swój zwierz kampania edukacyjna Pomoc noworodkom Pomoc noworodkom W okresie, kiedy rodzą się jeże, przez pierwsze 4-5 tygodni ich życia, często mamy do czynienia z przypadkami wymagającymi pilnej, ale dobrze przeprowadzonej akcji ratowania noworodków. Dzieje się tak, gdy karmiąca matka jest ranna, spłoszona lub zginie. W okresie karmienia osesków, życie matki jest szczególnie zagrożone, gdyż musi często wychodzić z legowiska i szukać pożywienia nie tylko w nocy, ale i w dzień. Narażona jest wtedy na ataki psów, śmiertelny kontakt z kosiarkami czy przejechanie przez auta. Jeśli matka zginie, jej potomstwo bezskutecznie czekając na nią - z głodu wychodzi z legowiska i szuka rozpaczliwie matki. Jeśli uda się nam trafić na taki przypadek, możemy je z powodzeniem uratować. Pierwsza pomoc W pierwszej kolejności, należy dokładnie przeszukać teren w poszukiwaniu maluszków. Zwykle nie są to duże odległości, gdyż jeżyki krążą wokół legowiska oddalając się nie więcej niż na 10 m. Należy przy tym stąpać ostrożnie, by nie nadepnąć na jeżyki, bowiem one nie uciekają lecz zamierają w bezruchu słysząc kroki. Szukanie może być wspomagane z użyciem psa, ale należy uważać, by nie brał on jeży w pysk, a jedynie węchem wskazał ich położenie. Jeżyki należy zebrać do kartonu wysłanego szmatkami lub ręcznikiem papierowym kuchennym i przykryć szmatkami. Jest to ważna czynność, gdyż pierwszą pomocą jest zabezpieczenie ich przed wyziębieniem. Jeśli trzymany w ręce jeżyk jest wyraźnie zimniejszy niż nasza dłoń, wówczas przed Ratunkowe ogrzewanie osesków w dłoni człowieka.
włożeniem jeżyka do kartonu, trzeba potrzymać go w obu dłoniach przez kilka minut, aż się nieco rozgrzeje i dopiero wtedy włożyć razem z rodzeństwem do kartonu. Usuwanie jaj i larw much Karton z jeżykami zabrać do domu i każdego dokładnie obejrzeć w dobrym świetle. Zwrócić uwagę, czy w uszkach, na brzuszku, wokół pyszczka i przy odbycie nie są złożone jaja much. Są one w kształcie ziarenek ryżu, małej średnicy, długości kilku mm i są bardzo lepkie i przyczepione do ciałka jeża. Jeśli są, należy je usunąć za pomocą patyczka higienicznego z wacikiem lub szczoteczki do zębów. Czynność ta jest żmudna i wymaga dużej staranności, gdyż często ilość złożonych jaj much jest wręcz niezliczona! Pozostawienie choć jednego jaja będzie skutkować wylęgnięciem larwy już następnego dnia po złożeniu jaja, co zwykle kończy się śmiercią jeżyka! Jeśli jaja zostały złożone przynajmniej dzień wcześniej, na jeżyku będą nie jaja a larwy średnicy 1 mm i długości 5-8 mm. Należy je usuwać pęsetką równie starannie, co cierpliwie. W pierwszej kolejności usuwamy larwy z miejsc widocznych. Najtrudniejsze jest usunięcie larw z ran oraz z uszu. Najpierw usuwamy larwy widoczne, ale najtrudniejsze jest usunięcie larw, które już wniknęły w ciało jeża i ich nie widać. Na ranę lub do uszka (jeśli mamy pewność, że tam są) trzeba wpuścić tyle kropel oliwki dla niemowląt, aby zatopić te miejsca i... poczekać kilka minut w bezruchu trzymając jeżyka w dłoni. Z braku tlenu, larwy będą jedna po drugiej wydostawać się na powierzchnię oliwki, a wtedy należy je wyławiać pęsetką lub patyczkiem higienicznym. Następnie zalewamy ponownie oliwką i czekamy na kolejne larwy. Czynność ta jest żmudna i wymaga cierpliwości. Zdarza się, że jednej rany wielkości kilku milimetrów w ten sposób w ciągu godziny wyławia się kilkadziesiąt lub więcej larw, które na żywca zjadają jeżyka. Jeśli larw nie usuniemy co do jednej, jeżyk zginie! Jeśli larw lub jaj much jest na tyle dużo, że proces ich usuwania trwałby zbyt długo, można jeżyka zanurzyć w ciepłej soli fizjologicznej o temperaturze 37-38 o C trzymając na dłoni uważając by nie dostała się ona do noska, oczu i uszu, ale reszta ciała powinna być zanurzona na kilka minut. Potem należy jeżyka starannie osuszyć w kilku ręcznikach i zająć się usuwaniem pozostałych pojedynczych już jaj Miejsca, i larw. gdzie żerowały larwy należy odkazić wacikiem namoczonym w wodzie utlenionej. Uszka można przetrzeć wacikiem namoczonym w 30% alkoholu a potem otwór uszny zakropić tym alkoholem. Po operacji usuwania jaj i larw much, jeżyka należy ogrzać w dłoniach przez kilka minut, a następnie włożyć do kartonu wyściełanego szmatkami i włożoną tam szklaną butelką z ciepłą wodą i włożoną w skarpetę. Jeżyki powinny być przykryte ręcznikiem i się wygrzewać przez 1-2 godziny pozostawione w spokoju. Po tym czasie każdego jeżyka należy jeszcze raz dokładnie obejrzeć i ew. usunąć pojawiające się jaja czy larwy i dopiero wtedy nakarmić. Lokum dla jeżyków
W ciepłym pomieszczeniu z oknem ustawić duży karton tekturowy (np. po komputerze czy większym sprzęcie AGD) lub wydzielić powierzchnię 2 m 2 - to będzie wybieg. W nim ustawić mniejszy karton o wymiarach ok. 25x25x20 cm zamykany od góry lub mały domek drewniany z wyciętym przy narożu otworem wejściowym 10x10 cm. Wnętrze domku wyłożyć kilkoma warstwami papierowego ręcznika kuchennego oraz kawałkami ręcznika porwanego na płatki 4-5 cm w takiej ilości, by jeżyki mogły się w nich całkowicie zagrzebać. Do domku włożyć opisaną szklaną butelkę w skarpecie i z ciepłą wodą. Wzorowy kojec dla rodzeństwa małych jeżyków. Pierwsze karmienie Jeśli jeżyki są jeszcze ślepe, karmić trzeba każdego oddzielnie strzykawką pojemności 2 ml - wyłącznie specjalnym mleczkiem Royal Canin Baby Dog Milk - proszkiem rozrobionym gorącą przegotowaną wodą w proporcji 1:2 lub Royal Canin Convalescence Support Instant - także proszkiem rozrobionym taką samą wodą, ale w proporcji 1:3. Po przygotowaniu mleczka odczekać, by ostygło do temperatury człowieka ok. 36 o C. Uwaga: Zabronione jest karmienie mlekiem krowim lub jakimkolwiek preparatem mlekozastępczym! Podczas karmienia jeżyka trzymać w dłoni w pozycji na pingwina, a mleczko podawać powoli z boku pyszczka - uważając, by się jeż nie zachłysnął. Bezpośrednio po nakarmieniu, należy trzymając jeżyka w tej samej pozycji, delikatnie pocierać dolną strefę brzuszka przy odbycie wacikiem namoczonym w oliwce dla niemowląt lub w ciepłej wodzie, aż wydzieli mocz i kał. Trwa to zwykle kilka do 15 minut. Czynność ta nie może być pominięta pod żadnym pozorem, gdyż zabezpiecza jeża przed wzdęciem, które grozi śmiercią. Poprawne karmienie jeżyka ze strzykawki.
Potem jeżyka należy umieścić w domku, a wodę w butelce wymieniać na nową i ciepłą po każdym karmieniu. Karmienie codzienne Częstość karmienia i ilość podawanego mleczka jest ściśle uzależniona od wieku, wagi i stanu zdrowia jeżyka. Zatem, przed pierwszym karmieniem należy jeżyki zważyć na wadze kuchennej w gramach i stosować się do tabeli: Poprawne masowanie brzuszka po karmieniu tabela wiek waga ilość karmy częstotliwość karmienia 1 do 3 dni 20-25 G 1-2 ml co 2 godziny (także w nocy) 4 do 7 dni 30-50 G 1-2 ml co 3 godziny 8 do 14 dni 55-60 G 2-3 ml co 3 godziny 15 do 21 dni 65-80 G 3-5 ml co 4 godziny 22 do 28 dni 85-100 G 5-7 ml co 5 godzin 4 do 6 tygodni 110-250 G 3 ml + mokra co 5 godzin 6 do 8 tygodni 250-350 G mokra + sucha sp. rano, w południe, wieczorem 8 do 10 tygodni 350-450 G mokra + sucha rano, w południe, wieczorem > 10 tygodni > 450 G mokra + sucha wieczorem, przed nocą Kiedy jeż osiągnie wagę 100 G, można już karmić z wyparzonej pokrywki po słoiku - wlewając jednak mleczko porcjami na grubość zaledwie 2-3 mm (nie więcej), gdyż jeżyki nie umieją pić języczkiem i łatwo mogą namoczyć nosek, którym oddychają. Od tego czasu należy z każdym karmieniem stopniowo zmniejszać dawkę mleczka a zwiększać dawkę (najpierw rozdrobnionej) karmy mokrej (najlepiej Whiskas Junior o dowolnym smaku). Od wagi 110 G podawać 1 czubatą łyżeczkę tej karmy do każdej porcji - stopniowo zwiększając do 2 czubatych łyżeczek przy wadze 200 G za każdym razem polewając jeszcze mleczkiem.
Od wagi 250 G mleczko należy odstawić, a do karmy mokrej dodawać karmę suchą Royal Canin Baby Kat w proporcji 1:1. Od tego czasu na wybiegu musi stale stać płaskie naczynie z wodą, którą należy obowiązkowo wymieniać na świeżą po każdym karmieniu. Od wagi 450 G podawać nadal tę karmę mokrą, ale w ilości 1 czubatej łyżki oraz suchą Royal Canin Kitten - także w proporcji 1:1. Do karmy mokrej można domieszać też ¼ łyżeczki płatków owsianych. Utrzymanie kojca Kojec sprzątać kilka razy dziennie do wagi 150 G a potem raz dziennie. Do zmywania podłogi kojca nie stosować detergentów a wyłącznie ciepłą wodę z mydłem. Sprzątać tylko wtedy, gdy jeże śpią w domku - czyli w dzień - najlepiej z rana. Do pomieszczenia z jeżami nie wprowadzać psów, kotów, dzieci ani osób postronnych. Nauka samodzielnego jedzenia mleczka z pokrywki. Jeżyki jedzące mleczko samodzielnie. Kojec w ogrodzie Od wagi 450-500 G jeżyki powinny być przeniesione do kojca w ogrodzie, gdzie należy im postawić domek z desek z kanałem wejściowym 10x10 cm. Plan budowy domku znajduje się na stronie www.naszejeze.org. Do domku włożyć sporą garść siana pociętego na kawałki długości 4-5 cm. Od tego czasu po wystawieniu karmy w kojcu należy natychmiast się oddalić (nie stać obok), gdyż jeże wykazywać będą naturalne dzikie zachowania, a człowieka będą traktować jak wroga. Karmę wystawiać za każdym razem w innym miejscu kojca. Nie wyjmować jeży z domku bez potrzeby. Ważenie kontrolne wykonywać raz na tydzień na wadze kuchennej - stale o tej samej porze, a jeże brać do ważenia wyłącznie w rękawiczkach. Jeży nie głaskać, nie przytulać i z nimi nie rozmawiać. Jeże nie mogą kojarzyć człowieka z przyjemnością czy karmieniem.
Uwolnienie jeży Gdy jeże osiągną wagę 550-600 G, domek wraz z jeżami w środku - po karmieniu o zmierzchu - przenieść jak najbliżej miejsca znalezienia jeży, ale w okolicy bezpiecznej. Nie może to być: las, teren podmokły, łąka, pole orne ani otoczenie z hałasem lub zapachami chemicznymi, lecz: obrzeża lasów i parków, stare ogrody, nieużytki, zarośla i zakrzaczenia oraz sąsiedztwo zabudowań wiejskich - jak najdalej od ruchliwych szos, ulic i agresywnych psów. Uwagi: Jeże objęte są ochroną ścisłą i zabronione jest przetrzymywanie jeży bez uzasadnionego powodu oraz bez zezwolenia. Dlatego, jeśli ratowałeś osierocone jeże, należy je wypuścić do środowiska naturalnego wg w/w zasad. Jeże już po tygodniu od urodzenia potrafią się zwijać w kulkę. Codziennie przyjrzyj się odchodom jeży. Zdrowe, mają odchody serowate zielonkawe (gdy są karmione w/w mleczkiem), potem coraz ciemniejsze i ciemne w odcieniu brązowym, granatowym, zielonym lub czarne, zwarte i w jednolitym kolorze. Jeśli w odchodach zauważysz jasne wtrącenia podobne do ryżu, makaronu lub płatków owsianych - oznacza, że jeż ma pasożyty wewnętrzne. Wówczas, należy pokruszyć ¼ tabletki DEHINEL PLUS lub ¼ tabletki PRATEL i po zmieszaniu proszku z w/w mleczkiem podać jeżowi ważącemu min. 350 G. Po 14 dniach dawkę powtórzyć. Zamiennie można zakropić na skórę grzbietu pomiędzy igły dawkę PROFENDER SPOT-ON dla małych kotów 0,35 ml. W takim przypadku, drugiej dawki już nie stosować. Alarm! Człony tasiemca w odchodach jeża.
Jeże nie roznoszą wścieklizny, więc jeśli zauważysz na kolcach jeża spienioną ślinę lub zauważysz jak jeż (nawet malutki) obrzuca się pienistą śliną, nie martw się - to jest normalny objaw u jeży, które w ten sposób reagują, gdy napotkają nowy dla nich zapach lub smak. Nigdy nie wystawiaj do karmienia większej porcji, niż podano w tabeli. Zabronione jest wystawianie karmy w ilości 2 czy więcej porcji na raz. Jeż dokonujący samonamaszczenia. Jeże mogą mieć na sobie kleszcze lub pchły, ale te pasożyty nie przechodzą ani na człowieka, ani na zwierzęta domowe i żywią się wyłącznie na jeżach. Jeśli trafisz na pojedyncze kleszcze, można je usunąć pęsetką - jeśli jeż pozwoli. Przy większej ilości - zwłaszcza pcheł - można na skórę jeża na grzbiecie zastosować 2-3 kropelki FRONTLINE, ale nie więcej i tylko, gdy jeż waży przynajmniej 350 G. Dawkując preparat, należy igły rozchylić, aby kropelki trafiły na skórę jeża. Zabronione jest przetrzymywanie, sprzedawanie, darowanie lub przekazywanie jeży w jakimkolwiek celu. Jeże są zwierzętami nocnymi, tzn. w dzień śpią, zaś żerują od zmierzchu do świtu przez całą noc - choć młode jeże żerują także w dzień a w przerwach śpią. Jeże w letnim kojcu ogrodowym. Jeśli spotkasz jeża lub malutkie jeżyki i nie wiesz jak im pomóc - zgłoś się natychmiast po poradę do ogólnopolskiego Pogotowia Jeżowego pod numer alarmowy 505-140-960 lub do Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Jeży NA- SZE JEŻE - wykaz Ośrodków Rehabilitacji Zwierząt i legalnych Opiekunów Jeży znajduje się na stronie www.naszejeze.org