Zapraszamy do departamentu Lot Lot, jest francuskim departamentem połoŝonym w regionie Midi-Pyrénées. Departament oznaczony jest liczbą 46. Według danych na rok 1999 liczba zamieszkującej departament ludności wynosi 160 197 os. (31 os./km²); powierzchnia departamentu to 5 217 km². Prezydentem departamentu jest Gérard Miquel. Liczba gmin w departamencie: 340 Cahors, miasto w południowo-zachodniej Francji, nad rzeką Lot (dopływ Garonny) w regionoie Midi-Pyrénées, ośrodek administracyjny departamentu Lot. 20 tys. mieszkańców (1990). Przemysł spoŝywczy (winiarski). Ośrodek handlowo-usługowy i turystyczny. Historia: w staroŝytności celtyckie Cadurcum, następnie rzymska Divona i od III w. ponownie Cadurcum. Od IV w. siedziba biskupstwa. Stolica hrabstwa Quercy, włączonego w XII w. do hrabstwa Tuluzy. W XIII w. waŝne centrum handlowe i bankierskie. Podczas wojen z albigensami w XIV w. ostatecznie wcielone do Francji. 1332 pochodzący z Cahors papieŝ Jan XXII ustanowił tutejszy uniwersytet, połączony 1751 z uniwersytetem w Tuluzie. Od 1552 siedziba sądu apelacyjnego. Zabytki: katedra St.-Étienne (po 1119, XIII-XV w.), kościół St-Urcisse (XII-XIII XIII w.); most warowny Valentré (XIV w.); pałace, m.in.: Hôtel de Roaldès (ok. 1500), biskupi (XVII w.).
Wybierzemy się dziś na wyprawę do departamentu Lot. Jest on częścią regionu Midi- Pyrénées i leŝy nad krętą, malowniczą rzeką, od której sam bierze swe miano - Lot. LeŜący na północy departamentu podregion Quercy (znany ze smakowitych serów) ma klimat górski, ze względu na bliskość Masywu Centralnego. Ale juŝ bardziej na południe, klimat jest umiarkowany. Bliskość doliny rzeki Garonne i Basenu Akwitańskiego (na zachodzie) przywiewa wpływy oceaniczne, a do obszarów połoŝonych bardziej na południe docierają wpływy klimatyczne znad Morza Śródziemnego. Lot to wspaniały cel wyprawy gastronomiczno-historycznej, łączącej zalety francuskiej kuchni południowo-zachodniej ze zwiedzaniem romańskich zabytków. Czarna Madonna z ROCAMADOUR Naszą podróŝ zaczynamy w Rocamadour. Wraz z Moissac, do którego pojedziemy później, i Figeac, leŝy ono na pielgrzymkowym szlaku do hiszpańskiego sanktuarium św. Jakuba z Composteli. Od tysiąca lat Rocamadour jest ośrodkiem Ŝycia kulturalnego i religijnego Quercy. Jego nazwa jest tłumaczeniem: roc amator ( skała Amadoura ), gdyŝ w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, na niedostępnej skale, na której stoi dziś sanktuarium, mieszkał sobie pustelnik o imieniu Amadour. śył, umarł w opinii świętości i słuch po nim zaginął. W XI wieku nad urwiskiem wybudowano maleńką kapliczkę poświęconą Matce Boskiej. W roku 1166 odkryto nietknięte czasem ciało, które skojarzono z osobą mnicha Amadoura. Relikwie przeniesiono do kapliczki, która rozwinęła się w sanktuarium maryjne, a jego sława rozniosła się po dalekich zakątkach królestwa Francji i Nawarry. Kult maryjny związany został z romańskim relikwiarzem w postaci figurki Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zwanej Czarną Madonną. Stoi ona w kaplicy Czarnej Madonny, przylegającej do bazyliki i ruch w niej panuje nieprzerwany. Sława Rocamadour dotarła poza granice Francji, czyniąc zeń cel pielgrzymek wiernych z całej Europy. Bywały tu teŝ koronowane głowy: Henryk II Plantagenet, Ludwik IX, Filip Piękny, Ludwik XI, ale równieŝ św. Dominik. Przemyślni braciszkowie Początki kultu maryjnego w Rocamadour mają ciekawą historię; w XII wieku dwa opactwa benedyktyńskie rywalizowały ze sobą o wpływy płynące z pielgrzymek: zakonnicy z klasztoru św. Marcina z Tulle i ich bracia z klasztoru w Marcilhac-sur-Celé, podlegający biskupowi Cahors. Ci ostatni opiekowali się kaplicą w Rocamadour. Korzystając z roztargnienia zakonnika sprawującego liturgię, mnisi z Tulle wparowali do kaplicy całą gromadą i, jak jeden mąŝ, odmówili wyjścia. Mnisi z Marcilhac, choć mieli wszelkie prawa do Rocamadour, zostali zmuszeni odstąpić im sanktuarium. Rozwiązał zagadkę hieroglifów Z Rocamadour jedziemy do Figeac, którego starówka stanowi jedną z najlepiej zachowanych we Francji. To równieŝ etap na szlaku św. Jakuba z Composteli. Warto obejrzeć dom rzymski z XII wieku (przy placu Champolliona), dom gotycki z XIII, w którym mieści się gościnne biuro turystyczne, plac Carnot serce starówki, hôtel des Salgues z monumentalną bramą wejściową. Kapitele kolumn, bogato rzeźbione obramowania okien świadczą o bujnej, kupieckiej przeszłości miasta.
Ale Figeac to przede wszystkim rodzinne miasto Jean-François Champolliona, pierwszego konserwatora działu staroŝytności w Luwrze, któremu udało się rozszyfrować egipskie hieroglify. Hołdem miasta dla swego wielkiego dziecięcia i naukowca jest muzeum oraz... place des Écritures niewielki placyk wciśnięty między trzynastowieczne kamieniczki, pokryty w całości wykonanym w czarnym granicie z Zimbabwe dziełem sztuki Josepha Kosutha Ex libris, które jest powiększoną repliką słynnego kamienia z Rozety, odczytanego przez Champolliona. Miasto CAHORS, wioska Saint-Cirq Lapopie i grota Pech-Merle Z Figeac kierujemy się na południowy-zachód do Cahors, kolejnego etapu pielgrzymkowego. W drugiej połowie sierpnia odbywa się tutaj festiwal wina - Festi vin de Cahors - słynnej apelacji, dającej cięŝkie, głęboko czerwone wino z charakterem. Po drodze zwiedzamy dwa unikalne miejsca. Pierwsze to urokliwa, przyczepiona na skale, nad przełomami rzeki Le Celé wioska Saint-Cirq Lapopie: figuruje ona na liście Najpiękniejszych Wiosek Francji, gdyŝ w całości udało się zachować jej średniowieczny charakter i styl zabudowy. Okna, drzwi, dachy, ściany wszystko zostało tu jak w XIII, XIV, XV i XVI wieku! Drugi przystanek zrobimy w grocie Pech-Merle, naleŝącej do gminy Cabrerets, słynącej ze wspaniałych malowideł prehistorycznych. Mniej znana od groty Lescaux, choć od niej starsza (wiek jednego z malowideł ocenia się na 24.640 lat) warta jest obejrzenia, o czym świadczy jej ogromna popularność. Lepiej zarezerwować wcześniej godzinę zwiedzania, by nie być skazanym na długie oczekiwanie i wybrać na to dzień powszedni. Atmosfera panująca pod ziemią i urok malowideł ściennych, które zasługują na miano sztuki prehistorycznej, pozostawi w Was niezapomniane wraŝenia. Naszą podróŝ kończymy w Moissac. Jak juŝ powiedzieliśmy, tutejsze opactwo to kolejny etap na szlaku św. Jakuba. Nie moŝna ominąć kościoła św. Piotra (style gotycki i romański mieszają się tu w harmonijną całość). Do świątyni wchodzimy pod dzwonnicą, przez odrestaurowany przez Viollet-le-Duca dwunastowieczny portyk (z płomienistą płaskorzeźbą proroka Jeremiasza). Ale opactwo w Moissac to przede wszystkim perła sztuki romańskiej - wirydarz klasztorny. Podobnego doń trudno szukać w świecie: kaŝda z delikatnych, trzynastowiecznych kolumienek wytoczonych w róŝowym, zielonym lub szarym marmurze ma inny kapitel. Zilustrowano na nich sceny z Biblii i z Ŝycia świętych. I pomyśleć, Ŝe w 1845 ten unikalny zabytek skali zerowej był o włos od zniszczenia: wyznaczono tędy przebieg linii kolejowej Tuluza-Bordeaux. W rezultacie wirydarz uratowano, ale nieszczęsna kolej biegnie tuŝ obok, przez zburzony fragment refektarza...
Kuchnia francuska - uwaŝana jest często za jedną z najlepszych na świecie, wywarła przez wieki duŝy wpływ na inne kuchnie, zwłaszcza zachodniej Europy. Najczęściej kojarzona jest (choć nie zawsze słusznie) z Ŝabimi udkami, ślimakami, bagietką, serami i winem. W rzeczywistości kuchnia francuska nie jest jednolita. Oprócz duŝych róŝnic pomiędzy poszczególnymi regionami, moŝna wyróŝnić takŝe tzw. haute cuisine (wysoką kuchnię) - drogie, tradycyjne dania, przygotowywane przez znanych często kucharzy oraz nouvelle cuisine (nową kuchnię), która narodziła się w opozycji wobec tej pierwszej. Nouvelle cuisine opiera się na lekkich, zdrowych i krótko przyrządzanych daniach. NajwaŜniejszą zasadą obowiązującą we Francji jest wysoka jakość produktów i ich świeŝość, w związku z czym nadal popularne jest robienie zakupów na targach albo w małych sklepikach, choć duŝą popularnością cieszą się takŝe supermarkety. We Francji spoŝywane są trzy główne posiłki w ciągu dnia: śniadanie (petit déjeuner) - składa się zazwyczaj z bagietki lub croissanta (rogalika) z dŝemem lub masłem oraz kawy lub czekolady, które podawane są w małych miseczkach, by dzięki temu móc w nich zamaczać bagietkę. Coraz częściej podczas śniadania pije się takŝe sok pomarańczowy. obiad (déjeuner) - spoŝywany między południem a godziną 14. Jest posiłkiem obfitym, kilkudaniowym: najpierw podawane są przystawki (entrée), potem danie główne, sery, deser i kawa. W przeciwieństwie do polskich zwyczajów, we Francji zupy nie stanowią nieodłącznego elementu obiadu i nie spoŝywa się ich zbyt często. kolacja (dîner) - spoŝywana jest dość późno - między 20 a 22 i trwa zazwyczaj dość długo. Podawane są dania na ciepło. We Francji moŝna spotkać się z następującymi określeniami na róŝne typy lokali gastronomicznych: auberge - gospoda, bistrot - nieduŝa restauracja z ograniczonym wyborem dań, podająca zazwyczaj plat du jour (danie dnia), brasserie - pierwotnie oznacza piwiarnię, ale obecnie restauracje tego typu przypominają bardziej kawiarnie i serwują takŝe tradycyjne dania, café - kawiarnia serwująca napoje, zwłaszcza kawę oraz czasem lekkie posiłki, crêperie - restauracja podająca naleśniki w róŝnych wariantach, restaurant - restauracja serwująca tzw. haute cuisine. Jakość restauracji oceniana jest poprzez odpowiednią liczbę gwiazdek, noŝy czy widelców, które przyznawane są m.in. przez słynny przewodnik Michelin (Le Guide Michelin), routier - zajazd przydroŝny. Sery - sery produkowane są w ogromnych ilościach, rodzajach (mówi się, Ŝe jest ich tyle, ile dni w roku; w rzeczywistości rodzajów serów we Francji jest jeszcze więcej - około 500) i kształtach. Najsłynniejsze to normandzki camembert, brie i roquefort. Wina francuskie - wina produkowane we Francji. Jest to teŝ kraj gdzie produkcja wina osiągnęła swoje szczyty jakościowe i stanowią one często wzorzec dla zbliŝonych jakościowo produktów z innych krajów. Nie wszystkie jednak wina francuskie] są jakościowo najlepsze - produkowanych jest teŝ duŝo win średnich a nawet poślednich.
W Francji juŝ pod koniec XIX wieku wprowadzono nadzorowaną przez rząd kontrolę jakości win i ich dość ścisły podział jakościowo - cenowy. Wina francuskie dzieli się na: vin de table - czyli pośrednie wina stołowe, które są produkowane masowo z winogron, które nie muszą nawet pochodzić z jednego regionu Francji vin de pays - czyli wina pochodzące z mniej znanych regionów Francji, które nie uzyskały statusu apelacji - czasami tym mianem określane są takŝe wina pochodzące z terenów apelacyjnych ale nie spełniających ostrych norm danej apelacji vin d'appellation contrôlée - wina podlegające ostrym normom produkcyjnym; m.in. muszą być produkowane ze ściśle określonych odmian winogron, hodowanych w ściśle określony sposób na dokładnie zdefiniowanym terenie zwanym apelacją; w wielu apelacjach kontroli podlega teŝ proces winifikacji i określone są maksymalne ilości wina jakie wolno wyprodukować z 1 hektara winnicy. Tereny winiarskie we Francji są podzielone na tzw. apelacje, wewnątrz których produkcja wina jest ściśle nadzorowana i sprawdzana pod kątem spełniania szczegółowych norm, począwszy od sadzenia krzewów winogronowych a skończywszy na butelkowaniu i etykietowaniu.
Język francuski Język pochodzenia indoeuropejskiego z grupy języków romańskich. Jako językiem ojczystym posługuje się nim ok. 175 mln ludzi. 280 mln mieszka w krajach gdzie francuski jest jednym z języków urzędowych bądź powszechnie uŝywanych (54 kraje). Paradoksalnie, w Algierii, Maroku i Tunezji, gdzie nie ma statusu języka urzędowego jest bardziej rozpowszechniony niŝ w krajach Czarnej Afryki gdzie jest jedynym językiem urzędowym. W 32 państwach ma status języka urzędowego większość z nich naleŝy do Frankofonii, międzynarodowej wspólnoty krajów francuskojęzycznych. Francuski jest jedynym językiem urzędowym w 22 państwach na świecie, w dalszych kilku jest jednym z urzędowych. Według konstytucji Francji, język francuski jest od 1992 roku oficjalnym językiem tego kraju. Język jest uŝywany w oficjalnych publikacjach rządowych i publicznych szkołach. Reklamy obcojęzyczne wyświetlane we francuskiej telewizji muszą zawierać tłumaczenie na francuski. Oprócz francuskiego w kraju uŝywa się równieŝ innych języków, jednak nie są one oficjalnie uznane przez rząd francuski jest to dopiero w planach. Zwroty podstawowe Dzień dobry - Bonjour. Cześć - Salut. Jak się Pan/Pani miewa? - Comment allez-vous? Dobrze, dziękuję - Bien, merci. Jak się Pan/Pani nazywa? - Comment vous appelez-vous? Nazywam się... - Je m appelle... Miło cię poznać - Enchanté(e). Proszę - S'il vous plaît. Dziękuję - Merci. Nie ma za co - De rien. Tak - Oui. Nie - Non. Przepraszam - Excusez-moi. Która godzina? - Quelle heure est-il? Do widzenia - Au revoir. Nie mówię [dobrze] po francusku - Je ne parle pas [bien] français. Czy mówisz po angielsku? - Parlez-vous anglais? Czy jest tu ktoś, kto mówi po angielsku? - Est-ce qu'il y a quelqu'un ici qui parle anglais? Pomocy! - Au secours! Uwaga! - Attention! Dzień dobry - Bonjour. Dobry wieczór - Bonsoir. Dobranoc - Bonne nuit. Nie rozumiem - Je ne comprend pas. Gdzie jest toaleta? - Où sont les toilettes? Problemy Proszę mnie zostawić - Laissez-moi tranquille! Proszę mnie nie dotykać - Ne me touchez pas! Zadzwonię na policję - J'appelle la police. Policja! - Police! Stać! Złodziej! - Arrêtez! Au voleur! Potrzebuję pańskiej pomocy - Aidez-moi, s'il vous plaît! Zgubiłem/Zgubiłam się - Je suis perdu(e). Zgubiłem torbę - J'ai perdu mon sac.
Zgubiłem portfel - J'ai perdu mon portefeuille. Źle się czuję - Je suis malade. Jestem ranny - Je suis blessé. Potrzebuję lekarza - J'ai besoin d'un médecin. Czy mogę skorzystać z Pańskiego telefonu? - Je peux utiliser votre téléphone? Czas Teraz maintenant. Później - plus tard. Przedtem avant. Rano - le matin. Popołudniu - l'après-midi. Wieczorem - le soir. W nocy - la nuit. Godzina pierwsza w nocy - une heure du matin. Godzina pierwsza po południu - une heure de l'après-midi/treize heures. Godzina szósta wieczorem - six heures du soir/dix-huit heures. Za piętnaście dziewiętnasta - sept heures moins le quarto/dix-huit heures quarante-cinq. Piętnaście po dziewiętnastej - sept heures et quarto/dix-neuf heures quinze. Dziewiętnasta trzydzieści - sept heures et demi/dix-neuf heures trente. Południe midi. Północ minut. Dzisiaj - aujourd'hui. Wczoraj hier. Jutro demain. W tym tygodniu - cette semaine. W zeszłym tygodniu - la semaine dernière. W przyszłym tygodniu - la semaine prochaine. Transport i kierunki Ile kosztuje bilet do...? - Combien coûte le billet pour...? Poproszę jeden bilet do... - Un billet pour..., je vous prie. Gdzie jedzie ten pociąg/autobus? - Où va ce train/bus? Gdzie jest pociąg/autobus do...? - Où est le train/bus pour? Czy ten pociąg/autobus zatrzymuje się w...? - Ce train/bus s'arrête-t-il à...? Kiedy odjeŝdŝa pociąg/autobus do...? - Quand part le train/bus pour...? Kiedy ten pociąg/autobus przyjedzie do...? - Quand ce train/bus arrivera-t-il à...? bilet w jedną stronę - un aller simple bilet w obie strony - un aller-retour Gdzie jest...? - Où se trouve...?... dworzec kolejowy? -...la gare?... dworzec autobusowy? -...la gare routière?... lotnisko? -... l'aéroport?... schronisko młodzieŝowe? -...l'auberge de jeunesse?...hotel? -... l'hôtel?... polska ambasada? -...l'ambassade polonaise? MoŜe mi Pan/Pani pokazać na mapie? - Pouvez-vous me montrer sur la carte? Taksówka! - Taxi! Proszę mnie zawieźć do... - Déposez-moi à... Proszę mnie tam zawieźć. - Amenez-moi là, je vous prie.
Hotel Czy są wolne pokoje? - Avez-vous des chambres libres? Ile kosztuje pokój jedno-/dwuosobowy? - Combien coûte une chambre pour une personne/deux personnes? Czy w pokoju jest...? - Est-ce que dans la chambre il y a...?...łazienka? -...une salle de bain?...telefon? -...un téléphone? O której godzinie jest śniadanie/kolacja? - À quelle heure est le petit-déjeuner/souper? Czy moŝe mnie Pan/Pani obudzić o...? - Pouvez-vous me réveiller à...? Chcę się wymeldować. - Je veux vous signaler mon départ. Pieniądze Czy akceptujecie...? - Acceptez-vous...? Gdzie mogę wymienić pieniądze? - Où peux-je faire le change? Gdzie znajdę bankomat? - Où puis-je trouver un distributeur de billets? Jedzenie i picie Stolik dla jednej/dwóch osób proszę. - Une table pour une personne/deux personnes, je vous prie. Czy mogę prosić o menu? - Puis-je voir la carte? Czy jest specjalność lokalna? - Y a-t-il une spécialité locale? Jestem wegetarianem. - Je suis végétarien. śniadanie - petit-déjeuner obiad - déjeuner kolacja - souper Chciałbym... - Je voudrais... kurczak - du poulet wołowina - du boeuf ryba - du poisson owoce morza - des fruits de mer szynka - du jambon wieprzowina - du porc kiełbasa - des saucisses ser - du fromage jajka - des oeufs sałatka - une salade warzywa - des légumes owoce - des fruits chleb - du pain makaron - des pâtes ryŝ - du riz Proszę szklankę... - Puis-je avoir un verre de...? Proszę filiŝankę... - Puis-je avoir une tasse de...? Proszę butelkę... - Puis-je avoir une bouteille de...? kawa - café herbata - thé sok - jus woda (gazowana) - eau (gazeuse) piwo - bière wino czerwone/białe - vin rouge/blanc Przepraszam (do kelnera/kelnerki). - S'il vous plaît, monsieur/madame?
Było pyszne. - C'était délicieux. Proszę o rachunek. - L'addition s'il vous plait. Zakupy Czy macie to w moim rozmiarze? - Avez-vous ceci dans ma taille? Ile to kosztuje? - Combien ça coûte? drogie - cher tanie - bon marché Nie jestem zainteresowany/a. - Je ne suis pas intéressé(e). Dobrze, wezmę to. - D'accord, je le/la prends. Potrzebuję... - J'ai besoin...... pasty do zębów. -...de dentifrice.... szczoteczki do zębów. -...d'une brosse à dents.... tamponów. -...de tampons.... mydła. -...de savon.... szamponu. -...de shampooing.... środka przeciwbólowego. -...d'un analgésique.... lekarstwa na przeziębienie. -...d'un médicament pour le rhume.... maszynki do golenia. -...d un rasoir.... baterii. -...de piles....parasolki. -...d'un parapluie..... pocztówki. -...d'une carte postale.... znaczków. -...de timbres....długopisu. -...d'un stylo..... gazety po angielsku/polsku. -...d'un journal en anglais/polonais.