Streszczenie Fizykalne metody drenażu limfatycznego w regeneracji powysiłkowej mięśni przedramion. Trening sportowy wyzwala w organizmie człowieka mechanizmy adaptacyjne zarówno na poziomie poszczególnych układów jak i tkanek, a nawet komórek. Rodzaj i zakres zmian wywołanych treningiem zależy od charakteru treningu, czasu jego trwania i intensywności stosowanych ćwiczeń. W treningu wysokokwalifikowanych sportowców jednorazowy wysiłek fizyczny o wysokiej intensywności, podobnie jak nieprawidłowo planowany trening, stanowi duże obciążenie dla organizmu i mięśni szkieletowych. W konsekwencji możemy mieć do czynienia ze zjawiskiem zmęczenia mięśniowego lub mechanicznym uszkodzeniem błon komórkowych i aktywacją procesów zapalnych, prowadzącym do zespołu opóźnionej bolesności mięśni (ang. Delayed Onset Muscle Soreness DOMS). W celu systemowego zapobiegania zmianom przeciążeniowym wykorzystuje się model treningu uwzględniający indywidualne predyspozycje zawodnika i jego podatność na obciążenia treningowe. Ważnym elementem prowadzonego treningu jest dostosowanie do obciążeń treningowych odpowiednich przerw wypoczynkowych z uwzględnieniem właściwych metod regeneracji powysiłkowej i odnowy biologicznej. Wynikiem takiego postępowania powinno być nie tylko dążenie do wzrostu poziomu poszczególnych cech motorycznych, ale także do uzyskania korzystnych dla zdrowia zmian przystosowawczych w organizmie. W literaturze naukowej obserwujemy wzrost zainteresowania metodami odnowy biologicznej, których celem jest aktywacja pracy układu limfatycznego oraz mikrokrążenia, a co za tym idzie wpływ różnych bodźców na układ immunologiczny. Jednakże nadal brak jest wystarczającej liczby badań naukowych w tym zakresie. Celem pracy była analiza wpływu fizykalnych metod drenażu limfatycznego (FMD) w postaci manualnego drenażu limfatycznego (Manual Lymph Drainage), elektrostymulacji mięśni gładkich (Body Flow) oraz drenażu głęboką oscylacją (Deep Oscylation) na procesy powysiłkowej regeneracji mięśni przedramion u zawodników trenujących mieszane sztuki walki (MMA). Analizowano zmiany progu bólu, maksymalnej siły mięśni przedramion, napięcia mięśniowego oraz stężenia mleczanu i aktywność kinazy kreatynowej w spoczynku (Rest), po powtarzalnym wysiłku siłowym (Post-ex.) oraz związku z zastosowaniem
w procesie restytucji fizykalnych metod drenażu limfatycznego (Rec20min., Rec.24h, Rec48h). Badaniem zostało objętych 80 mężczyzn trenujących mieszane sztuki walki w wieku 18 35 lat. W badaniach uczestniczyli zawodnicy MMA kwalifikowani losowo z klubów sportowych Województwa Śląskiego. Wszyscy badani mężczyźni zostali losowo zakwalifikowani do jednej z 4 grup doświadczalnych : manualnego drenażu limfatycznego (MDL), elektrostymulacji typu Body Flow (BF), głębokiej oscylacji (DO) oraz grupy kontrolnej (efektu placebo P). Każda grupa liczyła 20 osób. Analizowane grupy, ze względu na określone zmienne, scharakteryzowano w oparciu o wiek oraz parametry budowy somatycznej. Badania przeprowadzone były po okresie nocnego wypoczynku, 2 godziny po ostatnim posiłku i nie wcześniej niż 48 godzin po treningu fizycznym oraz nie przyjmowali żadnych substancji, leków i używek, które mogłyby wpłynąć na wyniki badań. Przed badaniami (48 h) oraz w trakcie ich trwania (48h) nie mogli uczestniczyć w treningach oraz wykonywać innych ćwiczeń fizycznych. W celu wywołania zmęczenia mięśniowego u zawodników trenujących mieszane sztuki walki wykonano 4 serie testów wysiłkowych z użyciem dynamometru według zmodyfikowanego testu opisanego przez Wattsa i wsp. oraz Vigourouxa & Quaine polegającego na 5-sekundowym utrzymaniu napięcia o wartości odpowiadającej 60% kg (±10%) siły maksymalnej mięśni przedramion i następowej 2-sekundowej przerwie, aż do odmowy wykonania zadania. W ramach badań zawodnicy poddani byli w okresach: po wysiłku fizycznym oraz 24h i 48h 20-minutowym zabiegom z użyciem fizykalnych metod drenażu limfatycznego. W wymienionych okresach wraz z okresem spoczynkowym oceniano wymienione wcześniej parametry biochemiczne oraz biomechaniczne. Dokonując analizy badanych zmiennych obliczono podstawowe statystyki opisowe w postaci miar położenia oraz zmienności, zweryfikowano również normalność rozkładów badanych zmiennych testem Schapiro-Wilka do określenia istotności różnic dla wartości średnich zastosowano analizę wariancji jednoczynnikową i analizę wariancji dla powtarzanych pomiarów. W celu sprawdzenia, pomiędzy którymi z grup wystąpiły istotne różnice zastosowano testy wielokrotnych porównań post-hoc Tuckeya. Poziom istotności przyjęto: α=0,05.
W pracy wykazano, że fizykalne metody drenażu limfatycznego wpływają na zdolność podejmowania powtarzalnych wysiłków siłowych niwelując powysiłkowy ból mięśniowy oraz podwyższone napięcie mięśniowe. W oparciu o uzyskane wyniki można stwierdzić, że wskazane jest zastosowanie fizykalnych metod drenażu limfatycznego w przyśpieszeniu powrotu do osiągnięcia wyjściowych lub wyższych wartości siły maksymalnej mięśni przedramion po wysiłku fizycznym. Analizując wskaźniki z grupy biomechanicznych: siłę maksymalną, próg bólu, napięcie mięśniowe, nie można stwierdzić, że pomiędzy grupami (body flow, manualnego drenażu limfatycznego oraz głębokiej oscylacji) wystąpiły wybitnie znaczące statystycznie różnice. Zauważyć jednak należy na podstawie uzyskanych wyników, że w zakresie niwelacji napięcia najkorzystniejszą tendencję wykazuje metoda body flow, w zakresie siły maksymalnej metoda głębokiej oscylacji i manualnego drenażu limfatycznego, natomiast w zakresie przeciwbólowym metoda manualnego drenażu limfatycznego. Stwierdzono ponadto, że fizykalne metody drenażu limfatycznego wpływają korzystnie na zmiany stężenia mleczanu oraz kinazy kreatynowej, jednak w przypadku CK nie odnotowano różnic istotnych statystycznie. W świetle uzyskanych wyników wydaje się wskazane zastosowanie FMD w celu przyśpieszenia redukcji markerów zmęczenia. Mając na uwadze zarówno wskaźniki z grupy biomechanicznych jaki i biochemicznych, należy podkreślić, że fizyklane metody drenażu limfatycznego wybitnie istotnie statystycznie wpływają na mierzone zmienne w 1 dniu badania, określonym jako pierwotny okres restytucji (Rec20min). Oznacza to, że istnieje natychmiastowa powysiłkowa indykacja do zastosowania fizykalnych metod drenażu limfatycznego w procesie odnowy biologicznej sportowców.
Summary Physical methods of lymphatic drainage in the forearm muscles post-workout recovery Sports training triggers adaptation mechanisms in human body at the level of particular systems as well as individual tissues and even cells. The type and extent of traininginduced changes depends on the nature of the training, its duration and intensity of the exercises. A single intensive exercise in the training of highly qualified athlets may be, just like improperly planned training, a big burden for the body and skeletal muscle. As a consequence, we can deal with muscle fatigue or mechanical damage of cell membranes and activation of inflammatory processes leading to delayed onset muscle soreness (DOMS). In order to prevent changes caused by overload, the individual's characteristics and his/her susceptibility to training loads are taken into account while creating a training model. An important part of the training is the adaptation of appropriate rest breaks, post-workout recovery methods and biological regenaration to the training loads. Such procedure may not only increase the level of particular motor characteristics, but also lead to adaptive changes to occure in the body, which is also favourable for health. In the scientific literature one may notice an increased interest in regeneration methods aimed at activating the lymphatic system and microcirculation, and thus - the effect of different stimuli on the immune system. However, not enough research were conducted in this area. The aim of this study was to analyze the influence of physical methods of lymphatic drainage (FMD) in the form of manual lymphatic drainage, electrostimulation of smooth muscle (Body Flow) and deep oscillation drainage for post-workout muscle recovery processes in the forearms of competitors practicing mixed martial arts (MMA). The analyzed factors were the changes in pain threshold, maximum strength of forearm muscle, muscle tension, concentration of lactate, as well as the activity of creatine kinase at rest, after the repetitive strength effort (Post-ex.) and with the application of physical methods of lymphatic drainage during post exercise recovery (Rec20min., Rec.24h, Rec48h). Eighty men, mixed martial arts athletes aged 18-35 years, participated in the study. They were randomly accessed from sports clubs in Silesian Region and randomly qualified
for one of the four experimental groups: manual lymphatic drainage (MDL), electrostimulation Body Flow type (BF), deep oscillation (DO) and control group (placebo effect - P). Each group consisted of 20 people. The analyzed groups due to certain variables, were characterized on the basis of age and somatic construction parameters. Tests were carried out after a period of rest (night), two hours after the last meal and not earlier than 48 hours after physical training. Participants also did not take any substances, drugs or stimulants, which could have affected the test results. Before the tests (48 h) and during the tests (48 hours) the participants could not exercise or perform other physical activities. In order to induce muscle fatigue in competitors practicing mixed martial arts, 4 series of cardiac stress tests were conducted with the use of a dynamometer, according to the modified test described by Watts and Vigouroux & Quain involving the 5-second maintainance of a voltage corresponding to 60% kg (± 10%) maximum strength of muscular forearms, followed by a 2-second pause, until the refusal to perform the task. The study subjects were submitted for tests in the periods: 24 and 48 hours after the physical effort a 20-minute treatment with the use of physical methods of lymphatic drainage was conducted. In these periods, along with the rest period, previously mentioned biochemical and biomechanical parameters were evaluated. When analyzing the variables, basic descriptive statistics were calculated as measures of location and variability. The normality of variables distribution was also verified with Shapiro-Wilk test, in order to determine the significance of differences in mean values, oneway variance analysis was used and the analysis of variance for repeated measures. In order to verify between which groups the significant differences appeared, multiple post-hoc Tuckey comparison tests were applied. The level of significance was: α = 0.05. The study demonstrated that physical methods of lymphatic drainage affects the ability to make repeated efforts and decreases post-workout muscle pain and increased muscle tension. Basing on the obtained results, it can be concluded that it is advisable to use physical methods of lymphatic drainage in order to accelerate the return to output parameter or to achieve higher values of maximum force of forearm muscles after exercise. Analyzing the indicators of biomechanic group: the maximal force, pain treshold, muscle tension, one cannot say that between the groups (body flow, manual lymphatic drainage and deep oscillation) statistically significant differences occured. It should be noted, however, basing
on the results that the most favorable tendency to tension leveling has a body flow method, in terms of maximum force - the method of deep oscillation and manual lymphatic drainage, and in the range of analgesia - a method of manual lymphatic drainage. It was also found that the physical methods of lymphatic drainage influence the changes in the concentration of lactate and creatine kinase activity, in case of CK there were no statistically significant differences. In the view of these results it seems advisable to use FMD in order to accelerate the reduction of fatigue markers. Regarding the indicators of those from biomechanical and biochemical group, one should emphasize that the physical lymphatic drainage methods significantly affect the variables measured on Day 1 of the study, referred to as the initial period of recovery (Rec20min). This means that there is an immediate exertional indication for the use of the lymphatic drainage methods in the process of regeneration of athletes.