PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA

PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA

PUSTYNNE WILKI http://pustynne-wilki.pl PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA PUSTYNNE WILKI Strona 2

DO WYKORZYSTANIA DLA KANDYDATÓW G.R.H. PUSTYNNE WILKI (oraz osób zainteresowanych tematyką prawidłowego udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym.) Uwaga: Opracowali: Zimny Badzio Precel Autorzy wykorzystali wiele materiałów ogólnie dostępnych w Internet, a oryginalny twórca jest praktycznie nie do określenia. Nie przypisują sobie autorstwa do nich, umieszczone są one tutaj wyłącznie w celach edukacyjnych. Autorzy podręcznika nie biorą odpowiedzialności za sposób wykorzystania zawartych treści przez czytelnika. Informacje mają jedynie charakter poglądowy. Wszelkie ćwiczenia praktyczne wymagają nadzoru i kontroli uprawnionych instruktorów. Ten dokument został pomyślany jako podręcznik do darmowego rozprowadzania drogą elektroniczną. Każdy może go kopiować w całości, drukować na swój lub kolegów użytek, ale nie wolno go sprzedawać. PUSTYNNE WILKI Strona 3

Spis treści 1. Podstawowe zasady udzielania pomocy przedmedycznej 5 2. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia 8 3. Ewakuacja poszkodowanych 11 4. Badanie podstawowe poszkodowanego 17 5. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa 22 6. Krwotoki 27 7. Postępowanie przy amputacji kończyny 29 8. Złamania, zwichnięcia i skręcenia 29 9. Urazy kręgosłupa 31 10. Bandażowanie 32 11. Ostre przypadki internistyczne 43 12. Ostre przypadki zagrożeń środowiskowych 53 13. Użądlenia, ukąszenia i pogryzienia 58 14. Porażenie prądem elektrycznym 60 15. Zatrucia 61 Dodatek I. Zakres działań ratunkowych w nagłym zagrożeniu zdrowia lub życia 65 II. Wykaz produktów leczniczych, w które powinna być wyposażona apteczki 66 III. Wykaz leków najczęściej stosowanych 67 IV. Tablice instruktarzowe 69 PUSTYNNE WILKI Strona 4

1. Podstawowe zasady udzielania pomocy przedmedycznej. Pierwsza pomoc przedmedyczna - jest to zestaw wszystkich czynności, jakie podejmujemy na miejscu zdarzenia przez osoby przygodne i niewykwalifikowane przed przybyciem wykwalifikowanej pomocy medycznej (Pogotowie Ratunkowe). Aspekty Prawne pierwszej pomocy USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. (Dz. U. z dnia 2 sierpnia 1997 r.) Art. 162. 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej. USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. Art. 93 1. Prowadzący pojazd, który, uczestnicząc w wypadku drogowym, nie udziela niezwłocznej pomocy ofierze wypadku, podlega karze aresztu albo grzywny. 2. W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w 1 orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów. USTAWA z dnia 8 września 2006 r.(dz.u. z 2006r. Nr 191, poz 1410) o Państwowym Ratownictwie Medycznym Kto zauważy osobę lub osoby znajdujące się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego lub jest świadkiem zdarzenia powodującego taki stan, w miarę posiadanych możliwości i umiejętności ma obowiązek niezwłocznego podjęcia działań zmierzających do skutecznego powiadomienia o tym zdarzeniu podmiotów ustawowo powołanych do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Jeśli ratownik (lub osoba przypadkowa) nie udzieli pierwszej pomocy ofierze wypadku, może ponieść konsekwencje prawne jedynie za zaniechanie art..162kk, jeśli na skutek braku pomocy ranny umrze. Jeśli natomiast ratownik udzielający pomocy spowoduje uszkodzenie ustroju lub śmierć ofiary na skutek rażącego zaniedbania bądź umyślne działanie, będzie odpowiadał za spowodowanie w/w konsekwencji swego działania. PUSTYNNE WILKI Strona 5

Nie można uznać za uszkodzenie ciała spowodowane zaniedbaniem, porażenia poprzecznego na skutek uszkodzenia kręgosłupa u osoby nieprzytomnej, którą ratownik przeniósł na miejsce, gdzie były możliwe do wykonania czynności mające ochronić rannego przed zakrztuszeniem lub bezdechem Pierwsza pomoc przedmedyczna - jest to zestaw wszystkich czynności, jakie podejmujemy na miejscu zdarzenia przez osoby przygodne i niewykwalifikowane przed przybyciem wykwalifikowanej pomocy medycznej (Pogotowie Ratunkowe). Zintegrowany System Ratownictwa Łańcuch Pomocy Łańcuch Pomocy są to elementy działań od zaistnienia zdarzenia do udzielenia wykwalifikowanej pomocy lekarskiej w szpitalu. Działania są tak zorganizowane, aby udzielić pomocy w okresie Złotej godziny po upływie, której statystycznie drastycznie spadają szansę przeżycia. PUSTYNNE WILKI Strona 6

1. Pierwsza pomoc wszystkie działania pomocy przedmedycznej wykonane przez świadków zdarzenia 2. Łączność alarmowa zapewnienie darmowego i różnorodnego sposobu na kontakt z Centrum Powiadamiania Ratunkowego ( CPR) 3. Kwalifikowana pomoc medyczna rozmieszczenie i umożliwienie dojazdu zespołu ratunkowego w czasie do 15 min od momentu zawiadomienia CPR 4. Transport kwalifikowany przewóz ambulansem odpowiednio wyposażonym i obsadzonym zawodowym fachowym personelem medycznym 5. SOR Szpitalny Odział Ratunkowy wydzielona część szpitala gdzie są stworzone warunki do pełnej diagnostyki i konsultacji lekarskiej oraz hospitalizacji na odpowiednim oddziale Szpitalnym PUSTYNNE WILKI Strona 7

2. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia Zakres pierwszej pomocy W zakres pierwszej pomocy przedmedycznej wchodzą takie czynności jak (istotna kolejność): 1. zabezpieczenie miejsca wypadku 2. sprawdzenie stanu poszkodowanego (podstawowych funkcji życiowych krążenia, oddechu i świadomości, zlokalizowanie odniesionych urazów) 3. zapewnienie sobie pomocy, wezwanie pogotowia ratunkowego lub innych specjalistycznych służb ratowniczych 4. prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej, zatamowanie krwotoków i działanie przeciwwstrząsowe 5. wykonanie pozostałych/innych czynności ratunkowych zależnych od stanu poszkodowanego 6. ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej (jedynie jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny i zaistniała potrzeba pozostawienia go bez opieki na dłuższy czas) Zabezpieczenie miejsca wypadku Zabezpieczenie miejsca wypadku ma na celu ochronę zarówno poszkodowanego, ratownika, jak i osób trzecich (gapiów, innych uczestników ruchu drogowego, itp.). Procedury zabezpieczania są zależne od sytuacji. Standardowo w wypadkach komunikacyjnych zatrzymuje się ruch na danym odcinku drogi. W tym celu na drodze, w odpowiednio oddalonym miejscu ustawia się trójkąt ostrzegawczy. Praktycznie odległość ustawienia trójkąta od miejsca zdarzenia zależy od rodzaju drogi (inna będzie na drodze gminnej, inna na autostradzie), warunków atmosferycznych, rzeźby terenu, itd. Trójkąt ostrzegawczy w razie konieczności może być zastąpiony np. samochodem, który o ile jest dobrze widoczny może spełniać podobną funkcję. Wypadki w domu, szkole, miejscu pracy nie wymagają zwykle szczególnych zabezpieczeń. W przypadku drgawek (np. epilepsji) konieczne jest usunięcie twardych przedmiotów (stoły, krzesła), aby ograniczyć urazy kończyn i tułowia. Jeśli niemożliwe jest wystarczające opanowanie sytuacji (płonące mieszkanie lub samochód, skażenie chemiczne, pojazd mogący zjechać ze zbocza, możliwość karambolu, itd., ale także zagrożenie wstrząsem znajdujących się wewnątrz pojazdu poszkodowanych) w miarę możliwości przystępuje się do ewakuacji poszkodowanych. PUSTYNNE WILKI Strona 8

Sprawdzenie stanu poszkodowanego, funkcje życiowe U pacjenta nieprzytomnego należy określić, czy oddycha, przykładając policzek nad jego usta, obserwując zarazem czy unosi się klatka piersiowa (tzw. widzę, słyszę, czuję jeśli ratownik na policzku nie wyczuł oddechu, nie usłyszał jego świstu ani nie zobaczył unoszącej się i opadającej klatki piersiowej powinien uznać, że poszkodowany nie oddycha). Przy określaniu innych nieprawidłowości kluczowe znaczenia ma obserwacja nieprzytomnego chorego. O ile poszkodowany jest przytomny, ratownik może spróbować zebrać wywiad jest to istotne szczególnie przy chorobach przewlekłych (takich jak cukrzyca), jeśli to one spowodowały, że chory potrzebuje pomocy (np. podania glukozy). Wzywanie pomocy Wezwania pomocy należy dokonać po ustaleniu stanu poszkodowanego, ale przed rozpoczęciem udzielania pomocy (bezwzględnie dotyczy to resuscytacji krążeniowooddechowej, ale można poświęcić 1 minutę na opatrzenie obrażeń bezpośrednio zagrażających życiu, jak krwotok, czy wstrząs) lub o ile to możliwe równocześnie (np. prosząc przechodnia, aby zrobił to za ratownika). Zwykle zawiadamia się albo pogotowie ratunkowe, albo straż pożarną. Drugą ze służb wzywa się w wypadku, gdy potrzebne może być użycie specjalistycznego wyposażenia do bezpiecznego wyciągnięcia poszkodowanego, ugaszenia pożaru, neutralizacji wycieku z cysterny, baku samochodu, itd. Po zawiadomieniu straży pożarnej na miejsce wypadku przybędą zarazem strażacy, karetka pogotowia, jak i inne potrzebne służby (policja, pogotowie gazowe, itd). Numery alarmowe w Polsce Policja 997 Straż pożarna 998 Pogotowie ratunkowe 999 Jednolity numer alarmowy Unii Europejskiej 112 Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe 985 lub 601 100 300 Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe 985 lub 601 100 300 Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe 601 100 100 PUSTYNNE WILKI Strona 9

Przy zgłaszaniu wezwania należy podać (istotna kolejność): 1. miejsce zdarzenia 2. rodzaj zdarzenia (wypadek drogowy, wypadek w pracy, etc.) 3. liczbę poszkodowanych 4. stan poszkodowanych 5. imię i nazwisko wzywającego pomocy 6. numer telefonu, z którego dzwonimy Po podaniu wszystkich informacji należy poczekać na dodatkowe pytania dyspozytora i potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia. PUSTYNNE WILKI Strona 10

3. Ewakuacja poszkodowanych Istnieje wiele sposobów przenoszenia rannych. Sposób, jaki wykorzystamy zależy od sytuacji, w jakiej jesteśmy, co mamy pod ręka, w jakim stanie jest ranny, ilu jest ratowników. Możliwości blokuje jedynie nasza wyobraźnia i panujące warunki. Musimy pamiętać, aby chorego z urazem kręgosłupa przenosić na płaskiej powierzchni (długa ławka, drzwi, itp.), należy rannemu zapewnić maksymalny komfort fizyczny, psychiczny i termiczny. Niedopuszczalne jest, aby chory w czasie przenoszenia upadł, uderzał głową o ściany lub w futrynę od drzwi. Oto kilka metod przenoszenia rannych: Metoda Na randkę W chwycie na randkę ratownik najpierw wychodzi biodrami przed rannego i przenosi go na wysokości własnych bioder. Całkiem wygodny sposób. PUSTYNNE WILKI Strona 11

Chwyt Strażacki Jednym z najważniejszych sposobów przenoszenia rannego jest sposób strażacki, którego istnieją rozmaite odmiany w zależności od stanu chorego. Pokazuję tutaj odmianę przeznaczoną do przenoszenia raczej rannych przytomnych. Jeżeli ranny jest nieprzytomny to należy odwrócić go plecami do góry, oprzeć jego stopy o jakąś przeszkodę np. ścianę, krawężnik, kamień, i unieść tors tak, aby ugięły się kolana i po prostu przerzucić rannego sobie przez barki. PUSTYNNE WILKI Strona 12

Wynoszenie na plecach Dobrym sposobem jest wynoszenie rannego na plecach. Jeżeli ranny leży powinniśmy odwrócić go brzuchem do góry, położyć się na nim (uwaga na obrażenia), zaczepić swoją nogę o nogę rannego i razem z nim przewrócić się na plecy, następnie wstać podciągając nogi rannego. PUSTYNNE WILKI Strona 13

Chwyt Matczyny Następnym ważnym sposobem jest Chwyt matczyny trudny do wykonania, jeśli ranny naprawdę dużo waży. Zanim go zastosujemy zastanówmy się czy na pewno damy radę. PUSTYNNE WILKI Strona 14

Chwyt Rauteka Stosujemy do wyciągania ofiar wypadków komunikacyjnych z wnętrza samochodów należy pamiętać o utrzymywaniu głowy w osi ciała podtrzymując ją na barku jedną ręką. Najlepiej jest wcześniej założyć kołnierz Szanca lub wykonać improwizowany kołnierz z bluzy ze zwiniętymi rękawami pod brodą zawiniętego bandażem. Musimy pamiętać o tym, że nie wyciągamy poszkodowanych wypadkach komunikacyjnych, jeżeli nie ma bezwzględnej konieczności np.: zagrożenia wybuchem/pożarem, samochód stoi na torach kolejowych, nie jest wewnątrz budynku grożącego zawaleniem lub nie musimy podjąć działań resuscytacyjnych. Udzielając pierwszej pomocy motocykliście. Udzielając pierwszej pomocy motocykliście, nie wolno zdejmować kasku ochronnego. Kask można zdjąć tylko w wyjątkowych sytuacjach, na przykład w celu prowadzenia resuscytacji krążeniowo- oddechowej. Najbezpieczniejsze jest zdejmowanie go prze dwie osoby. Pozwala to na właściwe zabezpieczenie kręgosłupa szyjnego motocyklisty. Kolejność czynności przy zdejmowaniu kasku motocyklowego przez dwóch ratowników jest następująca: 1. Jedna osoba klęka za głową motocyklisty(tak, by kolanami nie blokować kasku przy późniejszym zdejmowaniu) i unieruchamiania jego głowę, trzymając oburącz za kask. 2. Druga osoba klęka obok, podnosi szybkę i odpina pasek pod brodą motocyklisty. 3. Następnie ta sama osoba wsuwa swoje ręce w okolice karku motocyklisty, chwyta go za żuchwę(bez odchylania głowy do tyłu). w ten sposób prowizorycznie stabilizuje kręgosłup szyjny poszkodowanego. PUSTYNNE WILKI Strona 15

4. Po tych czynnościach pierwszy ratownik ostrożnie (omijając nos) zdejmuje kask. Stara się przy zdejmowaniu kasku nie wykonywać nim żadnych ruchów na boki. 5. Po zdjęciu kasku jeden z ratowników stabilizuje głowę motocyklisty i udrażnia jego drogi oddechowe. Drugi z ratowników przystępuje do wykonywania następnych czynności ratowniczych, na przykład resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Zdejmowanie kasku ochronnego motocykliście przez jednego ratownika; 1. Klęknij obok głowy motocyklisty. 2. Jedną rękę podłóż pod kark poszkodowanego, stabilizując w ten sposób jego kręgosłup szyjny. 3. Drugą rękę podnieś szybkę kasku i odepnij pasek pod brodą motocyklisty. 4. Następnie tą samą ręką chwyć za górną część kasku i ostrożnie go ściągnij. 5. Prowizorycznie unieruchom kręgosłup szyjny i przystąp do dalszych czynności ratowniczych. PUSTYNNE WILKI Strona 16

4. BADANIE PODSTAWOWE POSZKODOWANEGO Badanie podmiotowe wywiad Jest to zbiór informacji, jaki możemy zebrać od poszkodowanego lub otoczenia. Wywiad, jaki zbierzemy może być bardzo pomocny w ustaleniu stanu poszkodowanego oraz jak a nim mamy dalej postępować. Oto pytania, które powinniśmy zadać: PUSTYNNE WILKI Strona 17

O Objawy - Co się stało? Co pana \ panią boli? Co dolega? A Alergie - Na co jest uczulony? L Leki - Czy przyjmuje jakieś leki? C Choroby - Czy leczy się przewlekle na jakieś choroby? - Czy cierpi na jakieś choroby takie jak: Epilepsja, choroby serca, cukrzyca, żółtaczka zakaźna, AIDS? C Ciąża - Czy jest pani w ciąży O Ostatni posiłek - Kiedy i co spożywał ostatnio? W Wydarzenia poprzedzające - Czy pamięta, co się stało przed wypadkiem? Badanie przedmiotowe fizykalne Mamy na jego wykonanie 90 sekund. Wykonujemy je, kiedy niema kontaktu z poszkodowanym, gdy podejrzewamy lub chcemy wykluczyć inne urazy ewentualnie potwierdzić urazy podane w badaniu podmiotowym A Airways (drożność dróg oddechowych) Nawiązanie kontaktu z poszkodowanym hasłem: Co się stało otwórz oczy!", badanie AVPU Sprawdzamy czy niema nic w jamie ustnej, np. gumy do żucia, cukierka, sztucznej szczęki Odchylamy głowę do tyłu poprzez położenie jednej ręki na czole i druga ręką dwoma palcami za żuchwę. Manewr taki powoduje, że język nie zapada się na nagłośnię blokując drogi oddechowe. Szybkie badanie czynnościowe Natomiast, jeśli poszkodowany jest ofiarą wypadku komunikacyjnego lub upadł z wysokości ewentualnie posiada obrażenia głowy wtedy traktujemy jako pacjenta urazowego, co wymaga natychmiastowego zabezpieczenia odcinka szyjnego kręgosłupa poprzez założenie kołnierza Szanca, stabilizacji głowy kolanami, i udrażniamy drogi oddechowe rękoczynem Esmarcha (Założenie żuchwy na szczękę za kąty żuchwy). PUSTYNNE WILKI Strona 18

Rękoczyn, Heimlicha udrażniający górne drogi oddechowe u poszkodowanych z podejrzeniem urazu kręgosłupa B Breathing (oddychanie) Sprawdzamy czy pacjent oddycha metodą Patrz - Słuchaj - Czuj. W tym celu pochylamy się nad poszkodowanym ciągle udrażniając drogi oddechowe. Patrzymy na wychylenia klatki piersiowej, słuchamy szmeru oddechowego, wyczuwamy powietrze na swoim policzku Badanie ma trwać około 10 sekund (Człowiek oddycha normalnie 12-16 oddechów / minutę), Jeżeli wykrywamy ciągu tych 10 sek. 2 oddechy poszkodowanego, wspomagamy jego oddech prowadząc sztuczne oddychanie. PUSTYNNE WILKI Strona 19

C Circulation (krążenie) Sprawdzamy przez uciśniecie dużych tętnic (np. szyjnej, łokciowej, promieniowej, udowej) Badamy, co najmniej 10 sekund palcem innym niż kciuk Laicy oceniają krążenie poprzez: zachowany ruch, kolor skóry, nawrót kapilarny (po uciśnięciu płytki paznokciowej krew nawraca normalnie po 2 sekundach). Jeżeli stwierdzimy brak krążenia przechodzimy do resuscytacji. Szybkie badanie urazowe Prowadzimy od samej góry do dołu, czyli kończyn poprzez oglądanie i obmacywanie. Głowa Oceniamy ciągłość kości czaszki, źrenice (równe, takie same, wielkość),czy jest wyciek krwi i płynów ustrojowych z otworów fizjologicznych głowy, inne obrażenia, zabarwienie skóry. Szyja Ułożenie tchawicy, wypełnienie żył szyjnych Ciągłość kości obręczy barkowej Ciągłość obojczyków, ruchomość obręczy barkowej poprzez ucisk na barki w kierunku dośrodkowym PUSTYNNE WILKI Strona 20

Klatka piersiowa Sprawdzamy ciągłość żeber przeciągając dłońmi od pleców do mostka z obu stron z lekkim uciskiem na mostku, aby sprawdzić ciągłość sklepienia klatki piersiowej Powłoki brzuszne Sprawdzamy brzuch całą dłonią uciskając w 4 częściach brzucha z lewej i prawej oraz podbrzusze. Sprawdzamy czy niema wzmożonej obrony mięśniowej, czy brzuch jest miękki czy bolesny (cały czy konkretna okolica). Czy występuje zwiększenie bólu, gdy się naciska czy zwalnia ucisk (Objaw Blumberga?) Obręcz biodrowa Uciskamy na kolce biodrowe w kierunku dośrodkowym, aby sprawdzić czy niema patologicznej ruchomości (Nie robimy kołyski!) Ciągłość kończyn Sprawdzamy najpierw ręce potem nogi przeciągając dłońmi po kończynach. Szukamy obrzęków, deformacji lub patologicznej ruchomości kończyny. PUSTYNNE WILKI Strona 21

5. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa Wykonujemy, gdy przy badaniu podstawowym stwierdzimy brak tętna na dużych tętnicach i brak oddechu. Należy pamiętać, że oddech ustaje po 45 sekundach od zatrzymania krążenia a krążenie ustaje po 5-6 minutach od ustania oddychania. Resuscytacja polega na prowadzeniu masażu zewnętrznego serca oraz sztucznego oddychania metodami usta-usta lub ustanos. Rozpoczynamy wykonując masaż zewnętrzny serca uciskając nadgarstkiem dłoni rękami wyprostowanymi w łokciach na wysokości dwóch palców od wyrostka, mieczykowatego ( Centralna cześć klatki piersiowej wg. ERC 2005r). Znajduje się na samym szczycie łuku żebrowego. Uciskamy mostek na głębokość 1/3 głębokości ciała poszkodowanego częstotliwością 100 ucisków na minutę. Następnie przechodzimy do sztucznego oddychania. PUSTYNNE WILKI Strona 22

Wentylację prowadzimy metodą usta-usta (wdmuchując powietrze do ust poszkodowanego zaciskając nos) lub metodą usta-nos (wdmuchując powietrze do nosa poszkodowanego i zaciskając usta).wdmuchujemy powietrze przez około 1 sekundę wydech następuje samoczynnie odrywamy wtedy usta od poszkodowanego zaczerpujemy świeżego powietrza. Prowadzimy sztuczne oddychanie z częstotliwością 10 na minutę. Resuscytację prowadzimy w sekwencjach 2 wdechy -30 uciśnięć. Taka sekwencję nazywamy CPR (Cardio Pulmonary Resuscitation). Powinniśmy, co 2 minuty recytacji sprawdzić funkcje życiowe wykonując szybkie badanie czynnościowe, czyli co 4 sekwencje resuscytacji. Dobór rozmiaru rurki ustno gardłowej Rurkę ustno - gardłową stosuje się podczas zabiegów sztucznej wentylacji płuc. Zadaniem rurki ustno - gardłowej jest zapewnienie drożności górnych dróg oddechowych, a użycie jej zapewnia ratownikowi komfort prowadzenia zabiegów i podnosi skuteczność prowadzonej akcji. Pełne wykorzystanie zalet rurki zależy od doboru odpowiedniego rozmiaru oraz jej profesjonalnego założenia. Wybór właściwego rozmiaru rurki ustno gardłowej polega na przyłożeniu i odmierzeniu odległości pomiędzy płatkiem ucha a kącikiem ust. Jeżeli odległości te zgadzają się to mamy pewność prawidłowego doboru rurki. KROK 1 : po ustaleniu prawidłowego rozmiaru rurki ratownik ustawia się za poszkodowanym od strony głowy, rurkę należy włożyć do ust poszkodowanego w sposób przedstawiony na zdjęciu pamiętając, aby włożyć ją w osi podłużnej ciała poszkodowanego. PUSTYNNE WILKI Strona 23

KROK 2 : w momencie wyczucia wyraźnego oporu należy przekręcić rurkę o 180 stopni jednym, płynnym, zdecydowanym ruchem wkręcającym. Rurkę można skręcić w dowolnym kierunku. Po odzyskaniu przytomności przez poszkodowanego należy rurkę wyjąć, aby nie wywołać odruchu wymiotnego. PUSTYNNE WILKI Strona 24

PAMIĘTAJ Rurkę ustno - gardłową można użyć po wcześniejszym przećwiczeniu sposobu jej zakładania na odpowiednim manekinie. Schemat BLS dla dorosłych Jeżeli to tylko możliwe należy wykonać tzw. wczesną defibrylację elektryczną, nawet przed rozpoczęciem CPR! PUSTYNNE WILKI Strona 25

Public Access Defibrillators - defibrylatory zautomatyzowane dostępne na dworcach, hotelach, lotniskach, centrach handlowych - obsługiwane przez ratowników pierwszego kontaktu, laików PUSTYNNE WILKI Strona 26

Resuscytację możemy przerwać tylko wtedy, gdy: Przywrócimy oddech i tętno Przekażemy wykwalifikowanej pomocy Zmęczenie zagraża naszemu życiu Otoczenie zaczęło zagrażać naszemu bezpieczeństwu Nie podejmujemy resuscytacji tylko wtedy, gdy: Stwierdzamy pewne cechy śmierci (brak głowy, ciało w rozkładzie, rozkawałkowanie ciała) Klatka piersiowa jest tak twarda, że podjęcie resuscytacji jest niemożliwe (zamarznięcie, stężenie pośmiertne) Wiemy, że poszkodowany choruje na nieuleczalne choroby i zatrzymanie jest wynikiem zaawansowania tej choroby. 6. KRWOTOKI Rana jest to przerwanie powłok skórnych lub błony śluzowej Objawy rany: Rozwarcie brzegów powłok skórnych tzw. zianie rany Ból Krwawienie o intensywności uzależnionej od wielkości rany i uszkodzonych naczyń Klasyfikacja ran: cięta kłuta tłuczona miażdżona szarpana postrzałowa kąsana otarcia - płytka powierzchowna, długa - niewielki rozmiary, głęboka, drążąca do wnętrza ciała - niewielkie krwawienie, silne obrażenia wewnętrzne - silne obrażenia wewnętrzne i zewnętrzne (zmiażdżenie kończyny) - nierówne brzegi dość płytka trudno gojąca się - posiada wlot i wylot, drążąca, silne obrażenia wewnętrzne - połączenie różnych rodzajów ran powstaje na skutek pogryzienia - powierzchowna często o dużej powierzchni mało niebezpieczne, bolesne PUSTYNNE WILKI Strona 27

Krwotok jest to wylew krwi z uszkodzonego naczynia krwionośnego dzielimy na: Tętniczy Żylny Włosowaty Zewnętrzny Wewnętrzny - krew tryska pod dużym ciśnieniem zgodnie z pulsem o barwie jasnoczerwonej - krew wypływa jednostajnym strumieniem ma barwę ciemnoczerwoną - z naczyń włosowatych ma charakter sączenia - dochodzi do przerwania powłok skórnych, krew wypływa na zewnątrz ciała - wyciek krwi niema ujścia na zewnątrz ciała, krew gromadzi się w tkankach lub jamach Podstawowe zasady postępowania z ranami W ranach się nie grzebie Ran nie traktujemy żadnymi środkami Rany okrywamy czystymi opatrunkami Nie usuwamy ciał obcych z ciała Postępowanie przy opatrywaniu zranień Zadbać o bezpieczeństwo własne oraz pacjenta (zabezpieczyć miejsce zdarzenia, założyć rękawiczki) Poszkodowanego posadzić lub położyć (wdrożyć postępowanie przeciw wstrząsowe) Na miejsce zranienia nałożyć jałowy lub czysty opatrunek Unieść kończynę powyżej poziomu serca (zmniejsza krwawienie i obrzęk) Jeśli opatrunek przesiąka dołożyć kolejną warstwę opatrunku (Zasada 1 opatrunku) W razie potrzeby wezwać pogotowie i kontrolować stan chorego Postępowanie w krwawieniu z nosa Posadzić poszkodowanego i pochylić go do przodu Podłożyć chusteczkę pod nos Zastosować ucisk palcami na skrzydełka nosa Położyć zimny okład na nos i szyję Po ustaniu krwawienia skontaktować się z lekarzem PUSTYNNE WILKI Strona 28

7. POSTĘPOWANIA PRZY AMPUTACJI KOŃCZYNY Zabezpieczyć miejsce zdarzenia, pacjenta i siebie Sprawdzić czynności życiowe Wezwać pomoc Zastosować opaskę uciskową i opatrunek uciskowy Opaska uciskową zakładamy 10 cm od miejsca urazu (opaska musi być dość szeroka nie drut czy sznurek) nie poluźniamy jej później, zapisujemy godzinę jej założenia Unieść kończynę nad poziom serca Oddzielony fragment kończyny zabezpieczamy w worki foliowe obłożone lodem (kończynę zawijamy w czysty lub jałowy materiał) Nie opuszczamy poszkodowanego do przyjazdu pomocy kontrolujemy stan i funkcje życiowe poszkodowanego Wdrażamy postępowanie przeciwwstrząsowe 8. ZŁAMANIA, ZWICHNIĘCIA I SKRĘCENIA Złamanie jest to przerwanie ciągłości kości Dzielimy na: A. Ze względu na płaszczyznę złamania: Poprzeczne Podłużne Skośne Spiralne Wielo odłamowe B. Ze względu na zachowanie powłok skórnych: Otwarte Zamknięte C. Ze względu na obrażenia dodatkowe: Z przemieszczeniem Z krwotokiem Z odmą Z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego Inne Objawy złamania: PUSTYNNE WILKI Strona 29

Ból Obrzęk Zmiana zabarwienia skóry Zniekształcenie, skrócenie kończyny Przy złamaniu otwartym widoczne odłamy kostne Zniesienie lub ograniczenie w funkcji kończyny Słyszalne tarcie odłamów kostnych Zwichnięcie jest to całkowite lub częściowe przemieszczenie przylegających do siebie powierzchni stawowych zwichnięciu towarzyszy uszkodzenie torebki stawowej, może towarzyszyć przerwanie powłok skórnych tworząc zwichnięcie otwarte. Objawami są: Ból Obrzęk Zniekształcenie okolicy stawu Przymusowe ułożenie Zasinienie kończyny, ochłodzenie, brak tętna w kończynie Brak czucia, porażenie, (jeżeli jest ucisk na nerwy) Skręcenie jest to uszkodzenie struktur okołostawowych, czemu nie towarzyszy uszkodzenie kości Objawami są: Ból Obrzęk Zmiana zabarwienia skóry Zniekształcenie okolicy stawu na skutek obrzęku Utrata lub ograniczenie ruchomości Pomoc: Podejrzenia złamania (zwichnięcia, skręcenia) traktujemy jak złamania, więc we wszystkich przypadkach postępujemy tak samo: Zadbać o bezpieczeństwo siebie i poszkodowanego oraz zabezpieczyć miejsce zdarzenia Opatrzyć krwotoki Ustabilizować uszkodzoną kończynę zgodnie z zasadą Potta (Stabilizujemy sąsiednie stawy od miejsca urazu) Wdrożyć postępowanie przeciwwstrząsowe PUSTYNNE WILKI Strona 30

Ostrożnie transportować i przenosić Możemy stosować chłodne okłady W razie potrzeby wezwać pomoc 9. URAZY KRĘGOSŁUPA Przy urazach kręgosłupa najczęściej występują objawy wynikające z nacisku uszkodzonych kręgów na rdzeń kręgowy. Objawy są uzależnione od wysokości, na jakiej nastąpiło uszkodzenie im wyżej nastąpiło uszkodzenie objawy dodają się z dolnych części kręgosłupa. Postępowaniem, jakie musimy podjąć to: Stabilizacja całości ciała na desce lub innych środkach improwizowanych np. drzwi Stabilizacja odcinka szyjnego kręgosłupa (rękami lub założeniem kołnierza Shanca) do czasu przyjazdu pomocy Wezwanie pomocy Należy pamiętać, że: Unieruchamiamy kończynę w pozycji fizjologicznej Unieruchamiamy dwa sąsiadujące stawy z miejscem urazu (zasada Potta) W razie złamania otwartego nie wyciągamy odłamów kostnych, opatrujemy ranę i unieruchamiamy kończynę Kończyną staramy się nie poruszać oraz nie stosujemy wyciągów Przy urazach kręgosłupa unieruchamiamy całe ciało poszkodowanego na desce lub innych środkach improwizowanych Obrażenia miednicy traktujemy jak obrażenie kręgosłupa Przy obrażeniach żeber stosujemy ucisk z bandaża elastycznego PUSTYNNE WILKI Strona 31

10. BANDAŻOWANIE Bandażowanie kończyny górnej Kciuk Opatrunek kłosowy kciuka wstępujący niepełny Rozpoczynamy obwojem kolistym na nadgarstku (1) przechodzimy na kciuk do samej góry (2). Wykonujemy pętlę dookoła kciuka i kierujemy opaskę z powrotem na nadgarstek. Powstało pierwsze kłosowanie (3). W ten sam sposób, co pierwsze, wykonujemy drugie kłosowanie nieco niżej od poprzedniego (4,5). W ten sam sposób wykonujemy trzecie kłosowanie jeszcze niżej i kończymy obwojem kolistym wokół nadgarstka, koniec bandaża umocowujemy przylepcem. Powstał opatrunek kłosowy kciuka wstępujący (6). Opatrunek wstępujący pełny kłosowy kciuka Po zamocowaniu na nadgarstku(1), przeprowadzamy opaski powrotne na czubku kciuka (2, 3, 4, 5), po czym nakładamy obwoje kłosowe wstępujące (6). PUSTYNNE WILKI Strona 32

Opatrunek kłosowy kciuka ZSTĘPUJĄCY niepełny Po rozpoczęciu obwojem kolistym na nadgarstku (1), nakładamy obwoje kłosowe w odwrotnym kierunku, tzn. Pierwszy jest bliżej nadgarstka (2), ostatni - bliżej czubka kciuka. Zakończenie również na nadgarstku (lub obwojem kolistym wokół kciuka) (3). Uwaga W podobny sposób można również bandażować l, 2, 3, 4 palce. Wewnętrzna strona dłoni pozostaje wolna. Rękawiczkę można wykonywać również jako obwój pełny, przeprowadzając dodatkowo na każdym czubku obwojem kolistym {por. Opatrunek kłosowy kciuka wstępujący pełny 2, 3, 4, 5), a dopiero po tych obwojach nakładając obwoje śrubowe. PUSTYNNE WILKI Strona 33

Palce OWINIĘCIE palców - tzw. RĘKAWICZKA Rozpoczynamy obwojem kolistym na nadgarstku (1) przechodzimy na mały palec od strony wewnętrznej i wykonujemy kilka obwojów śrubowych: od czubka do nasady palca, liczba obwojów śrubowych zależy od długości palca (2) przeprowadzamy opaskę na okolicę nadgarstka i wykonujemy niecały obwój kolisty (3) przechodzimy na następny palec, wykonując jw, kilka obwojów śrubowych, po czym kierujemy opaskę na nadgarstek - przez grzbiet dłoni (4,5) Po przejściu od strony nadgarstka na palec środkowy, wykonujemy jw. kilka obwojów śrubowych (6). Te same obwoje wykonane są już w podobny sposób na palcu wskazującym i kciuku, po czym opatrunek został zakończony przylepcem na nadgarstku (7). PUSTYNNE WILKI Strona 34

Rękawiczkę na ręce lewej zaczynamy od kciuka, a nie od małego palca, w przeciwnym razie obwoje na grzbiecie dłoni nie będą się na przemian krzyżować, co gwarantuje wzajemne ich przytrzymywanie się (1-7). Dłoń Opatrunek kłosowy dłoni WSTĘPUJĄCY pełny Rozpoczynamy obwojem kolistym na nadgarstku i następnie od wnętrza dłoni przeprowadzamy opaskę powrotną (tam i z powrotem) przez środek złączonych palców (1) następnie skośnie z prawej strony (2), potem skośnie z lewej strony, po czym wszystkie opaski powrotne przymocowujemy obwojem kolistym przez środek złączonych palców (3). Zaczynamy kłosowanie - począwszy od czubków palców tak, aby przykryć 2/3 ostatniej opaski powrotnej (kłosowanie jest to pętla dookoła dłoni ze skrzyżowaniem na grzbiecie) (4, 5) (por. Opatrunek kłosowy kciuka wstępujący niepełny). W podobny sposób wykonujemy drugi obwój kłosowy (jeśli dłoń jest duża, można wykonać łych obwojów więcej). Powstał opatrunek kłosowy wstępujący (6, 7, 8). Kończymy obwojem kolistym na nadgarstku, koniec bandaża umocowujemy przylepcem (9). PUSTYNNE WILKI Strona 35

Opatrunek kłosowy dłoni zstępujący niepełny Opatrunek wykonujemy bez o-pasek powrotnych na czubkach palców. Po rozpoczęciu obwojem kolistym na nadgarstku (1), nakładamy obwoje kłosowe w odwrotnym kierunku: tzn. pierwszy jest bliżej nadgarstka (2, 3), ostatni bliżej czubków palców. Kończymy obwojem kolistym na nadgarstku lub wokół złączonych palców (4), Jest to zawsze opatrunek kłosowy niepełny. Opatrunek dłoni za pomocą chusty trójkątnej PUSTYNNE WILKI Strona 36

Przedramię Opatrunek kolisty l śrubowy Obwój kolisty wykonuje się dookoła 1 osi, można wykonać kilka razy tak, aby każda następna opaska pokrywała w pełni poprzednią (1). W tym przypadku jest on początkiem obwoju śrubowego. Obwój śrubowy - obwoje nakładamy od dołu do góry, każdy obwój następny pokrywa 2/3 poprzedniego (2). Opatrunek zaginany Rozpoczynamy obwojem kolistym (1), następnie w połowie obwoju śrubowego zaginamy opaskę ku dołowi, podtrzymując kciukiem (2) - opaska w tym momencie skierowana jest główką w dół, dalej wykonujemy znowu 1/2 obwoju śrubowego i znowu opaskę zaginamy. Obwoje te powtarzamy dowolną liczbę razy, uważając, aby zagięcia wypadły na samym grzbiecie przedramienia, jedne nad drugimi (3). Opaska taka nadaje się do opatrunków z dużą ilością waty czy ligniny, nie jest zbyt ścisła. Opatrunek kłosowy WSTĘPUJĄCY (ósemkowy) Rozpoczynamy obwojem kłosowym na nadgarstku, przeprowadzamy obwój skośny aż do łokcia i tuż pod łokciem wzmacniamy obwojem kolistym (1), następnie przeprowadzamy obwój skośny od łokcia do nadgarstka - powstaje pierwsze kłosowanie (2). Obwoje kłosujące powtórzono 4 razy, zakończono obwojem kolistym tuż pod łokciem (3). PUSTYNNE WILKI Strona 37

Łokieć Opatrunek żółwiowy łokcia rozbieżny Rozpoczynamy obwojem kolistym przez środek łokcia, lekko zgiętego (1) Następny obwój prowadzimy nieco skośnie od zewnątrz ku środkowi, poniżej obwoju początkowego (2) trzeci obwój prowadzimy nieco skośnie ku środkowi powyżej obwoju początkowego (3) przeprowadzamy jeszcze po jednym obwoju poniżej i powyżej obwoju początkowego i kończymy na przedramieniu (4). Opatrunek żółwiowy łokcia zbieżny Rozpoczynamy obwojem kolistym nieco skośnym na przedramieniu tuż poniżej czubka łokcia (1) przechodzimy na ramię, przeprowadzając obwój kolisty nieco skośny tuż powyżej czubka łokcia (2) wracamy znowu na przedramię, przeprowadzając obwój nieco bliżej czubka łokcia, pokrywając 1/3 poprzedniego (3) Przeprowadzamy jeszcze jeden obwój na ramieniu i przedramieniu, pokrywając 2/3 poprzedniego i kończymy na środku łokcia (4). PUSTYNNE WILKI Strona 38

Bandażowanie kończyny dolnej Stopa Opatrunek kłosowy stopy pełny wstępujący Rozpoczynamy obwojem kolistym w stawie skokowym. Wykonujemy opaskę powrotną przez środek palców (od strony podeszwy w kierunku grzbietu stopy), następnie z lewej strony palców (1) potem z prawej strony palców i wzmacniamy obwojem kolistym w poprzek śródstopia (2) następnie od czubka palców zaczynamy kłosowanie aż do stawu skokowego (3) I z powrotem na czubki palców z drugiej strony oraz wykonujemy jeszcze jeden obwój kłosowy od strony zewnętrznej (4, 5). Na rycinie (6) widoczne jest kłosowanie powtórzone 2,5-krotnie. Opatrunek zakończamy obwojem kolistym wokół stawu skokowego(7). Opatrunek kłosowy stopy niepełny zstępujący Rozpoczynamy obwojem kolistym wokół sławił skokowego (1) przeprowadzamy pierwsze kłosowanie wokół stopy, najbliżej pięty i stawu skokowego (2, 3) Następnie przeprowadzamy drugie kłosowanie wokół stopy, nieco dalej od poprzedniego (4, 5) oraz przeprowadzamy pot trzeciego kłosowania (6) I kończymy obwojem kolistym wokół stopy, umocowujemy przylepcem (7). PUSTYNNE WILKI Strona 39

Goleń Opatrunek kolisty, śrubowy l opatrunek wężykowy Na rycinie (1) widać wykonany obwój kolisty dookoła stawu skokowego, następnie wykonany obwój śrubowy goleni (2) (obwoje nakładane są skośnie jeden na drugi, przy czym każdy następny pokrywa 2/3 poprzedniego), zakończenie obwojem kolistym znajduje się pod kolanem, na rycinie (3) widać wykonany opatrunek wężykowy goleni. Technika podobna, jak przy opatrunku śrubowym, z tym że pomiędzy obwojami skośnymi pozostaje wolna przestrzeń. Opatrunek zaginany Na rycinie (4) wykonany obwój kolisty wokół stawu skokowego oraz 1/2 obwoju śrubowego, następnie zagięcie opaski w dół, na kciuku, główka bandaża jest w tym momencie obrócona w dół. Na rycinie (5) widać obwój zaginany, powtórzony 7 razy aż pod kolano - zagięcia tworzą rysunek kłosa, zakończenie nastąpiło pod kolanem. Opatrunek kłosowy wstępujący (ósemkowy) Po rozpoczęciu obwojem kolistym na stawie skokowym i przejściu ukośnie pod kolano, umocowujemy opaskę obwojem kolistym pod kolanem (6), przechodzimy z powrotem skośnie na staw skokowy - powstaje pierwsze kłosowanie (7) następnie wykonujemy w podobny sposób jeszcze kilka obwojów kłosowych jeden nad drugim i kończymy obwojem kolistym pod kolanem (8). PUSTYNNE WILKI Strona 40

Uwaga Kończyny dolne bandażujemy zawsze od dołu ku górze, aby nie tamować krążenia żylnego. Opatrunek zaginany jest luźny, dlatego nadaje się najlepiej do przytrzymywania opatrunków z gruba warstwą ocieplającą - watą, ligniną lub flanelką. Kolano Opatrunek żółwiowy kolana rozbieżny Rozpoczynamy obwojem kolistym wokół kolana (1) Wykonujemy obwój skośny nad obwojem kolistym, potem pod obwojem kolistym (2). Na rycinie (3) widać obwoje rozbieżne przeprowadzone z każdej strony po 2 razy (nad i pod kolanem). Opatrunek zakończony jest obwojem kolistym wokół uda. Opatrunek żółwiowy kolana zbieżny Rozpoczynamy obwojem kolistym wokół goleni tuz poniżej kolana (1) Przechodzimy na udo tuż powyżej kolana, przeprowadzamy obwój kolisty nieco skośnie i przechodzimy z powrotem poniżej kolana (2). Na rycinie (3) widać obwoje zbieżne wykonane z każdej strony po 2 razy. Opatrunek zakończony jest obwojem kolistym na samym kolanie. Uwaga Obwój żółwiowy kolana przeprowadza się tak samo jak obwoje żółwiowe pięty I łokcia, kończyny w stawach podczas bandażowania pozostają zgięte, co pozwala na wykonywanie ruchów i nie unieruchamia kończyny po wykonaniu opatrunku. PUSTYNNE WILKI Strona 41

Głowa Ciemię, czoło Czapka Hipokratesa (mitra) Do wykonania obwoju potrzebna jest opaska dwugłowa, powstała albo ze zwinięcia jednej długiej opaski z dwóch stron, albo wskutek zeszycia ze sobą dwóch opasek. W prawej ręce trzymamy opaskę, którą bandażujemy wokół czoła. W lewej ręce trzymamy opaskę, którą bandażujemy opaski powrotnie przez ciemię. Rozpoczynamy obwojem kolistym wokół czoła (1) na potylicy zakładamy opaskę, trzymaną w lewej ręce pod tę, która trzymamy w prawej (2) opaskę podłożoną zaginamy równo z obwojem kolistym i przeprowadzamy aż do czoła poprzez ciemię (3) i dalej na czoło, po czym przybandażowujemy ją połową obwoju kolistego (4) następnie opaskę pionową zaginamy równo z obwojem kolistym i przeprowadzamy skośnie półkoliście do tyłu (5) gdzie również ja przybandażowujemy obwojem kolistym, następnie znowu zaginając, przeprowadzamy z drugiej strony opaski środkowej w stronę czoła (6). Opaski powrotne zaginane raz z lewej, raz z prawej strony ciemienia, przytrzymywane obwojami okrężnymi wokół czoła przeprowadzamy tyle razy, ile potrzeba, aby pokryć całe ciemię. Na rycinie (7,8) widać obwoje zaginane przeprowadzane po trzy razy z każdej strony opaski środkowej, za każdym razem przytrzymywane obwojem kolistym. Opatrunek zakończono na czole. PUSTYNNE WILKI Strona 42

11. OSTRE PRZYPADKI INTERNISTYCZNE Wstrząs i jego rodzaje Wstrząs jest to ostre zaburzenie hemodynamiczne spowodowane złym stosunkiem krwi krążącej do łożyska naczyniowego. Spowodowane niedotlenieniem ważnych dla życia narządów takich jak: mózg, serce, nerki. We wstrząsie następuję zaciśnięcie naczyń włosowatych i obwodowych, aby spowodować centralizację krążenia, która ma podtrzymać ukrwienie ważnych dla życia narządów. Objawy: Przyśpieszenie tętna (pracy serca) Spadek ciśnienia Bladość skóry Spocenie Opóźniony nawrót kapilarny ( powyżej 2 sek.) Przyśpieszony oddech lub duszność Pobudzenie lub apatia PUSTYNNE WILKI Strona 43

Rodzaje wstrząsu: Hipoalergiczne (towarzyszy im spadek ciśnienia tętniczego krwi): 1) Hipowolemiczny z powodu utraty płynów, pełnej krwi lub osocza 2) Oparzeniowy jest rodzajem wstrząsu hipowolemicznego powstaje z powodu utraty płynów przez bąble surowicze oraz działania temperatury (rozszerzenie łożyska naczyniowego i bólu Normoergiczne ( bez spadku ciśnienia tętniczego krwi): 1) Septyczny na skutek działania bakterii i ich toksyn we krwi. Oddziałują na nabłonek naczyń krwionośnych powodując ich uszkodzenie i/ lub rozszerzenie 2) Kardiogenny na skutek zaburzeń pracy serca np. zawał, choroby niedokrwienne, niewydolności komór serca. 3) Neurogenny z powodu porażenia układu nerwowego powstaję zwiększenie łożyska naczyniowego 4) Anafilaktyczny powstaje na skutek odpowiedzi organizmu na alergen wywołujący reakcje Histaminową (uczulenie na określoną substancję) oraz rozszerzenie łożyska naczyniowego. 5) Bólowy na skutek nagłego bólu następuje wyrzut Adrenaliny, która powoduje skurcz naczyń krwionośnych i zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego Pomoc Zastosowanie pozycji przeciw wstrząsowej. Uniesienie nóg na wysokość 45 stopni nad poziom serca, aby krew siłą grawitacji spłynęła do ważnych dla życia narządów i tym sposobem poprawić ich ukrwienie. Następnie koniecznie wezwać pomoc zadbać o komfort termiczny oraz psychiczny. Stale kontrolować stan chorego. Przy wstrząsie Kardiogennym zastosujemy pozycję półsiedzącą, aby odciążyć pracę serca i w ten sposób poprawić krążenie. PUSTYNNE WILKI Strona 44

Ostry Zespól Wieńcowy (OZW) Powstaje na skutek odkładania się blaszki miażdżycowej w świetle naczyń wieńcowych, które do prowadzają do upośledzenia krążenia w mięśniu sercowym aż do całkowitego zamknięcia światła naczynia, co pociąga za sobą martwicę mięśnia sercowego (Zawał). Sytuację, w której nie ma jeszcze cech zawału mięśnia sercowego, ale występuje ból Zamostkowy oraz duszność spoczynkowa nazywamy dusznicą bolesną. Zespól wieńcowy objawia się zwiększeniem zmęczenia wysiłkowego oraz zmniejszeniem komfortu życia. W stanie ostrym występuje: Silny ból zamostkowy często promieniujący do ręki, brzucha, szczęki lub pleców Duszność spoczynkowa Blady lub zsiniały, spocony Mogą występować nudności i wymioty Uczucie niepokoju i pobudzenie psychoruchowe Rozróżnieniem Dusznicy Bolesnej od Zawału mięśnia Sercowego jest reakcja na leki, które posiada chory (Choroby wieńcowe są chorobami przewlekłymi i każdy chory posiada przepisane przez lekarza leki). Aby rozróżnić te dwa stany należy pod kontrolą ciśnienia podać Nitroglicerynę pod język (w tabletkach lub sprayu) po podaniu leku powinien przejść ból w klatce piersiowej na skutek rozszerzenia naczyń krwionośnych i dokrwieniu mięśnia sercowego. Nie podajemy Nitrogliceryny, jeżeli ciśnienie skurczowe wynosi poniżej 90 mmhg. Pomoc Pomocą będzie podanie Nitrogliceryny 1-2 dawki, jeżeli niema przeciwwskazań (ciśnienie powyżej 90 mm. Hg ). Natychmiastowe wezwanie Pomocy (Pogotowia Ratunkowego). Jeżeli ból nie przechodzi podanie 1 tabletki Aspiryny (Polopiryny 300mg,).Jeżeli mamy możliwość podajmy jak najszybciej tlen w jak najwyższych stężeniach w przepływie 10-15 l/min. Zastosowanie pozycji półsiedzącej zadbanie o komfort termiczny i psychiczny oraz ciągła kontrola stanu chorego. Liczymy się z możliwością zatrzymania krążeniowo oddechowego. PUSTYNNE WILKI Strona 45

Obrzęk płuc Powstaje na skutek niewydolności krążenia związanej ze zła pracą serca (zaburzeń lewokomorowych, zaburzeń rytmu), nerek ( przewodnienie) oraz na skutek urazu klatki piersiowej. Polega na tym, iż z powodów już wymienionych następuje przesączanie się płynu z naczyń włośniczkowych w pęcherzykach płucnych do wnętrza tych pęcherzyków utrudniając lub uniemożliwiając oddychanie. Objawami obrzęku płuc są : Silna duszność Charakterystyczny szmer oddechowy (słyszymy bąbelki powietrza przechodzące przez płyn w oskrzelikach) Odksztuszanie wydzieliny ( pienistej zaróżowionej) Pozycja wymuszona siedząca podparta rękami Znacznie osłabienie Pobudzenie Występowanie innych obrzęków np. na nogach Zasinienie powłok skórnych Inne objawy w zależności od przyczyny powstawania obrzęku Pomoc Natychmiastowe wezwanie pogotowia. Zastosujmy opaski uciskowe na nogi, aby zmniejszyć powrót krwi do serca, co spowolni rozwój obrzęku w płucach. Zmieniamy rozmieszczenie opaski, co 10-15 min., Jeżeli chory leczy się na serce i ma ciśnienie powyżej 90 mmhg możemy podać Nitroglicerynę 1 dawkę (0,5 mg) nie kładziemy chorego stosujemy pozycję wysoką siedzącą lub półsiedzącą, aby płyn w oskrzelach spływał na dół i nie blokował szczytów płuc gdzie wymiana gazowa jest najbardziej efektywna. Astma Jest to choroba układu oddechowego polegająca na nagłym obkurczeniu oskrzeli najczęściej jest to choroba alergiczna. Astma przebiega w nagłych zaostrzeniach (atakach) spowodowanych reakcją alergiczną na jakąś substancję, reakcję na zmianę temperatury powietrza, infekcję i inne. Objawami zaostrzenia Astmy są: Duszność Zasinienie powłok skórnych Świszczący wydech Przedłużona faza wydechu (3 razy dłuższa od wdechu) Pozycja ciała wymuszona siedząca Pobudzenie i niepokój PUSTYNNE WILKI Strona 46

Pomoc Jeżeli jest dostępny aplikujemy wziewne leki, które stosuje chory (ma przepisane przez lekarza np. Atrovent, Berodual, Salbutamol). Wzywamy pogotowie ratunkowe. Nie kładziemy pacjenta oraz nie wyprowadzamy go na świeże powietrze szczególnie zimą gdyż możemy zaostrzyć skurcz oskrzeli. Staramy się, aby pozycja ciała była siedząca lub półsiedząca, (jeżeli osoba jest przewlekle chora na inne choroby i normalnie nie wstaje z łóżka). Jeżeli jest dostępne źródło tlenu natychmiast podajemy stosując maskę twarzową stosując przepływ 3-5 litrów /min. Upewnijmy się, że chory nie choruje na Przewlekłą Obturacyjną Chorobę Płuc (POChP), która najczęściej wynika z infekcji płuc. Odma płucna Odma płucna powstaje na skutek występowania rany drążącej w klatce piersiowej ewentualnie na skutek tępego urazu, który spowodował wewnętrzne uszkodzenia powodujące komunikację opłucnej z oskrzelem (np. złamane żebro).odma płucna polega na dostaniu się powietrza atmosferycznego do opłucnej. Opłucna jest błoną otaczającą płuca, w której występuje ujemne ciśnienie, co umożliwia prawidłową pracę płuc ich rozprężanie na skutek pracy ciśnień dodatniego w oskrzelach i ujemnego w opłucnej. Odma, zatem powstaje, gdy z powodu wspomnianych przyczyn następuje wyrównanie tych ciśnień i upośledzenie pracy płuca (zapadniecie się). Odmę dzielimy na : A. Odma wewnętrzna Gdy powstaje na skutek wewnętrznych uszkodzeń takich jak przebicie odłamem kostnym żebra opłucnej i jej komunikacji z oskrzelami gdzie jest ciśnienie dodatnie. B. Odmy zewnętrznej Powstaje na skutek wystąpienia rany zewnętrznej, która komunikuje opłucną z powietrzem atmosferycznym. PUSTYNNE WILKI Strona 47

Odmę tę dzielimy ponadto na: Odma otwarta gdzie powietrze ma swobodny dostęp do opłucnej Odma zamknięta gdzie powietrze dostało się do opłucnej i w niej pozostało Odma Wentylowa (dopełniająca, prężna) Gdzie rana działa jak wentyl wpuszczając powietrze przy każdym oddech, ale go nie wypuszczając na, zewnątrz co powoduje ciągły wzrost cienienia w opłucnej. Objawami Odmy są: Zapadnięte lub wydęte płuco Paradoksalne ruchy klatki piersiowej (np. jedno się unosi a drugie opada) Nadmiernie wypełnione żyły szyjne Przesunięcie się tchawicy na zdrową stronę Duszność Zasinienie Widoczna rana w okolicy klatki piersiowej Pomoc Natychmiastowe wezwanie pogotowia ratunkowego. Założenie szczelnego opatrunku z odkrytym jednym rogiem (zasada wentyla nie pozwala zassać powietrza, ale umożliwia oddanie powietrza z opłucnej). Jeżeli mamy do czynienie z odmą dopełniającą rozważmy wykonanie odbarczenia wkłuwając najgrubszą igłę w 3 przestrzeń międzyżebrową w linii środkowo obojczykowej. Pamiętajmy zabezpieczyć igłę np. palcem rękawiczki, co da efekt wentyla zapobiegającego dopełnianiu odmy. Istotnym jest również, że szukając miejsca wkłucia pierwszą kością, jaką wyczujemy licząc żebra będzie obojczyk. Po wykonaniu odbarczenia najbezpieczniej jest się oddalić jak najszybciej z miejsca zdarzenia gdyż nasze polskie prawo nie akceptuje dodawania obrażeń nawet w imię ratowania życia ludzkiego przez osoby niepowołane, czyli świadków zdarzenia. PUSTYNNE WILKI Strona 48

Omdlenie Omdlenie jest to krótkotrwała utrata przytomności z powodów błahych ( brak posiłku, duszne pomieszczenie, zmęczenie, upał, stres, chwilowy spadek ciśnienia i inne) powstaje na skutek chwilowego niedotlenienia mózgu. Objawami są: Złe samopoczucie Bladość twarzy, pocenie się Widzenie mroczków, szumy w uszach odczuwane przez chorego Osłabienie Utrata przytomności Pomoc Gdy jesteśmy w sytuacji, gdy chory jeszcze nie zemdlał, ale występują już pierwsze objawy polecamy usiąść z rękami na kolanach i przygiąć głowę do dołu tak by się znajdowała między kolanami chorego. Wtedy ręce uciskając żyłę główną wrotną powodując wyrzut krwi i lepsze ukrwienie mózgu. Jeżeli chory zemdlał stosujemy pozycję czterokończynową. Unosząc ręce i nogi do góry, przez co najmniej 4 minuty. Jeżeli w ciągu tego czasu nie powróci przytomność układamy chorego w pozycję boczna ustaloną i wzywamy pogotowie ratunkowe. Należy również pamiętać że: Zawsze dajemy dostęp świeżego powietrza, otwieramy okna luzujemy odzież ( kołnierzyki, paski) Kontrolujemy parametry życiowe (Oddech tętno) Po odzyskaniu przytomności nawiązujemy kontakt z chorym : czy wszystko w porządku? Czy odprowadzić do domu? Nie pozostawiamy bez opieki. Pionizujemy chorego powoli Przy upadku mogą wystąpić inne urazy, które należy zbada, opatrzyć ewentualnie wezwać pomoc Cukrzyca Cukrzyca jest chorobą spowodowaną złą pracą lub uszkodzeniem trzustki a co najmniej złą pracą jednego z wydzielanej przez trzustkę enzymu insuliny, który jest nośnikiem cukru z krwi do komórek gdzie ulega przetworzeniu. Zatem jest to choroba gdzie zaburzeniu ulega komunikacja cukru (glukozy) z krwi do komórek. Zaburzenia te mogą być dwojakie: brak komunikacji z krwi do komórek (brak lub zła praca insuliny), co powoduje wzrost glukozy we krwi (hiperglikemia), oraz nasilenie komunikacji (brak posiłku nie dostarczenie glukozy przy normalnej pracy insuliny, przedawkowanie insuliny), co powoduje ucieczkę glukozy z krwi do komórek (hipoglikemia). Obie formy cukrzycy przebiegają odmiennie, chociaż prowadzą do śpiączki i śmierci. Należy pamiętać, że chorzy na cukrzycę często się oznaczają napisem Diabetes Mellitus wytatuowanym lub na różnych bransoletkach. PUSTYNNE WILKI Strona 49

Hipoglikemia Objawy: Zlewne poty, blada skóra Lęk zaburzenia mowy i orientacji Drgawki, pobudzenie Szerokie źrenice Śpiączka Pomoc Jeżeli chory nie jest jeszcze w śpiączce możemy podać mu cos z glukozą do jedzenia np. czekoladę miód cukier i inne tego typu. Jeżeli stan się nie poprawi wezwać pogotowie ratunkowe. Jeżeli chory wpadnie w śpiączkę należy bezzwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe, zabezpieczyć chorego (komfort termiczny i psychiczny) kontrolować parametry życiowe układamy w pozycji bezpiecznej. Nie podajemy mu już żadnych czekoladek napoi itp. Hiperglikemia Objawy: Nadmierne pragnienie Brak łaknienia Wymioty, bóle brzucha Wstrzymanie moczu Osłabienie, splątanie Senność Charakterystyczny zapach z ust kwaśnych jabłek (związków ketonowych) Pomoc Jeżeli chory jest jeszcze w dobrym stanie można podać mu insulinę podskórnie (jego własnym sprzętem, chory może nawet zrobić to sam) w dawce, którą chory normalnie przyjmuje. Jeżeli stan chorego jest już zaostrzony lub w śpiączce nie podajemy insuliny tylko natychmiast wzywamy pogotowie ratunkowe. Kontrolujemy stan chorego zabezpieczamy termicznie i udzielamy wsparcia psychicznego układamy w pozycji bezpiecznej. PUSTYNNE WILKI Strona 50