Zmiany na regionalnym rynku pracy. województwo kujawsko-pomorskie

Zmiany na regionalnym rynku pracy województwo kujawsko-pomorskie -wybrane aspekty Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu 10 grudnia 2012 rok 1

Sytuacja na rynku pracy zależy od szeregu uwarunkowań i trendów gospodarczych i społecznych, do których należą : umiędzynarodowienie i globalizacja gospodarki otwarcie rynków pracy umiejętność funkcjonowania w warunkach zmian rozwój i upowszechnienie technologii teleinformatycznych rozwój gospodarki opartej na wiedzy inteligentnej i konkurencyjnej wzrost znaczenia sektora usług wzrost znaczenia ochrony zdrowia i środowiska naturalnego zmiany demograficzne 2

zmiana treści pracy i nowe zawody wzrostu poziomu wykształcenia i stałego podnoszenia kwalifikacji (kształcenie ustawiczne) konieczność obniżenia się wieku rozpoczęcia pracy (praca już na studiach) konieczność tworzenia sobie miejsc pracy - wzrost samozatrudnienia zmiana formy zatrudnienia (elastyczne ale i bezpieczne zatrudnienie): bezpieczeństwo zatrudnienia, nie etatu edukacja ustawiczna mobilność przestrzenna niekonwencjonalne formy zatrudnienia (umowy tymczasowe, kontrakty zadaniowe, praca poza siedzibą) 3

bariery rozwojowe województwa - Analiza porównawcza województw w kontekście realizacji celów PO KL 2007-2013 niski udział osób dorosłych (25 64 lata) kształcących się i dokształcających się - 3,8% (PL 4,5%) niski udział osób z wykształceniem wyższym wśród ludności - 16,8% (PL 20,7%); Niski udział studentów wyższych szkół technicznych w ogólnej liczbie studentów 1,5% (mniej tylko warmińsko-mazurskie, lubuskie) jeden z dwóch regionów, w których na kierunkach technicznych nie kształcono żadnych doktorantów; Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności - 899 (zachodniopomorskie/ mazowieckie ok.1300) stosunkowo niska trwałość podmiotów zarejestrowanych w REGON na 10 tys. ludności w regionie wyrejestrowano 75 (PL 62); niski udział firm z sektora usług, które ponosiły nakłady na działalność innowacyjną 6,6% (PL 10,4%); 11,6% mieszkańców województwa żyje w gospodarstwach domowych bez osób pracujących (PL - 10%) Źródło: MRR; Warszawa, wrzesień 2012 r.

PRACUJĄCY W GOSPODARCE NARODOWEJ* W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W LATACH 2000-2011. STAN W KOŃCU ROKU 780000 760000 762719 740000 732554 720000 709872 700000 697505 680000 667338 686564 680154 683549 660000 640000 648196 641540 640041 647917 620000 600000 580000 560000 2000 rok 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok Źródło: opracowanie własne na podstawie publikacji GUS: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_670_plk_html.htm?action=show_archive * Bez pracujących w jednostkach budżetowych działających w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego

1998 rok 1999 rok 2000 rok 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok październik 2012 r. osoby 110 256 128 192 123 243 134 127 139 401 139 622 138 396 156 309 160 061 181 230 188 021 205 232 199 566 211 593 212 066 250 000 BEZROBOTNI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W LATACH 1998-2012 STAN W KOŃCU OKRESU 200 000 150 000 100 000 50 000 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy

POLSKA DOLNOŚLĄSKIE KUJAWSKO-POMORSKIE LUBELSKIE LUBUSKIE ŁÓDZKIE MAŁOPOLSKIE MAZOWIECKIE OPOLSKIE PODKARPACKIE PODLASKIE POMORSKIE ŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE WIELKOPOLSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE 30,0 STOPA BEZROBOCIA W KWIETNIU W LATACH 2004-2012 WEDŁUG WOJEWÓDZTW 27,0 29,8 28,2 25,0 23,6 24,5 22,5 22,2 20,0 19,9 17,4 18,6 15,7 20,5 16,0 15,6 21,0 19,8 15,7 16,7 18,0 15,4 20,4 16,9 17,9 15,0 12,9 13,1 13,7 13,5 13,9 14,3 12,8 10,0 11,0 10,4 10,7 9,6 5,0 0,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 2004 r. 2012 r. 7

8,8 9,1 8,9 9,4 9,2 9,1 9,5 9,8 10,3 10,4 10,9 10,9 10,6 10,8 11,3 11,2 10,9 10,7 10,7 11,2 11,3 11,1 10,9 11,1 11,9 11,6 11,5 11,4 11,7 11,5 11,4 11,5 11,5 11,7 12,3 12,1 12,1 11,9 11,8 11,8 11,8 11,8 stopa bezrobocia w % 12,4 12,1 12,4 12,4 12,1 12,8 12,5 13,2 13,6 13,4 13,3 13,2 12,9 12,6 12,3 12,3 12,4 12,4 12,9 12,9 13,0 13,1 13,4 13,3 12,3 12,2 12,8 12,6 12,6 14,3 13,0 15,1 14,8 13,5 13,3 14,1 15,2 14,9 14,7 14,4 14,5 14,3 14,4 14,4 14,8 14,5 14,9 15,2 15,1 15,1 15,2 15,1 16,0 15,7 15,4 15,1 14,9 14,8 14,6 15,0 15,5 15,3 15,9 15,7 16,2 16,3 16,0 15,9 15,9 16,0 16,7 16,4 16,4 17,1 17,3 17,0 16,9 17,0 16,7 16,6 16,6 16,7 17,4 17,4 17,1 17,6 17,5 17,8 18,1 18,0 17,8 18,1 17,9 18,5 19,5 19,2 STOPA BEZROBOCIA W POLSCE I WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W LATACH 2007-2012 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 Polska kujawsko-pomorskie 0,0 Styczeń 2007 Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 2007 Styczeń 2008 Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 2008 Styczeń 2009 Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 2009 Styczeń 2010 Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 2010 Styczeń 2011 Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 2011 Styczeń 2012 Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS; ostatnia korekta za okres 12'2011-08'2012

Źród ło: Opr acowan ie własne WUP w Toruniu na podstawie danych G łównego Urzędu Statystycznego STOPA BEZROBOCIA WEDŁUG WOJEWÓDZTW STAN W KOŃCU PAŹDZIERNIKA 2012 R. Zachodniopomorskie 16,9% (+0,3 pkt.%) Lubuskie 14,9% Dolnośląskie Wielkopolskie 9,2% (+0,5 pkt. %) (+0,6 pkt. %) 12,6% (+0,6 pkt.%) Pomorskie 12,6% (+0,8 pkt.%) Kujawsko- Pomorskie Opolskie 13,3% (+0,7 pkt.%) 16,8% (+0,8 pkt.%) Łódzkie Śląskie 10,5% 13,2% (+1,1 pkt.%) Warmińsko- Mazurskie 19,8% (+0,9 pkt.%) Mazowieckie 10,3% (+0,8 pkt.%) Świętokrzyskie 14,7% (+0,3 pkt.%) Podlaskie 13,9% (+0,5 pkt.%) Lubelskie 13,0% (+0,6 pkt.%) (+0,8 pkt.%) Podkarpackie w procentach Małopolskie 15,2% 12,0 i mniej (4) 10,7% (+0,8 pkt.%) (+0,3 pkt.%) 12,1-15,9 (9) 16,0 i więcej (3) (ZMIANA STOPY BEZROBOCIA DO STANU W KOŃCU PAŹDZIERNIKA 2011 R.) Polska - 12,5% (+0,7 pkt.%) 9

STOPA BEZROBOCIA WEDŁUG POWIATÓW WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO STAN W KOŃCU PAŹDZIERNIKA 2012 R. TUCHOLSKI SĘPOLEŃSKI 22,5% 19,4% (+0,9 pkt.%) ŚW IECKI 17,6% (+0,5 pkt.%) GRUDZIĄDZKI 26,0% (+0,9 pkt.%) GRUDZIĄDZ 21,6% (+0,4 pkt. %) (-1,4 pkt.%) BYDGOSKI 12,9% (+0,5 pkt. %) CHEŁMIŃSKI 23,4% (+2,8 pkt.%) WĄBRZESKI 21,3% (+0,5 pkt.%) BRODNICKI 13,8% (+0,7 pkt.%) NAKIELSKI 21,8% (+0,8 pkt.%) ŻNIŃSKI 21,4% (+0,1 pkt.%) BYDGOS ZCZ 8,3% (+0,6 pkt.%) INOWROCŁAW SKI 21,8% (+1,0 pkt.%) TORUŃSKI 17,7% (+1,2 pkt.%) TORUŃ 9,0% (+1,5 pkt.%) ALEKSANDROWSKI 21,6% (+2,1 pkt.%) GOLUBSKO -DOBRZYŃSKI 22,9% (+1,8 pkt.%) LIPNOWSKI 27,3% (-0,5 pkt.%) RYPIŃSKI 18,7% (+1,0 pkt. %) Polska - 12,5% (+0,7 pkt. %) Województwo Kujawsko-Pomorskie - 16,8% (+0,8 pkt.%) Podregion bydgosko-toruński - 10,1% Podregion grudziądzki - 20,1% Podregion włocławski - 22,2% (+1,0 pkt.%) (+0,8 pkt.%) (+0,8 pkt.%) MOGILEŃSKI 19,4% (+0,4 pkt.%) RADZIEJO WSKI 23,1% (-0,2 pkt.%) WŁOCŁAWEK 20,1% WŁO CŁAWSKI 26,4% (+1,0 pkt.%) (+1,2 pkt.%) w pro centach: 12,0 i mniej (2) 12,1-16,0 (2) (ZMIANA STOPY BEZROBOCIA DO STANU W KOŃCU PAŹDZIERNIKA 2011 R.) Źród ło: Opr acowan ie własne WUP w Toruniu na podstawie danych G łównego Urzędu Statystycznego 16,1-20,0 (5) 20,1 i więcej (14) 10

SYTUACJA NA RYNKU PRACY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM Utrzymująca niekorzystna się struktura społeczno-demograficzna bezrobotnych : wśród ogółu bezrobotnych - 92,3% (126 794 osoby) stanowią osoby posiadające status będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy (art. 49). (kraj 90,7%) duży udział osób długotrwale bezrobotnych (75 188 osób) 54,8% (kraj: 50,9%); wysoki poziom bezrobocia wśród kobiet (77 441 osób) 56,4% (kraj: 53,4%); 44,2% ogółu bezrobotnych zamieszkuje na wsi (60 694 osoby) (kraj: 43,2%); znaczne bezrobocie młodzieży osoby do 25 roku życia (29 398 osób) 21,4% (kraj: 20,4%); znaczne bezrobocie wśród osób powyżej 50 roku życia (27 425 osób) 20,0% (kraj: 22,5%); utrzymujące się bezrobocie wśród osób niepełnosprawnych (6159 osób) - 4,5% (kraj: 5,4%); niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych 60,5% bezrobotnych nie posiada wykształcenia średniego (83 129 osób), (kraj: 54,5%); utrzymujący się znaczny udział bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych (44 931 osób), 32,7% (kraj: 29,7%).

SYTUACJA NA RYNKU PRACY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM Wolne miejsca pracy - w okresie styczeń - październik 2012 roku w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego: do urzędów pracy wpłynęło mniej ofert pracy niesubsydiowanej o 2306 (9,1%). mniej osób bezrobotnych podjęło zatrudnienie o 3024 osoby (4,6%), W okresie styczeń - wrzesień 2012 roku (dane GUS) przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw spadło w odniesieniu do analogicznego okresu 2011 r. o 0,8%, wobec wzrostu o 4,8% w 2011 r. (w Polsce wzrost o 0,2%, wobec wzrostu o 3,5% w ub.r.). Wzrasta udział osób zwolnionych z przyczyn zakładu pracy (od 2009 r.) W końcu br. zarejestrowanych było 3927 osób w tej grupie, które stanowiły 2,8% (w Polsce: 72 097 osób 3,6% ogółu bezrobotnych, w województwie najwyższy udział w PUP w Bydgoszczy 5,9%).

Dynamicznie zmieniający się rynek pracy wyzwaniem dla edukacji (formalnej i nieformalnej) oraz instytucji rynku pracy Żeby zwiększyć dopasowanie kwalifikacji potencjalnych pracowników do potrzeb pracodawców, konieczne jest: Ị Systematyczne wykorzystywanie informacji o rynku pracy: statystyk, analiz, raportów z badań i prognoz przez wszystkich interesariuszy rynku pracy. Ị Ścisłe współdziałanie organów prowadzących i kierownictwa szkół z instytucjami rynku pracy i pracodawcami przy kształtowaniu sieci szkół i tworzeniu nowych kierunków kształcenia, w tym przede wszystkim programów kształcenia praktycznego. Ị Wykorzystywanie możliwości poprawy jakości kształcenia poprzez korzystanie ze wsparcia programów współfinansowanych z EFS oraz wykorzystanie rezultatów realizowanych projektów. 14

PROJEKT RYNEK PRACY POD LUPĄ Projekt Rynek Pracy pod Lupą, realizowany jest w partnerstwie ze wszystkimi działającymi w regionie Powiatowymi Urzędami Pracy 20 Partnerów Celem projektu jest pozyskanie i upowszechnienie wiedzy na temat zapotrzebowania na pracowników o określonych zawodach i umiejętnościach oraz na temat rynku szkoleniowego w województwie kujawsko-pomorskim Zadania zaplanowane w projekcie: prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, realizacja badań 2000 pracodawców analiza rynku szkoleniowego 15

Wyniki raportu z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych za 2011 r. We wszystkich 10 wielkich grupach zawodowych zarejestrowało się więcej osób bezrobotnych niż zgłoszonych zostało do PUP wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej. Spowodowało to, że na rynku pracy województwa utrzymywała się zdecydowana przewaga zawodów nadwyżkowych*, czyli takich, w których liczba nowych rejestracji bezrobotnych znacznie przekroczyła liczbę zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej. Z 1859 zawodów, które mieli bezrobotni zarejestrowani w powiatowych urzędach pracy województwa: 77,9% stanowiły zawody nadwyżkowe 4,2% stanowiły zawody zrównoważone 18,9% stanowiły zawody deficytowe 1 Wskaźnik intensywności deficytu (nadwyżki) jest to stosunek liczby zgłoszonych ofert pracy, w badanym okresie, w danym zawodzie do liczby zarejestrowanych bezrobotnych, w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to takie, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to takie, dla których wskaźnik ma wartość poniżej 0,9. 16

BADANIA PRACODAWCÓW w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą Liczba zrealizowanych wywiadów ankietowych z pracodawcami: 2031 1,1% podmiotów gospodarczych w województwie Ankietowane firmy zatrudniały łącznie 170 228 osób (ok. 25% pracujących) Plany kadrowe pracodawców do końca 2012 roku Planowane zatrudnienie: - tak 24,7% (496 pracodawców) - nie 55,1% (1025 pracodawców) - trudno powiedzieć 25,1% (510 pracodawców) Liczba osób planowana do zatrudnienia: 3864 osoby Planowane zwolnienia: 158 (7,8%) pracodawców planowało zwolnienia pracowników do końca 2012 r. Liczba osób planowana do zwolnienia: 1254 osoby (liczba ta stanowiła 0,7% zatrudnionych ogółem w podmiotach biorących udział w badaniu). Główne powody planowanego zatrudnienia: - rozwój firmy 33,4% (wszystkich wskazań) - wzrost popytu na produkty i usługi 21,7% - tymczasowe zwiększenie zatrudnienia 21% Główny powód planowanych zwolnień: - sezonowy charakter pracy 31,4% (wszystkich wskazań) Podstawowe informacje z badania są opublikowane na stronie: http://www.podlupa.wup.torun.pl/ w zakładce: Badanie Pracodawców 17

Badania pracodawców badania terenowe Pięcioletnia prognoza zatrudnienia W ramach tegorocznego badania zapytano także o to, czy zatrudnienie w perspektywie pięcioletniej (do 2017 roku) wzrośnie, zmaleje, czy może pozostanie bez zmian. Zdecydowana większość pracodawców - 63,8% nie potrafiła sformułować precyzyjnych prognoz popytu na kadry w swoim przedsiębiorstwie (1296 pracodawców udzieliło odpowiedzi trudno powiedzieć); 418 (20,6%) spodziewało się, że zatrudnienie pozostanie bez zmian; 241 (11,9%) przewiduje wzrost zatrudnienia; 76 (3,7%) natomiast spadek zatrudnienia. 18

Badania pracodawców badania terenowe Pracodawcy wskazywali na rozwój, poszerzenie działalności firmy, wzrost popytu na usługi i produkty, jako główne powody planowanego wzrostu zatrudnienia. Pracodawcy w perspektywie pięcioletniej (do końca 2017 r.) przewidują zatrudnienie osób w 230 różnych zawodach. Najczęściej zapotrzebowanie wskazywane było w zawodach: sprzedawca, kierowca samochodu ciężarowego, robotnik budowlany. Prognozy zatrudnienia dotyczyły specjalistów z wielu dziedzin m.in. informacji i komunikacji (np. programista, grafik komputerowy, projektant stron internetowych), medycyny i zdrowia (np. lekarz, pielęgniarka - różne specjalności, fizjoterapeuta, ratownik diagnosta laboratoryjny). Najczęściej wskazywane powody zmniejszenia zatrudnienia to: restrukturyzacja firmy; niż demograficzny (głównie spadek zatrudnienia wśród nauczycieli, sekcja edukacja). 19

Wyniki prowadzonego MZDiN oraz badań pracodawców i rynku szkoleniowego wykorzystywane są m.in. do: przygotowania i aktualizacji informacji zawodoznawczej w regionie; opiniowania przez Wojewódzką Radę Zatrudnienia nowych kierunków kształcenia; przygotowania Regionalnego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia na 2012 r.; przygotowania Planu Działania dla Priorytetu VI PO KL na 2013 r.; zaopiniowania uchwały dotyczącej wielkości naboru uczniów do szkół podległych samorządowi województwa w roku szkolnym 2012/2013. 20

Sposoby wykorzystania wyników badań prowadzonych przez WUP przez różne grupy odbiorców: instytucje rynku pracy (efektywniejsze świadczenie usług) organy prowadzące, szkoły ponadgimnazjalne oraz uczelnie wyższe (planowanie kierunków kształcenia) uczniowie szkół (planowanie dalszej edukacji) potencjalni inwestorzy (znajomość struktury niewykorzystanych zasobów podażowych) pracodawcy (realizacja polityki rekrutacyjnej i szkoleniowej) instytucje szkoleniowe (dostosowanie oferty) 21

Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu ul. Szosa Chełmińska 30/32 87-100 Toruń tel.: (56) 669-39-00 fax: (56) 669-39-99 e-mail: wup@wup.torun.pl

Wyniki prowadzonego MZDiN oraz badań pracodawców i rynku szkoleniowego wykorzystywano m.in. do opiniowania przez Wojewódzką Radę Zatrudnienia kierunków kształcenia. Na czterech posiedzeniach Wojewódzkiej Rady Zatrudnienia w Toruniu (w okresie od 1.01.2012 r. do 20.11.2012 r.) rozpatrywane były: 32 wnioski z 30 szkół ponadgimnazjalnych działających na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, z prośbą o zaopiniowanie łącznie 123 kierunków kształcenia w 56 zawodach. Członkowie WRZ po przeanalizowaniu sytuacji na rynku pracy w wybranych zawodach, wydali 90 opinii pozytywnych i 33 negatywne. 23

UDZIAL LUDNOŚCI W WIEKU 15-64 LATA WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA W OGÓLNEJ LICZBIE LUDNOŚCI (IV KWARTAŁ 2010 R.) Źródło: Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej w woj. kujawsko-pomorskim. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 24

Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych i wyższych (56 019 osób) w województwie kujawsko-pomorskim w roku szkolnym 2010/20111 według poziomu kształcenia Pozostałe szkoły* 1,0% Szkoły wyższe 40,3% Licea 26,1% Szkoły policealne 8,3% Zasadnicze szkoły zawodowe 10,1% Technika 14,2% * Do Pozostałych szkół należą: nauczycielskie kolegia języków obcych, szkoły specjalne przysposabiające do pracy, kolegia pracowników służb społecznych, czteroletnie licea plastyczne, czteroletnie i sześcioletnie szkoły muzyczne II stopnia, sześcioletnie ogólnokształcące szkoły muzyczne II stopnia, sześcioletnie ogólnokształcące szkoły sztuk pięknych, policealne szkoły artystyczne. Źródło: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r. część druga

UDZIAŁ BEZROBOTNYCH W OKRESIE DO 12 MIESIĘCY OD DNIA UKOŃCZENIA NAUKI W OGÓLE ABSOLWENTÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W KOŃCU 2011 R. (W %) 35,0 32,5 30,0 Szkoły zasadnicze zawodowe 25,0 20,0 20,1 Szkoły policealne i technika Licea ogólnokształcące 15,0 10,0 10,2 8,0 Szkoły wyższe 5,0 0,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Systemu Informacji Oświatowej (SIO) przekazanych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej na temat absolwentów szkół zawodowych, ponadgimnazjalnych i wyższych oraz Załącznika 1 do sprawozdania MPiPS-01 w odniesieniu do bezrobotnych w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki. 26

Odsetek osób młodych, którzy nie uczą się i nie pracują w 2010 r. (w tym zmiana w latach 2008-2010 w pp.) 25 20 15 10 10,8 12,8 14,5 16,5 21,7 19,7 5 0 1,8 1,9 2,2 2,6 2,4 2,7 NEET 15-24 NEET 18-24 NEET 25-29 Polska (%) PL +/- (w pp.) UE 27 (%) UE 27 +/- (w pp.) Źródło: Poprawa sytuacji osób młodych na rynku pracy w ramach PO Kapitał Ludzki 2007 2013, Warszawa, kwiecień 2012

Najliczniejsze zawody wśród bezrobotnych w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki bezrobotni w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki - 7796 osób bez zawodu 3 099 sprzedawca 651 kucharz małej gastronomii 226 technik ekonomista 189 fryzjer 177 mechanik pojazdów samochodowych 149 pedagog 142 specjalista administracji publicznej 116 60,9% bezrobotnych w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki 1808 1808 1492 1492 129 129 1833 2534 1833 2534 police zasad wyżs średn gimn policealne i średnie zawodowe zasadnicze zawodowe wyższe średnie ogólnokształcące gimnazjalne i poniżej 28

UDZIAŁ LUDNOŚCI W WIEKU 15-64 LATA WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA W OGÓLNEJ LICZBIE LUDNOŚCI (IV KWARTAŁ 2010 R.) Źródło: Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej w woj. kujawsko-pomorskim. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 29

100% BEZROBOTNI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM WEDŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA (W %) STAN W KOŃCU OKRESU 4 697 5 882 6 483 6 492 6 629 6 188 5 372 6 013 8 510 9 743 10 640 11 243 2,3 2,8 3,1 3,3 3,5 3,9 4,4 5,5 6,3 7,0 7,6 7,5 17,5 17,4 17,8 18,1 18,1 18,5 19,1 19,3 19,0 18,9 19,4 19,0 80% 5,7 5,7 6,1 6,3 6,9 7,5 8,1 9,4 9,9 10,1 10,1 10,0 60% 38,9 38,6 37,8 36,6 35,3 33,3 32,2 31,1 31,4 31,0 30,8 31,2 40% 20% 35,7 35,5 35,3 35,7 36,1 36,7 36,3 34,7 33,4 33,0 32,1 32,2 0% 2001 rok 2002 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok III 2012 r. gimnazjalne i poniżej zasadnicze zawodowe średnie ogólnokształcące policealne i średnie zawodowe wyższe Źródło: Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Liczba bezrobotnych z wyższym wykształceniem

ZAWODY NADWYŻKOWE, W KTÓRYCH W KOŃCU 2011 R. POZOSTAWAŁO NAJWIĘCEJ OSÓB BEZROBOTNYCH Kod zawodu Nazwa zawodu nowe rejestracje Bezrobotni stan w końcu okresu Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w okresie aktualne w końcu okresu Wskaźnik intensywności nadwyzki/ deficytu 522301 Sprzedawca S 14 586 13 627 2 737 28 0,1876 331403 Technik ekonomista S 4 037 3 571 46 0 0,0114 722204 Ślusarz S 4 381 3 487 669 28 0,1527 512001 Kucharz S 2 691 2 664 379 6 0,1408 753105 Krawiec S 2 342 2 649 108 4 0,0461 711202 Murarz S 3 124 2 389 972 15 0,3111 931301 Robotnik budowlany 2 757 2 267 1 373 16 0,4980 753303 Szwaczka 1 928 1 924 1 009 59 0,5233 932911 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 1 921 1 915 547 0 0,2847 911207 Sprzątaczka biurowa 1 634 1 738 992 31 0,6071 512002 Kucharz małej gastronomii S 1 865 1 573 109 1 0,0584 752205 Stolarz S 1 941 1 311 328 2 0,1690 311504 Technik mechanik S 1 950 1 296 70 16 0,0359 411004 Technik prac biurowych S 1 361 1 284 1 471 10 1,0808 514101 Fryzjer S 1 607 1 273 271 8 0,1686 314207 Technik rolnik S 1 241 1 139 10 1 0,0081 751204 Piekarz S 1 615 1 131 132 1 0,0817 751201 Cukiernik S 1 328 1 074 90 2 0,0678 713102 Malarz budowlany 1 212 1 052 242 0 0,1997 613003 Rolnik S 944 1 035 21 0 0,0222 723103 Mechanik pojazdów samochodowych S 1 634 1 009 215 3 0,1316 Źródło: obliczenia własne WUP w Toruniu, na podstawie danych PUP.

ZAWODY NADWYŻKOWE WYMAGAJĄCE WYKSZTAŁCENIA WYŻSZEGO, W KTÓRYCH W KOŃCU 2011 R. POZOSTAWAŁO NAJWIĘCEJ OSÓB BEZROBOTNYCH Kod zawodu Nazwa zawodu Bezrobotni nowe rejestrac je stan w końcu okresu Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w okresie aktualne w końcu okresu Wskaźnik intensywności nadwyzki/ deficytu 235107 Pedagog 1 122 698 17 0 0,0152 242217 Specjalista administracji publicznej 877 576 23 0 0,0262 263102 Ekonomista 589 462 11 0 0,0187 242222 Specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych 521 314 12 0 0,0230 243106 Specjalista do spraw marketingu i handlu 426 291 281 5 0,6596 222101 Pielęgniarka 241 230 166 8 0,6888 Źródło: obliczenia własne WUP w Toruniu, na podstawie danych PUP.

Wybrane zawody deficytowe w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r. (min. 10 wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej) Kod zawodu Nazwa zawodu nowe rejestracje Bezrobotni stan w końcu okresu Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w okresie aktualne w końcu okresu Wskaźnik intensywności deficytu 721206 Spawacz metodą TIG 1 1 72 2 72,0000 721205 Spawacz metodą MIG 3 1 95 0 31,6667 941101 Pracownik przygotowujący posiłki typu fast food 2 2 35 0 17,5000 422201 Pracownik centrum obsługi telefonicznej (pracownik call center) 6 3 102 25 17,0000 721204 Spawacz metodą MAG 19 8 294 10 15,4737 311909 Technik automatyk 2 1 27 2 13,5000 311602 Technik przetwórstwa tworzyw sztucznych 1 1 12 0 12,0000 332101 Agent ubezpieczeniowy 24 24 267 7 11,1250 932904 Patroszacz ryb 1 1 11 0 11,0000 341202 Opiekun osoby starszej S 24 9 264 32 11,0000 524101 Modelka / model prezentacji ubiorów 1 0 10 0 10,0000 235915 Wykładowca na kursach (edukator, trener) 2 1 20 0 10,0000 811110 Operator spycharki 3 1 28 0 9,3333 911101 Pomoc domowa 48 68 326 0 6,7917 811106 Operator ładowarki 7 3 47 1 6,7143 814204 Operator maszyn i urządzeń do produkcji okien z tworzyw sztucznych 3 2 20 0 6,6667 814307 Operator maszyn krojących i wykrawających do papieru 4 12 25 0 6,2500 713208 Piaskarz 4 2 25 0 6,2500 413201 Operator wprowadzania danych 15 6 89 0 5,9333 241202 Doradca finansowy 52 29 301 11 5,7885 Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności.

Szkolne zawody deficytowe w województwie kujawsko-pomorskim w 2011 r. Kod zawodu Nazwa zawodu nowe rejestracje Bezrobotni stan w końcu okresu Wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszone w okresie aktualne w końcu okresu Wskaźnik intensywności deficytu 341202 Opiekun osoby starszej S 24 9 264 32 11,0000 818116 Operator urządzeń przemysłu szklarskiego S 1 1 6 0 6,0000 711501 Cieśla S 78 53 287 5 3,6795 343203 Florysta S 10 6 27 0 2,7000 311705 Technik odlewnik S 1 0 2 1 2,0000 816003 Operator maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego S 11 6 15 5 1,3636 815204 Operator maszyn w przemyśle włókienniczym S 20 13 26 0 1,3000 741103 Elektryk S 162 79 206 19 1,2716 812105 Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej S 16 16 19 0 1,1875 Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności.

Wg prognoz (Rządowe Centrum Studiów Strategicznych): zawody przyszłości będą związane z rozwojem następujących branż: ochrona zdrowia i opieka społeczna (np. kształtowanie postaw prozdrowotnych, opieka domowa dla osób starszych, pracownicy medyczni do opieki domowej, fizykoterapeuta, psychoterapeuta, dietetyk); ochrona środowiska (usługi na rzecz środowiska, produkcja urządzeń i materiałów, edukacja, konsultacje, promocja, współpraca międzynarodowa; eksploatacja surowców z dna morskiego, podwodnych źródeł ropy i gazu, Inżynierowie i robotnicy oczyszczalni ścieków i monitoringu środowiska, przetwórstwa odpadów i spalarni śmieci oraz technologowie recyklingu) edukacja (specjaliści od szkoleń i kształcenia ustawicznego, od edukacji za pomocą Internetu; broker dydaktyczny) 35

biotechnologia (biotechnolog, specjalista ds. klonowania, bioinżynier genetyczny) nowoczesne operacje finansowe (elektroniczna bankowość, e-handel, doradcy i analitycy finansowi, ds. biznesu, specjaliści ds. ubezpieczeń, też zdrowotnych) usługi informatyczne, informacyjne i komunikacyjne (projektant stron www, administrator systemów internetowych, inżynier oprogramowania, inżynier bezpieczeństwa danych, specjalista sieci danych, analityk sieci komputerowych, broker/manadżer informacji) administracja i zarządzanie rozwojem (fundraiser, specjaliści zajmujący się obsługą funduszy unijnych oraz zdobywaniem funduszy międzynarodowych na rozwój regionalny) rozrywka (wszelkie usługi związane z zagospodarowaniem czasu wolnego, specjalista ds. kultury firm, menadżerowie kultury) 36

tys. osób LUDNOŚĆ WEDŁUG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W LATACH 2000-2035 1600,0 1400,0 1200,0 1260,7 1306,6 1318,8 1329,3 1331,4 1334,3 1336,9 1338,4 1337,2 1283,2 1212,8 1160,5 1136,9 1105,4 1000,0 800,0 DANE RZECZYWISTE PROGNOZA 600,0 400,0 521,3 467,7 453,7 441,7 431,1 421,8 413,7 406,4 400,4 387,4 443,3 478,7 493,4 509,0 200,0 285,8 293,9 295,8 297,2 303,8 310,1 317,3 324,3 331,9 384,8 384,6 374,3 341,3 306,1 0,0 2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2015 2020 2025 2030 2035 lata Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl) wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny

PROGNOZA LUDNOŚCI W WIEKU PRODUKCYJNYM I NIEPRODUKCYJNYM W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM DO 2035 R. Wyszczególnienie 2010 a 2015 2020 2025 2030 2035 w tys. OGÓŁEM 2 069,5 2 055,4 2 040,7 2 013,5 1 971,6 1 920,5 mężczyźni 998,0 989,5 982,1 968,9 948,6 924,6 kobiety 1 071,5 1 065,9 1 058,6 1 044,6 1 023,0 995,9 Miasta 1 125,9 1 217,5 1 190,8 1 159,1 1 119,3 1 074,6 mężczyźni 589,9 571,2 557,8 542,5 523,7 503,1 kobiety 536,0 646,3 633,0 616,6 595,6 571,5 Wieś 816,0 837,9 849,9 854,4 852,3 845,9 mężczyźni 408,1 418,3 424,3 426,4 424,9 421,5 kobiety 407,9 419,6 425,6 428,0 427,4 424,4 W wieku przedprodukcyjnym 400,4 384,8 384,6 374,3 341,3 306,1 mężczyźni 205,1 197,9 197,8 192,6 175,6 157,5 kobiety 195,3 186,9 186,8 181,7 165,7 148,6 W wieku produkcyjnym 1 337,2 1 283,2 1 212,8 1 160,5 1 136,9 1 105,4 mężczyźni 694,8 671,8 638,9 608,3 597,0 587,6 kobiety 642,4 611,4 573,9 552,2 539,9 517,8 W wieku poprodukcyjnym 331,9 387,4 443,3 478,7 493,4 509,0 mężczyźni 98,2 119,8 145,4 168,0 176,0 179,5 kobiety 233,7 267,6 297,9 310,7 317,4 329,5 LUDNOŚĆ W WIEKU NIEPRODUKCYJNYM NA 100 OSÓB W WIEKU PRODUKCYJNYM 54,8 60,2 68,3 73,5 73,4 73,7 Mężczyźni 43,7 47,3 53,7 59,3 58,9 57,4 Kobiety 66,8 74,4 84,5 89,2 89,5 92,3 a Dane rzeczywiste Źródło: Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie kujawsko-pomorskim w 2010 r. US w Bydgoszczy 2011 r.

Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w latach 2010-2035 (w osobach) Wiek Polska kujawsko-pomorskie razem miasto wieś razem miasto wieś 2010 2035 2010 2035 2010 2035 2010 2035 2010 2035 2010 2035 nieprodukcyjny 56 74 54 76 58 71 55 74 55 78 56 69 w tym przedprodukcyjny 29 27 26 27 33 28 30 28 27 27 34 29 poprodukcyjny 27 46 28 49 25 43 26 46 28 51 22 40 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych o prognozie ludności do 2035 r. z Banku Danych Lokalnych (BDL)