URZĄD KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Departament Rynku Pocztowego Ocena przystosowania placówek pocztowych do obsługi osób niepełnosprawnych w 2008 r. na podstawie wyników kontroli przeprowadzonej przez Prezesa UKE Opracowanie: Departament Rynku Pocztowego Wydział Kontroli Pocztowej Warszawa, styczeń 2009 r.
S P I S T R E Ś C I 1. Podstawy prawne kontroli... 3 2. Cel kontroli... 3 3. Termin kontroli... 3 4. Założenia i sposób realizacji kontroli... 3 5. Analiza wyników kontroli... 4 5. 1. Analiza wyników kontroli placówek miejskich.... 6 5. 2. Analiza wyników kontroli placówek wiejskich... 9 5.3. Porównanie wyników kontroli uzyskanych w poszczególnych województwach... 11 5.4. Porównanie wyników kontroli uzyskanych w miastach i na wsi... 13 6. Wnioski... 13 2
1. Podstawy prawne kontroli Kontrolę przeprowadzono na podstawie: - ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz.1159 z późn. zm.), - polecenia kontroli Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej Nr DRP-WKP-7210-19/08 z dnia 3 października 2008 r. 2. Cel kontroli Celem kontroli było uzyskanie informacji czy operator świadczący powszechne usługi pocztowe zapewnia osobom niepełnosprawnym dostęp do świadczonych powszechnych usług pocztowych zgodnie z art. 56 ustawy Prawo pocztowe. 3. Termin kontroli Kontrola zastała wykonana w terminie od 6 do 24 października 2008 r. przez wszystkie Delegatury UKE. 4. Założenia i sposób realizacji kontroli Stosownie do art. 56 ustawy Prawo pocztowe operator świadczący powszechne usługi pocztowe powinien zapewnić osobom niepełnosprawnym dostęp do świadczonych pocztowych usług powszechnych przez: 1) organizację pracy placówek operatora umożliwiającą osobom poruszającym się za pomocą wózka inwalidzkiego korzystanie z usług świadczonych przez te placówki, 2) tworzenie w placówkach operatora odpowiednio oznakowanych stanowisk do obsługi osób niepełnosprawnych, 3) umieszczenie nadawczych skrzynek pocztowych w sposób i w miejscu umożliwiającym korzystanie z nich osobie niepełnosprawnej poruszającej się za pomocą wózka inwalidzkiego, w szczególności nadawczych skrzynek pocztowych instalowanych w placówce operatora lub na nieruchomości użytkowanej przez tę placówkę, 4) doręczanie: a) osobom niepełnosprawnym z uszkodzeniem narządu ruchu powodującym konieczność korzystania z wózka inwalidzkiego przesyłek pocztowych, b) niewidomym lub ociemniałym - na ich wniosek i bez pobierania dodatkowych opłat - przesyłek listowych, przesyłek rejestrowanych, w tym przesyłek z zadeklarowaną wartością oraz kwot pieniężnych określonych w przekazach pocztowych, z pominięciem oddawczej skrzynki pocztowej oraz konieczności odbierania przesyłki w placówce operatora, 5) przyjmowanie od osoby niepełnosprawnej w miejscu jej zamieszkania prawidłowo opłaconej przesyłki nie będącej przesyłką rejestrowaną. Przeprowadzona kontrola w wytypowanych placówkach pocztowych pozwoliła zebrać informacje dotyczące: 3
1. możliwości samodzielnego wjazdu do placówki pocztowej osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, 2. przystosowania drzwi wejściowych (szerokość, łatwość otwierania) do samodzielnego korzystania przez osobę niepełnosprawną, 3. oznaczenia specjalnym piktogramem okienek obsługujących osoby niepełnosprawne, 4. usytuowania okienek przeznaczonych do obsługi osób niepełnosprawnych (sprawdzeniu podlegała wysokość usytuowania okienka ułatwiająca osobom poruszającym się za pomocą wózka inwalidzkiego możliwość korzystania z usług pocztowych), 5. usytuowania nadawczych skrzynek pocztowych w sposób umożliwiający osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózku inwalidzkim swobodny do nich dostęp, 6. umieszczenia informacji przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych (m.in. o stosowanych udogodnieniach, świadczonych usługach, organizacjach pośredniczących w świadczeniu usług), 7. prowadzenia ewidencji osób niepełnosprawnych w celu umożliwienia im korzystania z usług pocztowych, 8. możliwości przyjmowania przesyłek od osób niepełnosprawnych w miejscu ich zamieszkania. Każda Delegatura UKE skontrolowała przystosowanie pocztowej infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych w co najmniej 20 placówkach pocztowych (po 10 urzędów zlokalizowanych na terenach miejskich i wiejskich). Skontrolowane placówki pocztowe należały do wszystkich klas (od I do V) wg klasyfikacji Poczty Polskiej. 5. Analiza wyników kontroli Kontroli poddano 323 urzędy pocztowe, które stanowiły ok. 3,8% liczby wszystkich placówek Poczty Polskiej świadczących usługi pocztowe na terenie kraju. Według danych uzyskanych z Centrum Poczty na dzień 18 listopada 2008 r. na terenie kraju funkcjonowało 8421 placówek pocztowych (w tym 3902 placówki na obszarach miejskich oraz 4519 na terenach wiejskich). W podanej ogólnej liczbie placówek świadczących usługi pocztowe funkcjonowało 2983 agencji pocztowych, z czego 764 w obszarach miejskich i 2219 na wsi. W obszarach miejskich kontroli poddano 162 urzędy, czyli ok. 4,2% wszystkich placówek miejskich, natomiast w obszarach wiejskich skontrolowano 161 urzędów, co stanowiło 3,6 % wszystkich placówek wiejskich. Stwierdzono, że struktura placówek wiejskich i miejskich nie uległa zmianie od ubiegłego roku. Poniższa tabela przedstawia zestawienie podstawowych przystosowań infrastruktury pocztowej mających zasadniczy wpływ na standard obsługi osób niepełnosprawnych. 4
Liczba placówek pocztowych przystosowanych w zakresie badanych kryteriów Lp. 1 2 Liczba placówek poddanych kontroli Możliwość samodzielnego wjazdu Oznakowanie okienka Usytuowanie okienka Dostęp do nadawczej skrzynki pocztowej Ogłaszanie informacji w placówkach pocztowych Prowadzenie ewidencji osób niepełnosprawnych Przyjmowanie przesyłek od osoby niepełnosprawnej w miejscu zamieszkania Placówki wiejskie 161 55 128 127 128 157 91 95 Placówki miejskie 162 85 141 142 139 162 72 79 SUMA 323 140 269 269 267 319 163 174 Osiągnięte wyniki pozwalają stwierdzić, że w skontrolowanych placówkach Poczty Polskiej w największej ilości (98,7%) zaobserwowano dostosowanie polegające na umieszczeniu tablic informacyjnych służących do prezentacji niezbędnych informacji pocztowych (o usługach i taryfach pocztowych), w tym także informacji przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych o ich szczególnych przywilejach (np. możliwości korzystania z obsługi w miejscu zamieszkania). Drugim co do wielkości zjawiska zaobserwowanym udogodnieniem w placówkach pocztowych było widoczne oznakowanie okienka stosownym piktogramem wyróżniającym miejsce obsługi osób niepełnosprawnych oraz właściwe usytuowanie okienek pocztowych (tzn. łatwy dostęp oraz odpowiednia wysokość okienka od podłoża). Zostało to stwierdzone w ponad 83% skontrolowanych placówek. Jak wynika z zaprezentowanej powyżej tabeli, najmniej skontrolowanych placówek było wyposażonych w rozwiązania techniczne, które umożliwiałyby samodzielny wjazd przez osoby poruszające się za pomocą wózka inwalidzkiego (43,3%). Należy podkreślić, że powoduje to uniemożliwienie skorzystania z większości, znajdujących się wewnątrz placówek, udogodnień przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych. 5
5. 1. Analiza wyników kontroli placówek miejskich. Szczegółowe wyniki kontroli, wybranych przez Delegatury UKE, placówek miejskich przedstawiono w poniższej tabeli. Liczba pocztowych placówek miejskich przystosowanych w zakresie badanych kryteriów w podziale na województwa Lp. Województwa Liczba placówek poddanych kontroli Możliwość samodzielnego wjazdu Oznakowanie okienka Usytuowanie okienka Dostęp do nadawczej skrzynki pocztowej Ogłaszanie informacji w placówkach pocztowych Prowadzenie ewidencji osób niepełnosprawnych Przyjmowanie przesyłek od osoby niepełnosprawnej w miejscu zamieszkania 1 Dolnośląskie 10 2 10 10 8 10 4 4 2 Kujawsko-pomorskie 12 6 11 10 12 12 9 9 3 Lubelskie 10 9 10 10 4 10 2 2 4 Lubuskie 9 7 10 9 9 9 6 6 5 Łódzkie 12 6 3 5 10 12 3 3 6 Małopolskie 10 3 10 10 8 10 5 5 7 Mazowieckie 10 5 7 8 8 10 2 2 8 Opolskie 9 3 8 9 7 9 5 5 9 Podkarpackie 10 7 8 9 6 10 10 10 10 Podlaskie 10 7 8 8 10 10 2 2 11 Pomorskie 10 2 9 9 8 10 4 5 12 Śląskie 10 4 10 7 10 10 2 4 13 Świętokrzyskie 10 8 10 10 10 10 10 10 14 Warmińsko-mazurskie 10 6 9 10 10 10 1 1 15 Wielkopolskie 10 8 7 8 10 10 1 1 16 Zachodniopomorskie 10 3 10 10 9 10 6 10 SUMA 162 85 141 142 139 162 72 79 odsetek placówek posiadających określone udogodnienie dla osób niepełnosprawnych 52 87 88 86 100 44 49 Przeprowadzona kontrola wykazał, że najwyższy stwierdzony poziom wskaźnika procentowego w miejskich placówkach Poczty Polskiej uzyskano w zakresie zamieszczonych w urzędach wszelkich informacji niezbędnych dla osób niepełnosprawnych (100% kontrolowanych placówek). Drugim w kolejności najwyższym uzyskanym wynikiem był wskaźnik w zakresie usytuowania okienka pocztowego, który wyniósł 88%. Natomiast najniższy poziom przystosowania placówek pocztowych do obsługi osób niepełnosprawnych odnotowano w zakresie prowadzenia ewidencji osób niepełnosprawnych 6
- tylko 44%. Należy podkreślić, że brak prowadzenia takiej ewidencji powoduje, iż w niewystarczającym stopniu osoby niepełnosprawne z uszkodzeniem narządu ruchu poruszające się na wózku inwalidzkim oraz osoby niewidome lub ociemniałe mogą korzystać z przywileju bezpłatnego doręczania przesyłek listowych (również zwykłych) i kwot pieniężnych do miejsca zamieszkania (z pominięciem oddawczej skrzynki pocztowej) czy konieczności odbioru przesyłki z palcówki pocztowej, a także przyjmowania przez pracownika placówki pocztowej prawidłowo opłaconych przesyłek listowych niebędących przesyłka rejestrowaną. Może to świadczyć o nie przywiązywaniu wystarczającej uwagi, przez poszczególne urzędy pocztowe (kierownictwo, służby nadzorujące), do stwarzania możliwości sprawnej obsługi niepełnosprawnych klientów oraz poprzez stosowanie tej formy udogodnień z należytego wywiązywania się z zawartej umowy o świadczenie usług pocztowych, a także do eliminowania barier w dostępie do usług poprzez stosowanie tej formy ułatwień dla osób niepełnosprawnych. Rozkład procentowy przystosowania miejskich placówek pocztowych do potrzeb osób niepełnosprawnych w zakresie wybranych kryteriów 100 Możliwość samodzielnego 87 88 100 wjazdu 86 90 Oznakowanie okienka 80 70 Usytuowanie okienka 60 50 52 44 49 Dostęp do nadawczej skrzynki pocztowej 40 30 Ogłoszenie informacji w placówce pocztowej 20 Prowadzenie ewidencji osób niepełnosprawnych 10 0 Przyjmowanie przesyłek od osób niepełnosprawnych w miejscu zamieszkania Uzyskane w obecnym roku wyniki (podobnie jak w latach ubiegłych) pozwalają postawić tezę, że Poczta Polska w bardzo małym zakresie prowadzi niezbędne prace adaptacyjne polegające na dostosowywaniu (w urzędach wymagających tego typu inwestycji) ciągów komunikacyjnych do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich (np. podjazdy, szerokość wejść). Brak natomiast prowadzenia ewidencji osób niepełnosprawnych przez poszczególne placówki najprawdopodobniej wynika z braku nadzoru ze strony kierownictwa Poczty Polskiej, a także z braku wdrożenia odpowiednich 7
rozwiązań organizacyjnych, które obligowałyby kierownictwo placówek pocztowych do bezwzględnego stosowania się do ustawowego wymogu zapewniania obsługi osób niepełnosprawnych. Mając na uwadze wieloletnie problemy Poczty Polskiej z procesem dostosowywania funkcjonujących urzędów do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, w trakcie bieżącej kontroli inspektorzy UKE przeprowadzili czynności polegające na sprawdzeniu urzędów pocztowych (nie posiadających technicznych możliwości do samodzielnego wjazdu) pod względem stosowania innych form udogodnień w prowadzeniu obsługi osób niepełnosprawnych. Należy stwierdzić, że jednym z najprostszych sposobów (niskonakładowym i pozwalającym na znaczne zniwelowanie niedogodności wynikającej z braku możliwości samodzielnego wjazdu) jest zainstalowanie w oznakowanym i łatwo dostępnym miejscu dzwonka lub innego urządzenia powiadamiającego, które umożliwiałoby osobie niepełnosprawnej przywołanie pracownika placówki. W związku z powyższym przeprowadzono we wszystkich kontrolowanych placówkach badanie polegające na sprawdzeniu tego typu urządzeń oraz czasu oczekiwania na pracownika danej placówki. Poniższa tabela prezentuje wyniki dotyczące ilości placówek pocztowych w sprawne urządzenie przywołujące oraz czas oczekiwania na pracownika placówki. L.p. Województwa liczba skontrolowanych placówek możliwość samodzielnego wjazdu zainstalowane i jednocześnie sprawne urządzenia do przywoływania pracownika urzędu czas reakcji pracowników placówki (w min) 1 Dolnośląskie 10 2 1 1:10 2 Kujawskopomorskie 6 1 3:10 12 3 Lubelskie 10 9 1 0:30 4 Lubuskie 9 7 1 0:15 5 Łódzkie 12 6 1 0:27 6 Małopolskie 10 3 0 7 Mazowieckie 10 5 5 0:20-7 8 Opolskie 9 3 7 0:36 0:41 9 Podkarpackie 10 7 1 0:05 10 Podlaskie 10 7 3 0:45 1:30 11 Pomorskie 10 2 0 12 Śląskie 10 4 6 0:17 2:55 13 Świętokrzyskie 10 8 2 0:12 0:15 14 Warmińskomazurskie 10 6 1 1:08 15 Wielkopolskie 10 7 1 0:20 16 Zachodniopomorskie 10 3 5 0:15 0:35 SUMA 162 85 36 Udział w % 100 52 22 Podczas kontroli stwierdzono, że ze 162 placówek miejskich jedynie 85 posiadało możliwość samodzielnego wjazdu przez osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich. Natomiast pośród pozostałych 77 placówek bez możliwości wjazdu dla osób korzystających 8
z wózka inwalidzkiego, jedynie 36 urzędów posiadało czynny dzwonek pozwalający na skuteczne skorzystanie przywołanie pracownika placówki i korzystanie z usług pocztowych przez osoby niepełnosprawne. Oznacza to, że w 41 placówkach osoby niepełnosprawne (nie mogące skorzystać z usług świadczonych wewnątrz urzędów) pozbawione były możliwości dostępu do powszechnych usług pocztowych świadczonych przez Pocztę Polską. Trzeba natomiast podkreślić, że w placówkach, w których był zainstalowany sprawny dzwonek, najdłuższy stwierdzony czas oczekiwania nie przekroczył 3 minut, co należy uznać za wynik dobry. 5. 2. Analiza wyników kontroli placówek wiejskich Poniższa tabela przedstawia szczegółowe wyniki kontroli placówek wiejskich funkcjonujących na obszarze działania poszczególnych Delegatur UKE. Liczba pocztowych placówek wiejskich przystosowanych w zakresie badanych kryteriów w podziale na województwa Lp. Województwa Liczba placówek poddanych kontroli Możliwość samodzielnego wjazdu wózka Oznakowanie okienka Usytuowanie okienka Dostęp do nadawczej skrzynki pocztowej Ogłaszanie informacji w placówkach pocztowych Prowadzenie ewidencji osób niepełnosprawnych Przyjmowanie przesyłek od osoby niepełnosprawnej w miejscu zamieszkania 1 Dolnośląskie 10 1 10 10 9 9 0 0 2 Kujawsko-pomorskie 8 4 6 3 7 8 6 6 3 Lubelskie 11 5 8 10 4 11 11 11 4 Lubuskie 11 0 9 11 9 11 4 4 5 Łódzkie 10 2 8 5 8 10 7 8 6 Małopolskie 10 4 9 9 7 10 2 2 7 Mazowieckie 10 3 3 5 10 10 7 10 8 Opolskie 11 3 9 11 10 10 5 3 9 Podkarpackie 10 4 3 6 6 9 8 9 10 Podlaskie 10 5 8 8 10 10 3 3 11 Pomorskie 10 5 8 7 10 10 6 5 12 Śląskie 10 2 9 6 8 10 8 8 13 Świętokrzyskie 10 7 10 10 9 10 10 10 14 Warmińsko-mazurskie 10 4 8 6 9 10 4 4 15 Wielkopolskie 10 2 10 10 7 10 2 2 16 Zachodniopomorskie 10 4 10 10 5 9 8 10 SUMA 161 55 128 127 128 157 91 95 odsetek placówek posiadających określone udogodnienie dla osób niepełnosprawnych 34 80 79 80 98 57 59 9
W placówkach wiejskich, podobnie jak w placówkach miejskich, najwięcej urzędów (98%) było dostosowanych do obsługi osób niepełnosprawnych w zakresie udostępnienia informacji (najczęściej na różnego rodzaju tablicach ogłoszeń) o usługach oraz udogodnieniach przysługujących osobom niepełnosprawnym. Najmniej natomiast urzędów usytuowanych na terenach wiejskich posiadało wejścia umożliwiające samodzielny wjazd osobie poruszającej się na wózku inwalidzkim (jedynie 34% skontrolowanych placówek). Rozkład procentowy przystosowania wiejskich placówek pocztowych do potrzeb osób niepełnosprawnych w zakresie wybranych kryteriów 100 Możliwość samodzielnego wjazdu 98 90 80 79 80 Oznakowanie okienka 80 70 60 57 59 Usytuowanie okienka 50 Dostęp do nadawczej skrzynki pocztowej 40 30 20 10 0 34 Ogłoszenie informacji w placówce pocztowej Prowadzenie ewidencji osób niepełnosprawnych Przyjmowanie przesyłek od osób niepełnosprawnych w miejscu zamieszkania Analogicznie, jak w przypadku placówek miejskich, również w placówkach wiejskich sprawdzono zainstalowanie urządzenia przywołującego oraz czas reakcji pracownika placówki pocztowej na sygnał urządzenia. 10
L.p. Województwo liczba skontrolowanych placówek możliwość samodzielnego wjazdu zainstalowane i jednocześnie sprawne urządzenie do przywoływania pracownika urzędu czas reakcji pracowników placówki (w min) 1 Dolnośląskie 10 1 0-2 Kujawsko-pomorskie 8 4 0-3 Lubelskie 11 5 5 0:20 0:30 4 Lubuskie 11 0 7 0:15-2 5 Łódzkie 10 2 2 0:16 0:47 6 Małopolski 10 4 1 0:20 7 Mazowieckie 10 3 7 0:20-3 8 Opolskie 11 3 5 0:12 0:32 9 Podkarpackie 10 4 3 0:05 0:30 10 Podlaskie 10 5 4 0:30-2 11 Pomorskie 10 5 0-12 Śląskie 10 2 7 0:13 0:40 13 Świętokrzyskie 10 7 2 0:20 0:30 14 Warmińskomazurskie 10 4 6 0:15 0:30 15 Wielkopolskie 10 2 7 0:20 0:40 16 Zachodniopomorskie 10 4 3 0:20 0:25 SUMA 161 55 59 Udział w % 100 34 37 Stwierdzono, że aż 106 placówek wiejskich na 162 skontrolowanych nie posiadało możliwości samodzielnego wjazdu. Spośród tych 106 urzędów jedynie 59 posiadało urządzenie przywołujące pracownika Poczty Polskiej, co oznacza, że w 47 placówkach świadczących usługi na terenach wiejskich osoby niepełnosprawne (poruszające się za pomocą wózka inwalidzkiego lub też z innych przyczyn nie mogące skorzystać z usług wewnątrz urzędu) pozbawione były możliwości korzystania z usług świadczonych przez Pocztę Polską. Należy także podkreślić, że w przypadku stwierdzenia sprawnego urządzenia przywołującego czas oczekiwania na pracownika poczty wyniósł maksymalnie 2 minuty, co podobnie jak w przypadku placówek miejskich jest wynikiem dobrym. 5.3. Porównanie wyników kontroli uzyskanych w poszczególnych województwach Przeprowadzona kontrola wykazała, że przystosowanie placówek Poczty Polskiej, działających na obszarach działania poszczególnych Delegatur UKE pokrywających się z terytorium województw, do obsługi klientów niepełnosprawnych jest zróżnicowane. Poniższa tabela zawiera odsetek placówek pocztowych świadczących usługi w poszczególnych województwach spełniających wybrane kryteria. 11
Ilość placówek posiadających określone udogodnienie dla osób niepełnosprawnych Lp. Województwo Liczba placówek poddanych kontroli (100%) Możliwość samodzielnego wjazdu Oznakowanie okienka Usytuowanie okienka Dostęp do nadawczej skrzynki pocztowej Ogłaszanie informacji w placówkach pocztowych Prowadzenie ewidencji osób niepełnosprawnych (dotyczy jedynie urzędów ze służbą doręczeń) Przyjmowanie przesyłek od osoby niepełnosprawnej w miejscu zamieszkania 1 Dolnośląskie 20 15 100 100 85 95 20 20 2 Kujawsko-pomorskie 20 50 85 65 95 100 75 75 3 Lubelskie 21 67 86 95 38 100 62 62 4 Lubuskie 20 35 95 100 90 100 50 50 5 Łódzkie 22 36 50 45 82 100 45 50 6 Małopolskie 20 35 95 95 75 100 35 35 7 Mazowieckie 20 40 50 65 90 100 45 60 8 Opolskie 20 30 85 100 85 95 50 40 9 Podkarpackie 20 55 55 75 60 95 90 95 10 Podlaskie 20 60 80 80 100 100 25 25 11 Pomorskie 20 35 85 80 90 100 50 50 12 Śląskie 20 30 95 65 90 100 50 60 13 Świętokrzyskie 20 75 100 100 95 100 100 100 14 Warmińsko-mazurskie 20 50 85 80 95 100 25 25 15 Wielkopolskie 20 45 90 90 85 100 15 15 16 Zachodniopomorskie 20 35 100 100 70 95 70 100 W powyższym zestawieniu kolorem niebieskim zaznaczono odsetek placówek, które posiadały wszystkie udogodnienia dla osób niepełnosprawnych wg przyjętych kryteriów, natomiast kolorem czerwonym najniższy odsetek w skontrolowanych placówkach pocztowych, w podziale na poszczególne województwa. Spośród wszystkich kryteriów poddanych kontroli najwięcej placówek posiadało udogodnienie dla osób niepełnosprawnych w zakresie zestawu informacji dotyczących usług i warunków ich świadczenia umieszczonych w urzędach w ogólnie dostępnych miejscach. Takie przystosowanie zostało stwierdzone w 100% skontrolowanych placówek przez 13 Delegatur. W żadnym obszarze podległym Delegaturom UKE nie stwierdzono placówek Poczty Polskiej, które byłyby przystosowane do obsługi osób niepełnosprawnych w pełnym zakresie. Ponadto duże zaskoczenie wzbudził fakt, że w bardzo wielu urzędach inspektorzy UKE stwierdzili brak prawidłowego (na poziomie umożliwiającym wrzucenie przesyłki do otworu wrzutowego przez osobę siedzącą w wózku inwalidzkim) usytuowania skrzynek nadawczych. 12
5.4. Porównanie wyników kontroli uzyskanych w miastach i na wsi Odsetek placówek przystosowanych do obsługi osób niepełnosprawnych według wybranych kryteriów Miasto Wieś 100 90 100,0 98,0 80 70 87,0 80,0 88,0 79,0 86,0 80,0 60 50 40 52,0 44,0 57,0 49,0 59,0 30 34,0 20 10 0 Możliwość samodzielnego wjazdu Oznakowanie okienka Usytuowanie okienka Dostęp do skrzynki Ogłaszanie informacji Prowadzenie ewidencji Przyjmowanie przesyłek Przeprowadzone badanie pozwala stwierdzić, że poza udogodnieniem polegającym na prowadzeniu ewidencji osób niepełnosprawnych (co dotyczy jedynie urzędów ze służbą doręczeń) oraz przyjmowaniu przesyłek w miejscu zamieszkania, we wszystkich pozostałych elementach przystosowania placówki funkcjonujące w miastach są w niewielkim stopniu lepiej niż w poprzednich latach przystosowane do obsługi osób niepełnosprawnych. Największe dysproporcje zostały stwierdzone w zakresie zapewnienia samodzielnego wjazdu osobom poruszającym się na wózku inwalidzkim. Najmniejsza natomiast różnica została zaobserwowana w zakresie zapewnienia dostępu do informacji pocztowych i usługowych. 6. Wnioski Przeprowadzona kontrola zapewnienia przez operatora publicznego dostępu do powszechnych usług pocztowych osobom niepełnosprawnym, stosownie do wymogów określonych w art. 56 ustawy Prawo pocztowe, głównie poprzez właściwą organizację pracy placówek pocztowych oraz należyte dostosowanie infrastruktury pocztowej wykazała, że większość skontrolowanych urzędów nie spełnia w pełnym zakresie kryteriów przyjętych do przeprowadzonego badania. 13
W największej liczbie skontrolowanych placówek pocztowych stwierdzono zapewnienie dostępu do niezbędnych informacji o usługach, warunkach ich świadczenia oraz udogodnieniach, na jakie mogą liczyć osoby niepełnosprawne. Kryterium to spełniały wszystkie placówki miejskie i 98% placówek wiejskich. Przy czym należy zwrócić uwagę, że na obszarze skontrolowanym przez 13 Delegatur kryterium to spełnione było we wszystkich placówkach zarówno miejskich jak i wiejskich, a obniżenie ogólnego wskaźnika dotyczącego spełnienia tego kryterium w placówkach wiejskich spowodowane było zanotowanym niższym wskaźnikiem (na poziomie 95%) w placówkach zlokalizowanych na terenie województwa opolskiego, podkarpackiego i zachodniopomorskiego. Spośród wybranych do kontroli kryteriów najmniej urzędów posiadało urządzenia techniczne umożliwiające samodzielny wjazd osobom poruszających się na wózkach inwalidzkich i kształtowało się na poziomie 34% w przypadku placówek wiejskich oraz 52% dla placówek miejskich. Mając zatem na uwadze nieliczne stosowanie, w placówkach pocztowych nie posiadających możliwości samodzielnego wjazdu, innych form udogodnień zapewniających obsługę osoby niepełnosprawnej (zainstalowane sprawne urządzenia przywołujące tylko w 22% skontrolowanych placówek na obszarze miast i w 37% na terenach wiejskich) należy podkreślić, że w wielu zlustrowanych placówkach (27% placówek wiejskich i 26% placówek miejskich) osoba niepełnosprawna jest pozbawiona możliwości korzystania z usług świadczonych przez Pocztę Polską. Kontrola UKE wykazała także, że poziom dostosowania skontrolowanych obiektów pocztowych jest zróżnicowany zarówno w poszczególnych rejonach kraju, jak również w zależności od położenia placówki pocztowej (miasto-wieś). Podobnie jak w poprzednich latach, bieżąca kontrola również potwierdziła, że liczba udogodnień umożliwiających sprawną obsługę osób niepełnosprawnych jest nieznacznie większa w mieście aniżeli na wsi. Porównanie wyników kontroli uzyskanych w latach 2003-2008 (dane w %) Miasto Wieś 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Możliwość samodzielnego wjazdu 46 25 51 38 57 52 24 14 32 18 37 34 Oznakowanie okienka 46 33 73 78 82 87 30 24 55 76 74 80 Usytuowanie okienka 78 42 85 82 95 88 60 38 76 77 86 79 Dostęp do skrzynki 75 45 80 84 89 86 63 38 75 77 76 80 Ogłaszanie informacji 60 42 87 87 99 100 51 38 77 78 96 98 Prowadzenie ewidencji 37 22 42 68 64 44 43 20 34 71 56 57 Przyjmowanie przesyłek 61 27 45 74 70 49 75 28 39 74 69 59 14
Miasto 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Możliw ość samodzielnego w jazdu Oznakow anie okienka Usytuow anie okienka Dostęp do skrzynki Ogłaszanie informacji Prow adzenie ew idencji Przyjmow anie przesyłek Wieś 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Możliw ość samodzielnego w jazdu Oznakow anie okienka Usytuow anie okienka Dostęp do skrzynki Ogłaszanie informacji Prow adzenie ew idencji Przyjmow anie przesyłek Podsumowując przeprowadzoną kontrolę trzeba wyrazić opinię, że poziom przystosowania placówek Poczty Polskiej do obsługi osób niepełnosprawnych jest w dalszym ciągu niewystarczający, a operator publiczny nie podejmuje wystarczających działań zmierzających do poprawy stanu dostosowania placówek pocztowych do norm i przepisów obowiązujących 15
w zakresie obsługi osób niepełnosprawnych, w szczególności do wymogów ustawy Prawo pocztowe. Mając na uwadze uzyskane wyniki można mieć poważne zastrzeżenia do postępowania osób decydujących o funkcjonowaniu placówek Poczty Polskiej, ponieważ w dalszym ciągu nie przywiązują większego zainteresowania do wypełnienia ustawowo nałożonego na operatora świadczącego usługi powszechne wymogu zapewnienia osobom niepełnosprawnym dostępu do świadczonych usług pocztowych. Przeprowadzona kontrola ponownie potwierdziła, że sposób podejścia Poczty Polskiej do obserwowanego zagadnienia jest w dalszym ciągu niewłaściwy, a podejmowane przedsięwzięcia są dalece niewystarczające i nie wskazują na szybką poprawę obecnej sytuacji. Trzeba także stwierdzić, że Poczta Polska wykazuje się głównie w działaniach niskonakładowych w zakresie obsługi osób niepełnosprawnych (duży odsetek dotyczący udogodnień w postaci tablic informacyjnych czy też piktogramów i nalepek), a mających najmniej istotny wpływ na standard obsługi tych osób. Prezes UKE zdaje sobie sprawę, że Poczta Polska ma określone problemy z pokonywaniem barier architektonicznych mających wpływ na jakość obsługi osób niepełnosprawnych (przede wszystkim w budynkach starszych lub zabytkowych), jednakże należy podkreślić, że nie może to zwalniać operatora publicznego ze stosowania obowiązującego prawa. Należy przy tym stwierdzić, że Prezes UKE mimo, iż nie posiada narzędzi prawnych nakazujących likwidowanie barier architektonicznych w budynkach istniejących, będzie w dalszym ciągu monitorować sytuację w zakresie dostosowania obiektów pocztowych oraz cyklicznie publikować wyniki tych badań. 16