Miejska Biblioteka Publiczna im. Marii Nogajowej w Czeladzi SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOSCI MIEJSKIEJ BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ W CZELADZI W ROKU 2009

Miejska Biblioteka Publiczna im. Marii Nogajowej w Czeladzi SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOSCI MIEJSKIEJ BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ W CZELADZI W ROKU 2009 1. Sytuacja organizacyjna Biblioteki. 1.1 Zmiany statusu formalno-prawnego (np. usamodzielnienie); zmiany w dokumentach organizacyjnych i ich zakres. W 2009 roku został częściowo zmieniony statut MBP, gdyż uchwałą z dnia 30 X 2008 r. została powołana samorządowa instytucja kultury pod nazwą Muzeum Saturn w Czeladzi. Muzeum rozpoczęło działalność z dniem 1 marca 2009 r. Konsekwencją tych działań była Uchwała Nr LI/826/2009 Rady Miejskiej z dnia 23 kwietnia 2009 roku w sprawie zmiany statutu Miejskiej Biblioteki Publicznej; ze statutu MBP usunięto zapisy dotyczące Czeladzkiej Izby Tradycji. Obecnie trwają prace nad zmianami Regulaminu organizacyjnego. W 2009 r. opracowano też i wdrożono takie dokumenty jak: - Zarządzenie w sprawie powołania Komisji ds. przyjęcia i wyceny darowizn materiałów bibliotecznych (określono m.in. jakie zapisy winien zawierać Protokół przyjęcia materiałów bibliotecznych otrzymywanych jako darowizny rzeczowe) - Zarządzenie w sprawie wprowadzenia Instrukcji obiegu, kontroli i archiwizowania dokumentów finansowo-księgowych w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Czeladzi - Zarządzenie w sprawie zmiany w Instrukcji procedur kontroli finansowej - Zarządzenie w sprawie wprowadzenia Instrukcji ewidencji materiałów bibliotecznych - Zarządzenie w sprawie wprowadzania Instrukcji gospodarki majątkiem trwałym, inwentaryzacji majątku i zasad odpowiedzialności za powierzone mienie - Zarządzenie w sprawie wprowadzenia Regulaminu przeprowadzania skontrum w MBP - Zarządzenie w sprawie zmiany w Instrukcji ustalenia dokumentacji przyjętych przez MBP zasad rachunkowości 1.1. W jaki sposób Biblioteka wywiązuje się z wymogów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. 2001 Nr 112, poz. 1198) oraz Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 stycznia 2007 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej (Dz. U. 2007 Nr 10, poz. 68); czy Biblioteka posiada BIP, na stronie własnej czy urzędu? Jakie umieszcza informacje? Jak często są aktualizowane? Biblioteka posiada własną stronę internetową www.mbp.czeladz.pl, na której umieszczane są informacje, które winny znajdować się na stronie BIP. Zmian dokonuje się w miarę potrzeb. 4 osoby posiadają uprawnienia do podpisu elektronicznego. Założono też konto na epuap (elektronicznej platformie usług administracji publicznej). 1

1.2. Formy i sposoby odzyskiwania zbiorów niezwracanych przez czytelników, w tym współpraca z firmami windykacyjnymi. Jedyną formą stosowaną w celu odzyskania książek od dłużników są upomnienia telefoniczne i upomnienia pisemne ponawiane 3-5 razy. Czytelnicy, którzy nie zareagują na nie pozostają z roku na rok dłużnikami długoterminowymi, a po 10 latach książki przekazywane są na ubytek. Wizyty domowe w celu odzyskania przetrzymywanych książek, stosowane w poprzednich latach przez bibliotekarki, uznane zostały (po kilku nieprzyjemnych sytuacjach jakie zaistniały) za niezbyt bezpieczne i większość placówek zrezygnowała z nich. Przez jakiś czas bardzo skuteczną formą odzyskiwania cennych pozycji były wizyty w domach dłużników z pracownikami Straży Miejskiej, ale ze względu na obciążenie strażników innymi obowiązkami, zaniechano tej formy egzekwowania długów. Upomnienia wysyłane są na bieżąco. W roku 2009 wysłano 549 upomnień pisemnych, wykonano 417 monitów telefonicznych, odbyto 20 wizyt domowych i 25 osób skorzystało z majowej amnestii. Od początku 2010 roku czytelnicy, wypożyczający książki uznane przez bibliotekarza za wartościowe oraz książki na płytach CD, podpisują się czytelnie na karcie książki, potwierdzając w ten sposób fakt jej wypożyczenia, po to, aby w przyszłości stworzyć sobie możliwość skorzystania z usług firmy windykacyjnej (w przypadku nie zwrócenia książki do Biblioteki). Pod koniec roku sporządzono zestawienie liczby dłużników i ilości nie zwróconych książek: od 1997 roku do końca czerwca 2009 odnotowano 1.483 dłużników, którzy zalegali ze zwrotem 2.589 książek. 1.3. Czy sprawy Biblioteki omawiane były przez samorząd (radę, komisję właściwą ds. kultury); problemy będące przedmiotem posiedzeń. Sprawy Biblioteki i jej działalność omawiane były bądź przez komisje Rady Miejskiej, bądź były przedmiotem obrad całej Rady przy okazji omawiania np. realizacji budżetu, działalności kulturalnej i edukacyjnej w mieście, akcji związanych z feriami i wakacjami. - Kwiecień - RM zatwierdziła roczne sprawozdanie finansowego MBP za rok 2008 - Zmiana Statutu MBP - Czerwiec - Komisja Edukacji, Kultury i Sportu omówiła plany m.in. Biblioteki na Lato 2009 - Wrzesień - Komisja Edukacji, Kultury i Sportu podsumowała m.in. Akcję Lato w mieście, w tym w Bibliotece pt. Wakacyjny rajd dookoła świata - Grudzień - Komisja Edukacji, Kultury i Sportu omówiła materiały na temat: Podsumowanie działalności edukacyjnej, kulturalnej i sportowej w mieście w 2009 roku Każdorazowo radni przyjmowali do wiadomości przedstawione materiały. 2. Zmiany w sieci. Modernizacja bazy lokalowej. 2.1 Utworzenie nowych filii, punktów bibliotecznych; powołanie nowych agend (lokalizacja, wyposażenie). Nie dotyczy 2

2.2 Likwidacja filii, punktów bibliotecznych, połączenia placówek (przyczyny) W grudniu 2009 b.r. zakończył swoją działalność istniejący od 9 lat Punkt Biblioteczny w Domu Seniora. Umowa na prowadzenie punktu została zawarta początkowo na okres I VI 2009 r. W wakacje zawieszono działalność. Po wakacjach OI Senior nie przedłużył umowy na prowadzenie punktu bibliotecznego (jego kierunki działania skupione były na działalności Uniwersytetu Trzeciego Wieku) i od września do grudnia bibliotekarki dyżurowały tylko jeden raz w tygodniu: we wtorki w godzinach 10.00-12.00 (w ramach porozumienia między MBP a OI o bezpłatnym prowadzeniu). Dyrekcja Domu Seniora uzasadnia rezygnację z punktu bibliotecznego małym zainteresowaniem ze strony pensjonariuszy (rozumiejąc działalność punktu jako tylko i wyłącznie wypożyczanie książek!) i brakiem środków finansowych. Natomiast zbyt szczupła obsada kadrowa MBP nie pozwala na prowadzenie punktu w ramach podstawowych obowiązków. 2.3 Zakupy nowych sprzętów, urządzeń technicznych znacząco poprawiających jakość pracy i estetykę pomieszczeń (przykłady). W 2009 roku dokonano tylko niewielkich zakupów sprzętu i wyposażenia do placówek Biblioteki. Zakupiono: Wyposażenie - 3 kanapy do Czytelni i Wypożyczalni - 3 fotele (Wypożyczalnia i hol) - 2 regały na nowości do Oddziału dla Dzieci - klimatyzator naścienny do serwerowni Sprzęt komputerowy - 1 zestaw komputerowy - 1 monitor LCD 19-1 klawiatura - 1 switch 5 portowy - 8 pendrive USB - 1 czytnik kodów kreskowych - rozszerzono pamięć laptopa Programy komputerowe - program KAV licencja na 5 stanowisk - MS Windows XP - licencja serwisowa Progress i Prolib 10 stanowisk 2.4 Modernizacja lokali bibliotecznych nowe lokale, adaptacje, przykłady największych remontów i ich zakres; czy zaszły w ciągu roku jakieś zmiany w zakresie przystosowania lokali bibliotecznych do potrzeb osób niepełnosprawnych (windy, podjazdy, odstępy między regałami, odpowiedniej szerokości drzwi itp.). Biblioteka Główna budynku przeprowadzono następujące prace remontowe: 3

- całkowita przebudowa sanitariatów na parterze, z wydzieleniem jednego pomieszczenia dla niepełnosprawnych, - modernizacja klatki schodowej (przeszklone balustrady, schody wyłożone płytkami ceramicznymi, malowanie) - przeszklona ścianka aluminiowa między Czytelnią a Wypożyczalnią dla Dorosłych - wymiana wykładziny podłogowej w pomieszczeniu książki mówionej - zagospodarowanie terenu przed budynkiem Biblioteki (nowe nasadzenia roślin, ławki, kosze, stojak na rowery, donice z iglakami, słupki metalowe z łańcuchami) Filia 5 - malowanie pomieszczeń 2.5 Problemy związane z własnością budynków, usytuowaniem lokali ; problemy prawne i finansowe MBP posiada umowy użyczenia z Gminą Czeladź dotyczące 2 obiektów zajmowanych przez placówki Biblioteki: Biblioteki Głównej i Filii nr 2. Są to umowy na czas nieokreślony. Pozostałe placówki mieszczą się: - Filia 1 w budynku komunalnym administrowanym przez Zakład Budynków Komunalnych; MBP ponosi tylko koszty mediów i wywozu śmieci - Filia 3 w budynku Szpitala Powiatowego ; MBP nie ponosi żadnych kosztów związanych z utrzymaniem - Filia 4 w budynku spółdzielczym ; MBP ponosi pełne koszty związane z utrzymaniem lokalu: czynsz, media - Filia 4 w budynku spółdzielczym ; MBP ponosi pełne koszty związane z utrzymaniem lokalu: czynsz, media Wszystkie placówki biblioteczne usytuowane są w dobrych punktach miasta. Problemy prawne i finansowe nie występują. 2. Komputeryzacja - załączona ankieta Do chwili obecnej wprowadzono do bazy komputerowej systemu bibliotecznego PROLIB wszystkie przybytki z lat 2000 2009 agend Centrali i placówek filialnych oraz książki z wcześniejszych lat Oddziału Dziecięcego i Wypożyczalni dla Dorosłych i Czytelni. Na dzień 31.12.2009 r. baza systemu PROLIB zawiera 50.578 opisów inwentarzowych (w 2009 roku wpisano 10.779 pozycji). 4. Zbiory biblioteczne. Polityka gromadzenia. ilość wartość w zł Przybytki zbiorów Biblioteki w 2009 roku 4.142 79.432,35 w tym: * zbiory książkowe: 3.916 76.814,77 Zakup ogółem 3.369 65.558,49 - zakup ze środków samorządowych 2.714 52.789,16 - darowizny gotówkowe 172 4.519,59 4

- dotacja Ministerstwa Kultury 483 8.249,74 Dary rzeczowe 547 11.256,28 * zbiory specjalne 226 2.617,58 Zakup ogółem ze środków samorządowych 179 2.260,58 - wydawnictwa multimedialne 158 2.047,38 w tym z MK 2 - zbiory kartograficzne 1 18,20 - zbiory specjalne (pocztówki, zdjęcia..) 20 195,00 Dar ogółem 47 357,00 - wydawnictwa multimedialne 28 195,00 - zbiory specjalne(pocztówki, zdjęcia..) 19 162,00 Łącznie wydatki na zakup zbiorów wyniosły: * książki 3.369 wol. = 65,558,49 zł * zbiory specjalne 179 egz. = 2.369,20 zł ----------------------------------------------------------------------- razem 3.548 egz. = 67.819,07 zł Średnia cena zakupionej nowości książkowej wyniosła 19,46 zł. Średnia cena zakupionego egzemplarza materiałów bibliotecznych wyniosła 19,11 zł Na 1 czytelnika przybyło 0,53 egz. materiałów bibliotecznych a zakupiono 0,41 wol. Na 100 mieszkańców zakupiono 10,64 egz. materiałów bibliotecznych a przybyło ogółem 12,42 egz. (łącznie z darami rzeczowymi). Wskaźnik zakupu nowości wydawniczych (książkowych) ze środków samorządowych wyniósł 9,58 wol./100 mieszkańców. [według Wydziału Spraw Obywatelskich liczba mieszkańców Czeladzi na dzień 31.12.2009 r. wynosiła 33.355 osób ]. W 2009 roku ogółem przybyło 3.916 wol. książek z tego : * literatura piękna dla dorosłych 2.200 wol. (56,1%) * literatura piękna dla dzieci 1.091 wol. (27,9 %) * literatura popularnonaukowa 625 wol. (16,0 %) 4.1. Organizacja zakupu i gromadzenia zbiorów. 5

Główne zakupy nowości wydawniczych dokonywane były w hurtowni książek MATRAS w Katowicach. Hurtownia ta zobowiązała się do dostarczania książek z bieżącego ruchu wydawniczego w roku 2009. Współpraca układała się dobrze ; dostawca starał się realizować także nasze dodatkowe zamówienia. Nawiązano współpracę z hurtownią książek GRUPA A-5 z Łodzi, przedstawiciel której minimum dwa razy w miesiącu przyjeżdża z ofertą wzornikową. Po złożeniu zamówienia książki dostarczane są pocztą kurierską. Kupowano również książki bezpośrednio w wydawnictwach takich jak: : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Prószyński i S-ka, Wydaw. Egmont Polska oraz u przedstawicieli hurtowni taniej książki. Dzięki współpracy bezpośrednio z wydawnictwami, otrzymaliśmy sporą ilość książek w darze, np. : - z Hurtowni Tuliszków poszukiwane lektury - nowości z Wydaw. Prószyński i S-ka Kontynuowana była dotychczasowa polityka biblioteczna dotycząca zakupu: nowości wydawnicze, najbardziej poszukiwane bestsellery, o których pisało się czy też mówiło w mediach, uzupełnianie zaczytanych lub brakujących lektur (nowe, wprowadzone tytuły), zakup książek dla dzieci i młodzieży oraz poszukiwanych podręczników przez studentów. Stale i systematycznie uzupełniano literaturę popularnonaukową. Uzupełniono działy pedagogiki, psychologii, resocjalizacji, socjologii, zarządzania, finansowości, sztuki i malarstwa. Zakupiono m.in.: Smith D. D.: Pedagogika specjalna t. 1-2, Carson R.C., Butcher J. N., Mineka S.: Psychologia zaburzeń t. 1-2, Pospieszyl J.: Patologie społeczne, Słownik wiedzy o kulturze, Słownik politologii, Kompendium wiedzy o handlu, Kompendium wiedzy o konkurencyjności, Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku t. 7, Gadacz T. : Historia filozofii XX wieku t. 1-2 oraz uzupełniono brakujące tytuły książek z serii Leksykon : historia, sztuka, ikonografia - Wokół stołu, Geografia i imaginacja, Muzyka, Ogrody i labirynty. Z pewnością odbiorców znajdą również książki z zakresu sztuki : Znaki i symbole, Keara J. : Skarby impresjonizmu czy też Arcydzieła Leonarda da Vinci. Zakupiono najnowszy Kodeks karny oraz Kodeks rodzinny i opiekuńczy (oba z komentarzem) a także serię książek Literatura i Kontrowersje - Goik M. : Kobiety w literaturze, Paszylk B. : Książki zakazane, Romańska-Malina O. : Bunt literatów. Starano się zadbać o dopływ nowości dla każdej z grup czytelników, różniących się potrzebami i zainteresowaniami (w miarę posiadanych środków). Dla dorosłych starano się kupować na bieżąco najbardziej poszukiwane bestsellery. Nowe, ukazujące się na rynku pozycje, polskich autorów : Katarzyna Grochola, Joanna Chmielewska, Marek Krajewski, Małgorzata Kalicińska, Monika Szwaja, Olga Rudnicka, Maja Kotarska, Irena Matuszkiewicz, Agnieszka Kacprzyk, Bogusław Wołoszański, Jacek Piekara, Mariusz Czubaj, Marcin Wolski, Janusz L. Wiśniewski, Krzysztof Kotowski, Jacek Komuda, Rafał Dębski oraz autorów zagranicznych : Jonathan Kellerman, Harlan Coben, Robert Ludlum, Tom Clancy, Dean R. Koontz, Maruki Murakami, Henning Mankell, Robert H. Gulik, Kathy Reichs, Mark Billingham, Sara Waters, Nora Roberts, Tatiana Polakowa, Danielle Steel, Mary Higgins Clark, Karen Robards, Joy Fielding, Sandra Brown, Karen Rose, Daria Doncowa, Polina Daszkowa, Jodi Picoult, Karen Robards, Stephanie Laurens, Christina Dodd, Lisa Jackson, Catherine Coulter, Beatrice Small, Amanda Quick, Jayne Ann Krentz. 6

Zaznacza się ponowny wzrost zainteresowania literaturą fantastyczną. I na ten fakt szybko zareagowało Wydawnictwo Fabryka Słów wydając bardzo dobrych pisarzy polskich (takich jak: Milena Wójtowicz, Jacek Piekara, Andrzej Philipiuk, Mieszko Zagańczyk, Adam Przechrzta, Anna Kańtoch, Jakub Ćwiek, Dariusz Spychalski, Maja Lidia Kossakowska, Andrzej Sakowski) i twórców fantastyki obcej (m.in. Siergiej Łukjanienko, Terry Pratchett, Władimir Wasiljew, Miroslav Zamboch, Tanya Huff, Karina Pjankowa i Jim C. Hines). W 2009 roku dotacja celowa przyznana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zadanie Literatura i Czytelnictwo. Zakup nowości wydawniczych dla bibliotek wyniosła tylko 8.300,00 zł. Zakupu dokonano w oparciu o Umowę Nr BN /10324/09w. Przyznane środki finansowe pozwoliły na zaspokojenie potrzeb edukacyjnych czytelników i uzupełnienie zaczytanych i zniszczonych lektur. Zakupiono 483 wol. i 2 DVD Struktura zakupionych książek z dotacji : * literatura piękna dla dzieci 175 wol. = 36,2 % * literatura piękna dla dorosłych 184 wol. = 38,1 % * literatura popularnonaukowa 124 wol. = 25,7 % Księgozbiory placówek bibliotecznych wzbogaciły się także dzięki wpłatom czytelników (darowizny gotówkowe). Przybyło 172 wol. za 4.519,59 zł. Selekcja zbiorów Wycofano ze zbiorów ogółem 6.631 wol. (w tym 259 broszur) na kwotę 4.760,60 zł Były to książki : * zniszczone, zagubione przez czytelników, usunięte w ramach selekcji jako przestarzałe, * braki bezwzględne po skontrum w Filii nr 1-1.629 wol. ( w tym 259 broszur) i 8 egz. kartografii * przekazane do utworzonego Muzeum Saturn materiały gromadzone dla Czeladzkiej Izby Tradycji (działąjącej w strukturze MBP do dn. 28.02.2009 r.) - 205 egz. na kwotę 3.675,05 zł Struktura księgozbioru Na dzień 31.12.2009 r. książkowe zbiory biblioteczne liczyły 198.856 wol., z tego : - literatura piękna dla dorosłych 87.794 44,15 % - literatura piękna dla dzieci i młodz. 44.216 22,23 % - literatura naukowa 66.846 33,62 % Skontrum Na 1 mieszkańca Czeladzi przypada 5,96 wol. Na 1 czytelnika MBP przypada 25,49 wol. W dniach 1.06 31.08.2009 r. przeprowadzono skontrum wszystkich zbiorów bibliotecznych w Filii nr 1. Komisja ustaliła stan ewidencji zbiorów według zapisów 7

w księgach inwentarzowych na dzień 31.05.2009 r. Kontrolę przeprowadzono metodą porównywania numeru inwentarzowego pozycji z zapisem w księdze inwentarzowej. Sprawdzono zbiory znajdujące się na półkach biblioteki, w magazynach, wypożyczone przez czytelników oraz przekazane na inne placówki. W wyniku przeprowadzonej kontroli, stwierdzono brak 2.682 vol., co stanowi 6,0 % księgozbioru, w tym: 1.423 vol. braki bezwzględne (3,2 % księgozbioru) o wartości 7,78 zł, 1.259 vol. braki względne (2,8 % księgozbioru) o wartości 3.347,64 zł. Ponadto skontrum wykazało brak 278 broszur, w tym: 206 vol. braki bezwzględne, 72 vol. braki względne. Wykazano również brak 14 pozycji w zbiorach kartograficznych, w tym: 8 vol. stanowią braki bezwzględne, 6 vol. stanowią braki względne. Nie stwierdzono natomiast żadnych braków w zbiorach multimedialnych i specjalnych. Poprzednie skontrum w Filii nr 1 przeprowadzono w 1989 r. i wówczas liczba braków względnych wynosiła 1.657. Oznacza to, że od tego czasu odnaleziono 234 vol., a pozostałe 1.423 braki względne, przy tegorocznym skontrum, stały się brakami bezwzględnymi. Na liczbę braków miały wpływ: przeprowadzki placówki, remonty, wolny dostęp do księgozbioru w agendzie dla dzieci i młodzieży oraz dla dorosłych, udostępnianie pomieszczeń na różnego rodzaju działalność gospodarczą i społeczną (w poprzedniej lokalizacji), liczne włamania oraz niedostosowanie pomieszczeń filii do potrzeb biblioteki, co uniemożliwia dostateczną kontrolę księgozbioru przez pracowników. W wyniku zaleceń pokontrolnych, wykazane braki bezwzględne zostały przekazane na ubytek. 4.2. Uwzględnianie potrzeb czytelników w zakupach książek i sposoby pozyskiwania informacji o tych potrzebach. Informacje o potrzebach czytelników pozyskiwane są poprzez analizę dezyderatów składanych przez pracowników agend udostępniania, poprzez obserwację rynku wydawniczego, problemów pojawiających się w mediach, zapowiedzi wydawniczych poszczególnych wydawnictw, księgarni internetowych i recenzji nowości zamieszczanych w prasie codziennej i czasopismach. 4.3. Prenumerata czasopism, w tym bibliotekarskich; stopień zaspokojenia potrzeb czytelniczych. Zakup prasy dostępnej we wszystkich agendach Biblioteki Miejskiej w Czeladzi wyniósł 18.881,77 zł z tego : - prenumerata w RUCH-u 13.431,53 zł - prenumerata w wydawnictwach 4.161.60 zł ---------------------------------------------------- budżet : 17.593,13 zł - zakup ze środków własnych 1.288,64 zł ----------------------------------------------------- ogółem : 18.881,77 zł 8

W naszych czytelniach w 2008 roku dostępnych było 222 tytułów gazet i czasopism. Nadal były dostępne m.in. : Focus, PC World Komputer, National Geographic, National Geographic - KIDS, Traveler, AC Action, Murator, Wiedza i Życie, Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Świat Nauki, Cztery Kąty, Kwietnik, Poradnik domowy, Gazeta prawna, Śląsk. Ofertę prasy dostępnej dzięki prenumeracie, wzbogacono dodatkowymi tytułami, zakupami ze środków uzyskanych dzięki wypożyczaniu prasy do domu (1.289,00 zł) Chociaż oferta czasopism była bogata i różnorodna, nie zaspokajała potrzeb wszystkich czytelników. Prenumeraty dokonywano 4 razy w roku w RUCH-u, a poza tym w wydawnictwach: Prószyński i S-ka, Agora, AVT Korporacja, National Geographic i INFOR. W ciągu roku 2009 w Bibliotece dostępne były następujące czasopisma bibliotekarskie: Bibliotekarz Biblioteka w szkole Guliwer - 5 egz. Poradnik Bibliotekarza Nowe Książki z których korzystali pracownicy MBP oraz czytelnicy. Do oprawy introligatorskiej oddano rocznik 2008 Dziennika Ustaw - 20 tomów oraz Echo Czeladzi 1 tom. 5. Czytelnictwo. Promocja. Działalność informacyjna. 5.1. Zasięg czytelnictwa; obserwowane tendencje i preferencje czytelnicze (najbardziej poczytne i poszukiwane publikacje zarówno z literatury pięknej, jak i popularnonaukowej oraz naukowej). W ciągu 2009 r. placówki biblioteczne zarejestrowały 7.805 czytelników (o 279 mniej niż w 2008 r.); wskaźnik czytelnictwa wyniósł 23,4 czytelników /100 mieszkańców. Dzieci i młodzież do lat 15, to liczba 2.116osób (o 146 mniej niż w 2008 r.) Odwiedziny w Bibliotece w 2009 r. wyniosły ogółem : 106.849 z tego: * wypożyczalnie 81.527 * czytelnie 25.322 (o 7.110 więcej niż w 2008 r.) Z powyższych danych wynika, że 1 czytelnik odwiedził MBP 13,69 razy w ciągu roku (w 2008-12,810. Średnio dziennie placówki biblioteczne odwiedziło 365,92 osoby (w 2008 342,24) [w 2009 r. Biblioteka była otwarta dla czytelników przez 292 dni] Wypożyczenia ogółem 190.760 (o 4.215 więcej niż w 2008 r.) z tego: 9

* wypożyczalnie 176.842 * czytelnie 13.918 Średnio 1 czytelnik wypożyczył książki 24,44 w ciągu roku (w 2008 23,2). Na uwagę zasługuje fakt, iż coraz większa liczba czytelników korzysta z dostępnych wydawnictw na CD-romach i w ciągu 2009r. wypożyczyli oni aż 11.349 płyt. (o 1.611 więcej niż w 2008 r.). Odwiedzający nasze czytelnie uzyskali 3.766 informacji (o 822 więcej niż w 2008 r.) i skorzystali z 27.343 egz. czasopism (o 1.280 mniej niż w 2008 r.) Z dostępu do Internetu skorzystało 10.526 osób (o 6.239 więcej niż w 2008 r.) W 2009 roku Biblioteka odnotowała wyraźny wzrost w liczbie odwiedzin, udzielaniu informacji, wykorzystaniu map oraz korzystaniu z Internetu. Natomiast spadek widać w ilości zapisanych czytelników i ilości udostępnionych czasopism. Przyczyn tendencji spadkowej można upatrywać w migracji zarobkowej poza granice kraju, wypieraniu książek i czasopism przez elektroniczne nośniki informacji oraz zaniżaniu przez nauczycieli (ze wszystkich szczebli kształcenia, łącznie z akademickimi) wymagań edukacyjnych. Ogromną popularnością wśród czytelników cieszyły się nowości wydawnicze wymienione w punkcie 4.1. Jeśli chodzi o literaturę niebeletrystyczną, czytelnicy najczęściej pytali o książki z: socjologii, ekonomii, zarządzania, finansów, turystyki oraz historii literatury pięknej i malarstwa, potrzebnej zwłaszcza do prezentacji maturalnych. Analogicznie do lat poprzednich największym uznaniem wśród propozycji czytelni bibliotecznych cieszył się dostęp do Internetu i obecnej w nim oferty edukacyjnej i informacyjnej (szukanie pracy, wysyłanie CV, listów motywacyjnych, przeglądanie poczty e-mailowej). 5.2. Najważniejsze wydarzenia kulturalne, promocyjne, edukacyjne (tylko wybrane przykłady). Spotkania autorskie Wieczór poetycki Dawida Markiewicza: Poetyckie powroty do przeszłości promocja tomiku Flashback Spotkanie z Izabelą Sową dla czytelników dorosłych w ramach Dyskusyjnego Klubu Książki Zagłada Żydów Zagłębiowskich - spotkanie z dr Aleksandrą Namysło z Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach; przy współpracy Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi Spotkanie z autorem kryminałów - Markiem Krajewskim w ramach Dyskusyjnego Klubu Książki Spotkania Niesamowite spotkania w dżunglach i górach Ameryki Południowej o swoich podróżach opowiadali Ola i Sławek Olejniczakowie Spotkanie Krzysztofa Domagalika z członkami Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi i czytelnikami 10

Japońskie opowieści - spotkanie młodzieży z Sewerynem Magdziakiem mistrzem sztuki walki aikido, pasjonatem kultury, sztuki i tradycji japońskiej ; w ramach Miesiąca Kultury Japońskiej Duch Japonii spotkanie dorosłych czytelników z mistrzem sztuki walki aikido Sewerynem Magdziakiem w ramach Miesiąca Kultury Japońskiej Dziki Zachód i pustkowia Ameryki Południowej - spotkanie z podróżnikami Olą i Sławkiem Olejniczakami W górniczym klimacie spotkanie z okazji Barbórki. W programie: - finisaż wystawy Wieże wyciągowe od żurawia do konstrukcji żelbetowej - uroczyste przekazanie sztandaru kopalni Saturn z 1946 r. do Muzeum Saturn w Czeladzi Dyskusyjny Klub Książki działający przy MBP omawiał następujące książki: Brazylia J. Updike Królowa Południa A. Perez- Reverte Pałac kobiet P.S. Buck Białe zęby Z. Smith Bracia Karamazow F. Dostojewski Dżuma w mieście Breslau M. Krajewski Blondynka C. Oates Moja książka roku 2009 Przy Dyskusyjnym Klubie Książki powstała sekcja teatralna, która uczestniczy w przedstawieniach Teatru Zagłębia jest to nowa forma promocji książki i czytelnictwa. Dyskusyjny Klub Filmowy Obsługiwałem angielskiego króla reż. J. Menzel na podstawie powieści B. Hrabala Ziemia niczyja reż. D. Tanowic Malowany welon - reż. J.Curran Amelia - w reż. J.P. Jeunet Akcja Komputer bez barier wiekowych - dla czytelników seniorów Warsztaty Akcja Komputer bez barier wiekowych dla czytelników seniorów - od początku roku odbyło się 47 spotkań, w których uczestniczyło 139 osób Jak wyplatano koszyki ; warsztaty w Muzeum Zagłębia w Będzinie Jesienne kompozycje ; warsztaty florystyczne Bożonarodzeniowe dekoracje warsztaty florystyczne Promocje książek Promocja wydawnictwa MBP W Borzechowie czyli w Czeladzi: motywy czeladzkie w twórczości Janusza Domagalika oraz okolicznościowej koperty i karty pocztowej ; w ramach obchodów 1 rocznicy śmierci pisarza 11

Zeszyty czeladzkie : prezentacja kolejnego (14) rocznika wydawnictwa (przy współpracy Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi) Wystawy Tacy sami...ostoja twórczości: prace podopiecznych Środowiskowego Domu Samopomocy Ostoja Dziecięca książka japońska w ramach Miesiąca Kultury Japońskiej Kolorowo i bajkowo: wystawa prac plastycznych uczestników Koła Młodego Artysty ze Szkoły Podstawowej Nr 3 (w ramach Tygodnia Bibliotek) * Literacki świat Janusza Domagalika: wystawa poświęcona J. Domagalikowi, Honorowemu Obywatelowi Czeladzi, z okazji 1 rocznicy śmierci pisarza Małe impresje Martyny Sawczuk Mandale Katarzyny Brzozowskiej Izraelska ilustracja książkowa (wystawa wypożyczona z Ambasady Izraela w Warszawie przy współpracy Instytutu Tłumaczeń Literatury Hebrajskiej) Malarstwo Jadwigi Koch ; przy współpracy Stowarzyszenia Inicjatyw Kulturalnych Z Matterhornem w tle: wystawa fotograficzna członków Klubu Włóczykij Eweliny Machoń i Jakuba Hermana ; przy współpracy Stowarzyszenia Inicjatyw Kulturalnych Jan Marcin Szancer- czarodziej mojego dzieciństwa ; wystawa ilustracji książki dziecięcej Pejzaż czeladzki rysunki Krzysztofa Zięcika Wieże wyciągowe od żurawia do konstrukcji żelbetowej : wystawa udostępniona przez górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie a wzbogacona o eksponaty związane z czeladzkimi kopalniami Świąteczne prace pensjonariuszy Środowiskowego Domu Samopomocy Ostoja Czeladzka Izba Tradycji (działała w strukturach Biblioteki do 28 lutego 2009 r.) Wystawy El Condor Rio Colca 2008 wystawa fotografii podróżniczej Lotnicze i modelarskie tradycje Czeladzi i Grodźca: wystawa zorganizowana we współpracy ze Stowarzyszeniem Miłośników Starych Szybowców i Samolotów PARCINA Koncerty Koncert zespołu Swing Brothers (Muzyczne piątki) Muzyka peruwiańska : koncert zespołu Sierra Mante Grzegorz Niemczuk gra Chopina recital fortepianowy Grzegorza Niemczuka (Muzyczne piątki) Spotkania Uroczystość wręczenia nagród i dyplomów laureatom konkursu historycznego ogłoszonego w 2008 r. z okazji 90. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. 12

5.3. Czytelnictwo dzieci i młodzieży (problemy, obserwacje, obawy współpraca z różnymi grupami wiekowymi, zakup zbiorów, współpraca z organizacjami i instytucjami). Czytelnicy do lat 15 stanowią 27% wszystkich czytelników MBP w Czeladzi. Jest ich 2.116. W stosunku do 2008 r. liczba ich zmniejszyła się o 146 osób. Przy uzupełnianiu zbiorów szczególną uwagę zwrócono na zapewnienie nowości tej grupie wiekowej. Literatura piękna dla dzieci stanowiła 27,9 % zakupu książek (kupiono 1.091 wol.). Nabywano książki- zabawki, przekładanki edukacyjne, książki przestrzenne, z ruchomymi elementami, do głaskania i przytulania, z odgłosami zwierząt i ptaków, grające, śpiewające i pobudzające wyobraźnie najmłodszych czytelników. Biblioteka stawia na tę najmłodsza grupę czytelników, aby wyrobić nawyk sięgania po książkę, oglądania i wspólnego czytania z rodzicami i z bibliotekarzami w myśl hasła Cała Polska czyta dzieciom. Mamy nadzieję, że w przyszłości zaowocuje to zainteresowaniem książką, przyciągnie dzieci do biblioteki i wyrobi w nich nawyk czytania. Zakupiono m. in. książki: Galileusz, Przez morza i oceany, Starożytna Grecja, Wyprawa na Księżyc. W roku bieżącym zaobserwowano wzrost tytułów literatury dziecięcej i młodzieżowej. Zapełnia się też luka w środkowych poziomach wiekowych dla czytelników placówek dziecięcych (poziom 2 i 3). Godna uwagi jest kontynuacja wydawania autorów już uznanych (Grzegorz Kasdepke, Paweł Baręsewicz, Wiesław Drabik, Mariusz Niemycki, Kazimierz Szymeczko, Dariusz Rekosz, Joanna Olech, Agnieszka Frączek), jak i na pojawienie się w ofercie wydawniczej nowych pisarzy polskich (Elżbieta Zubrzycka, Agnieszka Frączek, Małgorzata Strzałkowska Roksana Jędrzejewska-Wróbel), francuskich, niemieckich i austriackich, włoskich, belgijskich i autorów z literatury skandynawskiej a nie jak do tej pory w przeważającej większości, autorów amerykańskich. Zakup tej literatury podlega dużej selekcji, tym bardziej że część z niej ukazuje się w ramach różnych serii. Kupowane są cykle : Plotkara, Na topie, Dziewczyna Super, Pan Samochodzik i, Nie dla Mamy, nie dla Taty...,Ty + Ja = Serce, O Mnie, o Tobie, o Nas, Nasza Biblioteka z Wyd. Ossolineum, Czarna Bandera, Kroniki Pradawnego Mroku, Wampirek, Pamiętniki wampirów, Felix, Net i Nika... oraz dla dzieci młodszych Domisie, Zuźka D. Zołzik, cykl o przygodach Loli, Martynki, Ani i Krzysia, Franklin... Bestsellerem stały się książki z beletrystyki młodzieżowej : Stephenie Meyer cykl o wampirach : Zmierzch, Księżyc w nowiu, Zaćmienie, Przed świtem Scott Westerfeld cykl : Brzydcy, Śliczni, Wyjątkowi, Nieważcy Lucy Hawkins, Stephen Hawkins : Jerzy i tajny klucz do wszechświata, Jerzy i poszukiwacze kosmicznego skarbu Silvana De Mari cykl: Ostatni elf, Ostatni ork, Ostatni smok Roderick Gordon, Brian Williams : Tunele 1, Tunele 2 : Głębiej, Tunele 3 :Odchłań Henning Mankell cykl powieści dla młodzieży : Pies, który biegł ku gwieździe, Cienie rosną o zmierzchu, Chłopiec, który spał pod pierzyną ze śniegu Niestety najmłodsi czytelnicy najczęściej przychodzą tylko po lektury szkolne. Zmniejsza się ilość pasjonatów literatury beletrystycznej. Największą grupę czytel- 13

niczą wśród czytelników dziecięcych stanowią przedszkolaki a najbardziej czytane książki - to bajki i opowiadania z poziomu pierwszego. Od dwóch miesięcy daje się jednak zauważyć wzrost zainteresowania książką czytelnianą w celu uzyskania informacji na miejscu. Uczniowie zgłaszają taką potrzebę jako zalecenie nauczyciela, co brzmi optymistycznie na przyszłość. Placówki dziecięce, podobnie jak i dla dorosłych, utrzymują stałą współpracę ze wszystkimi szkołami i przedszkolami, ze świetlicą Centrum Edukacyjnego i świetlicą Ośrodka Pomocy Dziecku i Rodzinie mieszczącą się przy ul. 11 Listopada 8, ze świetlicami osiedlowym Czeladzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej, ze Środowiskowym Domem Samopomocy Ostoja. Ma to na celu dotarcie do jak największej liczby potencjalnych użytkowników biblioteki i stworzenie takiej oferty, aby odpowiadała potrzebom tych środowisk. 5.4. Formy animacji pracy z dziećmi i młodzieżą (najważniejsze przykłady). Wśród wielu wymienionych niżej przedsięwzięć organizowanych dla młodego czytelnika na szczególną uwagę zasługują: Cykl imprez z okazji 1 rocznicy śmierci pisarza - czeladzianina Janusza Domagalika, na który złożyły się: - wystawa Literacki świat Janusza Domagalika (wykorzystująca zarówno ksiązki i czasopisma pozostające w zbiorach Biblioteki, jak i materiały, dokumenty i pamiątki rodzinne udostępnione przez syna pisarza Krzysztofa Domagalika znanego reżysera teatralnego) - cykl spotkań z K. Domagalikiem - wydanie opracowania W Borzechowie czyli w Czeladzi: motywy czeladzkie w twórczości Janusza Domagalika oraz okolicznościowej koperty i karty pocztowej Kwietniowy cykl imprez poświęcony Japonii jej zwyczajom, kulturze, historii - wystawa Dziecięca książka japońska - cykl lekcji bibliotecznych dla przedszkolaków i młodszych dzieci szkół podstawowych pt. Japonia kraj kwitnącej wiśni i wschodzącego słońca - spotkania z mistrzem sztuki walki aikido, pasjonatem kultury, sztuki i tradycji japońskiej : Duch Japonii i Japońskie opowieści - warsztaty origami - warsztaty mangi i anime Jesienny cykl imprez poświęcony Janowi Marcinowi Szancerowi - wystawa Jan Marcin Szancer czarodziej mojego dzieciństwa - lekcje bibliotecznych dla przedszkolaków i młodszych dzieci szkół podstawowych Na pewno te wydarzenia kulturalne zapadły dzieciom w pamięć ze względu na to, że najlepsze efekty edukacyjne osiąga się poprzez wykłady połączone z obrazowaniem. Przy czym i lekcje i wystawy był barwne, ciekawie skonstruowane i dopracowane do poziomu dziecka, z elementami zaskoczenia i rozbudzania ciekawości INNE DZIAŁANIA PODEJMOWANE NA RZECZ DZIECI 14

Akcja Cała Polska Czyta Dzieciom - działania podejmowane przez wszystkie agendy biblioteczne prowadzące działalność dla dzieci Zwyczaje karnawałowe w Polsce - czytanie wierszyków Bajkowe nowości Bajki Brzechwy O żyrafach, które chciały zobaczyć zimę - bajki Anny Onichimowskiej Wesoły zwierzyniec Kornela Makuszyńskiego Najpiękniejsze bajki świata Najpiękniejsze legendy świata Od kropelki do morza- wierszyki o wodzie Wiosna w ogródku wiersze o wiośnie Wiosenne bajeczki Bajlandia - głośne czytanie ulubionych wierszyków polskich autorów Opowieści o kwiatach Baśnie z Czterech Stron Świata Jajko czy kura - wiersze i opowiadania o Świętach Wielkanocnych Głośne czytanie najnowszych pozycji wydawniczych dla dzieci i młodzieży Baśnie na dobry początek dnia Wielkanocne opowieści - wiersze Grzegorza Kasdepke i Bożeny Michalcze Dzisiaj mamy Dzień Mamy Już niedługo wakacje Niesforne wierszyki Agnieszki Frączek Kocham polską przyrodę Humor w wierszach Agnieszki Frączek Kopiec kreta - wiersze Agnieszki Frączek Malowany świat - wiersze Marcina Brykczyńskiego Moda na wesoło Misiowe wierszyki Przyroda na wesoło - wiersze Agnieszki Frączek Niezwykłe przygody Misia Paddingtona Miś- ulubiony pluszak bajeczki o misiach Mikołaj z misiem Paddingtonem Święta pana Misia Spotkania autorskie Spotkanie z Izabellą Klebańską autorką książek dla dzieci: Jak dżdżownica Akolada o muzyce opowiada Książki na szóstkę Barbary Gawryluk: spotkanie z Barbarą Gawryluk, autorką książek dla dzieci Spotkanie z autorem książek dla dzieci Wiesławem Drabikiem (w ramach Tygodnia Bibliotek) Spotkanie z Ewą Stadtmüller - autorką legend, bajek, wierszy i scenariuszy teatralnych dla dzieci Jak się bawią mali Szwedzi spotkanie z Barbarą Gawryluk (w ramach Festiwalu Nordalia 2009) Spotkania 15

Spotkanie Krzysztofa Domagalika z młodzieżą połączone z projekcją filmu Koniec wakacji ; w ramach obchodów 1 rocznicy śmierci Honorowego Obywatela Czeladzi pisarza Janusza Domagalika Tajemnice Wikingów; opowieści o Wikingach : warsztaty pisma runicznego z Danielem Dawidowiczem ; w ramach Festiwalu Nordalia 2009 prowadzone w Od- Zajęcia edukacyjno- plastyczne Ferie i Wakacje w Bibliotece dziale dla Dzieci i Młodzieży oraz Filii 2 Magiczne baśnie Dalekiego Wschodu -zajęcia plastyczno- literackie (Ferie w Bibliotece) Karnawałowe zabawy zajęcia plastyczne (Ferie w Bibliotece) Wakacyjny rajd dookoła świata- zajęcia literacko- plastyczne (Wakacje w Bibliotece) Zajęcia literacko- plastyczne Co wiosna z sobą przyniosła Pociąg z książkami na podstawie Przygód Koziołka Matołka ( w ramach Tygodnia Bibliotek) Wszystkie misie świata Jan Marcin Szancer- czarodziej mojego dzieciństwa Bezpieczna droga do szkoły Światowy Dzień Ochrony Zwierząt Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych Jesienna szaruga Kolory jesieni Origami bis - zajęcia plastyczne z wykorzystaniem techniki orgiami Migaj, migaj gwiazdko mała Zwyczaje świąt Bożego Narodzenia Wystawki Maski karnawałowe: prace powstały przy współudziale dzieci uczestniczących w Akcji Zima 2009 Ulubione postacie bajkowe : wystawa prac plastycznych dzieci ze Świetlicy Osiedlowej Omega Ozdoby świąteczne i choinkowe: prace plastyczne dzieci ze Świetlicy Szkoły Podstawowej Nr 2 Zimowe opowieści : prace plastyczne dzieci ze Świetlicy SP Nr 3 Prezenty dla Koziołka Matołka: prace plastyczne dzieci z Przedszkola Nr 5 i 10; Powrót zimy : prace plastyczne dzieci ze Świetlicy Osiedlowej Omega Wystawa rysunków w formie Mang wykonanych przez dzieci ze Świetlicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Dzieciom i Rodzinie w ramach Miesiąca Kultury Japońskiej Wielkanocne ozdoby : prace dzieci z Przedszkola Nr 10 Zwierzęta Afryki : prace plastyczne dzieci uczestniczących w zajęciach z okazji Tygodnia Bibliotek Motywy jesienne : wystawa prac plastycznych dzieci ze Świetlicy Osiedlowej Omega Światowy Dzień Pluszowego Misia : wystawa prac dzieci z Przedszkola Nr 5 16

Konkursy dla najmłodszych czytelników Konkurs plastyczny Wesołe wierszyki Brzechwy i Tuwima Dzień czekolady - konkurs czytania wierszyków trzeszczyków oraz czekoladowe zabawy Warsztaty Era Gutenberga : warsztaty drukarskie z okazji Międzynarodowego Dnia Książki i Praw Autorskich Warsztaty origami w ramach Miesiąca Kultury Japońskiej Warsztaty mangi i anime w ramach Miesiąca Kultury Japońskiej Jak powstaje papier: warsztaty papiernicze z cyklu Spotkania z historią Świat lalek teatralnych: warsztaty teatralne, prowadzone przez aktora Śląskiego Teatru Lalki i Aktora Ateneum -Jacka Popławskiego; z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru 5.5. Obserwowane zmiany w wykorzystaniu czytelni. Zmiany zachodzące w społeczeństwie widać bardzo wyraźnie wśród użytkowników Czytelni. Młodzież nastawia się głównie na szybką informację dostępną w Internecie. Najbardziej poszukiwane przez nich lektury to te, które mają szczegółowe opracowanie i są dostępne na DVD. Szukający pracy potrzebują dzienników z ofertami oraz dostępu do Internetu, aby napisać CV, wydrukować i dostarczyć do firmy, ewentualnie wysłać drogą elektroniczną. Czytelnia czeladzka, w miarę dobrze zaopatrzona w lektury akademickie, posiadająca dostęp do informacji elektronicznej, stara się wykorzystać wszystkie możliwe źródła, aby czytelnik dostał pożądaną informację i wyszedł z przekonaniem, że został dobrze i solidnie obsłużony. 5.6. Charakterystyka usług informacyjnych Biblioteki. W dobie informatyzacji społeczeństwa podstawowym zadaniem Biblioteki, a przede wszystkim czytelni są usługi informacyjne. Ich realizacja odbywała się w oparciu o zbiory biblioteczne książki, dokumenty elektroniczne, czasopisma oraz zasoby sieci Internet. Niezmiennie duże zainteresowanie wśród użytkowników biblioteki budziła informacja biznesowa: sposób pisania CV i listu motywacyjnego, zarządzanie firmą, wiedzą, zasobami ludzkimi, finansami oraz biznesplan i prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Tradycyjnie też popularnością cieszyły się Dzienniki Ustaw, kodeksy (zwłaszcza te z komentarzem) a także program prawniczy Legalis, dzięki któremu jest bezpośredni dostęp do poszczególnych przepisów prawnych, orzecznictwa i komentarzy. Podobnie jak w latach ubiegłych, czytelników interesowała tematyka regionalna, zwłaszcza dotycząca historii, atrakcji turystycznych regionu, legend i biografii wybitnych osób. W dalszym ciągu liczną grupę odbiorców stanowili maturzyści przygotowujący prezentacje. Dla nich szukano pozycji z historii literatury i sztuki. Znaczna liczba użytkowników interesowała się informacją turystyczną turyzmem, hotelarstwem, agroturystyką oraz przewodnikami geograficznymi po Polsce i świecie. Liczne zapytania dotyczyły socjologii i patologii społecznych. Czytelnia pomagała również w poszukiwaniu konkretnych książek w bazach danych okolicznych bibliotek. 17

W roku sprawozdawczym nastąpił w Czytelni wzrost usług informacyjnych. Ich odbiorcami byli głównie studenci i uczniowie. 5.7. Stan prac nad bibliografią miasta lub powiatu (dotyczy bibliotek w miastach na prawach powiatu i bibliotek wypełniających zadania bibliotek powiatowych). Zakończono prace nad Bibliografią Czeladzi za lata 1937 2008 (po weryfikacji będzie dostępna w wersji elektronicznej). W dalszym ciągu na bieżąco były bibliografowane wycinki prasowe i DŻS-y dotyczące miasta, które udostępniano w formie kartotekowej. 6. Czytelnictwo i działalność na rzecz specjalnych grup użytkowników. 6.1. Ocena działalności filii i punktów bibliotecznych w szpitalach, domach opieki (w tym liczba zbiorów, czytelników, wypożyczeń). Punkt biblioteczny W 2009 r. prowadzony był punkt biblioteczny w Ośrodku Integracyjnym Senior. W okresie styczeń czerwiec dostępny był dwa razy w tygodniu: we wtorki: 15.30 17.30 i piątki: 10.00 12.00, a po wakacjach od września do grudnia jeden raz w tygodniu: we wtorki: 10.00 12.00. Oczywiście zaistniałe turbulencje miały bezpośredni wpływ na spadek podstawowych wskaźników charakteryzujących czytelnictwo w Domu Seniora. Liczba czytelników zarejestrowanych 29 Liczba odwiedzin 412 Liczba wypożyczeń 160 wol. Liczba wypożyczonych czasopism 925 egz. Oprócz wymiany książek i czasopism w pokoju bibliotecznym bibliotekarki odwiedzały chętnych- do czytania lub rozmowy - pensjonariuszy w pokojach, a także przyjmowały zamówienia na potrzebne książki, które następnie przynosiły czytelnikom punktu bibliotecznego z Biblioteki Głównej. Poza wypożyczaniem książek i czasopism bibliotekarki prowadzące ten punkt podejmowały w swojej pracy próby biblioterapii. W nawiązaniu do zgłaszanych potrzeb były to: głośne czytanie wybranych książek lub artykułów z czasopism, przeglądanie albumów z rodzinnymi fotografiami połączone z wysłuchaniem wspomnień. Na początku roku dużą popularnością cieszyła się przeprowadzona akcja Kalendarz na Nowy Rok 2009 - każdy z pensjonariuszy, który zgłosił zapotrzebowanie, otrzymał duży, ścienny kalendarz do swojego pokoju. Nadzwyczajną frekwencją i najwyższą oceną Seniorów i personelu Domu Seniora cieszyła się zorganizowana przez bibliotekarki impreza karnawałowa pod tytułem Koncert karnawałowy z udziałem muzyka Opery Śląskiej w Bytomiu. Filia szpitalna Filia nr 3 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Czeladzi mieści się w szpitalu powiatowym. Użytkownikami filii są pacjenci szpitala, słuchacze Studium Medycznego, nieliczni studenci Akademii Medycznej oraz personel szpitala. 18

Wyniki czytelnictwa placówki Liczba czytelników ogółem 163 w tym do lat 15 1 czytelnicy pacjenci 46 Liczba odwiedzin ogółem 801 w tym wypożyczalnia 764 czytelnia 37 Liczba wypożyczeń ogółem 1.686 w tym wypożyczalnia 1.674 czytelnia 12 Struktura wypożyczonych książek ogółem 1.686 w tym: literatura piękna dla dorosłych 1.229 = 72,90% literatura piękna dla dzieci 85 = 5,04% literatura popularnonaukowa 372 = 22,06% liczba udzielonych informacji 5 liczba udostępnionych czasopism 108 Pacjenci korzystają z usług biblioteki dwa razy w tygodniu (we wtorki i czwartki) w godzinach 12.00 15.00. Liczba pacjentów korzystających ze zbiorów Filii nr 3 w roku sprawozdawczym utrzymała się na tym samym poziomie co w roku ubiegłym. Wiąże się to z polityką Narodowego Funduszu Zdrowia, który ograniczył czas pobytu pacjenta w szpitalu do minimum, zwiększając jednocześnie intensywność badań i zabiegów leczniczych i tym samym minimalizując wolny czas, który pacjenci mogliby poświęcić na czytanie. 6.2. Funkcjonowanie oddziałów książki mówionej (w tym zbiory liczba tytułów, liczba czytelników, wypożyczeń) W 2009 roku MBP kontynuowała w b.r. pracę z czytelnikiem niewidomym i niedowidzącym. Oto dane liczbowe charakteryzujące czytelnictwo w kąciku książki mówionej: Liczba czytelników zarejestrowanych: 19 (PZN: 6) Liczba odwiedzin 235 19

Liczba wypożyczeń 652 tytuły (9.044 kaset) Liczba zbiorów 164 tytuły (2.096 kaset) Przez kolejny rok wskaźniki dotyczące czytelnictwa książki mówionej ciągle nieznacznie rosną. Czterokrotnie dokonywana była wymiana kaset wysłuchanych na nowe dzięki współpracy z Biblioteką Centralną PZN w Warszawie. 6.3. Przykłady form pracy i działań Biblioteki na rzecz osób chorych, niepełnosprawnych, trzeciego wieku. Biblioteka uczestniczyła w świadczeniu usług na rzecz osób chorych, niepełnosprawnych oraz trzeciego wieku poprzez: - prowadzenie Punktu bibliotecznego w Domu Seniora - prowadzenie filii szpitalnej - prowadzenie Kącika z książką mówioną - cykl spotkań pt. Książka bliżej czytelnika - usługa książka na telefon - wykorzystanie elementów biblioterapii w czasie obsługiwania czytelnika w podeszłym wieku - prowadzenie akcji Komputer bez barier wiekowych Od początku 2009 r. w Bibliotece Głównej prowadzone były zajęcia dla osób starszych pod hasłem komputer bez barier wiekowych. Ta nowa usługa skierowana jest głównie do osób starszych, które w podstawowym stopniu chciałyby przyswoić umiejętność obsługi komputera i korzystania z Internetu. Pod kierunkiem bibliotekarzy i bibliotecznego informatyka, zgłaszające się osoby zdobywają wiedzę na temat sprzętu komputerowego i wykorzystania zasobów sieciowych do celów informacyjnych. Od początku roku odbyło się 47 spotkań, w których wzięło udział 139 osób. W 2009 roku Filia Nr 2 rozwinęła współpracę ze Środowiskowym Domem Samopomocy Ostoja. Biblioteka rozpoczęła cykl spotkań pt. Książka bliżej czytelnika z osobami niepełnosprawnymi, którym czytane były książki. Prowadzona biblioterapia z w/w. grupą czytelniczą była doświadczeniem nowym, trudnym ale bardzo twórczym i dającym dużo satysfakcji. Do tej pory odbyło się 10 spotkań z grupą dorosłych z różnym stopniem upośledzenia umysłowego i fizycznego oraz 7 indywidualnych odwiedzin w domu chorego, który nie potrafi czytać. Podczas pracy w Domu Seniora, poza wypożyczaniem książek i czasopism, bibliotekarki podejmowały próby biblioterapii. W nawiązaniu do zgłaszanych potrzeb były to: głośne czytanie wybranych książek (w odcinkach) lub artykułów z czasopism, przeglądanie albumów z rodzinnymi fotografiami połączone z wysłuchaniem wspomnień, wspólne rozwiązywanie krzyżówek, oglądanie albumów malarskich lub przyrodniczych. Nadzwyczajnym powodzeniem i wyjątkową frekwencją (42 osoby!) cieszył się Koncert karnawałowy w wykonaniu muzyka Opery Śląskiej w Bytomiu, połączony z poczęstunkiem, zabawą taneczną, śpiewem biesiadnych piosenek oraz wspólnym wspominaniem chwil spędzonych w Domu Seniora z wykorzystaniem fotografii przyniesionych przez bibliotekarki. Podczas tego przedsięwzięcia wykorzystano elementy arteterapii: muzykoterapię, choreoterapię, biblioterapię. A zabawa i radość wyzwolona w trakcie trwa- 20