Warszawa,12.02.2015 Ewa Steckiewicz- Bartnicka Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej Mińsk Mazowiecki,ul. Szpitalna 37 tel.25 5065171 fax.25 5065109 email apteka@spzozmm.pl Raport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie FARMACJA SZPITALNA za rok 2014 I. Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej w zakresie danej dziedziny medycyny, farmacji, pielęgniarstwa, innej dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia na obszarze województwa, w tym: dostępność do świadczeń opieki zdrowotnej Na terenie województwa mazowieckiego funkcjonuje 72 apteki szpitalne, 1 apteka zakładowa oraz 90 działów farmacji szpitalnej. ocena rozmieszczenia podmiotów leczniczych Rozmieszczenie jest ściśle związane z działającymi podmiotami leczniczymi. Zgodnie z ustawą Prawo Farmaceutyczne,,...w szpitalach i innych przedsiębiorstwach podmiotów leczniczych w których nie utworzono apteki szpitalnej tworzy się dział farmacji szpitalnej,który pełni funkcję apteki szpitalnej. Obszar Ilość aptek szpitalnych Ilość pracowni PLC Ilość pracowni PŻP Ilość działów farmacji szpitalnej Warszawa 32 6 11 41 Okolice Warszawy 8 2 27 Ostrołęka 5 2 2 Płock 6 1 1 3 Ciechanów 4 3 Radom 9 8 Siedlce 8 6 Razem 72 9 14 90 PLC Pracownia Leku Cytostatycznego PŻP Pracownia Żywienia Pozajelitowego ocena zabezpieczenia kadr medycznych w reprezentowanej dziedzinie, w tym ocena prawidłowości rozmieszczenia specjalistów na terenie województwa Na terenie województwa mazowieckiego zatrudnionych jest 298 farmaceutów 1
w różnym wymiarze godzinowym. Specjalizację z zakresu farmacji szpitalnej posiada 37osób. Wciąż nie są zatwierdzone normy zatrudnieniadla personelu fachowego pracującego w aptekach szpitalnych, działach farmacji szpitalnej. Istnieją szpitale ok.300-tu łóżkowe gdzie w aptece zatrudniony jest 1 lub 1½,, farmaceuty. W działach farmacji szpitalnej farmaceuta zatrudniany jest zazwyczaj na ok.1/3 etatu. Zbyt mała ilość personelu fachowego nie pozwala na realizację podstawowych zadań apteki szpitalnej czy działu farmacji szpitalnej. ocena zabezpieczenia kadry pielęgniarskiej Nie dotyczy jednostki, które należy restruktyzować (podać przyczyny) Większość aptek szpitalnych wymaga pilnej modernizacji tj.dostosowania lokali m.in.przez zwiększenie powierzchni, utworzenie pracowni leku cytotoksycznego, pracowni żywienia dożylnego, pracowni leku jałowego. W większości szpitali system przygotowania leków iniekcyjnych (m.in.cytostatyków) odbywa się w oddziałach. Na 72 podmioty lecznicze posiadające aptekę szpitalną ok. 19 udziela świadczeń w zakresie leczenia onkologicznego, z czego pracownią leków cytostatycznych dysponuje jedynie 9 aptek szpitalnych. Powyższe świadczy o tym, że w podmiotach nie posiadających pracowni PLC usługę farmaceutyczną w zakresie sporządzania leków cytostatycznych świadczy personel pielęgniarski. Skutek takiej sytuacji to brak powtarzalności przygotowywanych leków, a także żródło błędów medycznych. Wśród 90 podmiotów, które utworzyły dział farmacji szpitalnej co najmniej 3 świadczą usługi w zakresie chemioterapii, powinna być w nich zatem utworzona apteka szpitalna z pracownią leków cytostatycznych. W odniesieniu do pracowni żywienia pozajelitowego, które stosowane jest w niemal w każdym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego odpowiednia pracownia (lub co najmniej pracownia leku jałowego przeznaczona do suplementacji gotowych worków przemysłowych) powinna funkcjonować w każdej aptece szpitalnej. ocena kontraktowania świadczeń opieki zdrowotnej Jest wielce zasadnym aby podczas kontraktowania usług medycznych brać pod uwagę: - ilość zatrudnionych farmaceutów i techników farmacji oraz wymiar zatrudnienia ( apteka szpitalna,dział farmacji szpitalnej) -organizację apteki szpitalnej tj czy istnieją odpowiednie pracownie gwarantujące prawidłowe i zgodne z prawem wytwarzanie leku. 2
II. Nadzór nad szkoleniem kadr medycznych 1. Ocena potrzeb szkoleniowych na najbliższą przyszłość. Szkolenia organizowane są dwukierunkowo przez : Studium Kształcenia Podyplomowego na Wydziale Farmaceutycznym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Samorząd Zawodowy Okręgowej Izby Aptekarskiej w Warszawie W ostatnim okresie wzrosło zainteresowanie szkoleniem specjalizacyjnym z zakresu farmacji szpitalnej, które jest realizowane w województwie mazowieckim przez Studium Kształcenia Podyplomowego Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Dyplom specjalisty z zakresu farmacji szpitalnej uzyskało 37 osób (6 osób w 2012, 6 osób w 2013 oraz 25 osób w 2014). Obecnie w trakcie specjalizacji podstawowej (tj. trzyletniej) w dziedzinie farmacji szpitalnej jest 18 farmaceutów, natomiast 2 osoby realizują specjalizację programem uzupełniającym ( trwającym 1,5 roku) Należy zauważyć, że jedyną motywacją zdobycia tytułu specjalisty jest chęć zdobycia kwalifikacji, pogłębienia wiedzy. Niestety nie przekłada się to na awans zawodowy czy gratyfikację finansową. Natomiast należy podkreślić, że szkolenie specjalizacyjne łączy się z poważnymi nakładami finansowymi,których ciężar jak do tej pory leży w 100% po stronie farmaceuty. W ramach comiesięcznych spotkań członków Komisji Aptek Szpitalnych,Zakładowych i Działów Farmacji Szpitalnej OIA w Warszawie - której jestem przewodniczącą organizujemy posiedzenia naukowo-szkoleniowe dostępne dla wszystkich farmaceutów szpitalnych. W roku 2014 już po raz VII została zorganizowana Sesja Szkoleniowa Komisji Aptek Szpitalnych i Działów Farmacji. 2. Przeprowadzanie kontroli podmiotów leczniczych udzielających świadczeń zdrowotnych dotyczącej realizacji kształcenia i doskonalenia zawodowego lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, położnych, farmaceutów oraz osób wykonujących inne zawody medyczne lub inne zawody mające zastosowanie w ochronie zdrowia, w zakresie wynikającym z programów kształcenia: wykaz kontrolowanych jednostek, wnioski z kontroli, zalecenia pokontrolne. Nie kontrolowano 1. Opiniowanie wniosków jednostek ubiegających się o wpisanie ich na prowadzoną przez ministra właściwego do spraw zdrowia listę jednostek organizacyjnych uprawnionych do prowadzenia specjalizacji: liczba zaopiniowanych wniosków, uwagi. 3
III. Nie opiniowano 2. Wydawanie na podstawie kontroli opinii o spełnianiu przez jednostkę uprawnioną warunków do prowadzenia stażu podyplomowego lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, położnych, farmaceutów oraz osób wykonujących inne zawody medyczne, a także opinii dotyczącej sposobu realizacji stażu lub specjalizacji oraz poziomu udzielanych świadczeń zdrowotnych przez osoby wykonujące zawód medyczny zatrudnione w tym podmiocie leczniczym: liczba wydanych opinii, uwagi, propozycje zmian. Nie wydano. Kontrola podmiotów wykonujących działalność leczniczą W okresie powołania tj od czerwca 2014 roku nie przeprowadziłam żadnej kontroli aptek szpitalnych i działow farmacji pod względem kwalifikacji zatrudnionych osób,organizacji i wyposażenia. Sytuację aptek szpitalnych na Mazowszu znam z działalności w Komisji Aptek Szpitalnych,Zakładowych i Działów Farmacji OIA w Warszawie, której przewodniczę 8-my rok a także z danych udostępnionych przez WIF w Warszawie. IV. Udzielone opinie i konsultacje Przygotowano opinię dla Departamentu Polityki Lekowej w Ministerstwie Zdrowia z zakresu sporządzania leków cytotoksycznych jako odniesienie do pisma Kosultanta Krajowego w Dziedzinie Pielęgniarstwa. W sposób ciągły udzielam konsultacji telefonicznie a także udzielam informacji w ramach comiesięcznych spotkań z farmaceutami szpitalnymi organizowanymi w OIA w Warszawie ( w każdy 2-gi czwartek miesiąca zawyjątkiem lipca i sierpnia) V. Prognozowanie potrzeb zdrowotnych populacji. Należy stwierdzić bezsprzeczny fakt,że polskie społęczeństwo się starzeje,a co za tym będzie wzrastała liczba hospitalizacji oraz wysokospecjalistyczne usługi farmaceutyczne. Zatem należy zaplanować środki na modernizację aptek szpitalnych,które tylko wówczas będą mogły aktywnie i prawidłowo nadzorować proces leczenia. Przyniesie to: - zmniejszenie wydatków na leki - ograniczy błędy medyczne - zmniejszy ilość powikłań - skróci czas hospitalizacji - odciąży personel pielęgniarski który nie jest przygotowany i umocowany prawnie do wykonywania usługi farmaceutycznej. 4
VI. Podsumowanie ogólnej sytuacji w zakresie danej dziedziny medycyny, farmacji, pielęgniarstwa, innej dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia na terenie województwa (uwagi, problemy, wnioski). W celu prowdzenia prawidłowej terapii u chorych (efektywnej i bezpiecznej) należy: - dążyć do określenia norm zatrudnienia dla farmaceutów - dostosować apteki do profilu szpitala - dążyć do podnoszenia kompetencji zawodowych farmaceutów Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Farmacja Szpitalna mgr farm. Ewa Steckiewicz - Bartnicka 5