Prawo rolne Adam Pązik Łukasz Zieliński Warszawa 2011
Spis treści 5 Spis treści Wykaz skrótów... 9 Słowo wstępne... 15 Rozdział I Pojęcia nieruchomości rolnej, gospodarstwa rolnego i.. działalności rolniczej... 17 Rozdział II Ewolucja przepisów regulujących obrót nieruchomościami... rolnymi... 28 Rozdział III Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego... 31 Rozdział IV Prawo pierwokupu współwłaściciela nieruchomości rolnej... 37 Rozdział V Ograniczenia w obrocie nieruchomości wynikające z ustawy... o kształtowaniu ustroju rolnego... 40 Rozdział VI Nabywanie nieruchomości rolnych przez cudzoziemców... 48 Rozdział VII Dożywocie... 56 Rozdział VIII Umowa z następcą... 60 Rozdział IX Przekazanie gospodarstwa rolnego za rentę strukturalną... 71
6 Spis treści Rozdział X Dziedziczenie gospodarstw rolnych... 77 Rozdział XI Dzierżawa gruntów rolnych... 87 Rozdział XII Formy prawne gospodarowania zasobem własności rolnej... skarbu państwa, Agencja Nieruchomości Rolnej... 94 Rozdział XIII Scalenie i wymiana gruntów, ewidencja gruntów i budynków... 103 Rozdział XIV Agencja Rynku Rolnego, Agencja Restrukturyzacji i... Modernizacji Rolnictwa... 108 Rozdział XV Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego... 113 Rozdział XVI Ochrona gruntów rolnych i leśnych...116 Rozdział XVII Kontraktacja... 124 Rozdział XVIII Grupy producentów rolnych, izby rolnicze... 132 Rozdział XIX Stosunki wodnoprawne w rolnictwie... 136 Rozdział XX Ochrona prawna odmian roślin... 141 Rozdział XXI Ochrona roślin... 144 Rozdział XXII Ochrona weterynaryjna zwierząt gospodarskich... 146 Rozdział XXIII Europejski model rolnictwa i wspieranie obszarów... wiejskich... 148
Spis treści 7 Rozdział XXIV Wspólnotowa regulacja rynków rolnych... 154 Rozdział XXV Regulacja poszczególnych rynków rolnych... 159 Rozdział XXVI Ubezpieczenie społeczne rolników... 165 Rozdział XXVII Ubezpieczenia majątkowe rolników... 176 Odpowiedzi... 181 Bibliografia... 225
Słowo wstępne 15 Słowo wstępne Oddajemy w ręce Czytelników zbiór pytań testowych z zakresu prawa rolnego. Na zbiór składają się pytania testowe odnoszące się do podstawowych zagadnień omawianych w ramach kursów uniwersyteckich takich przedmiotów, jak prawo rolne czy prawo żywnościowe. Przygotowane pytania prezentują różny poziom trudności, skonstruowane są na zasadzie pytań teoretycznych bądź krótkich stanów faktycznych odnoszących się do poszczególnych problemów prawnych. W zamyśle autorów mają nie tylko sprawdzać znajomość aktów prawnych, orzecznictwa i poglądów doktryny, ale przede wszystkim skłaniać do logicznego myślenia. Publikacja jest skierowana głównie do studentów prawa, administracji oraz innych kierunków studiów, na których prawo rolne jest przedmiotem zajęć. Autorzy są absolwentami Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, związanymi niegdyś z Sekcją Prawa Rolnego Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
16 Słowo wstępne
Rozdział I. Pojęcia nieruchomości rolnej, gospodarstwa rolnego i... 17 Rozdział I Pojęcia nieruchomości rolnej, gospodarstwa rolnego i... działalności rolniczej 1. Nieruchomością rolną w rozumieniu art. 46 1 k.c. jest nieruchomość: a) gruntowa bądź budynkowa, o powierzchni nie mniejszej niż 5 ha użytków rolnych, która jest bądź może być wykorzystana do prowadzenia działalności rolniczej b) gruntowa, bez względu na jej obszar, która jest wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej c) gruntowa, bez względu na obszar, która jest lub może być wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej d) gruntowa, w tym także grunty pod wodami, które można wykorzystać do prowadzenia gospodarki rybnej, jak również grunty pod budynkami mieszkalnymi wchodzącymi w skład gospodarstwa rolnego 2. Przyjęta w art. 46 1 k.c. definicja legalna nieruchomości rolnej jest skonstruowana według kryterium: a) faktycznego wykorzystywania gruntu b) przeznaczenia do prowadzenia działalności rolniczej c) oznaczenia w ewidencji gruntów i budynków d) żadna z odpowiedzi nie jest prawidłowa 3. Wskaż zdanie (-a) prawdziwe: a) Nieruchomość rolna definiowana jest obecnie tylko w drodze przepisów k.c.
18 Rozdział I. Pojęcia nieruchomości rolnej, gospodarstwa rolnego i... b) Kryterium odróżnienia nieruchomości rolnej od nierolnej jest obecnie kryterium charakteru nieruchomości oraz kryterium przeznaczenia nieruchomości. c) Przepisy k.c. odnośnie dziedziczenia gospodarstw rolnych stosuje się tylko do gruntów rolnych przekraczających 1 ha, ale nieruchomości mniejsze nie tracą przez to swojego charakteru rolnego. d) Żadna z odpowiedzi nie jest prawidłowa. 4. Gospodarstwo rolne położone w miejscowości R. o powierzchni 1 ha, z czego 0,3 ha stanowiły nieużytki (nieużytkowane od lat 40. żwirowisko), na których nawet przy zastosowaniu odpowiednich zabiegów agrotechnicznych nie można by było prowadzić działalności rolniczej. Czy zgodnie z definicją zamieszczoną w k.c. nieużytki te mogą być uznane za nieruchomość rolną? a) tak, gdyż wchodzą w skład gospodarstwa rolnego b) tak, gdyż są wpisane do ewidencji gruntów i budynków jako grunt rolny c) nie, gdyż nie jest możliwe prowadzenie na nich działalności rolniczej d) żadna z odpowiedzi nie jest prawidłowa 5. Należące do rodziny D. gospodarstwo rolne miało powierzchnię 1,1 ha użytków rolnych, z tym że 0,2 ha zajmował budynek mieszkalny, w którym mieszkała osoba niezajmująca się już prowadzeniem działalności rolniczej. Czy w tej sytuacji, w świetle zamieszczonej w k.c. definicji nieruchomości rolnej, grunt położony pod tym budynkiem mieszkalnym oraz grunty niezbędne do korzystania z tych budynków stanowią nieruchomość rolną? a) nie, gdyż grunty te nie są wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie b) nie, gdyż budynek wraz z gruntem, na którym został posadowiony, stanowi zawsze odrębną nieruchomość budynkową c) tak, gdyż art. 46 1 k.c. nie daje podstaw do różnicowania sytuacji gruntów znajdujących się pod budynkami gospodarczymi i mieszkalnymi wchodzących w skład gospodarstwa rolnego d) żadna z odpowiedzi nie jest prawidłowa 6. Nieruchomość gruntowa położona w K. była wpisana do ewidencji gruntów i budynków jako użytek rolny. Rolne przeznaczenie tej nieruchomości wynikało również z miejscowego planu zagospoda-
Rozdział I. Pojęcia nieruchomości rolnej, gospodarstwa rolnego i... 19 rowania przestrzennego. Na skutek długoletniego składowania tam odpadów chemicznych grunt ten uległ jednak degradacji w takim stopniu, że nie nadawał się już do prowadzenia na nim działalności rolniczej, nawet po przeprowadzeniu kosztownych zabiegów agrotechnicznych. Czy w tej sytuacji powyższa nieruchomość może zostać uznana za grunt rolny w rozumieniu przepisów k.c.? a) tak, gdyż do ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne są wpisywane jedynie takie grunty, które odpowiadają kodeksowej definicji nieruchomości rolnej b) tak, gdyż taki stan wynika z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego c) nie, gdyż z charakteru nieruchomości wskazanego w ewidencji gruntów i budynków oraz planie zagospodarowania przestrzennego może wynikać jedynie domniemanie wzruszalne, że określony grunt stanowi nieruchomość rolną d) nie, gdyż na nieruchomości tej nie jest możliwe prowadzenie działalności wytwórczej w rolnictwie 7. Zgodnie z u.k.w.h. nieruchomość wieczystoksięgowa: a) nie musi pokrywać się z definicją nieruchomości w k.c. b) stanowi zawsze tylko jedną nieruchomość c) może stanowić kilka nieruchomości, o ile tworzą one całość gospodarczą albo graniczą ze sobą d) może stanowić kilka nieruchomości, o ile stanowią one całość gospodarczą lub graniczą ze sobą i zostały na wniosek właściciela połączone w jedną nieruchomość 8. Zgodnie z u.k.u.r. za nieruchomość rolną uważa się: a) nieruchomość, która jest bądź może być wykorzystywana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej b) tylko nieruchomości położone na obszarach, które w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego przeznaczone są na cele rolne c) każdą nieruchomość rolną w rozumieniu k.c. o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha użytków rolnych d) wszelkie grunty, na których może być prowadzona działalność rolnicza