urzędów pracy absolwenci szkół zawodowych (techników, szkół policealnych i zasadniczych szkół zawodowych) rejestrowani są jako osoby bez. Dopiero dostarczenie dokumentów o zdaniu egzaminu zawodowego powoduje, że bezrobotnemu absolwentowi szkoły zawodowej przypisywany jest zawód. Dla porównania, w końcu 2013 r. udział osób bez wśród ogółu bezrobotnych absolwentów wynosił 38,3% i był niższy niż w czerwcu 2013 r. o 24,0 pkt. proc. Niemniej jednak wśród osób w okresie do 12 odsetek osób bez jest znacznie wyższy niż wśród ogółu bezrobotnych. Bezrobotnymi bez są osoby o różnym poziomie wykształcenia m.in. absolwenci liceów, gimnazjów czy szkół podstawowych. Jak wynika z informacji przekazywanych przez powiatowe urzędy pracy znaczna cześć bezrobotnych bez to także osoby kończące szkoły zawodowe, które nie zdały egzaminów zawodowych. Wśród absolwentów, którzy mieli zawód, najsilniej reprezentowani byli sprzedawcy 140 osób (3,9%). 20
Tabela 5. Bezrobotni w okresie do 12 w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2014 r. Powiaty liczba Nowe rejstracje udział w ogóle bezrobotnych (w %) Stan w końcu okresu liczba udział w ogóle bezrobotnych (w %) Aleksandrów Kujawski 260 11,4 110 2,4 Brodnica 432 15,0 168 4,2 928 10,0 278 2,1 406 12,2 113 2,3 Chełmno 302 13,7 139 3,4 Golub-Dobrzyń 329 15,8 176 4,7 366 8,4 131 2,0 231 12,3 92 2,7 Inowrocław 818 11,5 372 2,6 Lipno 389 12,6 180 3,0 Mogilno 289 15,1 117 3,4 Nakło nad Notecią 450 11,8 147 2,5 Radziejów 279 17,9 131 3,7 Rypin 246 13,1 130 4,2 Sępólno Krajeńskie 213 10,0 81 2,8 Świecie 497 15,2 201 3,9 551 9,2 167 2,0 496 11,2 168 2,6 Tuchola 239 12,8 107 3,2 Wąbrzeźno 204 14,3 81 2,8 526 10,7 187 2,0 469 12,4 190 2,3 Żnin 372 11,3 131 2,7 Województwo 9 292 11,8 3 597 2,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy. Z danych przedstawionych w tabeli 5 wynika, że liczba nowych rejestracji bezrobotnych do 12 była prawie trzykrotnie wyższa od liczby bezrobotnych zarejestrowanych w końcu czerwca 2014 r. Jednakże w grupie tej, znacznie rzadziej niż wśród ogółu bezrobotnych powodem wyłączenia jest podjęcie pracy. Świadczy o tym niski wskaźnik płynności rynku pracy, definiowany jako stosunek liczby bezrobotnych, którzy podjęli pracę, do liczby nowo zarejestrowanych bezrobotnych. W I półroczu 2014 r. wskaźnik płynności rynku pracy w grupie osób w okresie do 12 wyniósł 34,3% (o 19,2 pkt. proc. mniej niż wśród ogółu bezrobotnych). Można wnioskować, że znaczna część wyłączeń osób w tej kategorii jest spowodowana objęciem tej grupy pozazatrudnieniowymi formami przeciwdziałania bezrobociu (w szczególności stażami). 10 Niestety osoby takie po zakończeniu programu często powracają do 10 Aktualne formularze Sprawozdania MPiPS-01 oraz załączników do tego sprawozdania nie dają możliwości zweryfikowania, ile osób w okresie do 12 objętych zostało aktywnymi formami przeciwdziałania bezrobociu. 21
rejestrów, a po roku od dnia określonego na dyplomie ukończenia uczelni wyższej lub świadectwie szkolnym, chociaż dalej pozostają w gronie osób bezrobotnych, nie są już zaliczane do grupy bezrobotnych w okresie do 12. 3.2.5. BEZROBOTNI BEZ STAŻU PRACY W końcu czerwca 2014 r. na terenie województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowanych pozostawało 21 161 osób bez stażu pracy 16,0% ogółu zarejestrowanych (rok wcześniej 16,1%). W poszczególnych powiatach województwa udział zarejestrowanych bez stażu pracy wynosił od 8,8% w Toruniu, 9,5% w y do 31,1% w powiecie lipnowskim. Tabela 6. Bezrobotni bez stażu pracy w województwie kujawsko-pomorskim w I półroczu 2014 r. Powiaty razem Bezrobotni bez stażu pracy udział w (w %) razem absolwenci udział w (w %) pozostający bez pracy powyżej roku razem udział w (w %) Aleksandrów Kujawski 791 487 61,6 85 10,7 366 46,3 Brodnica 630 479 76,0 117 18,6 243 38,6 1 265 683 54,0 115 9,1 409 32,3 692 429 62,0 82 11,8 278 40,2 Chełmno 538 354 65,8 113 21,0 233 43,3 Golub-Dobrzyń 824 545 66,1 141 17,1 405 49,2 660 474 71,8 79 12,0 276 41,8 555 413 74,4 65 11,7 277 49,9 Inowrocław 2 127 1 306 61,4 267 12,6 972 45,7 Lipno 1 838 1 128 61,4 161 8,8 850 46,2 Mogilno 574 397 69,2 78 13,6 280 48,8 Nakło nad Notecią 842 565 67,1 113 13,4 343 40,7 Radziejów 895 551 61,6 113 12,6 495 55,3 Rypin 673 504 74,9 88 13,1 325 48,3 Sępólno Krajeńskie 493 356 72,2 59 12,0 205 41,6 Świecie 831 577 69,4 141 17,0 360 43,3 751 372 49,5 66 8,8 255 34,0 1 070 646 60,4 110 10,3 392 36,6 Tuchola 586 411 70,1 77 13,1 275 46,9 Wąbrzeźno 493 333 67,5 63 12,8 257 52,1 1 382 847 61,3 109 7,9 656 47,5 1 964 1 326 67,5 153 7,8 1 095 55,8 Żnin 687 493 71,8 99 14,4 297 43,2 Województwo 21 161 13 676 64,6 2 494 11,8 9 544 45,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 1 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz poszukujący pracy według czasu pozostawania bez pracy, wieku, poziomu wykształcenia i stażu pracy. Podobnie jak w przypadku bezrobotnych absolwentów, w subpopulacji tej prawie 2/3 stanowiły (64,6% 11,4 pkt. proc. więcej niż wśród bezrobotnych mających 22