METODOLOGIA 50/50 - OSZCZĘDZANIE ENERGII W SZKOLE KROK PO KROKU www.pnec.org.pl Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: +48 12 429 17 93 e-mail: biuro@pnec.org.pl www.euronet50-50max.eu
Metodologia 50/50: powstała i została przetestowana w Niemczech, w latach 90. XX wieku (Hamburg, Berlin); zakłada aktywne zaangażowanie uczniów w proces zarządzania energią w szkole oraz nauczenie ich ekologicznych zachowań poprzez konkretne działania; zakłada podział oszczędności finansowych osiągniętych w wyniku działań podjętych przez uczniów i innych członków społeczności szkolnej pomiędzy szkołę a jej organ prowadzący: 50% zaoszczędzonej kwoty stanowi oszczędność dla organu prowadzącego, który płaci rachunki; 50% zaoszczędzonej kwoty zostaje wypłacone szkole.
Wdrażanie metodologii 50/50 w szkole składa się z 9 etapów: Wykorzystanie zaoszczędzonych pieniędzy Zgłoszenie zapotrzebowania na małe inwestycje Kampania informacyjna Przedstawienie propozycji rozwiązań Pomiary temperatury + ocena gospodarowania energią Przegląd energetyczny szkoły Wprowadzenie uczniów w problematykę projektu Wstępny przegląd energetyczny szkoły Powołanie zespołu ds. Energii
KROK 1: Powołanie zespołu ds. energii Członkowie zespołu: Wybrana klasa lub grupa uczniów Jeden lub dwóch nauczycieli Szkolny woźny Zadania zespołu: analiza i ocena wykorzystania energii w szkole zaproponowanie rozwiązań mających na celu ograniczenie zużycia energii w szkole wdrożenie ww. rozwiązań przygotowanie kampanii informacyjno-edukacyjnej skierowanej do reszty społeczności szkolnej Zasadniczo, swoje zadania zespół ds. energii powinien realizować w sezonie grzewczym. W cieplejszych miesiącach zespół może skupić się na innych problemach, np. wykorzystania wody czy gospodarowania odpadami.
KROK 2: Wstępny przegląd energetyczny szkoły Uczestnicy: Dyrektor szkoły Nauczyciele zaangażowani w projekt Szkolny woźny Wstępny przegląd energetyczny szkoły ma miejsce PRZED rozpoczęciem pracy z uczniami i ma na celu przygotowanie ich do realizacji działań projektowych. Cel: wstępna ocena energetyczna budynku szkoły (ocena systemu ogrzewania, stanu budynku, ); identyfikacja elementów, na które warto zwrócić uwagę uczniów, jak również obszarów, w których będą mieli oni możliwość wykazania się; zwiększenie zaangażowania uczestników przeglądu w realizację projektu.
KROK 3: Wprowadzenie uczniów w tematykę ochrony klimatu i oszczędzania energii Na tym etapie realizacji projektu uczniowie zostają zaznajomieni z takimi zagadnieniami jak: Cel: formy energii, korzystanie z energii w życiu codziennym i jego skutki; efekt cieplarniany, zmiany klimatyczne, ochrona klimatu; oszczędzanie energii, efektywność energetyczna, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. przygotowanie teoretyczne do realizacji zadań przewidzianych w projekcie; zwiększenie wiedzy i świadomości uczniów w zakresie oszczędzania energii i ochrony klimatu; uświadomienie uczniom, że istnieją możliwości przeciwdziałania zmianom klimatycznym, a ich indywidualne działania mają znaczenie.
KROK 4: Przegląd energetyczny szkoły Przygotowanie przeglądu: określenie zadań do zrealizowania; rozdział zadań pomiędzy członków zespołu; przygotowanie arkuszy roboczych do wypełnienia podczas przeglądu. Przegląd energetyczny: przeglądu dokonuje zespół ds. energii; należy zwrócić uwagę na takie elementy jak: stan budynku system grzewczy oświetlenie szkoły wykorzystywany sprzęt elektryczny i elektroniczny wykorzystanie wody kontroli powinny zostać poddane wszystkie szkolne pomieszczenia (klasy, korytarze, sale gimnastyczne, toalety, pokój nauczycielski, składziki, ); na zakończenie zespół omawia efekty przeprowadzonego badania.
KROK 5: Długoterminowe pomiary temperatury Cel: sporządzenie charakterystyki temperatur panujących w szkole Wykonanie zadania: przez okres dwóch tygodni członkowie zespołu prowadzą pomiary temperatury we wszystkich pomieszczeniach w szkole na podstawie uzyskanych wyników pomiarów członkowie zespołu sporządzają charakterystykę temperatur panujących w szkole : na planie szkoły zamalowują na czerwono te pomieszczenia, w których panują zbyt wysokie temperatury, na niebiesko te, gdzie jest zbyt chłodno, a na zielono te, gdzie temperatury odpowiadają normom. Temperatury, jakie powinny panować w różnych pomieszczeniach w szkole podaje europejska norma EN 12 831
KROK 5: Ocena gospodarowania energią w szkole Ocena gospodarowania energią w szkole jest prowadzona równolegle z pomiarami temperatury. Wykonanie: Zespół ds. energii obserwuje, w jaki sposób inni uczniowie i nauczyciele korzystają z budynku, zwracając szczególną uwagę na: Sposoby wietrzenia pomieszczeń Metody regulacji ogrzewania Wykorzystanie sprzętu elektrycznego i elektronicznego Wykorzystanie (ciepłej) wody Zespół ds. energii prowadzi wśród uczniów ankiety dotyczące wykorzystania energii, ich opinii na temat temperatur i jakości powietrza panujących w pomieszczeniach szkolnych itp.
KROK 6: Przedstawienie propozycji rozwiązań Zespół ds. energii: 1. Omawia rezultaty dotychczasowych działań oraz swoje spostrzeżenia. 2. Dokonuje oceny sytuacji energetycznej szkoły. 3. Opracowuje propozycje rozwiązań, które pozwolą na zmniejszenie zużycia energii w szkole przykładowe propozycje: Oznaczenie wyłączników światła Informacja na drzwiach klasy 4. Identyfikuje grupy docelowe zaproponowanych przez siebie działań. 5. Opracowuje sposób dotarcia do tych grup oraz wdraża zaproponowane rozwiązania przy ich udziale.
KROK 7: Kampania informacyjna Członkowie zespołu ds. energii dzielą się z resztą społeczności szkolnej tym, czego dowiedzieli się podczas realizacji projektu, a także swoimi propozycjami rozwiązań pozwalających na zaoszczędzenie energii. Sposoby komunikacji ze społecznością szkolną: przygotowanie plakatów lub gazetki ściennej utworzenie strony internetowej przygotowanie przedstawienia napisanie artykułu do szkolnej gazetki zorganizowanie tygodnia oszczędzania energii zaprezentowanie projektu podczas szkolnego wydarzenia zorganizowanie warsztatów
KROK 8: Zgłoszenie zapotrzebowania na małe inwestycje Czasem nawet niewielka ilość pieniędzy pozwala na wprowadzenie dużych zmian! Choć głównym celem metodologii 50/50 jest bezinwestycyjne oszczędzanie energii, uczniowie z zespołu ds. energii mogą również zaproponować realizację drobnych inwestycji i zwrócić się z prośbą o ich sfinansowanie do dyrekcji, organu prowadzącego szkołę lub potencjalnych sponsorów. Wśród zgłoszonych propozycji małych inwestycji mogą znaleźć się: uszczelnienie okien i drzwi zakup i umieszczenie srebrnej folii za kaloryferami wymiana tradycyjnych żarówek na energooszczędne zmiana sposobu regulacji ogrzewania
KROK 9: Wykorzystanie zaoszczędzonych pieniędzy Po każdym roku realizacji projektu EURONET 50/50 należy: wyliczyć i poinformować społeczność szkolną: ile energii udało się zaoszczędzić; o ile obniżyła się w związku z tym emisja CO 2 ; ile pieniędzy zyskała szkoła. przedyskutować z uczniami, na co powinny zostać przeznaczone zaoszczędzone pieniądze Decyzja o wykorzystaniu zaoszczędzonych pieniędzy pozostaje wyłącznie w gestii szkoły i powinna zostać skonsultowana z zespołem ds. energii!
Poradnik Oszczędzanie energii w szkołach Szczegółowy opis metodologii 50/50 oraz konkretne wskazówki dot. pracy z zespołem ds. energii zawiera poradnik dla nauczycieli Oszczędzanie energii w szkołach wydany przez nasze Stowarzyszenie. Poradnik pokazuje, jak krok po kroku wdrożyć w szkole metodologię 50/50 i zawiera szereg przydatnych arkuszy roboczych, opisów doświadczeń, rysunków, przykładów etykiet zachęcających do oszczędzania energii itd. Pierwotna wersja poradnika została rozszerzona o część poświęconą oszczędzaniu wody i racjonalnej gospodarce odpadami!
Korzyści wynikające z wdrożenia metodologii 50/50: podniesienie świadomości energetycznej uczniów i nauczycieli oraz zmiana ich zachowań w kierunku racjonalnego wykorzystania energii i innych zasobów; przenoszenie pozytywnych wzorców zachowań do domów; zyskanie dodatkowych środków finansowych przez szkołę; ograniczenie wydatków na energię przez organ prowadzący szkołę; poprawa stanu środowiska lokalnego oraz wniesienie wkładu w globalną walkę ze zmianami klimatu; połączenie nauki z dobrą zabawą!
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ www.euronet50-50max.eu www.pnec.org.pl Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités 31-016 Kraków, ul. Sławkowska 17 tel./faks: +48 12 429 17 93 e-mail: biuro@pnec.org.pl www.euronet50-50max.eu