Bezpieczeństwo imprez masowych (na podstawie ustawy z dnia 20 marca 2009r. o bezpieczeństwie imprez masowych) A. Definicja imprezy masowej Zgodnie z treścią powyższej ustawy za imprezę masową uznaje się każdą imprezę masową artystyczno rozrywkową, a także masową imprezę sportową, w tym mecz piłki nożnej (art.3 pkt 1). Przepisy obowiązujące przed wejściem w życie obecnej ustawy rozbudowywały definicję tą pod względem określenia miejsc, gdzie impreza taka może się odbyć; na skutek zmian wprowadzonych przez ustawę powyższą niektóre imprezy przestały być określane mianem imprezy masowej, a tym samym nie obowiązywały ich już omówione poniżej przepisy. 1 1. Pod pojęciem imprezy masowej artystyczno rozrywkowej rozumie się taką imprezę artystyczną lub rozrywkową, która ma odbyć się: a) na stadionie, w obiekcie niebędącym budynkiem lub na terenie umożliwiającym przeprowadzenie takiej imprezy wówczas zgodnie z przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej liczba miejsc nie może być mniejsza niż 1000, lub b) w hali sportowej lub innym budynku umożliwiającym przeprowadzenie takiej imprezy, gdzie liczba miejsc zgodnie z przepisami powyższymi wynosi nie mniej niż 500 (art. 3 pkt. 2) 2. Masowa impreza sportowa ma na celu współzawodnictwo sportowe lub popularyzowanie kultury fizycznej, a zorganizowana może być: a) na stadionie lub innym obiekcie niebędącym budynkiem, gdzie organizator musi zapewnić co najmniej 1000 miejsc dla osób, a w przypadku hali sportowej lub innego budynku umożliwiającego przeprowadzenie takiej imprezy co najmniej 300 miejsc, lub też b) na terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej, wówczas liczba miejsc wyznaczonych przez organizatora nie może być mniejsza niż 1000 (art. 3 pkt 3). 3. Mianem meczu piłki nożnej jest z kolei masowa impreza sportowa, mająca na celu współzawodnictwo w piłce nożnej, organizowana na stadionie lub innym obiekcie sportowym, na którym liczba miejsc udostępnionych przez organizatora wynosi nie mniej niż 1000 ( art. 3 pkt 4). Zarówno w tym wypadku, jak również w odniesieniu do masowej imprezy sportowej liczba miejsc ustalona musi być zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego oraz przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej. Ponadto ustawa wprowadza jeszcze pojęcie imprezy masowej podwyższonego ryzyka, przez którą należy rozumieć taką imprezę masową, w czasie której, zgodnie z informacją o przewidywanych zagrożeniach lub zgodnie z dotychczasowymi doświadczeniami dotyczącymi zachowania uczestników, istnieje obawa wystąpienia aktów przemocy lub agresji (art. 3 pkt. 5). Liczba miejsc, ustanowionych przez organizatora dla takiej imprezy wynosi odpowiednio 300 dla stadionu lub innego obiektu niebędącego budynkiem, lub 200 w przypadku hali sportowej, innego budynku lub meczu piłki nożnej (art. 7). Należy mieć również na względzie, iż zgodnie z art. 3 pkt. 1a) do 1f) ustawy powyższej imprezą masową nie są min. imprezy organizowane w teatrach, operach i operetkach, kinach, muzeach, bibliotekach, galeriach sztuki, w szkołach i placówkach oświatowych, jak również wszelkie imprezy organizowane w ramach współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży lub dla 1 Por. II SA/Po 458/10 na skutek wejścia w życie z dniem 1 sierpnia 2009 r. ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych decyzja o zakazie organizowania imprez takich przez zainteresowane podmioty przestała wywoływać jakiekolwiek skutki prawne, przeprowadzane przez osoby te imprezy przestały mieć bowiem charakter imprez masowych.
sportowców niepełnosprawnych, a także imprezy zamknięte, organizowane przez pracodawców dla pracowników i ich rodzin. Wykluczenie to nie zmienia jednak faktu, iż wszelkie obowiązki organizatora tych imprez w zakresie ich bezpieczeństwa wynikają z przepisów ustawy powyższej. B. Bezpieczeństwo imprezy masowej 1. Organizator obowiązki i uprawnienia Bezpieczeństwo imprezy masowej zależy w dużej mierze od osób w niej uczestniczących, i to bez względu na to, czy wstęp na nią jest bezpłatny czy nie. Z punktu widzenia ustawy formalny obowiązek zabezpieczenia imprezy masowej spoczywa przede wszystkim na jej organizatorze, który ponosi również odpowiedzialność za bezpieczeństwo takiej imprezy w miejscu i czasie jej trwania (art. 5 1 i 3). Mianem organizatora określa się osobę prawną, fizyczną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, przeprowadzającą imprezę masową. Zgodnie z orzeczeniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu mimo przyjęcia przez ustawodawcę w przepisach dotyczących osoby organizatora liczby pojedynczej możliwe jest przeprowadzenie tej samej imprezy masowej przez kilka osób. 2 Wypełnienie przez organizatora obowiązku zabezpieczenia organizowanej imprezy wiąże się ze spełnieniem wymogów w zakresie bezpieczeństwa uczestników imprezy, ochrony porządku publicznego, zabezpieczenia pod względem medycznym oraz zapewnienia odpowiedniego stanu technicznego obiektów budowlanych, w których impreza masowa jest organizowana, wraz z ich wyposażeniem (instalacje,urządzenia techniczne itp., art. 5 2). Tak szeroko pojęte bezpieczeństwo imprezy masowej powoduje konieczność współpracy organizatora imprezy z wieloma innymi podmiotami, min. z wójtem, burmistrzem, prezydentem miasta, wojewodą, z Policją, służbą zdrowia, Państwową Strażą Pożarną, a także w razie potrzeby z innymi służbami i organami (art. 5 3). Do zadań organizatora w miejscu imprezy należy min.: a) zapewnienie służby porządkowej i informacyjnej, wyróżniającej się strojem, a także odpowiednio wyszkolonej i wyposażonej, której liczebność określa się w zależności od rodzaju imprezy dla imprez masowych niebędących imprezami podwyższonego ryzyka wymaganych jest co najmniej 10 członków w/w służb na 300 osób, a na każde dalsze 100 co najmniej jeden dodatkowy członek, w przypadku imprezy masowej podwyższonego ryzyka natomiast konieczna jest obecność co najmniej 15 członków na 200 osób, i co najmniej 2 dodatkowych na kolejne 100 osób, b) wyznaczenie zaplecza higieniczno sanitarnego oraz miejsca, w którym udzielana będzie pomoc medyczna, c) wydzielenie dróg ewakuacyjnych oraz dróg umożliwiających dojazd służbom ratowniczym, d) zorganizowanie łączności między podmiotami zabezpieczającymi imprezę masową, a także sprzętu ratowniczego i gaśniczego, e) opracowanie i udostępnienie uczestnikom regulaminu obiektu oraz regulaminu imprezy masowej, jak również instrukcji postępowania w przypadku pożaru lub innego zagrożenia 3 (art. 6). Poza obowiązkami ustawa powyższa wyznacza też organizatorowi imprezy masowej liczne uprawnienia, min. do żądania okazania dokumentu potwierdzającego tożsamość osoby kupującej bilet wstępu (art.9), a także do utrwalania przebiegu imprezy masowej za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk, szczególnie pod względem zachowania się jej uczestników (art. 11 1). Nagrania takie mogą stanowić dowód pozwalający na wszczęcie postępowania karnego lub w sprawach o wykroczenia, wobec takiego podejrzenia organizator ma bowiem obowiązek 2 IV SA/Po 524/08 3 Ochronę przeciwpożarową dla obiektu bądź terenu przyszłej imprezy masowej określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 sierpnia 2009 r. w sprawie zakresu instrukcji postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia w miejscu i w czasie imprezy masowej (Dz. U. z dnia 25 sierpnia 2009 r. nr 135, poz. 1113).
przekazać je właściwemu prokuratorowi. W przypadku braku takiego podejrzenia nagrania należy i tak przechowywać przez co najmniej 60 dni od dnia zakończenia imprezy, a po tym okresie je zniszczyć (art.11 2,3). 2. Służby porządkowe i informacyjne Jak już wspomniano powyżej, ustawa zobowiązuje organizatora imprezy masowej do zapewnienia służby porządkowej i informacyjnej. Pierwsza z owych służb działa na rzecz bezpieczeństwa i porządku publicznego na czas trwania takiej imprezy, służba informacyjna natomiast ma na celu zapewnić bezpieczeństwo jej uczestników, w szczególności poprzez informowanie ich o przyjętych rozwiązaniach organizacyjnych (art.19). Służby te zobowiązane są do współdziałania min. przy: sprawdzaniu i stwierdzaniu uprawnień osób do uczestnictwa w imprezie, a w razie braku tych uprawnień do jej opuszczenia, legitymowaniu osób w celu ustalenia ich tożsamości, a także przy przeglądaniu zawartości bagaży i odzieży w razie podejrzenia usiłowania wniesienia broni lub innych niebezpiecznych przedmiotów, wydawaniu poleceń porządkowych osobom zakłócającym porządek publiczny lub regulamin imprezy masowej bądź regulamin obiektu, a ostatecznie również przy wezwaniu do opuszczenia imprezy (art.20 1). Ponadto, dla każdej z wyżej wymienionych służb ustawa przewiduje odrębne obowiązki, wynikające z pełnionych przez nie funkcji. Zgodnie z art. 22 1, służbom porządkowym przysługuje min. prawo do odmowy wstępu na imprezę masową osobom, w stosunku do których wydano orzeczenie o zakazie wstępu, także gdy zakaz ten wynika z art. 6 pkt. 2 ust. o postępowaniu w sprawach nieletnich, a także osób znajdujących się pod widocznym wpływem alkoholu lub środków odurzających, osób zachowujących się prowokacyjnie oraz takich, które posiadają przy sobie broń lub inne niebezpieczne przedmioty. Poza tym Art. 20 2 uprawnia służby porządkowe do stosowania siły fizycznej w postaci chwytów obezwładniających lub innych technik obrony, a także kajdanek oraz miotaczy gazu, w przypadku zagrożenia dóbr podlegających ochronie lub konieczności odparcia ataku na osoby taką ochronę sprawujących, co jest ponadto poparte koniecznością legitymowania się ważną licencją pracownika ochrony fizycznej przez jej członków, zgodnie z ustawą o ochronie osób i mienia. Jeśli natomiast działania służby porządkowej są nieskuteczne, organizator ma obowiązek wystąpić do Policji z pisemnym wnioskiem o udzielenie pomocy (art.22 4). Z kolei działanie służb informacyjnych polegać powinno przede wszystkim na informowaniu uczestników imprezy o udogodnieniach, wymogach bezpieczeństwa, umiejscowieniu punktów medycznych czy gastronomicznych, nadzorowaniu wejścia i wyjścia osób na taką imprezę, są one także upoważnione do reagowania na wszelkie incydenty, zagrożenia oraz skargi uczestników imprezy (art.22 2). 3. Gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczących imprez masowych Wszelkie informacje, dotyczące bezpieczeństwa imprez masowych, gromadzone i przetwarzane są w celu zapobiegania przestępstwom i wykroczeniom z nimi związanym, mają także wspomagać ich zwalczanie (art.35). Organem właściwym administracji rządowej, upoważnionym do gromadzenia informacji tego typu jest Komendant Główny Policji (art.36 1). Jest on zobowiązany prowadzić bazę danych, dotyczącą bezpieczeństwa imprez masowych, a informacje w niej zawarte mogą być przez niego przekazywane innym podmiotom uprawnionym do ich otrzymywania, takim jak min. komendanci wojewódzcy i powiatowi (rejonowi, miejscy) Policji, prokuratorzy, sądy, Państwowa Straż Pożarna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, jak również związki i kluby sportowe. Zakres gromadzonych i przetwarzanych informacji, pochodzących min. od organizatorów, związków sportowych czy sądów, zawiera dane: a) o osobach, przeciwko którym toczy się postępowanie karne lub przeciwko którym skierowano wniosek o ukaranie za czyn popełniony w związku z masową imprezą sportową, b) o osobach, które zostały już za w/w czyny prawomocnie skazane, c) o klubach, organizacjach czy stowarzyszeniach kibiców, d) wskazujące miejsce, czas, rodzaj imprezy i podjęte działania w ramach reakcji na naruszany porządek i bezpieczeństwo imprezy masowej
e) o obiektach, na których przeprowadzane są masowe imprezy sportowe, f) o zakazach zagranicznych (art.40). Przepływ informacji powyższych odbywa się za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub przez bezpośrednie doręczenie do komisariatu lub komendy (art.42 1). Ponadto podmiot, który na podstawie przepisów ustawy nie jest uprawniony do otrzymywania informacji o bezpieczeństwie masowych imprez sportowych, ale takiej wiedzy wymagają nałożone na niego obowiązki, może zwrócić się z pisemnym zapytaniem o udzielenie mu tych danych przez komendanta (art.42 5), który natomiast niezwłocznie po otrzymaniu zapytania zobowiązany jest informacji tych udzielić. Zgromadzone dane należy przechowywać przez 10 lat, chyba, że stały się one nieaktualne, nieprawdziwe lub ich gromadzenie i przetwarzanie jest zabronione (art.48,49). C. Zezwolenie na przeprowadzenie imprezy masowej 1. Wniosek o wydanie zezwolenia Impreza masowa może dojść do skutku tylko po uzyskaniu zezwolenia na jej przeprowadzenie, wydawanego w formie decyzji administracyjnej. W tym celu organizator zwraca się z wnioskiem o wydanie takiego zezwolenia do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, 4 właściwego ze względu na miejsce przeprowadzenia imprezy, przy czym musi to uczynić najpóźniej 30 dni przed planowanym terminem jej rozpoczęcia (art.25 1). Niezbędnymi załącznikami do wniosku są: a) opinie komendantów powiatowych (rejonowych, miejskich) Policji, Państwowej straży pożarnej, kierownika pogotowia ratunkowego i państwowego inspektora sanitarnego, dotyczące określenia niezbędnej wielkości sił i środków na zabezpieczenie imprezy masowej (art.25 1 pkt.2), które należy złożyć niezwłocznie, nie później jednak niż na 14 dni przed rozpoczęciem imprezy, b) regulamin i program imprezy, c) regulamin obiektu, w którym się ona odbędzie - w tym graficzny jego plan i oznaczenie dróg dojścia i rozchodzenia się uczestników, a także oznaczenie punktów pomocy medycznej i rozmieszczenia hydrantów, przyłączy wody i innych urządzeń. Organizator powinien ponadto we wniosku określić liczbę miejsc oraz liczbę służb porządkowych i informacyjnych, poinformować o przewidywanych zagrożeniach porządku publicznego, a także wskazać zainstalowane urządzenia rejestrujące dźwięk i obraz (art.25 4, 26 1). 5 Za wydanie zezwolenia obowiązuje opłata skarbowa w wysokości 82 zł, 6 której potwierdzenie zapłaty należy dostarczyć razem z wnioskiem. Organ właściwy wyraża zgodę lub odmawia wydania zezwolenia na przeprowadzenie imprezy masowej co najmniej 7 dni przed planowanym jej rozpoczęciem. Zezwolenie takie zawierać musi nazwę organizatora oraz imprezy, a także określać jej rodzaj i warunki przeprowadzenia, przede wszystkim pod względem miejsca, czasu, maksymalnej liczby uczestników oraz liczby członków służby porządkowej i informacyjnej (art.29 1,2). Jeśli z opinii komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji lub z informacji o zagrożeniach wynika, że chodzi o imprezę masową podwyższonego ryzyka, musi to również być zawarte w zezwoleniu. 2. Obowiązek kontroli bezpieczeństwa imprezy W przypadku imprez masowych podwyższonego ryzyka organ wydający zezwolenie ma obowiązek kontrolowania zgodności jej przebiegu z określonymi tam warunkami, przy pozostałych imprezach masowych następuje to fakultatywnie (art.31 1,2). Jeżeli kontrola organów uprawnionych wykaże niespełnienie przez organizatora warunków określonych w zezwoleniu, wydają one decyzję o przerwaniu imprezy masowej (art.31 4). Podobnie będzie w sytuacji, gdy owa kontrola bezpieczeństwa imprezy masowej wypadnie negatywnie - wówczas wojewoda ma prawo w drodze 4 II SA/Wr 671/09 orzeczenie prezentuje wyjątek, zgodnie z którym imprezy sportowe oraz inne imprezy o charakterze masowym, organizowane w lesie wymagają zgody gminy jako jego właściciela 5 III SA/Kr 487/06 określa min. w sposób konkretny ilość i charakter załączników, niezbędnych do wydania zezwolenia na przeprowadzenie imprez sportowych (meczów piłkarskich) na stadionie piłkarskim 6 Zgodnie z poz. 44 pkt 2 załącznika w ustawie o opłacie skarbowej chodzi o wydanie zezwolenia innego niż te, wymienione wprost w tym załączniku
decyzji administracyjnej sprzeciwić się jej przeprowadzeniu z udziałem publiczności, lub zakazać organizatorowi przeprowadzania imprez masowych na terenie województwa lub jego części na czas określony lub nieokreślony (art. 34 1). 3. Odmowa Z kolei odmowa wydania zezwolenia może być wydana tylko wtedy, gdy organizator: a) nie dołączy do wniosku wymaganych załączników lub opinii, lub b) nie spełni innych narzuconych mu przez ustawę obowiązków i wymogów, związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa podczas trwania imprezy (art.29 4). W każdym innym przypadku zezwolenie musi zostać wydane. Od każdej decyzji organu, dotyczącej zezwolenia na przeprowadzenie imprez masowej przysługuje organizatorowi odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego. Termin rozpatrzenia odwołania wynosi 4 dni od dnia jego wniesienia, należy jednak zauważyć, iż samo odwołanie nie wstrzymuje wykonania decyzji (art.33 1,2). D. Odpowiedzialność za szkodę Odpowiedzialność za szkodę w związku z zabezpieczeniem imprezy masowej, na którą wstęp jest odpłatny, spoczywa na jej organizatorze, przy czym kształtuje się ona następująco: w odniesieniu do szkód poniesionych przez Policję, Żandarmerię Wojskową, straż miejską, Państwową Straż Pożarną, służbę zdrowia czy inne jednostki w czasie trwania imprezy jest on zobowiązany do zwrotu równowartości zniszczonego lub uszkodzonego mienia (art.52 1), w odniesieniu do szkód odniesionych przez osoby w niej uczestniczące, ponosi on odpowiedzialność cywilną na zasadzie umowy ubezpieczenia, do której zawarcia jest on zobowiązany (art.53 1), a o której szczegółowym zakresie decyduje minister właściwy do spraw instytucji finansowych wraz z ministrem kultury i sportu. E. Przestępstwa i wykroczenia Rozdział IX ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych zawiera szereg przepisów karnych, określających odpowiedzialność za wykroczenia oraz przestępstwa w związku z przeprowadzeniem i uczestnictwem w imprezie masowej. Oto kilka z nich: a) za niewykonanie polecenia porządkowego, wydanego na podstawie ustawy lub regulaminu (czy to imprezy czy obiektu) przez służby porządkowe lub informacyjne grozi grzywna nie niższa niż 2000 zł; podobnie w przypadku niewykonania polecenia Policji lub Żandarmerii Wojskowej (art. 54,55), b) wnoszenie lub posiadanie na imprezie masowej napojów alkoholowych podlega karze ograniczenia wolności lub grzywny nie niższej niż 2000 zł (art.56), c) wnoszenie lub posiadanie na imprezie masowej broni, materiałów pirotechnicznych, wybuchowych lub innych niebezpiecznych przedmiotów zagrożone jest karą grzywny od 180 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (art. 59), d) organizowanie imprezy masowej bez zezwolenia lub niezgodnie z warunkami w tym zezwoleniu określonymi podlega karze grzywny nie mniejszej niż 240 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (art. 58 1), e) za wdzieranie się w czasie trwania masowej imprezy sportowej, w tym meczu piłki nożnej, na teren, na którym rozgrywają się zawody sportowe, albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza grozi kara grzywny nie mniejsza niż 180 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 3 (art.60 1), f) podobnie usankcjonowane jest rzucanie podczas trwania imprezy masowej takimi przedmiotami, które mogłyby stanowić zagrożenie dla życia, zdrowia lub bezpieczeństwa jej uczestników czyn taki zagrożony jest karą grzywny nie mniejszej niż 120 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności do lat 2 (art.60 2),
g) prowokowanie kibiców do działań zagrażających bezpieczeństwu w miejscu i czasie trwania masowej imprezy sportowej przez spikera zawodów podlega karze grzywny lub karze ograniczenia wolności (art.61). Postępowanie w spawach powyższych prowadzi się na podstawie przepisów o postępowaniu przyspieszonym, wynikających z Kodeksu postępowania karnego oraz Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Normy te mają przede wszystkim charakter wychowawczy i prewencyjny, ich zadaniem jest bowiem wykluczenie ze środowiska kibiców i uczestników imprez masowych takich osób, których głównym celem jest awanturnictwo i wyładowanie agresji. Opracowanie: Urszula Szewczyk Tomasz Marczek
Kazusy 1. Pan Marcin chce zorganizować w Słubicach imprezę masową artystyczno rozrywkową, niebędącą imprezą podwyższonego ryzyka. a) Czy zgodnie z ustawą może on być organizatorem takiej imprezy, jeśli wnioskuje o to jako osoba fizyczna? b) Gdzie taka impreza może się odbyć, jeśli planowana liczba miejsc, jaką Pan Marcin chciałby zapewnić to: 1500, 800? c) Ilu członków służby porządkowej oraz służby informacyjnej powinien zapewnić Pan Marcin? d) Kto, z racji planowania przeprowadzenia imprezy w Słubicach, jest zobowiązany do wydania zezwolenia na jej przeprowadzenie? Kiedy najpóźniej musi zostać ono wydane? e) Jakie działanie może podjąć organ kontrolny imprezy masowej, jeśli stwierdzi niespełnienie przez organizatora warunków określonych w zezwoleniu? 2. Zagorzałemu kibicowi Widzewa Łódź, Panu X udaje się wbrew zakazowi wnieść na teren stadionu 2 piwa. Mecz jednak toczył się nie po jego myśli, w związku z czym w przypływie agresji X rzucił pełną jeszcze puszką piwa w stronę trybun, na których siedzieli kibice drużyny przeciwnej. W wyniku uderzenia o barierkę puszka uległa pęknięciu, wylewając swą zawartość na zamszową kurtkę kibica J, tym samym ją niszcząc. a) Jakie kary i za jaki czyn (czyny) grożą X na podstawie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych? b) Na jakiej podstawie opierać mogłaby się odpowiedzialność organizatora imprezy w stosunku do szkody poniesionej przez J?