INSTYTUT GOSPODARKI SUROWCAMI MINERALNYMI I ENERGIĄ PAN Pracownia Badań Strategicznych Dr hab. inż. Elżbieta Pietrzyk-Sokulska prof. ndzw. REWITALIZACJA OBSZARÓW POGÓRNICZYCH POŁOŻONYCH W OBRĘBIE MIAST KRAKÓW 2012 1
PREZENTACJA Definicje pojęć Uregulowania prawne Kryteria oceny terenów Kierunki adaptacji Przykłady Wnioski 2
Definicje pojęć Rewitalizacja (łac. re powrót; vita życie) przywracanie sił witalnych (med.); modernizacja (tech.) proces rekultywacji i proces ponownego zagospodarowania terenu, w tym przebudowa i modernizacja istniejącego pokrycia, które przywrócą stan umożliwiający pełnienie przez niego funkcji użytkowych (Program Rządowy dla Terenów Poprzemysłowych 2004); (revitalisation) kompleksowe, zintegrowane, kilkuletnie lokalne programy inicjowane przez samorząd terytorialny dla realizacji działań technicznych, gospodarczych i społecznych przy uwzględnieniu zasad: spójności terytorialnej i ochrony środowiska na zróżnicowanych obszarach, takich jak: zdegradowane dzielnice miast lub obszary poprzemysłowe i powojskowe (słownik Min. Rozwoju Regionalnego interenet). Rekultywacja - wszelkie poczynania i prace doprowadzające tereny poeksploatacyjne i zwałowiska do stanu umożliwiającego racjonalne ich wykorzystanie do celów gospodarczych, przemysłowych lub innych (Dziewański J. red. 1993); - zespół działań mających przywrócić naturalne ukształtowanie terenu i/lub osiągnięcie przez glebę lub ziemię zawartości substancji zgodnych ze standardami w celu nadania lub przywrócenia terenom zdegradowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych (Program Rządowy dla Terenów Poprzemysłowych 2004) 3
Definicje pojęć Rewaloryzacja odnowa krajobrazu zdewastowanego w celu podniesienia jego wartości użytkowej, kulturowej np. na potrzeby mieszkaniowe, pracy, wypoczynku (Bogdanowski J. 1997); Adaptacja (łac. aaaptatio dostosowanie, przystosowanie) - proces przystosowujący tereny poeksploatacyjne do pełnienia nowych funkcji, z wykorzystaniem atrakcyjności środowiska przyrodniczego oraz elementów antropogenicznych powstałych w wyniku prowadzonej działalności wydobywczej (Pietrzyk-Sokulska 2005). Tereny poeksploatacyjne - tereny o przekształconej trwale rzeźbie, czasowo pozbawione szaty roślinnej, wzbogacone elementami antropogenicznymi, pozostałymi po odkrywkowej działalności wydobywczej, z dużym potencjałem walorów krajobrazowych, geol., i górniczych (E. Pietrzyk-Sokulska) 4
Uregulowania prawne Znany podmiot gospodarczy, posiadający koncesję 1. Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dn. 4.02.1994 r. (tekst jedn. z 2005 r. Dz. U. nr 228, poz. 1947, z póź. zm) rekultywacja i zagospodarowanie terenów po działalności górniczej; 2. Ustawa Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Z 2008 r. Dz. U. nr 25, poz. 150) - konieczność prowadzenia sukcesywnej rekultywacji terenów poeksploatacyjnych; w końcowej fazie należy zlikwidować wyrobisko, składowisko odpadów, obiekty infrastruktury administracyjno-technicznej (liniowe i powierzchniowe); 3. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dn. 3.02.1995 r. (tekst jedn. z 2004 r. Dz. U. nr 121, poz. 1226) rekultywacja gruntów i zagospodarowanie terenów; Podmiot nieznany 4. Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i naprawie z dn. 13.04.2007 r. (Dz. U. nr 75, poz. 493) 5
Kryteria oceny terenów Cechy terenów pogórniczych: naturalne, antropogeniczne. Skutki ich występowania dla regionu: przestrzenne zwiększenie areału terenów poeksploatacyjnych zaburzenia harmonii i estetyki w krajobrazie; środowiskowe nowe formy antropogeniczne, wylesienie, zwiększenie podatności na erozję, drenaż itp.; ekonomiczne związane z restrukturyzacją działalności przemysłowej. 6
Ocena terenów lokalizacja na tle regionu; dostępność; dynamika rozwoju regionu, struktury lokalnej gospodarki; atrakcyjność inwestycyjna zasobność w tereny pod nowe inwestycje; zapotrzebowanie na dany kierunek adaptacji; uwarunkowania społeczne bezrobocie, potencjał zasobów ludzkich, aktywność gospodarcza; możliwości finansowe regionu; audyt korzyści z przeprowadzonej adaptacji: dla środowiska; dla mieszkańców; dla regionu. 7
Kierunki adaptacji gospodarczo-usługowy tereny magazynowe, wystawiennicze, parkingi, kompleksy handlowo-usługowo-mieszkaniowe; obiekty sportowo-kulturalne; rekreacyjny parki, kąpieliska itp., z elementami ochrony (rezerwaty, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne) oraz edukacji (ścieżki przyrodnicze, geologiczne, ekologiczne), a także naukowo-badawczymi (naturalne laboratoria) ekonomiczny parki przemysłowe, technologiczne, tereny biurowe; kompleksowy. 8
Miękinia-Zachód 9
Stan aktualny 10
Adaptacja starych obiektów 11
Schemat adaptacji 12
Zakrzówek 13
Stan aktualny Koryto Wisły Dz. DĘBNIKI Fort ziemny Tereny spacerowe 20 m Skałki Twardowskiego Baza nurków 10-15m 3-5 m Plaza morsów N CAMPUS UJ 14
Stan aktualny 15
Koncepcje adaptacji 16
Istniejące adaptacje 17
2012-10-09 Problemy 18
2012-10-09 Zbiornik Górka 19
Koncepcja adaptacji dla zbiornika Górka 20
Koncepcja adaptacji zalewu Balaton 21
Wnioski 1. Różnorodność terenów pogórniczych 2. Walory otoczenia 3. Dostępność 4. Zapotrzebowanie społeczne 5. Możliwości techniczne i ekonomiczne 6. Wpływ adaptacji na środowisko otoczenia 7. Wpływ adaptacji na rozwój regionu 22
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 23