CO TO ZNACZY BYĆ DOBRYM RODZICEM? Rodzina jest dla dziecka najważniejszym środowiskiem; jest miejscem, gdzie zaspokajane są jego podstawowe potrzeby fizjologiczne i psychologiczne. Tu przebiega proces kształtowania się człowieka. Rodzina jest pewnym systemem, całością powiązanych ze sobą elementów. Oznacza to, że każdy z członków danej rodziny reaguje na zachowania pozostałych osób, zaś zachowanie każdego z nich też wpływa na funkcjonowanie wszystkich domowników. Dziecko jest integralną częścią rodziny. Jeśli coś złego dzieje się z dzieckiem, to znaczy, że źle funkcjonuje cały system rodzinny. Wychowanie dziecka jest jednym z najważniejszych, a zarazem najtrudniejszych zadań, z jakim przychodzi się nam spotykać. Jest wielką pracą. Większość rodziców pragnie dobrze wychować swoje dzieci. Nie chce ich zaniedbywać ani czynić krzywdy. Dziecko powinno być traktowane z autentyczną miłością i godnością, musi mieć jednak wyznaczone pewne granice i normy, które musi respektować. JAK POWINNY WYGLĄDAĆ PRAWIDŁOWE RELACJE RODZICIELSKIE? Prawidłowe relacje rodzicielskie powinny zawierać w sobie dwa aspekty: Miłość, akceptację, szacunek dla dziecka okazywane przez: - szacunek dla jego uczuć i potrzeb - akceptację dla jego trudności i ograniczeń - dostrzeganie jego starań i mocnych stron - obdarzanie zaufaniem - poświęcanie dziecku czasu i uwagi
Granice, normy, wymagania stawiane dziecku ; - przekazywanie dziecku praw rządzących światem, - pozwalanie na poniesienie konsekwencji własnych zachowań dziecka, - egzekwowanie wymagań. Kochając dziecko musimy nauczyć go posłuszeństwa. Zdrowe rodzicielstwo sprowadza się do dwóch istotnych składników: MIŁOŚCI i WŁADZY, które działają w systemie środków kontroli oraz równowagi. Wyłączna koncentracja na miłości z pominięciem władzy, prowadzi zazwyczaj do braku szacunku i lekceważenia. Natomiast atmosfera bezwzględnej dominacji jest znienawidzona przez dziecko, które czuje się niekochane, a nawet znienawidzone. Wychowując dziecko, musimy pamiętać, że ma ono swoje prawa, które powinniśmy przestrzegać. I tak dziecko na prawo: nie tylko do egzystencji, ale do życia do własnej osobowości oczekiwać szacunku posiadać własną tożsamość wyrażać swoje myśli i uczucia i być wysłuchanym dopytywać i otrzymywać odpowiedzi być wychowywanym bez krzyku, lekceważenia czy poniżania dorastać w swoim tempie i oczekiwać akceptacji dla tego tempa być kochanym takim, jakim jest do odczuwania radości, szczęścia, smutku, złości, bólu do wolności troszczyć się i być przedmiotem troski kształtować swoje własne przekonania, normy.
POSTAWY RODZICIELSKIE A REAKCJE DZIECKA Na relacje w każdej rodzinie decydujący wpływ mają postawy rodzicielskie. Możemy wyróżnić następujące postawy rodzicielskie: rodzice przesadnie krytyczni - patrzą na wszystko okiem sędziego; nic nie jest wystarczająco dobre, zawsze znajdzie się jakaś skaza, pochwały są tu rzadkością, normą jest ciągła krytyka. Stara się zadowolić rodziców, aby w ten sposób zdobyć ich miłość i akceptację Im mniej otrzymuje pochwał, tym bardziej ich pragnie Ciągle ma nadzieję, że tym razem uda mu się zdobyć uznanie rodziców Kształtuje o sobie opinię, jako o mało zdolnym i nieudolnym Jako dorosły będzie zawsze niezadowolony z tego, co robi i co inni robią rodzice przesadnie wymagający - stawiają nierealne wymagania w stosunku do siebie i dzieci, podejmują się zadań przekraczających ludzkie możliwości Stara się sprostać wymaganiom, mimo, iż zauważa ich nierealność, aby dowieść własnej wartości Rezygnuje z dzieciństwa, nie ma czasu na zabawę, czas wypełnia zgodnie z wolą rodziców W wieku dorosłym człowiek taki będzie pracoholikiem, albo wybierze egzystencję na marginesie społeczeństwa
rodzice obiecywacze - chcą osiągać posłuszeństwo dziecka poprzez obiecywanie nagród (jeśli to zrobisz, to dam ci to i to, wezmę cię tu czy tam...). Mimo szczerych chęci, nigdy w pełni nie dotrzymują wszystkich obietnic. Oczekując jednak, że dziecko nie będzie zawiedzione, ani rozczarowane, ponieważ oni mieli dobre intencje. Za każdym razem, mimo wielu rozczarowań, wierzy, że tym razem będzie lepiej Jeśli okazuje złość lub rozczarowanie, to rodzice wywołują w nim poczucie winy jako dorosły, takie dziecko stanie się nieufne i nie będzie domagało się czegokolwiek dla siebie rodzice nieobecni lub nieskuteczni - albo pracują z dala od domu przez długi czas, albo będąc w domu nie panują nad życiem rodzinnym (alkoholizm, choroby lub bezradność) Przejmuje na siebie obowiązki domowe Stara się być rodzicem dla rodzeństwa i swoich rodziców Cierpi na tym jego dzieciństwo W życiu dorosłym przyjmuje postawę opiekuna Może nie chcieć mieć własnych dzieci rodzice władczy lub obojętni - nie uczestniczą w życiu dziecka, pozostawiają je samemu sobie, albo też rozkazują, nie pozostawiając miejsca na dyskusję. Czuje się niechciane i nie szanowane W wieku dojrzałym taki człowiek boi się odrzucenia i bardzo opornie wchodzi w związki z innymi
rodzice nadopiekuńczy - zostają zatarte granice między rodzicem a dzieckiem, dziecko nie ma możliwości rozwoju emocjonalnego ani popełniania błędów, jest na siłę udziecinniane. Czuje się uzależnione i nieudolne Kiedy ma działać samo, wpada w panikę W życiu dorosłym taki człowiek odpycha innych albo czuje się zgubiony w relacjach z ludźmi Zapewne wszyscy nosimy w sobie po trochę z każdej z wyżej wymienionej tu postawy. Nie ma w tym nic złego. Postawy rodzicielskie muszą być mieszane, aby były zrównoważone.
SZANOWNY RODZICU, PAMIĘTAJ!!! Gdy dziecko żyje wśród ciągłej krytyki, uczy się potępiać. Gdy dziecko doświadcza wrogości, uczy się wrogości. Gdy żyje w atmosferze surowości, staje się agresywne. Gdy dziecko jest stale wyśmiewane, staje się nieśmiałe. Gdy dziecko jest stale zawstydzane, ma nieustanne poczucie winy. Gdy dziecko przebywa w atmosferze tolerancji, uczy się wytrwałości i cierpliwości. Gdy dziecko doznaje zachęty, uczy się cenić swoją godność. Gdy spotyka się z uczciwością, uczy się sprawiedliwości. Gdy czuje się bezpieczne, uczy się darzyć zaufaniem Gdy dziecko żyje w atmosferze akceptacji i przyjaźni uczy się znajdowania miłości w świecie. Dorothy Notle
Staraj się być przyjacielem swojego dziecka. Rozmawiaj z dzieckiem. Duże dzieci też tego potrzebują (a może nawet bardziej). Słuchaj je uważnie, kiedy mówi o swoich kłopotach. Nigdy nie lekceważ jego problemów. Nie wyśmiewaj jego szkolnych miłości. Nie bagatelizuj konfliktów z rówieśnikami. Oferuj dziecku pomoc w rozwiązywaniu jego kłopotów. Staraj się nie zaczynać rozmowy od słów: Ja w twoim wieku
PROSBY TWOJEGO DZIECKA Nie dawaj mi wszystkiego, o co proszę. Czasami proszę tylko dlatego, żeby zobaczyć, jak dużo mogę wziąć. Nie zmieniaj tak często zdania odnośnie tego, co mam robić. Zdecyduj się i utrzymaj tę decyzję. Dotrzymuj obietnic dobrych czy złych. Jeżeli mi obiecujesz nagrodę daj ją, jeżeli masz ukarać ukarz. Nie porównuj mnie z nikim, a szczególnie z moim bratem czy siostrą. Każdy z nas jest inny, ale tak samo potrzebujemy miłości. Nie krzycz na mnie. Mniej cię szanuję, gdy to robisz, a poza tym uczysz mnie, abym ja krzyczał, a ja nie chcę tego robić. Pozwól, abym był przydatny. Jeżeli robisz wszystko za mnie, niczego się nie nauczę. Nie rozkazuj mi ciągle. Jeżeli czasem poprosisz mnie o coś, zrobię to szybciej i z większą przyjemnością. Nie kłam w mojej obecności ani nie proś mnie, abym kłamał za ciebie. Sprawiasz, że się wtedy źle czuję i przestaję wierzyć w to, co mówisz. Kiedy ci się zwierzam ze swoich problemów nie mów mi, że nie masz teraz czasu, albo że jest to nieważne. Staraj się mnie zrozumieć, dopomóc mi, a nade wszystko wysłuchaj mnie.
Kochaj mnie i mów mi to. Przyjemnie mi słyszeć, jak to mówisz, chociaż tobie się wydaje, że mówić mi tego nie trzeba. LITERATURA: Janet G. Woititz: Wymarzone dzieciństwo jak wychować szczęśliwe dziecko, unikając błędów naszych rodziców, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 1993r. Adele Faber, Elanie Mazlish: Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły Adele Faber, Elanie Mazlish: Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole ABC wychowania i zdrowia Żorski Biuletyn Profilaktyczno - Oświatowy