www.ecs.gda.pl WYDANIE SPECJALNE DZIEŃ OTWARTY BUDOWY ECS 18 maja 2013 Wielkie otwarcie! 4 czerwca 2014! Wizualizacja wystawy stałej / Studio 1:1 / Archiwum ECS Wizualizacja wystawy stałej / Studio 1:1 / Archiwum ECS EDUKACJA TO NASZE najważniejsze zadanie Basil Kerski Basil Kerski, dyrektor ECS Europejskie Centrum Solidarności to instytucja żywa, otwarta, gdzie pracuje wielu młodych ludzi. Pracę z młodzieżą uważam za najważniejsze nasze zadanie, demokracja wciąż nie jest bowiem systemem oczywistym, konieczna jest nieustanna dbałość o edukację obywatelską. Chcielibyśmy, aby nowy budynek ECS stał się agorą, miejscem spotkań, gdzie uda się zachować chociaż trochę z kluczowego momentu sierpniowego strajku, kiedy robotnicy nie poszli do domu. BUDYNEK TO LUDZIE Wizualizacja PPW FORT sp. z o.o. udostępniona przez gminę miasta Gdańska Wizualizacja wystawy stałej / Studio 1:1 / Archiwum ECS Sercem nowego budynku ECS który rośnie przy pomniku Poległych Stoczniowców będzie wystawa stała, dedykowana historii ruchu Solidarność i zmianom, jakie dokonały się pod jego wpływem w Europie Środkowo-Wschodniej. 20 osób pracuje nad wystawą stałą historycy, archiwiści i politolodzy poszukują, archiwizują i opisują materiały, które staną się eksponatami na tej wystawie. Będą to zdjęcia, materiały filmowe i dźwiękowe, archiwalne doku menty, rękopisy, ale i suwnica, na której pracowała Anna Walentynowicz. Odtworzony zostanie pokój Jacka Kuronia i sklep z czasów PRL. W siedmiu salach wystawowych które zajmą łącznie niemal 3 tys. metrów kwadratowych zgromadzonych zostanie ok. 8,5 tys. obiektów. W nowej siedzibie ECS organizować będziemy również konferencje, pokazy filmowe i debaty. Uruchomimy pracownię warsztatów twórczych, gdzie podejmować chcemy przedsięwzięcia nie tylko dla dzieci i młodzieży. Pracować będzie ośrodek badawczo-naukowy. Swoje aktywności w nowym budynku będą mogły realizować również organizacje działające na rzecz dobra wspólnego. Każdemu gdańszczaninowi, naukowcowi i turyście udostępnimy zbiory książkowe oraz archiwalne zasoby fotograficzne, filmowe i dźwiękowe. To miejsce będzie jak miejska agora, muzeum, ośrodek pracy twórczej i pałac kultury w jednym. Powierzchnia użytkowa nowego budynku ECS to niemal 26 tys. metrów kw. W imieniu miasta Gdańska inwestycję realizują Gdańskie Inwestycje Komunalne sp. z o.o., a wykonawcą jest Polimex-Mostostal SA. Budynek powstaje z udziałem środków unijnych. Projekt Budowa Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko
2 Pamiętamy nasze rozterki, że inne ważne wydarzenia stały się ikoną zmian w Europie. Chcemy, by to polska Solidarność była znakiem zmian na lepsze i likwidacji systemu totalitarnego. Trzeba upowszechniać naszą dumę tu w Gdańsku mówił 14 maja 2011 roku prezydent Bronisław Komorowski podczas uroczystości wmurowania kamienia węgielnego pod budowę ECS. Idea solidarności powinna trwać i być budowana niezależnie od wszystkich polskich sporów, sympatii i antypatii. NASZA DUMA Prezydent Bronisław Komorowski podczas uroczystości wmurowania kamienia węgielnego fot. Łukasz Unterschuetz / Archiwum ECS Teren, na którym powstaje nowa siedziba ECS, położony jest na północ od placu Solidarności, nieopodal pomnika Poległych Stoczniowców oraz historycznej Bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej i Sali BHP, gdzie 31 sierpnia 1980 roku Międzyzakładowy Komitet Strajkowy podpisał porozumienie z rządem PRL. W zamierzeniu autorów architektonicznego projektu nowego budynku ECS pomnik, brama i Sala BHP w sensie dosłownym mają się stać elementami ekspozycji muzealnej ECS. Wartość projektu to 229,115 mln zł brutto, wartość dofinansowania z Unii Europejskiej 107,043 mln zł brutto (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko XI priorytet Kultura i dziedzictwo kulturowe, działanie 11.2 Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym ). Skąd się wzięła woda w wykopie, kiedy blacha ożywa i gdzie w nowym budynku szukać najpiękniejszego zakamarka? zapytaliśmy Renatę Wiśniowską z biura realizacji projektu ECS w ramach Gdańskich Inwestycji Komunalnych, która czuwa nad tym, aby wznoszony budynek był zgodny z projektem, i nadzoruje wszystkie zmiany. To już jej druga duża budowa, pierwszy był stadion PGE Arena Gdańsk. PRZEPIĘKNE WIDOKI Renata Wiśniowska Buduje pani duży budynek, to pewnie i kłopotów jest dużo? Nie narzekam, lubię przychodzić na budowę, zaczynamy pracę o 7 rano i to jest dobrze rozpoczęty dzień. Co pani myśli, kiedy słyszy opinię, że to betonowy bunkier? Bolą mnie takie opinie, tym bardziej że wiem, iż są niesprawiedliwe. Pamiętam zaskoczenie naszych gości ubiegłorocznego Dnia Otwartego, kiedy weszli do wnętrza. Środek robi ogromne, zaskakujące wrażenie, jest przestronny, skąpany w świetle. Sama lubię ten budynek. Jest ciekawy, niebanalny, bardzo rzeźbiarski, z pomysłem. Od kiedy zaczęliśmy okładać ściany blachą, usłyszałam już nie bunkier, ale zardzewiały. Budynek wygląda teraz zupełnie inaczej. Corten blacha, którą okładamy budynek jest w tej chwili modnym materiałem. Użycie jej jednak w takiej skali jak tutaj, poza przeszkleniami niemal wszędzie, to unikatowe. Dzięki niej budynek żyje, ma inny kolor w słońcu, inny w deszczu, jeszcze inny o zmierzchu To bardzo ciekawy zabieg. Lubię ten rdzawy kolor. Co podczas budowy panią zaskoczyło? Już na starcie okazało się, że niespodziewanie 6-metrowy wykop pod fundamenty wypełnia się wodą. Niespodziewanie, bo inwestycja była dobrze przygotowana projektowo, przeprowadzono też badania gruntu i nie spodziewaliśmy się takiego obrotu spraw. Okazało się, że woda zalewa wykop z miejsc, gdzie na 90 metrów w głąb ziemi wprowadzaliśmy sondy. Trzeba było skutecznie obniżyć ciśnienie wody, a to wymagało trochę przemyśleń. Realizujecie budowę w stu procentach według projektu, czy zdarzają się odstępstwa? Zmiany są nieuniknione. Wynikają na przykład z szybkiego postępu technologicznego w zakresie instalacji IT. Poprosiliśmy też na przykład eksperta zewnętrznego o ocenę projektu ogrzewania budynku. Ten stwierdził, że projekt zrobiony jest poprawnie, ale kotłownia lepiej będzie funkcjonować, jeśli zamontujemy cztery pompy, a nie trzy, wówczas będą mogły działać w trybie kaskadowym. Dokonaliśmy tej zmiany. Czy ma pani w nowym budynku ECS swoje ulubione miejsce? Moim ulubionym miejscem jest zdecydowanie platforma, gdzie będzie taras widokowy, 30 metrów ponad ziemią. Dostać się tam będzie można windą panoramiczną. Rozciąga się stamtąd przepiękny widok na tereny postoczniowe, budynki Głównego i Starego Miasta, a przy dobrej widoczności widać nawet skrawek stadionu. Jak długo na placu budowy ECS będą jeszcze robotnicy? W październiku tego roku chcemy zakończyć roboty, w grudniu otrzymać pozwolenie na użytkowanie. Co będzie po 4 czerwca 2014 roku, kiedy zakończy się pani misja? Na pewno będę się cieszyła, że oddajemy ten budynek mieszkańcom Gdańska, bo powstał z myślą o nich. Głęboko wierzę, że to miejsce polubi każdy, kto choć raz je odwiedzi. Mam satysfakcję, że przykładam rękę do jego budowy. BUDOWA W LICZBACH 1700 m 2 11 świetlików dachowych 14 tys. m 2 okładziny z blachy Corten na elewacji wewnętrznej 18 tys. m 2 okładziny z blachy Corten na elewacji zewnętrznej 50 tys. m 3 betonu 95 tys. ton gruntu do wywiezienia z placu budowy 15 tys. ton gruntu do rekultywacji 6 metrów głębokość wykopu pod budynek 1 hektar powierzchnia wykopu pod budynek
Zapraszamy do galerii: http://zbiory.ecs.org.pl/fotografie/ 3 ZBIERAMY PERŁY Paweł Golak, historyk i archiwista, kierownik Wydziału Muzealno-Archiwalnego i Biblioteki ECS Chcemy zgromadzić jak najbardziej kompletny materiał dokumentujący historię i dziedzictwo Solidarności. Najłatwiej pozyskuje się oczywiście obiekty z regionu gdańskiego. Docieramy jednak również do osób z głębi kraju i zagranicy. Interesują nas wszelkie przedmioty, które składają się na dziedzictwo Solidarności: pamiątki i dokumenty, listy, ulotki, plakaty, książki i czasopisma, fotografie, wspomnienia świadków tamtych dni, nagrania filmowe i dźwiękowe, dokumenty urzędowe, znaczki okolicznościowe, pieczątki W domowych czeluściach znaleźć można prawdziwe perełki. 8,5 TYSIĄCA OBIEKTÓW dr Konrad Knoch, koordynator ds. wystawy stałej 8,5 tys. rekordów jest obecnie w naszej bazie. Rekordami nazywamy obiekty, które zostały szczegółowo opisane przez historyków i będą mogły zostać wykorzystane na wystawie. Wśród nich są między innymi zdjęcia z czasów opozycji w Polsce i w innych krajach bloku wschodniego, materiały filmowe z negocjacji poprzedzających Porozumienia Sierpniowe, wydawnictwa podziemne, sztuka niezależna, ale i suwnica ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, na której pracowała Anna Walentynowicz. Konrad Knoch Paweł Golak fot. Robert Kwiatek / Archiwum ECS AKCJA ZBIERANIA PAMIĄTEK TRWA Zapraszamy do ECS wszystkich posiadających w domowych archiwach pamiątki solidarnościowe Kontakt: tel. 58 768 23 31 i e-mail: pamiątki@ecs.gda.pl MEDAL WDZIĘCZNOŚCI Tym, którzy wspierali Polskę w walce o wolność i demokrację, należy się od nas Medal Wdzięczności. ECS ustanowiło tę nagrodę w 30 rocznicę powstania Solidarności. Dotąd uhonorowanych zostało ponad 400 osób z całego świata. Jedni dla podziemnej Solidarności przemycali maszyny drukarskie i nadajniki radiowe, inni organizowali transporty leków i żywność, jeszcze inni otaczali opieką rodziny internowanych opozycjonistów albo demonstrowali w imię obrony naruszanych w Polsce wolności obywatelskich. Na stronie internetowej ECS znajduje się wniosek. Wypełnić go może każdy, kto chce opowiedzieć historię człowieka, któremu Polacy winni są wdzięczność. Kapituła Medalu Wdzięczności rozpatruje każdy wniosek z osobna. Medal Wdzięczności zaprojektowała Dobrochna Surajewska, artystka rzeźbiarka, absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, mająca na swoim koncie m.in. liczne realizacje mało- i wielkoformatowe, laureatka polskich i zagranicznych konkursów medalierskich. LUDZIE ODCHODZĄ W filmotece ECS jest 526 filmowych materiałów archiwalnych i 175 archiwalnych zapisów dźwiękowych, zrealizowanych przed 1989 rokiem. Nagrano dotąd 800 świadectw uczestników działań opozycji demokratycznej i tworzących kulturę niezależną. Na swoim koncie ECS ma również 20 filmów dokumentalnych, których był producentem lub koproducentem, emitowanych na antenach telewizji całego świata. Wszystkie te materiały służą filmowcom pracującym nad nowymi dokumentami oraz naukowcom poszukującym materiałów źródłowych. Przystąpiono już również do realizacji materiałów filmowych, które prezentowane będą na wystawie stałej, eksponowanej w nowym budynku ECS. Do komponowania muzyki przystąpił już Marek Kuczyński, kompozytor, twórca muzyki filmowej, koncertowej i teatralnej, laureat m.in. Złotych Lwów za najlepszą muzykę filmową na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Pieczę nad filmoteką sprawuje Dział Notacji i Realizacji Filmowych ECS. Mam poczucie, że wciąż walczymy z czasem mówi Anna Maria Mydlarska, kierowniczka działu. Świadkowie polskiej drogi do wolności odchodzą, a wraz z nimi historie, których nikt inny nam nie opowie. fot. Robert Kwiatek / Archiwum ECS Informacje i formularz zgłoszeniowy Medalu Wdzięczności: www.ecs.gda.pl/medal Na zgłoszenia czekamy pod adresem e-mailowym: medal@ecs.gda.pl Filmowa ekipa ECS przy pracy fot. Robert Kwiatek / Archiwum ECS FILMY http://zbiory.ecs.gda.pl/filmy_24/ NOTACJE http://zbiory.ecs.gda.pl/notacje/ WYSTAWY KSIĄŻKI CZASOPISMA PŁYTY Wystawy organizowane przez ECS a mamy ich na swoim koncie 21 mają albo charakter okolicznościowy, albo są ponadczasowe, co pozwala wędrować im po Polsce i świecie, stając się częścią spotkań z dawnymi opozycjonistami, warsztatów z dziećmi i młodzieżą, wykładów, spotkań autorskich Ponad 43 publikacji książkowych wydało dotąd ECS. Dotykają one wielu dziedzin nauki, od historii, przez nauki społeczne, po politologię, ale są wśród nich również reportaże, pamiętnik oraz poezja. ECS uczestniczy również w dwóch wydawnictwach cyklicznych: polskojęzycznym Wolność i Solidarność oraz anglojęzycznym New Eastern Europe. ECS ma na swoim koncie również siedem wydawnictw płytowych.
4 Aktywni w różnych dziedzinach To ludzie, których na różne sposoby zapraszamy do wspólnej aktywności, są dziś spadkobiercami idei solidarności. Europejskie Centrum Solidarności pracuje od pięciu lat. Mamy już w swoim dorobku wiele udanych przedsięwzięć. Nowy budynek pozwoli nam wzbogacić i urozmaicić naszą ofertę. 75 koncertów i projekcji filmowych 29 70 zrealizowanych filmów dokumentalnych pierwsze w historii ogólnopolskie 1badania socjologiczne, mające odpowiedzieć na pytanie, co Polacy myślą o Solidarności? 21 43 wydane książki wystaw otwartych wykładów czasowych 800 filmowych świadectw opozycjonistów 195 zorganizowanych konferencji 625 projektów dla młodych 15 500 wydawnictw w zbiorach biblioteki 210 000 osób odwiedziło wystawę Drogi do Wolności 88 000 archiwalnych ulotek, plakatów, dokumentów 41 000 archiwalnych zdjęć
5 Komu służy? Bohaterom polskiej drogi do wolności bo ich świadectwo jest bezcenne zarówno dla młodych Polaków, urodzonych już w wolnym kraju, jak i tych, którzy w najdalszych zakątkach świata wciąż walczą o wolność Nauczycielom których zapraszamy do wspólnych projektów, wierząc, że o najnowszej historii Polski i cnotach obywatelskich można rozmawiać z pasją Dzieciom aby wiedziały, komu dedykowany jest pomnik Poległych Stoczniowców, dlaczego buty były na kartki, czym były Porozumienia Sierpniowe i dlaczego orła WRONa nie pokonała Dziennikarzom którzy poszukują prawdy, u nas czekają na nich świadectwa ludzi czasów opozycji, ale i dokumenty, pisma, listy, plakaty, pamiątki osobiste, książki i czasopisma, fotografie, wspomnienia świadków tamtych dni, nagrania filmowe i dźwiękowe Naukowcom i artystom bo bez ich badań i analiz oraz twórczej kreacji nie da się ocalić idei i fenomenu polskiej bezkrwawej rewolucji Opozycjonistom z krajów, które walczą o wolność, gdyż Solidarność wciąż jest inspiracją: Rewolucji uczyliśmy się na przykładzie waszej Solidarności mówił Mohamed El Dahshan, ekonomista i politolog z Egiptu, który w gronie 17 liderów opozycji demokratycznej z Tunezji i Egiptu odwiedził w ubiegłym roku Gdańsk Nam wszystkim bo wierzymy jak mówił Jan Paweł II że wolność nie jest nam dana raz na zawsze, wciąż musimy więc trwać w dialogu i na nowo definiować cnoty fundamentalne dla społeczeństwa obywatelskiego: sprawiedliwość, dobro wspólne, odpowiedzialność, prawdę... Organizacjom pozarządowym którym służyć chcemy nie tylko przestrzenią, gdzie będą mogły rozwijać swoje aktywności, ale i wsparciem merytorycznym oraz organizacyjnym Głodnym kultury ponieważ teatr, muzyka i sztuki plastyczne doskonale transmitują zarówno ludzki głód solidarności, jak i lęki, które niesie każda forma niewoli Studentom których inspirujemy i wspieramy, dzięki czemu każdego roku powstają kolejne prace magisterskie i doktoraty dedykowane polskiej drodze do wolności Młodzieży żeby opowieść o polskiej drodze do wolności nie była dla niej martwą historią zapisaną jedynie na kartach podręcznika Turystom odwiedzającym Polskę, żeby pamięć o Solidarności żyła, a jej ideały pozostawały ogólnoludzkim dobrem
6 Program edukacyjny na rok szkolny 2012/2013 NOWOŚCI Właśnie do przeszłości przeszła Zima w stoczni, warsztaty dla dzieci i młodzieży na czas ferii. Trwają zajęcia na wystawie Drogi do Wolności i wciąż nie brakuje chętnych na zajęcia Zielonej Szkoły Wolności. Edukatorzy ECS zapraszają nauczycieli, uczniów i ich rodziców do korzystania z oferty edukacyjnej ECS przez cały rok i bezpłatnie! Szkoły podstawowe Do wyboru macie Państwo kilka zajęć, dedykowanych konkretnej grupie wiekowej (klasy I III i IV VI). Uczniowie mają szansę odkryć historię zapisaną w strajkowych piosenkach, poznać pracę stoczniowców, rozpoznać kulturowe kody i symbole wiążące się z Sierpniem 80, ale i dowiedzieć się, co to znaczy, że człowiek jest wolny oraz jakie prawa ma dziecko? Gimnazja Inspirujemy młodzież do stawiania pytań i poszukiwania odpowiedzi. Uczymy praktycznych umiejętności społecznych: krytycznego myślenia, formułowania i wyrażania własnych poglądów, akceptacji opinii odmiennych od własnych mówi Małgorzata Cebulska. Tematem analizy jest świat współczesny z jego problemami: różnicami społecznymi, stereotypami, przejawami nietolerancji. Chcemy nauczyć postrzegania historii jako procesu prowadzącego do zmian. Szkoły ponadgimnazjalne Rozwijamy kompetencje naukowe i społeczne młodzieży. Analizując krytycznie źródła, zastanawiamy się, jak przeszłość wpływa na teraźniejszość i przyszłość. Wydarzenia historyczne, takie jak stan wojenny czy rewolucja w 1989 roku w Europie Środkowo-Wschodniej, są dla nas punktem wyjścia do dyskusji na temat mechanizmów życia społecznego, reguł i procedur demokracji, a także postaw opowiada Małgorzata Cebulska. Chcemy pobudzać społeczną wyobraźnię młodzieży, zachęcając ją do aktywnego uczestniczenia w życiu publicznym. Zajęcia na wystawie Drogi do Wolności Wystawa Drogi do Wolności opowiada o najnowszej historii Polski, ze szczególnym uwzględnieniem narodzin ruchu społecznego Solidarność, który rozpoczął proces demokratyzacji Polski i demontażu systemu komunistycznego w Europie Środkowej. Uczniowie w sposób adekwatny do etapu nauczania aktywnie zgłębiają tę historię. Uczestniczka warsztatów Sztuka żądania w ramach projektu Zima w stoczni Kopytka do garnka, a dziecko ma prawo do zadawania pytań! Agnieszka Wichrowska, Dział Projektów Edukacyjnych ECS Zakończyliśmy właśnie warsztaty z cyklu Zima w stoczni, podczas których gościliśmy 400 osób, dzieci i młodzież. I zamiast ze szczegółami opowiadać, jak to było, pozwólcie Państwo, że przytoczę anegdotę z życia wziętą, zasłyszaną po warsztatach od pani Katarzyny Łąckiej, nauczycielki ze Szkoły Podstawowej nr 55 w Gdańsku, uczestniczącej w naszych warsztatach Prawa małych i dużych nie tylko ze swoimi uczniami, ale i własną córką. Pani Katarzyna lepiła na obiad kopytka, a mając ręce ubrudzone mąką, poprosiła o pomoc swego 10-letniego syna. Piotrek zaczął mnożyć wątpliwości: Mamo, gdzie są garnki? jaka pokrywka? ile wody? ile soli?... Byłam już zmęczona tymi niekończącymi się pytaniami i powiedziałam o tym synowi przyznaje pani Katarzyna. Na co wpadła do kuchni moja 7-letnia Zosia, która bawiła się w pokoju obok, i wypaliła z wyrzutem: Mamo, dziecko ma prawo do zadawania pytań!. Cieszymy się bardzo, bo to dowód, że nasz trud się opłaca, a nauka nie idzie w las. Małgorzata Cebulska ZIELONA Szkoła Wolności Program Zielonej Szkoły Wolności przygotowany z myślą o uczniach szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych obejmuje bezpłatne warsztaty edukacyjne, zwiedzanie Gdańska i terenów stoczni, a także Akademię Filmową, poruszającą problemy zglobalizowanego świata. Warsztaty nie tylko mówią o historii, ale też o wyzwaniach współczesnego świata i o wartościach, bez których nie uda nam się zbudować demokratycznego, aktywnego społeczeństwa opowiada Małgorzata Cebulska. Projekt realizowany jest przez Muzeum II Wojny Światowej i Europejskie Centrum Solidarności. Zapraszamy grupy liczące do 30 osób. Lato w stoczni Już dziś dzieci i młodzież grupy kolonijne, półkolonie i uczestników indywidualnych zapraszamy na wakacyjne warsztaty. Interaktywne zajęcia, których głównym motywem przewodnim będzie historia i idea Solidarności, odbywać się będą na terenie dawnej Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Historii najnowszej uczymy poprzez zabawę, korzystając przy tym z dokumentów, filmów, zdjęć, a także relacji uczestników historycznych wydarzeń tłumaczy Małgorzata Cebulska. Szczegółowe informacje: www.ecs.gda.pl/edukacja KONTAKT Dział Projektów Edukacyjnych ECS Małgorzata Cebulska tel. 58 768 23 19, e-mail: m.cebulska@ecs.gda.pl Agnieszka Wichrowska tel. 58 768 23 16, e-mail: a.wichrowska@ecs.gda.pl
Cele działalności ECS wyznaczone przez statut: Upamiętnianie, zachowywanie i upowszechnianie dziedzictwa oraz przesłania idei Solidarności i antykomunistycznej opozycji demokratycznej w Polsce i na świecie Inspirowanie nowych inicjatyw kulturalnych, obywatelskich, związkowych, samorządowych, narodowych i europejskich o wymiarze uniwersalnym Dzielenie się dorobkiem pokojowej walki o wolność, sprawiedliwość, demokrację i prawa człowieka z tymi, którzy są ich pozbawieni Czynne uczestnictwo w budowie tożsamości europejskiej i nowego porządku międzynarodowego 7 Z KALENDARZA na 2013 rok m.in. Ogólnopolski projekt historyczny adresowany do gimnazjalistów i licealistów Zielona Szkoła Wolności edycja 1 Program edukacyjny dla szkół Projekt Młodzi Solidarni. Rewolucje i wybory edycja 3 All About Freedom Festival gościnnie edycja 1 cały kraj Konkurs na najlepszą pracę naukową dotyczącą historii i idei Solidarności edycja 3 Warszawa Gdańsk Konferencja Seminarium eksperckie Gdzie kończy się Europa? Unia Europejska i kryzys liberalnej demokracji Finał projektu dla uczniów szkół średnich Demokracja dodaj do ulubionych! edycja 1 Sopot Cykl debat publicznych: Autorytety. Sopockie dialogi Warsztaty dla dzieci i młodzieży: Lato w stoczni Projekt dzielnicowy Zrozumieć Sierpień edycja 3 Festival Solidarity of Arts edycja 5 Wykład Etyka Solidarności. Refleksje w rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych Pomorze Projekt Forum Młodych edycja 6 Berlin II sympozjum europejskich instytucji zajmujących się historią XX wieku Pamięć Europy Kwartalnik Europejskiego Centrum Solidarności wydawca Europejskie Centrum Solidarności redakcja Arkadiusz Bilecki Magdalena Charkin-Jaszcza Aleksandra Dulkiewicz Katarzyna Żelazek Trójmiasto Cykl debat wokół książek Latający Uniwersytet edycja 7 cały kraj wydawnictwo książkowe Pierre Manent, Metamorfozy państwa Wrocław Festiwal XX Century Anamneses cały kraj wydawnictwo książkowe David Ost, Solidarność i polityka antypolityki projekt graficzny i skład Mirosław Miłogrodzki korekta Mirosław Wójcik Europejskie Centrum Solidarności ul. Doki 1, 80-958 Gdańsk tel. 58 767 79 71 e-mail: ecs@ecs.gda.pl www.ecs.gda.pl /solidaritycentre
8 NOC MUZEÓW Wystawa Drogi do Wolności 18 maja 2013 sobota godz. 19 1 w nocy FENOMEN NA SKALĘ ŚWIATOWĄ Danuta Kobzdej fot. Archiwum Fundacji Centrum Solidarności To już ostatnia Noc Muzeów na wystawie Drogi do Wolności. O tym, jaka przyszłość czeka tę ekspozycję, co o nas samych mówią statystyki zwiedzających i który z eksponatów jest najcenniejszy mówi Danuta Kobzdej, prezes Fundacji Centrum Solidarności, matka chrzestna wystawy Drogi do Wolności. Czy to prawda, że to już ostatnia Noc Muzeów na wystawie Drogi do Wolności? Tak, to prawda. Cieszę się, że za chwilę, bo rok to niedługo, otworzy swoje podwoje nowa wystawa w budynku ECS. Ile to już lat działa ta wystawa? 13 lat minęło jak z bicza strzelił. Przez sześć lat wystawa prezentowana była w historycznej Sali BHP, potem z przyczyn technicznych została przeniesiona do podziemi budynku NSZZ Solidarność. fot. Robert Kwiatek / Archiwum ECS Tablice z 21 postulatami Sierpnia 80, ulotki, plakaty i opozycyjne dokumenty, ale też cela, sklep spożywczy z octem na półkach, milicyjna polewaczka i wojskowy transporter po krętych drogach wiodących Polaków do wolności, pamięci zbiorowej, wzruszeniach i oburzeniach oprowadza Łukasz Darski. Kogo najchętniej oprowadza pan po wystawie Drogi do Wolności? Każda grupa wiekowa ma swoje prawa, inni są turyści z Polski, inni z zagranicy. Najtrudniej opowiedzieć tę historię dzieciom. Pierwsze pytanie dzieci brzmi: Czy możemy Kim są zwiedzający wystawę Drogi do Wolności? Dotąd naszą wystawę zwiedziło 210 tysięcy osób z całego świata. Gdyby nie duża frekwencja grup szkolnych, można by rzec, że tematyka wystawy przez te lata przyciągała więcej gości z zagranicy niż z kraju. Solidarność to fenomen na skalę światową. W pierwszych latach po otwarciu na wystawie gościliśmy wielu Amerykanów, Kanadyjczyków, potem zaczęli odwiedzać nas Europejczycy, szczególnie ci, którzy angażowali się w pomoc dla Solidarności. Dzisiaj cieszymy się, że wyraźnie więcej przychodzi obejrzeć wystawę Francuzów, Skandynawów i Niemców. Jak eksponat ocenia pani za najcenniejszy? Dla mnie najbardziej cennym i jednocześnie dobitnie uzmysławiającym nam wszystkim, czym był tamten system, jest skórzana kurtka z przestrzelinami, należąca do Ludwika Piernickiego, ofiary Grudnia 1970 roku. Dużym przeżyciem była dla nas wizyta u matki chłopca, mieszkającej na Kaszubach. Odbyłyśmy krótką rozmowę o jej stanie zdrowia, po czym podeszła do szafy, wyciągnęła kurtkę i bez słów nam ją przekazała. Taką chwilę i taki eksponat trudno zapomnieć. Zapraszana przez nas do Gdańska odpowiedziała, że dziękuje, ale nigdy na wystawę nie przyjedzie. NIE WIEDZIAŁEM, że byliście tak odważni być zamknięci w więzieniu? Dają się internować z radością, po czym robią sobie zdjęcia. Przyznaję, że trudno jest dzieciakom z podstawówki czy gimnazjum przekazać, jaką rolę cela odgrywała w dziejach opozycji. Kiedy już się dowiedzą, zaczynają patrzeć na celę z respektem. A ci, którzy dobrze pamiętają czasy komunizmu? W trakcie wystawy w Sali Grudnia oglądamy film z brutalnymi scenami z tamtego czasu. Wielu ludzi z pokolenia naszych rodziców ma wówczas łzy w oczach, bardzo się wzruszają. Kiedy później o tym rozmawiamy, to większość z nich oddycha z ulgą, że te czasy minęły, że już nie wrócą. Ile o Solidarności wiedzą turyści z zagranicy? Większość niewiele. Turyści z zagranicy regularnie mówią na zakończenie zwiedzania: Nie myślałem, że to było aż tak trudne, wymagające Nie wiedziałem, że byliście tak odważni Co stanie się z wystawą Drogi do Wolności po jej zamknięciu? Odrodzi się w nowym budynku, w nowych barwach, piękniejsza i bogatsza w treść. Tematyka będzie taka sama, ale dzięki dużo większej powierzchni wystawienniczej uda się z pewnością pokazać historię Solidarności szerzej, tzn. w kontekście różnych wydarzeń i zjawisk z tamtej epoki, które rozgrywały się w Polsce i na świecie. Historia Solidarności jest naszym wielkim narodowym dziedzictwem. Pamiętajmy, by przekazywać to dziedzictwo kolejnym pokoleniom. Zapraszam wszystkich na nowe otwarcie i inaugurację wystawy 4 czerwca 2014 roku. 210 tysięcy osób odwiedziło wystawę Drogi do Wolności przez 13 lat jej istnienia. Wśród gości były koronowane głowy, przywódcy państw, gwiazdy popkultury i miss świata. fot. Archiwum Fundacji Centrum Solidarności / Archiwum Europejskiego Centrum Solidarności