Biała Księga prowadzonego przed Komisją Nadzoru Bankowego postępowania z wniosku UniCredito Italiano S.p.A. o wydanie zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy Banku BPH SA z siedzibą w Krakowie
Zgodnie z trybem postępowania przyjętym na posiedzeniu w dniu 5 lipca 2006 r. przez Komisję Nadzoru Bankowego, mającą na względzie przepis art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej, po zatwierdzeniu w dniu 18.09.2006 r. przez Przewodniczącego Komisji Nadzoru Bankowego, zostają przekazane do publicznej wiadomości informacje i dokumenty zgromadzone w prowadzonym przed Komisją Nadzoru Bankowego postępowaniu z wniosku UniCredito Italiano S.p.A. (dalej: UniCredito) o wydanie zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy Banku BPH SA z siedzibą w Krakowie (dalej: BPH). Komisja Nadzoru Bankowego jest organem władzy publicznej powołanym do nadzorowania działalności banków w Polsce. Zakres i zasady tego nadzoru określa ustawa Prawo bankowe. Zgodnie z art. 133 ust. 1 ustawy Prawo bankowe celem nadzoru jest zapewnienie: 1) bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych, 2) zgodności działalności banków z przepisami ustawy Prawo bankowe, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku. Sprawując nadzór nad działalnością banków, poprzez przeprowadzanie inspekcji w bankach, jak również wydawanie różnego rodzaju zezwoleń, zaleceń i rekomendacji, Komisja Nadzoru Bankowego może oraz powinna kierować się tylko i wyłącznie wyżej wymienionymi celami. Zgodnie bowiem z konstytucyjną (art. 7 Konstytucji RP) i prawnoadministracyjną (art. 6 kodeksu postępowania administracyjnego) zasadą praworządności organ władzy publicznej powinien korzystać ze swoich uprawnień w granicach określonych w przepisach prawa. Publikację niniejszej Białej Księgi uzasadnia szczególne i bezprecedensowe z punktu widzenia dotychczasowych doświadczeń Komisji Nadzoru Bankowego zainteresowanie opinii publicznej oraz organów władzy publicznej (Rządu, Sejmu, Prokuratury) postępowaniem w sprawie wniosku UniCredito, jak również wiele nieścisłości co do przebiegu i skutków tego postępowania, które pojawiły się przy okazji komentowania pracy Komisji Nadzoru Bankowego. Niniejsza Biała Księga ma pomóc opinii publicznej w ustaleniu rzeczywistego przebiegu postępowania w sprawie wniosku UniCredito oraz dokonaniu rzetelnej i obiektywnej oceny pracy Komisji Nadzoru Bankowego w tej sprawie. Wniosek UniCredito Komisja Nadzoru Bankowego rozpatrywała na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, w myśl którego osoba zamierzająca bezpośrednio lub pośrednio objąć lub nabyć akcje banku jest obowiązana wystąpić każdorazowo z wnioskiem o wydanie przez Komisję Nadzoru Bankowego zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na walnym 2
zgromadzeniu, jeżeli w wyniku objęcia lub nabycia akcji osiągnęłaby lub przekroczyła próg 10%, 20%, 25%, 33%, 50%, 66% i 75% głosów na walnym zgromadzeniu. Zgodnie z art. 25 ust. 7 ustawy Prawo bankowe Komisja Nadzoru Bankowego może odmówić wydania takiego zezwolenia tylko i wyłącznie, gdy: 1) wpływ osoby zamierzającej objąć lub nabyć akcje może okazać się niekorzystny dla ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem 2) lub gdy środki przeznaczone na nabycie akcji pochodzą z pożyczki, kredytu lub źródeł nieudokumentowanych, 3) lub gdy przepisy prawa obowiązujące w miejscu siedziby lub zamieszkania tej osoby uniemożliwiają Komisji Nadzoru Bankowego wykonywanie efektywnego nadzoru. Jeżeli żadna z wymienionych przesłanek nie zachodzi, Komisja Nadzoru Bankowego obowiązana jest zezwolić na wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu banku. Oceniając występowanie wymienionych przesłanek w konkretnej sprawie, Komisja Nadzoru Bankowego jest związana i ograniczona obowiązkiem realizacji wspomnianych wyżej celów nadzoru bankowego. Odnosząc to do sprawy wniosku UniCredito, należy stwierdzić, że oceniając występowanie wymienionych przesłanek i rozstrzygając w tej sprawie, Komisja Nadzoru Bankowego mogła się kierować jedynie koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa środków gromadzonych na rachunkach bankowych w BPH i Banku Pekao SA (w związku z planowanym połączeniem tych banków), jak również zgodności działalności tych banków z przepisami ustawy Prawo bankowe, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutami oraz decyzjami o wydaniu zezwolenia na ich utworzenie. Należy podkreślić, że sformułowanie stanowiska Komisji Nadzoru Bankowego w tej sprawie na podstawie ustaleń dotyczących kwestii związanych z nabyciem przez UniCredito akcji BPH, takich jak np. poziom koncentracji czy ochrona konkurencji na rynku bankowym, konflikt z interesami Skarbu Państwa, interesami akcjonariuszy BPH i Banku Pekao SA lub ich pracowników albo interesami innych banków, byłoby działaniem sprzecznym z przepisami prawa, ingerującym w kompetencje innych organów władzy publicznej i naruszającym wspomnianą wyżej konstytucyjną zasadę praworządności. Z punktu widzenia skali i skutków nabycia akcji BPH przez UniCredito postępowanie w sprawie wniosku UniCredito miało charakter bezprecedensowy. W toku trwającego ponad 8 miesięcy postępowania zostały zgromadzone oraz przeanalizowane dokumenty i informacje niezbędne do ustalenia stanu faktycznego, dotyczące w szczególności sytuacji ekonomicznofinansowej UniCredito, jego reputacji i reputacji grupy, do której należy, oraz przejrzystości jej struktury, a także zamiarów (strategii biznesowej) wobec BPH i Banku Pekao SA, 3
wyrażonych w szczególności w złożonych w toku postępowania zobowiązaniach dotyczących ich funkcjonowania. Biała Księga obejmuje materiały z przeprowadzonego postępowania, dotyczące: 1) treści wniosku UniCredito do Komisji Nadzoru Bankowego o wydanie zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy BPH, 2) informacji i rekomendacji GINB przedstawianych KNB w sprawie, 3) rozstrzygnięcia w sprawie wniosku UniCredito o wydanie zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy BPH, 4) wniosku Ministra Skarbu Państwa o dopuszczenie Skarbu Państwa do udziału w charakterze strony w postępowaniu w sprawie z wniosku UniCredito o wydanie zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy BPH, 5) przebiegu posiedzeń Komisji Nadzoru Bankowego w zakresie dotyczącym postępowania w sprawie, 6) informacji o dokumentach zgromadzonych w toku postępowania w sprawie. Istotnym elementem Białej Księgi jest dokumentacja dotycząca wniosku UniCredito o wyłączenie członka Komisji Nadzoru Bankowego Cezarego Mecha z udziału w postępowaniu, w związku z uprawdopodobnionymi wątpliwościami co do jego bezstronności. Wnioskodawca odwoływał się do publikacji prasowych, w których Cezary Mech wypowiadał się co do rozstrzygnięcia przed przeprowadzeniem postępowania, czyli przed możliwością zapoznania się z całą dokumentacją i ostatecznymi analizami dotyczącymi sprawy. Materiał ten nie zawiera niektórych dokumentów wskazanych w uzasadnieniu postanowienia Przewodniczącego KNB rozstrzygającego w sprawie tego wniosku, jako że nie były one przedmiotem rozpoznania w Generalnym Inspektoracie Nadzoru Bankowego). Z zawartych w Białej Księdze materiałów wyłączone zostały części dokumentów zawierające informacje, które w myśl obowiązujących przepisów prawa nie podlegają przekazaniu do publicznej wiadomości, a w szczególności informacje objęte tajemnicami ustawowo chronionymi (tajemnicą służbową, tajemnicą bankową, tajemnicą przedsiębiorcy). W odniesieniu do informacji chronionych tajemnicą przedsiębiorcy, ze względu na brak zgody podmiotów, których one dotyczą (tj. UniCredito i banków należących do grupy UniCredito), Biała Księga pomija informacje uznane podczas konsultacji z UniCredito za zawierające taką tajemnicę. Informacje niepodlegające przekazaniu do publicznej wiadomości wyłączono, zaczerniając je lub pomijając w przypadku większych, odrębnych partii materiału, takich jak np. załączniki do dokumentów. 4
Szczegółowy wykaz dokumentów i informacji zawartych w Białej Księdze 1) wniosek Spółki UniCredito Italiano S.p.A. z siedzibą w Genui z dnia 29.07.2005 r. o wydanie przez Komisję Nadzoru Bankowego zezwolenia na wykonywanie prawa ponad 75% głosu na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy Banku BPH S.A. z siedzibą w Krakowie, 2) pismo GINB z dnia 18.10.2005 r. do Wnioskodawcy (NB-BLB-WOA-504-28/05/542; nr pisma: 2036/05), 3) pismo Pełnomocnika Wnioskodawcy z dnia 03.02.2006 r. odpowiedź na pismo GINB z dnia 18.10.2005 r., 4) pismo Pełnomocnika Wnioskodawcy z dnia 08.03.2006 r. potwierdzenie zmiany wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu Banku BPH S.A., 5) wniosek dla KNB z dnia 03.03.2006 r. w sprawie wydania zezwolenia na wykonywanie przez UniCredito Italiano S.p.A. z siedzibą w Genui bezpośrednio i pośrednio prawa ponad 75% głosów na WZA następujących banków: Banku BPH S.A., BPH Banku Hipotecznego S.A., Banku Rozwoju Energetyki i Ochrony Środowiska S.A. (w likwidacji) (NB/BLB/WOA/530-6/06/136; nr pisma: 593/06), 6) informacja dla KNB z dnia 13.03.2006 r. (NB/BLB/WOA/530-6/158; nr pisma: 689/06), 7) rekomendacja dla KNB z dnia 04.04.2006 r. (NB-BLB-WOA/LBI-530-6/06/06; nr pisma: 923/06) w sprawie wniosku Spółki UniCredito Italiano S.p.A. z siedzibą w Genui w sprawie wydania zezwolenia na wykonywanie prawa ponad 66%, nie więcej niż 75% głosów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy Banku BPH S.A. z siedzibą w Krakowie, 8) informacja uzupełniająca dla KNB z dnia 04.04.2006 r. (NB/BLB/WOA/LB/530-6/06/195; nr pisma: 924/06), 9) Uchwała nr 20/KNB/06 z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie wydania zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy banku w związku z wnioskiem Spółki UniCredito Italiano S.p.A. z siedzibą w Genui w sprawie wydania zezwolenia na wykonywanie prawa ponad 66%, nie więcej niż 75% głosów na Walnym 5
Zgromadzeniu Akcjonariuszy Banku BPH S.A. z siedzibą w Krakowie (NB-BLB-WOA-530-6/06; nr pisma: 951/06), 10) wniosek UniCredito Italiano S.p.A. z dnia 06.03.2006 r. o wyłączenie członka Komisji Nadzoru Bankowego od udziału w postępowaniu, 11) pismo Przewodniczącego KNB z dnia 06.03.2006 r. do Pana Cezarego Mecha Zastępcy Przewodniczącego KNB, 12) pismo Zastępcy Przewodniczącego KNB z dnia 06.03.2006 r. odpowiedź na pismo Przewodniczącego KNB z dnia 06.03.2006 r., 13) postanowienie z dnia 8.03.2006 r. w sprawie wyłączenia Pana Cezarego Mecha z udziału w postępowaniach prowadzonych przez KNB w sprawie wniosku UniCredito Italiano z dnia 29.07.2005 r. o wydanie przez KNB zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na walnych zgromadzeniach następujących banków: Banku BPH S.A., BPH Banku Hipotecznego S.A. oraz Banku Rozwoju Energetyki i Ochrony Środowiska S.A. Megabank (w likwidacji), 14) oświadczenie Pana Cezarego Mecha Zastępcy Przewodniczącego KNB z dnia 09.03.2006 r., 15) oświadczenie przewodniczącego Komisji Nadzoru Bankowego z 11 marca 2006 r. 16) wniosek Ministra Skarbu Państwa z dnia 03.03.2006 r. o dopuszczenie Ministra Skarbu Państwa do udziału w charakterze strony w prowadzonym przez KNB postępowaniu z wniosku UniCredito Italiano S.p.A. o wydanie zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy Banku BPH S.A. oraz o powzięcie uchwały o odmowie wydania zezwolenia na wykonywanie przez UniCredito Italiano S.p.A. prawa głosu na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy Banku BPH S.A., 17) pismo Ministra Skarbu Państwa z dnia 07.03.2006 r. uzupełnienie wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, 18) uchwała nr 17/KNB/06 z dnia 8 marca 2006 r. w sprawie wniosku Ministra Skarbu Państwa o dopuszczenie do udziału w charakterze strony w prowadzonym przez KNB postępowaniu z wniosku UniCredito Italiano S.p.A. o wydanie zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy Banku Przemysłowo-Handlowego S.A., 19) wezwanie Ministra Skarbu Państwa z dnia 15.03.2006 r. do usunięcia naruszenia prawa, 20) odpowiedź na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa z dnia 07.04.2006 r. (NB-BLB-WOA/LB-I-530-6/06; nr pisma: 955/06), 6
21) opinia prawna prof. dr. hab. Jacka Jagielskiego z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 06.03.2006 r., dotycząca możliwości dopuszczenia Ministra Skarbu Państwa do udziału w charakterze strony w postępowaniu administracyjnym w sprawie wyrażenia zgody na wykonywanie prawa głosu z akcji Banku BPH S.A. przez Bank UniCredito, 22) analiza prawna prof. dr. hab. Zbigniewa Kmieciaka Kierownika Katedry Postępowania Administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, dotycząca zagadnienia stron postępowania w sprawach udzielenia zezwoleń na wykonywanie prawa głosu z akcji (stosowania przepisów art. 25 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe), 23) opinia prawna mec. Leszka Paczkowskiego z Departamentu Prawnego NBP, dotycząca wniosku Ministra Skarbu Państwa o dopuszczenie do udziału w postępowaniu toczącym się przed KNB z wniosku UniCredito na podstawie art. 25 Prawa bankowego, 24) opinia prawna Katarzyny Seweryniak radcy prawnego, Zastępcy Dyrektora Biura Licencji Bankowych GINB i Tadeusza Parysa adwokata, Dyrektora Biura Licencji Bankowych GINB, dotycząca wniosku Ministra Skarbu Państwa, 25) wniosek GINB dla KNB z dnia 07.03.2006 r. (NB-BLB-LB-I-530-13/06; nr pisma: 630/06) w sprawie wniosku Ministra Skarbu Państwa o dopuszczenie do udziału w charakterze strony w prowadzonym przez KNB postępowaniu z wniosku UniCredito Italiano S.p.A. o wydanie zezwolenia na wykonywanie prawa głosu na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy Banku BPH S.A., 26) rekomendacja GINB z dnia 03.04.2006 r. (NB-BLB-WOA/LB-I-530-6/06; nr pisma: 916/06) dla KNB w sprawie odpowiedzi na wezwanie Ministra Skarbu Państwa do usunięcia naruszenia prawa poprzez uchylenie uchwały KNB z dnia 08.03.2006 r. nr 17/KNB/06, 27) opinia prawna z dnia 13.03.2006 r. Departamentu Prawnego Ministerstwa Skarbu Państwa w sprawie możliwości przywrócenia wykonywania prawa głosu utraconego w związku z naruszeniem przepisów Prawa bankowego w Polsce, 28) ekspertyza prawna prof. zw. dr. hab. Zbigniewa Kmieciaka Kierownika Katedry Postępowania Administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego z dnia 20.03.2006 r., dotycząca konstrukcji interesu prawnego w sprawach udzielania zezwoleń na wykonywanie prawa głosu z akcji w trybie art. 25 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, sporządzona w związku ze skierowanym do KNB wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa (uzupełniająca analizę prawną w przedmiocie 7
stron postępowania w sprawach udzielania zezwoleń na wykonywanie prawa głosu z akcji przedstawioną w dniu 7 marca 2006 r.), 29) opinia prawna mec. Aleksandra Galosa z Kancelarii Prawnej Hogan & Hartson M. Jamka, A. Galos i Wspólnicy spółka komandytowa w sprawie dopuszczenia w charakterze strony Ministra Skarbu Państwa do postępowania administracyjnego, prowadzonego przez KNB w sprawie zezwolenia Unicredit Group na wykonywanie prawa głosu z akcji w banku BPH S.A., 30) opinia prawna prof. dr hab. Eugenii Fojcik-Mastalskiej i dr Lidii Klat-Werteleckiej z Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 25.03.2006 r. na temat wezwania KNB przez Ministra Skarbu Państwa do usunięcia naruszenia prawa, 31) opinia prawna mec. Leszka Paczkowskiego z Departamentu Prawnego NBP z dnia 30.03.2006 r. dotycząca złożonego przez Ministra Skarbu Państwa wezwania do usunięcia naruszenia prawa poprzez uchylenie uchwały KNB z dnia 8.03.2006 r. nr 17/KNB/06, 32) ekspertyza prawna prof. dr. hab. Jacka Jagielskiego z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 31.03.2006 r. dotycząca kwalifikacji Skarbu Państwa jako strony w postępowaniu administracyjnym prowadzonym na gruncie art. 25 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, 33) opinia prawna prof. Michała Kuleszy z dnia 03.04.2006 r. dotycząca zasadności zarzutów podniesionych w Wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa z dnia 15 marca 2006 r. skierowanego przez Skarb Państwa Ministra Skarbu Państwa do Komisji Nadzoru Bankowego, 34) wyciąg z protokołu nr 123/05 z posiedzenia KNB z dnia 7 grudnia 2005 r. pkt 18, 35) wyciąg z protokołu nr 124/06 z posiedzenia KNB z dnia 12 stycznia 2006 r. pkt 2, 36) wyciąg z protokołu nr 125/06 z posiedzenia KNB z dnia 8 lutego 2006 r. pkt 2, 37) wyciąg z protokołu nr 126/06 z posiedzenia KNB z dnia 8 marca 2006 r. pkt 2, 11, 13, 38) wyciąg z protokołu nr 127/06 z posiedzenia KNB z dnia 15 marca 2006 r. pkt 3, 39) wyciąg z protokołu nr 128/06 z posiedzenia KNB z dnia 5 kwietnia 2006 r. pkt 10, 40) wykaz wszystkich dokumentów zgromadzonych w toku postępowania w sprawie. 8
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108