Polska DRUKOWANIE KODÓW KRESKOWYCH GS1 www.gs1pl.org The global language of business
AUTORZY: ALEKSANDRA KUJSZCZYK, MACIEJ BAUR - COBRPP EWA IWICKA, PAWEŁ KAMIERCZAK, ANNA KOSMACZ-CHODOROWSKA ILiM SPIS TRECI: WSTP... 3 NAJCZCIEJ WYSTPUJCE BŁDY... 3 JAK ZAPEWNI POPRAWNY WYDRUK KODU... 3 PRZYROST SZEROKOCI KRESKI... 3 REDUKCJA SZEROKOCI KRESEK (BWR)... 5 KONTROLA JAKOCI KODU... 5 DRUKOWANIE SYMBOLI KODÓW EAN/UPC... 6 WIELKO SYMBOLU KODU KRESKOWEGO... 6 WYZNACZANIE WIELKOCI SYMBOLU I BWR PRZY WYKORZYSTANIU WERYFIKATORA... 6 TEST KONTROLNY EAN... 8 DRUKOWANIE SYMBOLU KODU KRESKOWEGO ITF-14... 11 TEST KONTROLNY ITF... 11 KONTROLA JAKOCI DRUKU... 13 DRUKOWANIE SYMBOLU KODU KRESKOWEGO GS1-128... 13 WYKORZYSTANIE TESTÓW EAN I ITF... 13 WYDRUK Z KODAMI EAN-13 LUB ITF... 15 KONTRAST NADRUKU... 16 ZAMAWIANIE WZORCÓW KODÓW KRESKOWYCH... 17 ELEKTRONICZNE GENEROWANIE WZORCÓW KODÓW KRESKOWYCH... 18 URZDZENIA WYJCIOWE A KOD KRESKOWY... 18 TESTY KONTROLNE I ICH INTERPRETACJA... 19 ZAŁCZNIK... 20 All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 2 z 22
WSTP Niniejsza broszura omawia zagadnienia prawidłowego wykonania wzorca kodu kreskowego oraz podaje najwaniejsze wytyczne do poprawnego jego wydruku. Jest kierowana do drukarzy oraz grafików. Poniewa znaczna cz kodów wydrukowanych na polskich towarach nie jest prawidłowa, std zachcamy do zapoznania si z jej treci. Autorzy maj nadziej, e zawarte w niej informacje oka si pomocne w codziennej działalnoci. Kody kreskowe umieszczane na opakowaniach maj dokładnie zdefiniowane wymiary liniowe oraz dopuszczalne odchyłki. Dokładno wymiarowa powinna by cile przestrzegana ze wzgldu na funkcje kodu kreskowego i zasady jego odczytu. Kody spełniaj swoje zadanie wówczas, gdy ich automatyczny odczyt za pomoc kadego rodzaju czytnika jest moliwy ju przy pierwszej próbie. Najczstszym powodem braku lub nieprawidłowego odczytu kodu jest zła jako nadruku lub nieodpowiednia wielko symbolu kodowego. Konsekwencje tego odczuwane s zarówno przez sprzedawców detalicznych, producentów, jak i konsumentów. Kod kreskowy nie jest zwykłym rysunkiem, zatem naley traktowa go ze szczególn uwag. Nanoszenie symbolu kodu kreskowego na opakowaniu obejmuje dwa procesy: przygotowanie wzorca kodu oraz nadrukowywanie kodu na opakowania. Podstawowym warunkiem prawidłowego nadrukowywania kodu jest odpowiednio przygotowany wzorzec (oryginał). Wzorzec ten musi by dostosowany do techniki drukowania (pozytyw lub negatyw, z prawidłowym połoeniem emulsji fotograficznej) oraz, w razie potrzeby, z wprowadzon redukcj szerokoci kresek. Bardzo wane jest take przestrzeganie wymogów technologicznych we wszystkich etapach procesu drukowania (nacisk w trakcie drukowania, nasikliwo zadrukowywanego materiału, parametry i ilo farby itd.). Do niedawna jedynym ródłem wzorców kodów kreskowych były diapozytywy lub negatywy sporzdzane przy uyciu dedykowanych systemów. Zapewniaj one wysok jako umoliwiajc póniejsze kopiowanie stykowe w celu powielenia danego kodu. Obecnie, gdy w powszechnym uyciu s komputery i praktycznie zdecydowana wikszo prac zwizanych z projektowaniem i montaem odbywa si elektronicznie, sposoby reprodukcji kodów kreskowych take uległy zmianie. Wykorzystuje si elektroniczne wzorce kodów kreskowych. Zagadnienia dotyczce budowy wymienionych symboli kodów oraz zasad umieszczania kodów na opakowaniach znajduj si w broszurach i materiałach Instytutu Logistyki i Magazynowania (ILiM) GS1 Polska. NAJCZCIEJ WYSTPUJCE BŁDY Kod kreskowy moe by drukowany na kadym materiale opakowaniowym, jednak jego rodzaj i jako maj wpływ na dokładno odwzorowania symbolu kodu i naley to uwzgldni ju w chwili wyboru parametrów kodu. Symbole kodowe nadrukowywane s nie tylko na opakowaniach papierowych i kartonowych, ale take na opakowaniach wykonanych ze szkła, blachy i tworzyw sztucznych. Rónorodno materiałów opakowaniowych decyduje o wyborze odpowiedniej techniki drukowania i odpowiedniej farby drukarskiej. W tabeli 1 i 2 zestawiono najczstsze przyczyny błdów, powstajcych w procesie drukowania kodów kreskowych poszczególnymi technikami i na rónych materiałach podłoowych. Tabela 1. Błdy zwizane z rodzajem podłoa Rodzaj podłoa Przyczyny błdów wsikliwe niewsikliwe z połyskiem tektura falista zbytnie rozpływanie si farby (poszerzenie szerokoci kresek, postrzpione krawdzie) złe utrwalanie farby, rozpływanie i rozmazywanie si farby (poszerzenie szerokoci kresek, postrzpione krawdzie) zbytnie rozpływanie si farby (poszerzenie szerokoci kresek, postrzpione krawdzie) zbytnie kierunkowe odbijanie wiatła (zakłócenia kontrastu) zbytnie rozpływanie si farby (poszerzenie szerokoci kresek, postrzpione krawdzie) nierównomiernoci nacisku (nierównomierno w deformacji kodu) All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 3 z 22
w przypadku tektury brzowej, niewłaciwa barwa podłoa (zbyt niski kontrast) Tabela 2. Błdy zwizane z technik druku Technika druku Przyczyny błdów Typografia podwietlenie formy (przyrost szerokoci kresek) zbyt energiczne wywoływanie (zmniejszenie szerokoci kresek) przetłaczanie (przyrost szerokoci kresek, deformacja geometryczna, nierówne krawdzie kresek, pojawianie si ciemnej otoczki) za duo farby (przyrost szerokoci i nierówne krawdzie kresek, pojawianie si ciemnej otoczki) Offset podwietlenie form fotorozpuszczalnych (zmniejszenie szerokoci kresek) podwietlenie form fotoutwardzalnych (przyrost szerokoci kresek) dublowanie i murzenie (przyrost szerokoci kresek) zbyt duo roztworu zwilajcego (za mały kontrast nadruku) Fleksografia podwietlenie form (przyrost szerokoci kresek) zbyt energiczne wywoływanie (pocienienie kresek) przetłaczanie (przyrost szerokoci kresek, deformacja geometryczna, nierówne krawdzie kresek, pojawianie si ciemnej otoczki) za duo farby (przyrost szerokoci i nierówne krawdzie kresek, pojawianie si ciemnej otoczki) druk na brzowej tekturze (zbyt niski kontrast, deformacja kresek) stosowanie wałka anilox o zbyt niskiej liniaturze (poszerzenie kresek, zbyt duo farby) stosowanie wałka anilox o zbyt wysokiej liniaturze (niski kontrast) ustawienie kodu wzdłu obwodu cylindra (deformacja kodu, przyrost szerokoci odstpów) Sitodruk podwietlenie form (zmniejszenie szerokoci kresek) zbyt niska gsto siatki (deformacja kresek, postrzpione krawdzie kresek) zbyt duo farby (poszerzenie szerokoci kresek) zły kt połoenia w stosunku do nitek siatki (nierównomierna zmiana szerokoci kresek) Wklsłodruk zbyt niska liniatura rastra (postrzpione krawdzie kresek) zły kt połoenia w stosunku do kta rastra (nierównomierna zmiana szerokoci kresek) Tampondruk zbyt niska liniatura rastra (postrzpione krawdzie kresek) zły kt połoenia w stosunku do kta rastra (nierównomierna zmiana szerokoci kresek) zbyt duy nacisk tamponu (poszerzenie szerokoci kresek) Termodruk zbyt niska rozdzielczo głowicy drukujcej (nierównomierna deformacja kresek) niedostosowanie wymiarów kodu do rozdzielczoci głowicy (nierównomierna deformacja kresek) JAK ZAPEWNI POPRAWNY WYDRUK KODU Wikszo technologii poligraficznych składa si z 3 podstawowych, kolejno nastpujcych po sobie etapów, których zadaniem jest optymalne odtworzenie oryginału, a w przypadku kodu kreskowego szerokoci kreski na danym podłou drukowym. Etapami tymi s: fotoreprodukcja, wykonywanie form drukowych, drukowanie. W trakcie tych etapów powstaj mniejsze lub wiksze zniekształcenia oryginału, które decyduj o jakoci obrazu na odbitkach drukowych. W przypadku drukowania kodu kreskowego wystpuje z reguły przyrost szerokoci kresek. Przyrost ten musi by uwzgldniony przy wykonywaniu wzorca kodu. PRZYROST SZEROKOCI KRESKI Na wymiar kresek na odbitce (L) maj wpływ: szeroko kreski na oryginale (N); redni przyrost szerokoci kresek podczas drukowania (G); All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 4 z 22
odchylenie od redniego przyrostu szerokoci kresek podczas drukowania (V). Zalenoci powysze mona przedstawi nastpujco: L = N + G ± V, ilustruje je rys.1. Rys. 1. Przyrost szerokoci kreski podczas drukowania We wstpnym etapie przygotowa zwizanych z drukowaniem kodu kreskowego na opakowaniu trzeba, w pierwszej kolejnoci, oszacowa redni przyrost szerokoci kreski na odbitce oraz zmienno jego przyrostu. Analizy takiej naley dokonywa przy zastosowaniu weryfikatora lub testu kontrolnego EAN. W obu przypadkach ocena powinna by przeprowadzona w standardowym procesie technologicznym i podlega jej powinny zarówno kreski równoległe do kierunku drukowania, jak i kreski prostopadłe do kierunku drukowania. Przy ocenie naley uwzgldni wszystkie czynniki wystpujce w procesie technologicznym, majce wpływ na jako druku, co pozwoli okreli wyniki skrajnych warunków drukowania. REDUKCJA SZEROKOCI KRESEK (BWR) Po wybraniu odpowiedniego współczynnika symbolu kodu kreskowego naley okreli wartoci redukcji szerokoci kresek, w zalenoci od ich redniego przyrostu podczas drukowania (G). Redukcji szerokoci kreski dokonuje si po wybraniu odpowied niego współczynnika, a nie odwrotnie (wyjtkiem jest stosowanie techniki fleksograficznej lub jakiejkolwiek innej, gdzie przyrost G jest wikszy ni 0,3 mm). Wymagana wielko redukcji szerokoci kresek jest równa ich redniemu przyrostowi G podczas dru kowania, we wszystkich przypadkach i nie wpływa na ni współczynnik symbolu. Redukcji dokonuje si na kadej kresce wzorca kodu, symetrycznie po obu stronach, o całkowit wielko, w kadym przypadku równ G. Warto tej redukcji musi by taka sama dla kadej kreski symbolu niezalenie od jej szerokoci, tj. od liczby modułów, jakie ta kreska zawiera. Redukcja szerokoci kresek na wzorcu kodu jest kompensowana przyrostem szerokoci podczas drukowania. Tolerancja redukcji szerokoci kreski wynosi ±0,008 mm. KONTROLA JAKOCI KODU All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 5 z 22
Kod kreskowy wydrukowany rónymi technikami na rónych materiałach powinien by zgodny z wzorcem kodu. Zgodno t mona ustali wyłcznie przy uyciu specjalistycznych urzdze kontrolno-pomiarowych (weryfikatorów). Mog to by urzdzenia przewidziane dla warunków produkcyjnych albo laboratoryjnych. W warunkach produkcyjnych, a wic przede wszystkim w drukarniach, mog by stosowane urzdzenia przenone, o małych wymiarach, zasilane z akumulatora. Wydruk z urzdzenia kontrolno-pomiarowego stanowi atest jakoci nadrukowywanego na opakowania kodu kreskowego. DRUKOWANIE SYMBOLI KODÓW EAN/UPC Drukowanie symboli kodów kreskowych EAN/UPC: EAN-13, EAN-8, UPC-A i UPC-E wymaga okrelenia wielkoci tego symbolu i redukcji szerokoci kreski. Parametry te zale od wybranej techniki drukarskiej oraz od podłoa, na którym kod jest drukowany. Do ich wyznaczenia mona zastosowa dwie metody: z wykorzystaniem weryfikatora lub w oparciu o test EAN. WIELKO SYMBOLU KODU KRESKOWEGO Wybór odpowiedniej wielkoci symbolu kodu kreskowego zaley od wielkoci opakowania, a take techniki drukowania i rodzaju zadrukowywanego materiału. Zgodnie z zaleceniami zawartymi w normach, symbole kodów kreskowych EAN/UPC: EAN-13, EAN-8, UPC-A i UPC-E maj współczynniki od 0,8 do 2,0 wymiaru nominalnego. Stosowanie kodów o współczynniku mniejszym ni 1 moe spowodowa trudnoci w odczycie. Jako nadruku symbolu kodu kreskowego jest w duej mierze uzaleniona od wielkoci współczynnika. Zalecane minimalne wymiary symboli tych kodów, w zalenoci od techniki drukowania, przedstawiono w tabeli 3. Jednak w celu zapewnienia odpowiedniej jakoci druku kodu kreskowego, szczególnie w przypadku posiadania starszego parku maszynowego, bezpieczniej jest stosowa wiksze ni minimalne współczynniki. powinien by tym wikszy, im mniej precyzyjna jest technika drukowania. Tabela 3. Zalecane minimalne współczynniki w zalenoci od techniki druku i rodzaju podłoa Technika druku i rodzaju podłoa Minimalny współczynnik Druk offsetowy Druk typograficzny Druk wklsły i typooffsetowy Druk fleksograficzny na papierze i folii Druk fleksograficzny na tekturze falistej Druk sitowy 0,8 1,0 1,1 1,3 1,6 1,2 kompensuje odchylenia od redniego przyrostu szerokoci kresek podczas drukowania i oznacza minimalne wymagane powikszenie. Nie uwzgldnia on kolejnego, które moe by konieczne do kompensowania odchyle powstajcych przy sporzdzaniu samego wzorca. Tolerancja odchyle szerokoci kresek wzorca kodu kreskowego wg midzynarodowych standardów wynosi: ±0,005 mm, a tolerancja szerokoci całego znaku cyfrowego lub pomocniczego: ±0,013 mm. Wymiary kodów EAN-13 i EAN-8 dla rónych wartoci współczynnika przedstawiono w tabeli 4. WYZNACZANIE WIELKOCI SYMBOLU I BWR PRZY WYKORZYSTANIU WERYFIKATORA Przy wykorzystaniu weryfikatora mona wyznaczy redni przyrost szerokoci kresek (G) i rednie odchylenie od tej wartoci (V). W tym celu na testowanej maszynie drukujcej naley wykona nakład zawierajcy kod kreskowy i uywajc weryfikatora zmierzy wartoci G oraz odchylenia szerokoci poszczególnych kresek od wartoci nominalnej. Warto G okrela niezbdn redukcj szerokoci kresek na oryginale kodu. Odchyłk V od wartoci G mona wyznaczy przez porównanie zmierzonych maksymalnych odchyle szerokoci kresek od wartoci nominalnej oraz wartoci G. Warto odchyłki V wyznacza minimalny współczynnik M w granicach 0,8 2,0 (np. M=2 oznacza, e symbol wydrukowany All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 6 z 22
na odbitce bdzie miał wymiary dwukrotnie wiksze od wymiaru podstawowego). Wielko współczynnika M w stosunku do wartoci V zamieszczono w tabeli 5. adna z kresek symbolu nie moe by zredukowana poniej najmniejszej dopuszczalnej szerokoci wynoszcej 0,13 mm na formie drukowej. Jeeli po wybraniu odpowiedniego współczynnika i wprowadzeniu redukcji szerokoci kresek otrzymamy wynik poniej tej granicy, dla kreski o pojedynczym module, wówczas naley zastosowa wikszy współczynnik, aby skompensowa t rónic. Nominalna szeroko modułu wynosi 0,33 mm, a zatem: (0,33 M) G 0,13 mm. Tabela 4. Wymiary modułów i kodów dla rónych wartoci współczynnika Szeroko Wymiary kodów kreskowych [mm] modułu EAN-13 EAN-8 [mm] szeroko 1 wysoko 2 szeroko 1 wysoko 2 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,05 1,10 1,15 1,20 1,25 1,30 1,35 1,40 1,45 1,50 1,55 1,60 1,65 1,70 1,75 1,80 1,85 1,90 1,95 0,264 0,281 0,297 0,313 0,330 0,346 0,363 0,379 0,396 0,412 0,429 0,445 0,462 0,478 0,495 0,511 0,528 0,544 0,561 0,577 0,594 0,610 0,627 0,643 29,83 31,70 33,36 35,43 37,29 39,15 41,02 42,88 44,75 46,61 48,48 50,34 52,21 54,07 55,94 57,80 59,66 61,53 63,39 65,26 67,12 68,99 70,85 72,72 20,74 22,04 23,34 24,63 25,93 27,23 29,82 29,82 31,12 32,41 33,71 35,01 36,30 37,60 38,90 40,19 41,49 42,78 44,08 45,38 46,67 47,97 49,27 50,56 21,38 22,72 24,06 25,39 26,73 28,07 29,40 30,74 32,08 33,41 34,75 36,09 37,42 38,76 40,10 41,43 42,77 44,10 45,44 46,78 48,11 49,45 50,79 52,12 17,05 18,11 19,18 20,24 21,31 22,38 32,44 24,51 25,57 26,64 27,70 28,77 29,83 30,90 31,97 33,03 34,10 35,16 36,23 37,29 38,36 39,42 40,49 41,55 2,00 0,660 74,58 51,86 53,46 42,62 1 2 pomidzy lewymi i prawymi znakami naronymi (wraz z marginesami) pomidzy dolnymi i górnymi znakami naronymi (wraz z marginesami) All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 7 z 22
Tabela 5. Zaleno współczynnika (M) od odchyłki V V M V M V M ±0,035 ±0,04 ±0,051 ±0,06 ±0,069 ±0,08 ±0,085 ±0,101 ±0,108 ±0,115 ±0,12 ±0,124 0,80 0,82 0,85 0,88 0,90 0,94 0,95 1,00 1,05 1,10 1,14 1,15 ±0,132 ±0,140 ±0,147 ±0,152 ±0,16 ±0,163 ±0,171 ±0,178 ±0,18 ±0,184 ±0,192 1,20 1,25 1,30 1,35 1,39 1,40 1,45 1,50 1,52 1,55 1,60 ±0,201 ±0,209 ±0,216 ±0,22 ±0,224 ±0,233 ±0,24 ±0,241 ±0,250 ±0,256 ±0,26 Kada warto zawarta pomidzy współczynnikami 0,8 i 2,0 moe by okrelona przez interpolacj. Stosunek wartoci V i M graficznie przedstawia rysunek 2. 1,65 1,70 1,75 1,78 1,80 1,85 1,90 1,90 1,95 2,00 2,00 M 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8 0,0 0 0,0 1 0,0 2 0,0 3 TEST KONTROLNY EAN 0,0 4 0,0 5 0,0 6 0,0 7 0,0 8 0,0 9 0,1 0 0,1 1 0,1 2 Rys. 2. Wykres wyznaczania współczynnika Test EAN zawiera 11 pól mikrokresek pionowych i poziomych o stałej szerokoci 0,27 mm. Odstpy midzy liniami zmieniaj si w granicach od 0,025 do 0,508 mm (rysunek 3). Wzorzec ten drukuje si razem z kodem kreskowym umieszczajc go na mar ginesie (przeznaczonym do obcicia). Na odbitkach z optymalnym nasyceniem farby naley wizualnie wyróni pierwsze pole, które stało si płaszczyzn pełnego pokrycia (tzw. apla). Odległoci kresek na tym polu okrelaj konieczn redukcj oryginału kodu EAN. Fotograficzne powikszanie lub pomniejszanie testu przekreli celowo jego stosowania. 0,1 3 0,1 4 0,1 5 0,1 6 0,1 7 0,1 8 0,1 9 0,2 0 0,2 1 0,2 2 0,2 3 0,2 4 0,2 5 0,2 6 ±V All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 8 z 22
Rys. 3. Test kontrolny EAN Próbki druków o optymalnym nasyceniu farby naley pobiera z kilku cykli produkcyjnych, a nastpnie analizowa je za pomoc lupy, w celu wyznaczenia pierwszego pola testu, w którym kreski stykaj si ze sob. Przykład: Jeli kreski na polach od A do D s wyranie rozrónialne, a na polach od F do K stykaj si ze sob, to w takim wypadku naley wybra pole E, tzn. szeroko odstpów na polu E wyznaczy potrzebn redukcj. Pole E wybierzemy równie wówczas, gdy kreski pól od A do D bd całkowicie rozrónialne, a pola od E do K bd tworzy płaszczyzny pełnego pokrycia. W cyklach produkcyjnych, w których pobierano próbki, poszczególne oceny mog si róni i bdziemy mieli do czynienia albo z polem E albo F. Wówczas zakres jakoci druku okrelimy jako E-F. Zakres jakoci druku wykorzystuje si do bezporedniego odczytu współczynnika i redukcji szerokoci kresek, posługujc si tabelami 6 i 7. Tabela 6. Techniki drukarskie inne ni fleksografia Zakres jakoci druku Redukcja szerokoci kreski w mm Zakres jakoci druku Redukcja szerokoci kreski w mm E F 1,00 0,28 (+ 0 0,08) G H 0,90 0,18 (+ 0,02 0,05) E G 1,00 0,25 (+ 0,02 0,05) G I 1,00 0,15 (± 0,05) E H 1,20 0,23 (+ 0,05 0,02) G J 1,10 0,13 (+ 0,02 0,05) E I 1,30 0,20 (± 0,05) G K 1,20 0,11 (+ 0,05 0,02) E J 1,40 0,18 (± 0,02) E K 1,50 0,16 (+ 0,05 0,02) H I 0,90 0,13 (+ 0,02 0,05) H J 0,95 0,10 (± 0,02) F G 0,90 0,23 (+ 0,01 0,05) H K 1,00 0,09 (± 0,02) F H 1,00 0,20 (± 0,05) F I 1,20 0,18 (+ 0,05 0,02) I J 0,90 0,08 (± 0,02) F J 1,25 0,15 (± 0,02) I K 0,90 0,06 (± 0,02) F K 1,30 0,14 (± 0,02) J K 0,80 0,04 (± 0,02) All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 9 z 22
Tabela 6 zawiera wartoci współczynników i redukcji szerokoci kresek, które naley zastosowa dla kadego zakresu jakoci druku. Naley pamita, e najpierw trzeba zastosowa odpowiedni współczynnik, a nastpnie okreli redukcj szerokoci kresek. Tabela 7. Fleksografia Zakres jakoci druku Redukcja szerokoci kreski w mm Zakres jakoci druku Redukcja szerokoci kreski w mm A B 2,00 0,20 (± 0,05) D E 1,55 0,18 (± 0,05) A C 1,90 0,20 (± 0,05) D F 1,45 0,18 (± 0,05) A D 1,85 0,20 (± 0,05) D G 1,40 0,18 (± 0,05) A E 1,80 0,20 (± 0,05) D H 1,30 0,20 (± 0,02) A F 1,70 0,23 (± 0,02) D I 1,45 0,15 (± 0,02) A G 1,60 0,20 (± 0,02) A H 1,80 0,18 (± 0,02) E F 1,40 0,18 (± 0,05) A I 2,00 0,15 (± 0,02) E G 1,30 0,18 (± 0,05) E H 1,20 0,18 (± 0,02) B C 1,85 0,20 (± 0,05) E I 1,30 0,15 (± 0,02) B D 1,80 0,20 (± 0,05) B E 1,70 0,20 (± 0,05) F G 1,20 0,15 (± 0,05) B F 1,60 0,20 (± 0,02) F H 1,15 0,15 (± 0,05) B G 1,55 0,20 (± 0,02) F I 1,15 0,15 (± 0,02) B H 1,60 0,18 (± 0,02) B I 1,80 0,15 (± 0,02) G H 1,10 0,15 (± 0,05) C D 1,70 0,20 (± 0,05) G I 1,00 0,15 (± 0,05) C E 1,60 0,18 (± 0,05) H I 0,90 0,15 (± 0,02) C F 1,55 0,18 (± 0,05) C G 1,45 0,18 (± 0,05) C H 1,45 0,18 (± 0,02) C I 1,60 0,15 (± 0,02) Tabela 7 odnosi si do techniki drukowania fleksograficznego. W przypadku fleksografii konieczna redukcja szerokoci kresek moe by dua i przez to trudna do osignicia w sposób niezawodny. Dlatego naley tu najpierw dokona redukcji szerokoci kresek, a nastpnie zastosowa odpowiednie współczynniki. Podane w tabeli wartoci uwzgldniaj t kolejno. Jeeli jednak wyniki uzyskane dla fleksografii oka si porównywalne z innymi technikami drukowania, np. z offsetem, to naley zastosowa tabel 6. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 10 z 22
DRUKOWANIE SYMBOLU KODU KRESKOWEGO ITF-14 Aby na odbitce drukarskiej kod kreskowy ITF był odwzorowany z wymagan dokładnoci, naley zastosowa wzorzec o właciwym współczynniku, wraz z odpowiedni redukcj szerokoci kresek. Oba te parametry s zalene od charakterystyki procesu drukowania. W celu ich okrelenia stosowany jest test kontrolny ITF. Dopuszczalne wielkoci współczynników w dystrybucji ogólnej dla kodu ITF-14 wynosz od 0,5 do 1,0. Dokładne wymiary kodu ITF-14, z pasem wspornikowym (ramk kompensacyjn) i bez, podaje tablica 8. Tabela 8. Wymiary symboli ITF-14 stosowanych w ogólnej dystrybucji* przy przykładowych współczynnikach ** Wymiary symbolu bez Wymiary symbolu ł cznie z pasa wspornikowego pasem wspornikowym**** Współczy -nnik Grubo w skiej kreski [mm] Grubo szerokiej kreski [mm] Szeroko [mm] Wysoko minimalna [mm] Szeroko jasnego marginesu [mm] Szeroko [mm] 0,5 0,508 1,270 71,374 32 5,08 80,974 41,6 0,6 0,610 1,524 85,705 32 6,10 95,305 41,6 0,625 0,635 1,588 89,218 32 6,35 98,818 41,6 0,7 0,711 1,778 99,896 32 7,11 109,496 41,6 0,8 0,813 2,032 114,227 32 8,13 123,827 41,6 0,9 0,914 2,286 128,417 32 9,14 138,017 41,6 1,0 1,016 2,540 142,748 32 10,16 152,348 41,6 1,1*** 1,118 2,795 157,079 32 11,18 166,679 41,6 1,2*** 1,219 3,048 171,270 32 12,191 180,870 41,6 Wysoko [mm] *W przypadku zastosowania symboli ITF-14 poza ogóln dystrybucj dopuszcza si jeszcze współczynniki od 0,25 do 0,5 ** Gdy stosunek gruboci kreski wskiej do szerokiej wynosi 2,5 : 1. ***Najnowsze specyfikacje GS1 zalecaj przechodzenie na maksymalny współczynnik równy 1,0 ****Szeroko kreski pasa wspornikowego wynosi 4,8mm, niezalenie od współczynnika kodu kreskowego. TEST KONTROLNY ITF Składa si on z symboli w kształcie litery H, oznaczonych cyframi od 1 do 7, które róni si odległociami pomidzy ramionami tej litery. Szerokoci odstpów pomidzy ramionami symboli zawieraj si w granicach 100-700 µm (rosn o 100 µm w kolejnych symbolach). Test powinien by stosowany w procesie produkcji opakowania z kodem kreskowym ITF. Jakiekolwiek fotograficzne powikszanie lub pomniejszanie wzorca przekrela celowo jego stosowania. Próbki druków o optymalnym nasyceniu farb naley pobra z kilku cykli produkcyjnych, a nastpnie analizowa je za pomoc lupy, w celu wyznaczenia symbolu, którego ramiona stykaj si ze sob. Przykład: Jeli ramiona w symbolach H5 do H7 s wyranie rozrónialne, H1, H2 i H3 całkowicie wypełnione farb, a w H4 ramiona stykaj si w 50% lub wicej, to naley wybra symbol H4. Jeli ramiona w H5, H6, H7 s całkowicie rozrónialne, a w H1, H2, H3, i H4 całkowicie pokryte farb, to równie naley wybra symbol H4. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 11 z 22
Rys. 4. Test kontrolny ITF W cyklach, w których pobierano próbki, oceny mog si róni i wynosi np. od H3 do H4. Wówczas zakres jakoci druku bdzie okrelany jako H3 do H4 lub 3 4. Zakres jakoci druku wykorzystywany jest do odczytu współczynnika oraz redukcji szerokoci kreski, jakie naley stosowa przy wykonywaniu wzorca kodu za pomoc tabeli 9. Tabela 9. Zaleno współczynnika oraz redukcji szerokoci kresek (BWR) od wyników testu ITF Zakres jakoci druku Redukcja szerokoci kreski w mm Zakres jakoci druku Redukcja szerokoci kreski w mm 0 0 0,8 0 5 5 1,1 0,30 0 1 0,9 0,10 0 6 1,2 0,35 1 1 0,9 0,10 1 6 1,2 0,40 0 2 0,9 0,10 2 6 1,2 0,40 1 2 0,9 0,10 3 6 1,2 0,40 2 2 0,9 0,10 4 6 1,2 0,40 0 3 1,0 0,20 5 6 1,2 0,40 1 3 1,0 0,20 6 6 1,2 0,40 2 3 1,0 0,20 0 7 1,2 0,35 3 3 1,0 0,20 1 7 1,2 0,40 0 4 1,0 0,20 2 7 1,2 0,40 1 4 1,0 0,20 3 7 1,2 0,40 2 4 1,0 0,20 4 7 1,2 0,40 3 4 1,0 0,20 5 7 1,2 0,40 4 4 1,0 0,20 6 7 1,2 0,40 0 5 1,1 0,30 7 7 1,2 0,40 1 5 1,1 0,30 2 5 1,1 0,30 3 5 1,1 0,30 All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 12 z 22
4 5 1,1 0,30 KONTROLA JAKOCI DRUKU Opisane wczeniej symbole słu równie do biecej kontroli drukowania. Umieszczony po prawej stronie kodu kreskowego znak H powinien mie numer wyszy o 1 od najwyszego numeru zakresu jakoci druku (np. pole 5, jeli zakres wynosi 2 4), a znak H po lewej stronie powinien mie najniszy numer zakresu jakoci druku (np. pole 2 w naszym przykładzie). Kontrola procesu drukowania polega na obserwacji znaków kontrolnych umieszczonych w kodzie i prowadzeniu procesu w taki sposób, aby ramiona prawego znaku H nie stykały si, a szczelina midzy ramionami lewego znaku uległa zalaniu. Znak H słuy jako wskanik do kontroli jakoci, której interpretacja naley do drukarza. Znaki jakoci H s umieszczone wewntrz pola ograniczonego pasem wspornikowym (ramk kompensacyjn), po obu stronach kresek, ale poza prawym i lewym marginesem (rys. 5). Rys. 5. Symbol kodu kreskowego ITF ze znakami H DRUKOWANIE SYMBOLU KODU KRESKOWEGO GS1-128 Dopuszczalne wartoci współczynnika (M) symboli kodu kreskowego GS1-128 wynosz od 0,25 do 1,0, przy czym dla dystrybucji ogólnej zaleca si minimalny współczynnik 0,50 do 0,94. Wartoci współczynnika dla rónych wartoci odchyłek od redniego przyrostu gruboci kresek (V) podane s w tabeli 10. Tabela 10. Zaleno pomidzy M i V dla kodu GS1-128 V M V M V M 0,02 0,25 0,15 0,41 0,26 0,70 0,05 0,28 0,18 0,50 0,30 0,80 0,07 0,30 0,20 0,54 0,34 0,90 0,10 0,14 0,33 0,40 0,22 0,25 0,60 0,66 0,38 1,00 Uwaga: w wartociach tych uwzgldniono warunek, e adna wydrukowana kreska nie powinna by wsza ni 0,23 mm. WYKORZYSTANIE TESTÓW EAN I ITF Do oceny jakoci druku kodu GS1-128 mona zastosowa test kontrolny. Mona tu uy zarówno testu EAN (dla niszych wartoci odchyłki V), jaki i testu ITF (dla wyszych wartoci odchyłki V). Opisano je w poprzednich rozdziałach. Dane słuce do interpretacji wyników testów dla kodu GS1-128, umieszczono w tabelach 11 i 12. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 13 z 22
Tabela 11. Okrelanie współczynnika i redukcji szerokoci kreski kodu GS1-128 na podstawie testu EAN Zakres jakoci druku Redukcja szerokoci kreski w mm Zakres jakoci druku Redukcja szerokoci kreski w mm A B 0,70 0,51 D E 0,55 0,36 A C 0,70 0,48 D F 0,55 0,33 A D 0,65 0,46 D G 0,50 0,30 A E 0,65 0,43 D H 0,50 0,28 A F 0,60 0,41 D I 0,50 0,25 A G 0,60 0,38 D J 0,55 0,23 A H 0,60 0,36 D K 0,60 0,20 A I 0,65 0,33 A J 0,75 0,30 E F 0,50 0,30 A K 0,80 0,28 E G 0,50 0,28 E H 0,45 0,25 B C 0,65 0,46 E I 0,45 0,23 B D 0,65 0,43 E J 0,50 0,20 B E 0,60 0,41 E K 0,55 0,18 B F 0,60 0,38 B G 0,55 0,36 F G 0,45 0,25 B H 0,55 0,33 F H 0,45 0,23 B I 0,60 0,30 F I 0,40 0,20 B J 0,65 0,28 F J 0,45 0,18 B K 0,75 0,25 F K 0,50 0,15 C D 0,60 0,41 G H 0,40 0,20 C E 0,60 0,38 G I 0,40 0,18 C F 0,55 0,36 G J 0,40 0,15 C G 0,55 0,33 G K 0,45 0,13 C H 0,50 0,30 C I 0,55 0,28 H I 0,35 0,15 C J 0,60 0,25 H J 0,40 0,13 C K 0,70 0,23 H K 0,45 0,10 I J 0,35 0,10 I K 0,40 0,08 J K 0,35 0,05 Tabela 12. Okrelanie współczynnika i redukcji szerokoci kreski kodu GS1-128 na podstawie testu ITF All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 14 z 22
Zakres jakoci druku Redukcja szerokoci kreski w mm Zakres jakoci druku Redukcja szerokoci kreski w mm 0 0 0,35 0,05 3 3 0,55 0,35 0 1 0,40 0,10 3 4 0,60 0,40 0 2 0,50 0,15 3 5 0,65 0,45 0 3 0,60 0,20 3 6 0,70 0,50 0 4 0,75 0,25 3 7 0,75 0,55 0 5 0,85 0,30 0 6 1,00 0,35 4 4 0,65 0,45 4 5 0,70 0,50 1 1 0,53 0,15 4 6 0,75 0,55 1 2 0,40 0,20 4 7 0,80 0,60 1 3 0,50 0,25 1 4 0,60 0,30 5 5 0,75 0,55 1 5 0,75 0,35 5 6 0,80 0,60 1 6 0,85 0,40 5 7 0,85 0,65 1 7 1,00 0,45 6 6 0,85 0,65 2 2 0,45 0,25 6 7 0,90 0,70 2 3 0,50 0,30 2 4 0,55 0,35 7 7 0,95 0,75 2 5 0,60 0,40 2 6 0,75 0,45 2 7 0,85 0,50 Uwaga: Tabele te opracowano według załoe teoretycznych. WYDRUK Z KODAMI EAN-13 LUB ITF Jeeli kod GS1-128 uzupełnia kody EAN-13 lub ITF, to rzeczywisty współczynnik musi uwzgldnia wielko kodów EAN-13 lub ITF. Szeroko modułu GS1-128 nie moe by w tej sytuacji mniejsza ni 75% nominalnej szerokoci najwszej kreski w kodzie EAN-13 lub ITF symbolu głównego. Minimalne współczynniki dla rónych wielkoci symbolu EAN-13 i ITF, podano w tabeli 13. Dla standardowego Identyfikatora Zastosowania (00), Seryjnego Numeru Jednostki Wysyłkowej (SSCC), minimalny współczynnik wynosi 0,50. Tabela 13. Minimalne współczynniki symbolu kodu GS1-128 dla rónych wielkoci symboli kodów EAN-13 oraz ITF symbolu kodu EAN-13 Minimalny współczynnik symbolu kodu GS1-128 uzupełniaj cego kod EAN-13 symbolu kodu ITF Minimalny współczynnik symbolu kodu GS1-128 uzupełniaj cego kod ITF 0,8 0,25 0,625 0,50 0,9 0,25 0,7 0,55 1,0 0,25 0,8 0,65 1,2 0,30 0,9 0,70 All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 15 z 22
1,4 0,35 1,0 0,80 1,6 0,40 1,8 0,45 2,0 0,50 KONTRAST NADRUKU Najczciej wykorzystywane czytniki kodu kreskowego wyposaone s w lasery helowo-neonowe, pracujce przy długoci fali 630 ± 20 nm (wiatło czerwone). Symbole kodu s prawidłowo odczytywane tylko wtedy, gdy odbitki z wydrukowanym kodem, poza właciw geometri i wymiarami znaków oraz wymiarami marginesów, charakteryzuj si prawidłowym kontrastem nadruku. Uzyskanie podanego wskanika kontrastu nadruku jest zalene od dwóch czynników: odpowiedniej barwy podłoa drukowego stanowicego tło, odpowiedniej barwy kresek. Do drukowania kodu mog by stosowane róne podłoa drukowe od papieru do materia łów z tworzyw sztucznych i folii metalowych, a nawet szkła. Tło powinno charakteryzowa si maksymalnym współczynnikiem odbicia wiatła emitowanego przez czytnik. Zatem barwa tła powinna by biała, ółta, pomaraczowa lub jasnoczerwona. Natomiast do drukowania kresek powinny by dobierane barwy farb drukowych z minimalnym współczynnikiem odbicia wiatła przy długoci fali 633 nm. Z tego powodu zaleca si uywanie farb: czarnej, niebies kiej, zielonej i ciemnobrzowej. Tabela 14 zawiera przykładowe prawidłowe i nieprawidłowe zestawy barw nadruku kodu kreskowego. Wzgldny wskanik kontrastu nadruku definiowany jest nastpujco: K= [(R1 - R2): R1] gdzie: R1 współczynnik odbicia wiatła od tła (%) R2 współczynnik odbicia wiatła od wydrukowanej kreski kodu (w %) Zakres zmiennoci K wynosi od 0 1. Jeli K osiga maksymaln warto (dla danego układu farba papier maszyna), wtedy uzyskuje si optymalne zrónicowanie pomidzy współczyn nikiem odbicia wiatła od kresek i tła kodu, a nasycenie farby na płaszczynie pełnego pokry cia uznaje si za właciwe. Pomiar K mona dokonywa za pomoc fotometru spektralnego przy ww. długoci fali lub densytometru refleksyjnego z filtrami WRATTEN (26 lub 92) albo weryfikatorem kodów kreskowych posiadajcym tak opcj. Tabela 14. Przykładowe prawidłowe i nieprawidłowe zestawy barw nadruku kodu kreskowego BARWY PRAWIDŁOWE BARWY NIEPRAWIDŁOWE Kreski Tło Kreski Tło czarne białe ółte białe niebieskie białe pomaraczowe białe zielone białe czerwone białe ciemnobrzowe białe jasnobrzowe białe czarne ółte czarne zielone niebieskie ółte ciemnobrzowe zielone zielone ółte czarne niebieskie ciemnobrzowe ółte czarne ciemnobrzowe czarne pomaraczowe czerwone zielone niebieskie pomaraczowe niebieskie zielone zielone pomaraczowe czerwone niebieskie ciemnobrzowe pomaraczowe czerwone jasnobrzowe czarne czerwone białe czarne niebieskie czerwone czarne złote zielone czerwone pomaraczowe złote ciemnobrzowe czerwone czerwone złote Normy podaj zalecenia dotyczce minimalnej wartoci kontrastu nadruku; zamieszczono je w tabeli 15. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 16 z 22
Tabela 15. Minimalne wartoci kontrastu nadruku Najjaniejsze pole tła Kreska kodu K D R1 [%] D R2 [%] min 0 100,0 0,300 50,1 0,499 0,025 94,4 0,365 43,1 0,543 0,500 89,1 0,430 37,1 0,583 0,075 84,1 0,495 32,0 0,619 0,100 79,4 0,560 27,6 0,653 0,125 74,9 0,625 23,7 0,683 0150 70,8 0,690 20,4 0,712 0,175 66,8 0,755 17,6 0,737 0,200 63,1 0,820 15,1 0,760 0,250 56,2 0,950 11,2 0,801 0,275 53,1 1,015 9,6 0,818 0,300 50,1 1,080 8,3 0,834 0,325 47,3 1,145 7,2 0,849 0,350 44,7 1,210 6,2 0,862 0,375 42,2 1,275 5,3 0,874 0,400 39,9 1,340 4,6 0,886 0,425 37,5 1,405 3,9 0,896 0,450 35,5 1,470 3,4 0,904 0,475 33,5 1,535 2,9 0,914 0,500 31,6 1,600 2,5 0,921 gdzie: D gsto optyczna K minimalny wzgldny kontrast nadruku Ze wzgldu na wymagany wskanik kontrastu nadruku niedopuszczalne jest wykonywanie kodu kreskowego: w postaci negatywu, tj. na ciemnym tle jasne kreski, kresek symboli składajcych si z kombinacji rónych barw. W przypadku stosowania materiałów przezroczystych, tłem moe by zawarto opakowania, jeli jest odpowiedniej barwy, a jeeli nie, to konieczne jest nadrukowywanie tła (apli) w odpowiednim kolorze (patrz tabela 13). Do drukowania kodów kreskowych naley wic uywa farb o minimalnym współczynniku odbicia wiatła, a do drukowania tła farb o maksymalnym współczynniku odbicia wiatła. Uzyskiwanie niewłaciwego kontrastu nadruku spowodowane moe by zastosowaniem niewłaciwej kolorystyki, uyciem farb zanieczyszczonych spektralnie (np. brzy o czerwonym odcieniu), brak apli na podłoach przezroczystych. Błdy kontrastu maj najczciej jedn przyczyn ocena wydruku dokonywana jest wizualnie zamiast instrumentalnie. W załczniku do tej broszury zamieszczono tabele wartoci współczynnika odbicia wiatła od palety barw znajdujcej si we wzorcu kolorów PANTONE Color Formula Guide. ZAMAWIANIE WZORCÓW KODÓW KRESKOWYCH Obecnie najczciej producent, wydawca, projektant lub drukarz zamawia wzorce kodów w plikach EPS (przesyłanych drog elektroniczn e-mailem lub nagrane na dyskietce) patrz. p. 9. W przypadku jednak, gdy potrzebny jest wzorzec kodu kreskowego na błonie fotograficznej, tzw. master filmy, to wzorce takie powinny by zamawiane przez producenta towarów w porozumieniu z drukarni lub przez sam drukarni. ILiM GS1 Polska dysponuje katalogiem firm dostarczajcych takie wzorce, który jest dostpny w Internecie na stronie www.ean.pl. Przy zamawianiu wzorca kodu naley poda nastpujce dane: 1. Rodzaj kodu 2. Numer kodowy All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 17 z 22
3. 4. Rodzaj wzorca (pozytyw lub negatyw) 5. Wielko redukcji szerokoci kreski (BWR) 6. Połoenie emulsji fotograficznej (góra dół, czyli czytelnie nieczytelnie) 7. Redukcja wysokoci kodu (wysoko kodu mona zmniejsza tylko w uzasadnionych wypadkach i tylko o dopuszczaln wielko dane w broszurach ILiM GS1 Polska) 8. Ilo sztuk klisz dla jednego numeru Uwaga: Przy wmontowywaniu kodu w postaci diapozytywu lub negatywu na gotowej formie kopiowej etykiety lub opakowania naley zwróci uwag na zachowanie właciwej szerokoci marginesu z obu stron kodu. ELEKTRONICZNE GENEROWANIE WZORCÓW KODÓW KRESKOWYCH Ch umieszczania kodów kreskowych na etykiecie czy opakowaniu bezporednio w projekcie, wykonywanym przy uyciu komputera spowodowała pojawienie si wielu rónorodnych programów do ich tworzenia. Najbardziej popularne programy tego typu oparte s na fontach (np. starsze wersje programu CorelDraw). Rozwizanie to jest obarczone najwikszym błdem. Budowanie kodu z umieszczonych obok siebie znaków stwarza niebezpieczestwo zmiany odległoci pomidzy poszczególnymi znakami. Manipulacje, takie jak zmiana wielkoci kodu, powikszaj jego niedokładno. Nie jest take moliwe wprowadzanie redukcji szerokoci kresek, koniecznej do kompensowania powiksze w urzdzeniu wyjciowym (nawietlarce) oraz maszynie drukujcej (szczególnie w przypadku sitodruku i fleksografii), poza jedn ustalon wielko. Prowadzone testy wykazały du niestabilno umieszczenia kresek oraz znaczne powikszenie ich szerokoci. Druga grupa programów generuje kod kreskowy w postaci mapy bitowej. Rozwizanie to daje w efekcie jeden plik graficzny z obrazem kodu kreskowego, zatem poszczególne znaki s ze sob cile zwizane w odrónieniu do poprzedniej metody. Jako uzyskiwanego kodu zaley w duej mierze od rozdzielczoci obrazu, która powinna by równa rozdzielczoci nawietlania. Ze wzgldu na specyfik tej metody uzyskiwane pliki odznaczaj si sporymi rozmiarami. Nie ma take moliwoci modyfikacji wymiarów wygenerowanego kodu. Redukcja kresek jest moliwa jedynie o stał wielokrotno iloci pikseli, z jakich zbudowane s kreski kodu. Ze wzgldu na rónorodno formatów graficznych utrudniona jest ich wymiana pomidzy platformami sprztowymi. Ze wzgldu na przyjty powszechnie standard opisu strony PostScript najbardziej efektywnym sposobem generowania kodów wydaje si by format EPS (Encapsulated PostScript). Zapis obrazu kodu kreskowego w postaci pliku EPS umoliwia daleko idc kontrol nad jego parametrami. Moliwe jest ustawienie dowolnego wymiaru kodu, wprowadzenie redukcji kresek (BWR) i redukcji wysokoci kodu. Istotna jest take moliwo dostosowywania parametrów kodu do przewidywanej rozdzielczoci nawietlania. Funkcja ta umoliwia tak modyfikacj parametrów kodu, aby szeroko kresek i odstpów była stał wielokrotnoci rednicy plamki laserowej. Na podstawie testów stwierdzono, e moliwe jest takie ustawienie (skalibrowanie) systemu przygotowania kodu i jego nawietlania, aby rezultaty dorównywały jakociowo oryginałom uzyskiwanym w systemach zamknitych. Wszelkie wymiary mona podawa teoretycznie z dowoln dokładnoci, jednak praktyczna dokładno zaley od precyzji interpretera (RIP) oraz urzdzenia wyjciowego. Kod kreskowy w formacie EPS jest moliwy do wykorzystania na wszystkich platformach sprztowych (np.: PC, Macintosh) i programowych. Wielko takiego pliku jest niewielka. ILiM GS1 Polska dysponuje katalogiem firm dostarczajcych wzorce kodów w formacie EPS (dostpny równie w Internecie na stronie www.ean.pl). Jest to najtasza forma uzyskania wzorca kodu, gdy jeden plik wystarczy do wydruku dowolnej iloci uytków. URZDZENIA WYJCIOWE A KOD KRESKOWY Nawietlarka PostScriptowa jest dzisiaj standardowym urzdzeniem wyjciowym systemów pre-press. Integraln czci takiego systemu jest RIP (Raster Image Processor) sprztowy lub programowy, zamieniajcy dane zapisane w jzyku PostScript na obraz rastrowy dostosowany do współpracujcego urzdzenia wyjciowego (nawietlarki, drukarki, itp.). Plik rastrowy jest dostosowywany do zadanej rozdzielczoci urzdzenia wyjciowego. W przypadku kodów kreskowych zapisanych w formacie EPS współrzdne poszczególnych elementów musz zosta zamienione na map bitow odpowiadajc wybranym parametrom nawietlania. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 18 z 22
Jeeli szeroko kreski, zapisana numerycznie, nie bdzie stał wielokrotnoci rednicy plamki lasera, to algorytm RIP'a zaokrgli t warto do pełnej wielkoci. Zmiana taka jest niekontrolowana i powoduje nieprawidłowe odwzorowanie szerokoci kresek w kodzie. Aby zachowa kontrol nad efektem nawietlania naley w taki sposób zmodyfikowa wymiary kodu kreskowego, aby szeroko kresek i odstpów osignła podan wielko. Naley take uwzgldni powikszenie punktu uzyskiwanego na materiale wiatłoczułym, wprowadzajc korekcyjn redukcj szerokoci kresek (BWR). Jest to operacja podobna do kalibracji w przypadku ilustracji rastrowych. Znaczenie dostosowania do rozdzielczoci jest tym istotniejsze im mniejsza jest rozdzielczo wyjciowa. Bez takiej operacji nie byłoby moliwe drukowanie kodów przy uyciu drukarek termicznych, powszechnie stosowanych w handlu. Teoretycznie dobr jako mona uzyska przy kadej rozdzielczoci, zakładajc, e punkt elementarny ma stabiln rednic, jednak do profesjonalnego wykonywania wzorców kodów kreskowych nie naley stosowa rozdziel czoci niszej ni 1200 dpi. TESTY KONTROLNE I ICH INTERPRETACJA Aby kody kreskowe mogły by precyzyjnie odwzorowywane w systemach elektronicznych, konieczne jest poznanie nastpujcych parametrów: rozdzielczoci nawietlania, wielkoci punktu na materiale wiatłoczułym. Rozdzielczo nawietlania zadaje si samodzielnie, lecz wielko otrzymanego w ten sposób punktu na materiale wiatłoczułym moe by róna. Rodzaj uytego materiału wiatłoczułego, kalibracja nawietlarki, uywane odczynniki chemiczne maj duy wpływ na rzeczywist wielko otrzymanego punktu. Aby sprawdzi wymiary punktu naley zastosowa test kontrolny. Najczciej test taki zawiera linie o stałej szerokoci i zmiennej odległoci midzy nimi. Zaobserwowane powikszenie punktów objawia si zlaniem pojedynczych linii w pole o pełnym pokryciu. Szeroko najszerszej, zakrytej przez rozlane linie szczeliny mona traktowa jako wielko punktu w czasie nawietlania. Wielko t naley uwzgldni przy wykonywaniu wzorca kodu kreskowego jako dodatkow (kalibrujc) redukcj szerokoci kresek (BWR). Gdy istnieje konieczno wprowadzenia redukcji (BWR) dla kompensacji kreski wystpujcej podczas drukowania, bdzie ona sum wstpnej redukcji kalibrujcej i wymaganej redukcji. All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 19 z 22
ZAŁCZNIK Tabele wartoci współczynnika odbicia wiatła od palety barw znajdujcej si we wzorcu kolorów PANTONE Color Formula Guide Aby okreli kontrast pomidzy tłem a ciemnymi kreskami kodu naley zna współczynniki odbicia wiatła od barw uytych do wydrukowania tego kodu. W Laboratorium Technik Automatycznej Identyfikacji znajdujcym si w Instytucie Logistyki i Magazynowania wykonano pomiary tego współczynnika na najczciej stosowanym przez drukarnie wzorcu kolorów farb drukarskich PANTONE Color Formula Guide. Wyniki pomiarów opracowano w formie czterech tabel. Ze wzgldu na du objto tych tabel w niniejszym załczniku umieszczono tylko tabele z barwami podstawowymi. Wyniki pomiarów współczynnika odbicia wiatła od wszystkich barw tego wzorca zostały umieszczone w Internecie na stronie www.gs1pl.org. Tabele z kompletem pomiarów ILiM GS1 Polska przesyła równie listownie na yczenie. Umieszczona w niniejszym załczniku Tabela 1 i Tabela 2 odnosi si do papieru kredowego (pokrywanego - oznaczenie C przy numerach kolorów), a Tabela 3 i Tabela 4 - do papieru offsetowego (nie pokrywanego oznaczenie U przy numerach kolorów). Tabela 1. odbicia wiatła od barw, które mog by stosowane jako tło kodu (papier kredowy) Tabela 2. odbicia wiatła od barw, które mog by stosowane jako ciemne kreski kodu (papier kredowy) Numer lub nazwa R1 [%] Numer lub nazwa R2 [%] koloru PANTONE koloru PANTONE yellow C 81,3 violet C 19,3 yellow 012 C 81 blue 072 C 1 orange 021 C 81,3 reflex blue C 1 warm red C 81,3 process blue C 1 red 032 C 80,7 green C 1 rubine red C 79,7 black C 3 rhodamine red C 77,3 process cyan C 7 purple C 76,3 process black C 2 process yellow C 81,3 process magenta C 78 Tabela 3. odbicia wiatła od barw, które mog by stosowane tło kodu (papier offsetowy) Tabela 4. odbicia wiatła od barw, które mog by stosowane jako ciemne kreski kodu (papier offsetowy) Numer lub nazwa R1 [%] Numer lub nazwa R2 [%] koloru PANTONE koloru PANTONE yellow U 82,3 violet U 24,3 yellow 012 U 81,7 blue 072 U 6 orange 021 U 81,3 reflex blue U 7,3 warm red U 81,3 process blue U 7,3 red 032 U 81,3 green U 5,3 rubine red U 80,7 black U 8,7 rhodamine red U 77,7 process cyan U 10,7 purple U 77 process black U 6,7 process yellow U 82,3 process magenta U 78,3 Norma PN-EN 797+AC:1997 okrela maksymaln warto współczynnika odbicia wiatła od ciemnych kresek kodu, przy danej wartoci współczynnika odbicia wiatła od tła kodu. Wystarczy wic wybra z Tabeli All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 20 z 22
1 lub Tabeli 3 interesujcy nas kolor tła i odczyta znajdujc si obok niego warto współczynnika odbicia wiatła a nastpnie podstawi (w postaci dziesitnej, a nie procentowej, tzn. e np. 50% zostanie wprowadzone do wzoru w postaci liczby 0,50) odczytan warto do poniszego wzoru: RD = 10 2,6 (log10 RL) - 0,3 (wzór 1) gdzie: RL - współczynnik odbicia wiatła od tła kodu RD - współczynnik odbicia wiatła od ciemnych kresek kodu Posta graficzn wzoru 1 reprezentuje krzywa przedstawiona na rysunku 1. Krzywa ta oddziela dozwolone kombinacje barw tła i kresek kodu, zapewniajce odpowiedni kontrast wydruku kodu, od kombinacji niedozwolonych. Dozwolone kombinacje kolorów znajduj si poniej tej krzywej (obszar zakreskowany). Rysunek ten ułatwia okrelenie odpowiedniej kombinacji barw tła i kresek kodu, chocia podstawienie odpowiednich wartoci do wzoru 1 pozwoli na dokładniejsze okrelenie wartoci liczbowych maksymalnego współczynnika odbicia wiatła od kresek kodu. Zaleca si nie stosowa na ciemne kreski kodu barwy, która jest równa lub minimalnie mniejsza od obliczonej z powyszego wzoru wartoci ze wzgldu na moliwo nie zachowania dokładnych proporcji w mieszaniu farb i błdów zachodzcych w procesie drukowania. 0,55 0,5 0,45 0,4 0,35 R D 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0 1 11 21 31 41 51 61 71 R L All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 21 z 22
Instytyt Logistyki i Magazynowania GS1 Polska ul. Estkowskiego 6 61-755 Pozna www.ilim.poznan.pl www.gs1pl.org All contents copyright Instytut Logistyki i Magazynowania - GS1 Polska 2007 strona 22 z 22