Plac Żelaznej Bramy 10, 00-136 Warszawa, http://www.bcc.org.pl Warszawa, 13 stycznia 2016 r. BADANIE ANKIETOWE BCC Oczekiwania przedsiębiorców w 2016 r. Aby dowiedzieć się, jak przedsiębiorcy oceniają swoją sytuację oraz jakie widzą perspektywy dla swoich firm w 2016 roku, Business Centre Club przeprowadził w grudniu internetowy sondaż wśród menedżerów i właścicieli firm z całego kraju.* Niecałe 40% przedsiębiorstw członków BCC przewiduje poprawę swojej sytuacji finansowej w nowym roku, oceniając jednocześnie swoją kondycję jako dobrą (56%) lub bardzo dobrą (ponad 26%). Bardziej niż w poprzednim roku liczą się ze wzrostem podatków i innych kosztów prowadzenia działalności (blisko dwie trzecie ankietowanych przedsiębiorców uważa, że w 2016 roku wzrosną podatki). Pomimo tego, ponad 60% planuje wzrost wynagrodzeń, a blisko 40% zwiększenie zatrudnienia. Niezmiennie, od lat firmy inwestują głównie z własnych pieniędzy w obecnej edycji badania zadeklarowało tak ponad 52% podmiotów. Z kredytu zamierza skorzystać 28,6% firm, a finansować rozwój poprzez środki europejskie 13,6%. W ocenie ankietowanych przedsiębiorców, największe zagrożenia w 2016 roku to: wysokie obciążenia podatkowe i para-podatkowe oraz nadmierna biurokracja (ponad 15%), wysoka presja konkurencyjna na ceny i w rezultacie niskie marże zysku (14%), trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach (11,6%), a także konkurencja ze strony szarej strefy (ponad 10%). 1
Ocena kondycji firmy Zapytaliśmy przedsiębiorców zrzeszonych w BCC jak oceniają kondycję swojej firmy. Ponad cztery piąte uważa ją za dobrą lub bardzo dobrą (odpowiednio 26,2% i 56%), 14,3% ankietowanych oceniło ją jako przeciętną, a jedynie 3,5% jako złą. Nie było ani jednej, skrajnej oceny definiowanej jako bardzo zła. [Rok wcześniej, prognozując sytuację w swoich firmach w 2015 r., 50,7% ankietowanych przez BCC przedsiębiorców oczekiwało, że ich kondycja poprawi się względem 2014 r., a 42% że pozostanie ona taka sama. Pogorszenia sytuacji finansowej firmy spodziewało się 7,3% ankietowanych. Oznacza to, że faktycznie 2015 r. okazał się lepszy od oczekiwań.] Największymi problemami dla przedsiębiorstw w ubiegłym roku były: trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach (16,7%), wysoka presja konkurencyjna na ceny i w rezultacie niskie marże zysku (14,7%), nadmierna biurokracja (14,4%), wysokie obciążenia podatkowe i para-podatkowe (12,8%), konkurencja ze strony szarej strefy (11,9%), relacja kursu złotego do innych walut (8,0%) czy niesprawność polskiego wymiaru sprawiedliwości w sprawach gospodarczych (7,7%). Dodatkowo, przedsiębiorcy wskazywali na powtarzające się kontrole US i UKS, konkurencję ze strony firm państwowych, czy pogardę dla prawa po stronie decydentów i pracowników administracji. Rok 2016 plany zwiększania wynagrodzeń, pomimo obaw o wyższe koszty i podatki Mniej badanych przedsiębiorców niż w ubiegłym roku (38,1% wobec 50,7%) uważa, że sytuacja finansowa ich firm w nowym roku poprawi się. Zdaniem 40,5% pozostanie ona taka sama jak w 2015 r., a 21,4% obawia się, że ulegnie pogorszeniu. Niemalże dwie trzecie firm (66,3%), które wzięły udział w sondażu BCC, przewiduje, że w 2016 r. koszty prowadzonej przez nie działalności wzrosną, natomiast 23,7% spodziewa się, że pozostaną na tym samym poziomie, a 10% liczy, że ich koszty zmaleją. Więcej firm niż w 2015 r. (65,5%) przewiduje również w tym roku wzrost obciążeń podatkowych. Jedynie 3,6% zakłada, że będą one niższe. [Dla porównania, rok temu blisko dwie trzecie przedsiębiorców zakładało, że obciążenia podatkowe w 2015 r. będą takie same jak w 2014 roku, a tylko co trzecia firma spodziewała się wzrostu podatków. Wzrost ogólnych kosztów działalności zakładało 53,7% firm, a ich utrzymanie na takim samym poziomie 31,4%.] Zdaniem blisko 60% ankietowanych wzrost kosztów prowadzenia działalności (mediów, opłat lokalnych, płacy minimalnej, itp.) nie będzie miał wpływu na politykę kadrową przedsiębiorstwa. 31% przedsiębiorców twierdzi, że może spowodować ograniczenie naboru nowych pracowników, spadek zatrudnienia (8,3%), a tylko w niewielkim odsetku obniżenie wynagrodzeń (1,2%), co potwierdza rosnącą presję płacową. 2
Zamiar podniesienia wynagrodzeń w bieżącym roku deklaruje 60,7% firm członkowskich BCC. Ponad jedna trzecia (34,5%) zamierza pozostawić płace na dotychczasowym poziomie, a jedynie 4,8% firm będzie zmuszona je obniżyć. Przyjmować do pracy nowych pracowników zamierza 39,3% proc. ankietowanych przedsiębiorców, większość (47,6%) deklaruje utrzymanie zatrudnienia na dotychczasowym poziomie. [Dla porównania, w ubiegłym roku 51,5% firm zakładało utrzymanie tej samej liczby pracowników, 41,2% zwiększenie zatrudnienia, a 7,3% - jego spadek. Więcej przedsiębiorców zamierzało podnosić płace 71%, a mniej (24,6%) utrzymać je na poziomie z roku 2014.] Główne zagrożenia w 2016 roku Lista zagrożeń na 2016 rok wygląda podobnie jak w 2015 r., choć odsetek odpowiedzi jest mniejszy, co może świadczyć o spodziewanej poprawie koniunktury i bardziej optymistycznym nastawieniu. Wśród czynników, które mogą być największym zagrożeniem dla firm w nowym roku, przedsiębiorcy najczęściej wymieniają: nadmierną biurokrację oraz wysokie obciążenia podatkowe i para-podatkowe (15,2%), wysoką presję konkurencyjną na ceny i w rezultacie niższe marże zysku (14,0%), trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach (11,6%) oraz konkurencję ze strony szarej strefy (10,4%), co świadczy o tym, że zarówno wyłudzenia podatku VAT, zatrudnianie na czarno oraz świadczenie usług w różnych branżach po kosztach, a więc nierówna konkurencja jest coraz większym utrapieniem firm. Inwestycje, finansowanie, sprzedaż W 2016 r., 38,1% badanych przedsiębiorców spodziewa się wzrostu sprzedaży w przedziale 0-5%, a 26,2% szacuje wzrost sprzedaży od 5 do 10%. Nieznacznie mniej (23,8%) prognozuje, że wyniesie on więcej niż 10%. Spadku sprzedaży w nowym roku spodziewa się 11,9% przedstawicieli firm. Z roku na rok niemalże nie zmienia się ostrożność w kwestii inwestowania: tylko 40,5% firm deklaruje, że ich wydatki inwestycyjne będą w 2016 roku większe. Nakłady inwestycyjne na podobnym co w ubiegłym roku, zamierza utrzymać 31% przedsiębiorstw. Inwestycji nie planuje natomiast 4,7% ankietowanych firm, a 23,8% zakłada, że będą one mniejsze niż w poprzednim roku. [Rok temu, planując działalność w 2015 r., 42,6% przedsiębiorców deklarowało wzrost nakładów inwestycyjnych, 32,4% zapowiadało utrzymanie ich na tym samym poziomie, a zmniejszenie 17,7%. Żadnych nowych inwestycji nie planowało 7,3% firm.] Ponad połowa przedsiębiorstw (52,1%) będzie w tym roku inwestować z własnych środków, a 28,6% posiłkować się kredytem (rok wcześniej chęć kredytowania działalności 3
wyraziło 43,8% firm). Trzecim filarem finansowania pozostają fundusze europejskie, jednak ten sposób wskazuje obecnie znacznie mniej przedsiębiorstw (13,6% wobec 30,4% w 2015 r.). Coraz mniejsze znacznie w finansowaniu rozwoju firm odgrywa również rynek kapitałowy ten model pozyskania kapitału wskazało 2,1% (w ub. roku było to 4,3%). Mniejsza skłonność przedsiębiorców do finansowania rozwoju poprzez fundusze unijne czy rynek kapitałowy to w dużej mierze skutki wygasania perspektywy finansowej UE 2007-2013 i jednocześnie sporego opóźnienia w uruchamianiu środków z nowej perspektywy 2014-2020 oraz dekoniunktury na warszawskiej giełdzie i marginalizacji polskiego rynku kapitałowego (zapowiedzi nowych podatków, m.in. dla sektora bankowego spowodowały spadki indeksów, zaś zmiany w OFE doprowadziły do redukcji aktywów i niższej płynności rynku). Z innych źródeł, takich jak: leasing, środki z koncernu-matki/grupy kapitałowej, czy emisja obligacji, zamierza finansować swój rozwój 3,6% ankietowanych podmiotów. Wiele przedsiębiorstw korzysta z kilku źródeł kapitału jednocześnie najczęściej jest to kombinacja środków własnych, kredytów i/lub unijnych dotacji. Rekomendacje przedsiębiorców dla rządu Ankietowani przedsiębiorcy przedstawili wiele problemów, którymi ich zdaniem pilnie powinien zająć się nowy rząd cytujemy ich propozycje: skutecznie i zgodnie z prawem ograniczyć szarą strefę oraz wyłudzenia podatku VAT (ścigać firmy, które go nie płacą, a nie przerzucać ten problem na uczciwych przedsiębiorców, których najprościej namierzyć ) zdecydowanie i natychmiastowo ograniczyć biurokrację (zbyt długie oczekiwanie na uzyskanie decyzji administracyjnej; brak odpowiedzialności urzędnika za podejmowane decyzje) oraz wymogi sprawozdawczo-finansowe usprawnić funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości (obecnie firma zakończyła proces o zapłatę za dostawę po 7 latach i 3 miesiącach i to w sytuacji braku kwestionowania przez klienta faktu dostawy, ilości i ceny towaru to rekord Sądu Rejonowego w Cieszynie i Okręgowego w Bielsku-Białej) zlikwidować przywileje różnych grup społecznych i walczyć z nieuczciwą konkurencją uelastycznić Kodeks pracy, tak by przedsiębiorca miał możliwość zatrudniania pracowników na umowach innych niż umowa o pracę (chodzi o okresowe wzrosty zatrudnienia), a także odstąpienie od konieczności płacenia odszkodowań dla zwalnianych pracowników w sytuacjach kurczącego się rynku zleceń na produkty lub usługi zająć się rozwojem wszelkiej infrastruktury, w szczególności szerokopojętej infrastruktury transportowej odblokować rynki wschodnie wspierać eksport i innowacje, chronić rodzime firmy poprawić jakość edukacji, aby odpowiadała ona potrzebom nowoczesnej, innowacyjnej gospodarki 4
uprościć system podatkowy poprzez ujednolicenie PIT, CIT, VAT obniżyć podatki oraz pozapłacowe koszty pracy, zwłaszcza składki do ZUS ograniczyć rolę i udział państwa w gospodarce oraz kontynuować deregulację (niestety dzieje się odwrotnie dla przykładu: w 2015 r. zmieniono 6 ustaw mających duży wpływ na prowadzoną przez spółkę działalność, nadając m.in. ogromne uprawnienia regulatorom jak UOKIK i KNF, którzy mogą podejmować decyzje wymagające dotychczas rozstrzygnięcia sądowego w trybie administracyjnym) uprościć przepisy i wprowadzić jednolite interpretacje podatkowe dla wszystkich w całej Polsce uporządkować przepisy Prawa zamówień publicznych tworzyć jednoznaczne przepisy i respektować regulacje UE, w tym wdrożyć Europejski Kodeks Dobrej Administracji (już samo przeczytanie tego dokumentu może wywołać szok u naszej administracji) ustabilizować sytuację w kraju, tzn. nie wywoływać niepotrzebnych wojen ideologiczno-społecznych * INFORMACJE O SONDAŻU W sondażu, przeprowadzonym na reprezentatywnej grupie przedsiębiorców BCC, udział wzięło: 36,5% średnich przedsiębiorstw zatrudniających od 50 do 249 pracowników, 24,7% dużych firm (od 250 do 1000 pracowników), 23,5% małych firm (od 10-49 pracowników), 8,2% mikroprzedsiębiorstw (od 1 do 9 pracowników) oraz 7,1% korporacji (zatrudnienie powyżej 1000 pracowników). Wśród ankietowanych przez BCC firm większość zajmuje się działalnością usługową (38,5%), przemysłowo-produkcyjną (25,3%), handlową (16,9%), budownictwem (12,1%), usługami finansowymi (3,6%) lub reprezentuje inne, niewymienione branże (3,6%). Pełne wyniki sondażu BCC na s. 6-8. Kontakt: Emil Muciński rzecznik, Instytut Interwencji Gospodarczych BCC tel. 602 571 395, 22 58 26 113 e-mail: emil.mucinski@bcc.org.pl; instytut@bcc.org.pl Business Centre Club istnieje od 1991 roku. Liczba członków Grupy BCC składającej się z Klubu BCC, Związku Pracodawców BCC i Studenckiego Forum BCC wynosi ok. 2300. Wśród członków BCC znajdują się największe korporacje krajowe i zagraniczne. Członkami Klubu są także uczelnie wyższe, wydawnictwa, szpitale, prawnicy, dziennikarze, naukowcy, lekarze, wojskowi i studenci. BCC koncentruje się na działaniach na rzecz rozwoju gospodarki i pomocy przedsiębiorcom. BCC jest członkiem Komisji Trójstronnej. Działa w 250 miastach i 24 lożach regionalnych na terenie całej Polski. Koordynatorem wszystkich działań BCC jest Marek Goliszewski. Kontakty prasowe: http://www.bcc.org.pl/eksperci.244.0.html Więcej: http://www.bcc.org.pl oraz: http://www.facebook.com/pages/business-centre-club/301754142096 5
WYNIKI sondażu BCC 1. Kondycję mojej firmy oceniam jako: 56,0% dobrą 26,2% bardzo dobrą 14,3% dostateczną 3,5% złą 0% bardzo złą 2. Przewiduję, że w 2016 r. sytuacja finansowa mojego przedsiębiorstwa w porównaniu do 2015 r.: 40,5% pozostanie taka sama 38,1% poprawi się 21,4% pogorszy się 3. Przewiduję, że w 2016 r. koszty działalności mojego przedsiębiorstwa w porównaniu do poprzedniego roku: 66,3% wzrosną 23,7% pozostaną takie same 10,0% zmaleją 4. Planowane w 2016 r. przez moje przedsiębiorstwo wydatki inwestycyjne w porównaniu do 2015 r. będą: 40,5% większe 31,0% na podobnym poziomie 23,8% mniejsze 4,7% nie planuję żadnych inwestycji 5. W 2016 roku, zamierzam finansować rozwój mojej firmy poprzez: 52,1% środki własne przedsiębiorstwa 28,6% kredyty 13,6% fundusze europejskie 3,6% inne źródła (m.in.: leasing, obligacje, środki z koncernu-matki/grupy kapitałowej) 2,1% rynek kapitałowy 6. Przewiduję, że w 2016 r. zatrudnienie w moim przedsiębiorstwie w porównaniu do 2015 r.: 47,6% pozostanie bez zmian 39,3% wzrośnie 13,1% zmaleje 7. W 2016 r. wynagrodzenia w mojej firmie w porównaniu do 2015 r.: 60,7% wzrosną 34,5% pozostaną na tym samym poziomie 4,8% zmaleją 8. Co spowoduje ew. wzrost kosztów (opłat lokalnych, płacy minimalnej, mediów, itp.) z punktu widzenia działalności Pana/Pani firmy? 6
59,5% nie będzie miał wpływu na politykę kadrową przedsiębiorstwa 31,0% ograniczenie naboru nowych pracowników 8,3% spadek zatrudnienia 1,2% spadek poziomu wynagrodzeń 9. Czy Pana/Pani zdaniem, obciążenia podatkowe firmy w 2016 roku: 65,5% wzrosną 30,9% będą takie same 3,6% zmaleją 10. W 2016 r. wzrost sprzedaży w Pana/Pani firmie wyniesie: 38,1% 0-5% 26,2% 5-10% 23,8% powyżej 10% 11,9% poniżej 0% 11. Jakie czynniki spośród niżej wymienionych były dla Pana/Pani firmy problemem w 2015 roku? 16,7% trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach 14,7% wysoka presja konkurencyjna na ceny i w rezultacie niskie marże zysku 14,4% nadmierna biurokracja 12,8% wysokie obciążenia podatkowe i para-podatkowe 11,9% konkurencja ze strony szarej strefy 8,0% kurs złotego do innych walut 7,7% niesprawność wymiaru sprawiedliwości w sprawach gospodarczych 5,8% niski popyt na rynku krajowym 2,9% wysokie ceny surowców oraz innych komponentów 2,5% wysoki koszt lub trudna dostępność kapitału, w tym kredytów udzielanych przez banki 1,3% niski popyt na rynkach zagranicznych 1,3% inne (konkurencja ze strony firm państwowych, powtarzające się kontrole US i UKS, konkurencja ze strony firm z dotacjami UE, pogarda dla prawa po stronie decydentów i pracowników administracji, początkowa faza rozwoju przedsiębiorstwa) 12. Jakie czynniki spośród niżej wymienionych mogą być zagrożeniem dla Pana/Pani firmy w 2016 roku? 15,2% nadmierna biurokracja 15,2% wysokie obciążenia podatkowe i para-podatkowe 14,0% wysoka presja konkurencyjna na ceny i w rezultacie niskie marże zysku 11,6% trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach 10,4% konkurencja ze strony szarej strefy 8,0% niski popyt na rynku krajowym 8,0% kurs złotego do innych walut 6,8% niesprawność wymiaru sprawiedliwości w sprawach gospodarczych 4,2% wysoki koszt lub trudna dostępność kapitału, w tym kredytów udzielanych przez banki 2,7% wysokie ceny surowców oraz innych komponentów 7
2,4% niski popyt na rynkach zagranicznych 1,5% inne (brak stabilności politycznej w kraju i na świecie oraz zagrożenie terroryzmem, utrata rynków wschodnich, ryzyko związane z inwestycjami, chaos w branży, negatywna decyzja US, częste zmiany przepisów, konkurencja ze strony firm z dotacjami UE) Metryczka podstawowe informacje o firmie Ile osób jest zatrudnionych w firmie? 36,5% od 50 do 249 pracowników 24,7% od 250 do 1000 pracowników 23,5% od 10 do 49 pracowników 8,2% od 1 do 9 pracowników 7,1% powyżej 1000 pracowników Jaka jest podstawowa działalność firmy? 38,5% usługi 25,3% produkcja/przemysł 16,9% handel 12,1% budownictwo 3,6% usługi finansowe 3,6% inne, niewymienione branże 8