Raport z monitorowania inteligentnych specjalizacji województwa warmińsko-mazurskiego Stan za 218 r. Olsztyn, 219 r. 1
Spis Treści Wstęp 3 1. Metodologia monitoringu inteligentnych specjalizacji... 4 2. Gospodarka Warmii i Mazur ujęcie horyzontalne... 5 3. Rozwój inteligentnych specjalizacji województwa warmińsko-mazurskiego... 15 3.1 Inteligentna specjalizacja: Ekonomia Wody... 2 3.2 Inteligentna specjalizacja: Żywność wysokiej jakości... 27 3.3 Inteligentna specjalizacja: Drewno i meblarstwo... 36 4. Wsparcie rozwoju inteligentnych specjalizacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 214-22... 44 5. Wsparcie rozwoju inteligentnych specjalizacji funduszami strukturalnymi dostępnymi na poziomie krajowym... 61 6. Przegląd wybranych przedsięwzięć realizowanych w roku 218 w ramach RPO WiM 214-22 związanych z inteligentnymi specjalizacjami... 63 7. Wnioski..66 Wykaz skrótów 69 Spis wykresów, rysunków oraz tabel... 7 Załącznik nr 1. Wybór rodzajów działalności wpisujących się w inteligentne specjalizacje wg PKD 27, do poziomu podklas włącznie... 75 Załącznik nr 2. Lista 2 projektów realizowanych w roku 218 ze środków RPO na rzecz inteligentnych specjalizacji o największej wartości ogółem... 78 2
Wstęp Niniejszy raport stanowi drugą edycję monitorowania inteligentnych specjalizacji (IS) województwa warmińsko-mazurskiego, tj.: ekonomia wody, żywność wysokiej jakości oraz drewno i meblarstwo, które zostały zidentyfikowane w zaktualizowanej w roku 213 Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 225. Głównym celem monitorowania inteligentnych specjalizacji województwa warmińskomazurskiego jest cykliczne dostarczenie informacji zwrotnej dla decydentów Województwa Warmińsko-Mazurskiego oraz ogółu interesariuszy o tym, czy strategia realizowana jest zgodnie z planem, osiągane są zakładane rezultaty i czy pojawiają się nowe obszary o potencjale tworzenia przewag konkurencyjnych regionu. Zebrane dane nie tylko umożliwiają obserwację rozwoju inteligentnych specjalizacji, ale również mogą np. wskazywać jednostkom naukowym kierunki, w które społeczność naukowa powinna się włączać a instytucje otoczenia biznesu, samorządy lokalne oraz organizacje zrzeszające przedsiębiorców uzyskują możliwość pogłębienia wiedzy dotyczącej uwarunkowań i kierunków rozwoju specjalizacji, co sprzyja przygotowaniu adekwatnej oferty wsparcia dla biznesu. Do sporządzenia raportu wykorzystane zostały dane Głównego Urzędu Statycznego, Krajowej Administracji Skarbowej, Departamentu Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego, Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE, Urzędu Patentowego RP, czy Warmińsko- Mazurskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie. Drugi raport z monitorowania inteligentnych specjalizacji dotyczy roku 218, jednak ze względu na dostępność niektórych danych w dokumencie przedstawione zostały te najbardziej aktualne (217 lub 216). Raport zawiera następujące informacje: gospodarka Warmii i Mazur ujęcie horyzontalne rozwój inteligentnych specjalizacji województwa warmińsko-mazurskiego wsparcie rozwoju inteligentnych specjalizacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 214-22 wsparcie rozwoju inteligentnych specjalizacji funduszami strukturalnymi dostępnymi na poziomie krajowym przegląd wybranych przedsięwzięć realizowanych w roku 218 w ramach RPO WiM 214-22 związanych z inteligentnymi specjalizacjami działalność badawcza uczelni z terenu województwa warmińsko-mazurskiego uwzględniająca inteligentne specjalizacje wnioski 3
1. Metodologia monitoringu inteligentnych specjalizacji Raport został opracowany zgodnie z metodologią przyjęta przez Zarząd Województwa Warmińsko- Mazurskiego. System monitorowania IS uwzględnia założenia metodologiczne i organizacyjne monitorowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 225. Monitoring inteligentnych specjalizacji województwa warmińsko-mazurskiego obejmuje trzy poziomy: Poziom pierwszy: monitorowanie wzrostu konkurencyjności Warmii i Mazur osiąganej poprzez rozwój inteligentnych specjalizacji odnosi się do całości sytuacji gospodarczej regionu. Do badania tego poziomu wykorzystywane są wybrane wskaźniki już monitorowane, lub planowane do monitorowania, w ramach SRWWiM 225, RSI WiM 22 oraz RPO WiM 214-22. Celem monitorowania poziomu pierwszego jest formułowanie i aktualizacja polityki gospodarczej na poziomie całego regionu i w przekroju różnych sektorów i branż, aktualizacja dokumentów strategicznych, wyłanianie nowych inteligentnych specjalizacji. Drugi poziom: monitorowanie rozwoju inteligentnych specjalizacji Warmii i Mazur odnosi się do specjalizacji badanych łącznie i każdej z osobna. Wskaźniki tego poziomu są rozszerzeniem wskaźników stosowanych do monitorowania celu operacyjnego 1.1 Wzrost konkurencyjności regionu poprzez rozwój inteligentnych specjalizacji w SRWWiM 225. Monitorowanie poziomu drugiego służy formułowaniu i aktualizacji polityki gospodarczej w obrębie poszczególnych inteligentnych specjalizacji, aktualizacji dokumentów strategicznych, w tym SRWWiM 225 i RSI WiM 22 oraz raportów z badań potencjału innowacyjnego i rozwojowego przedsiębiorstw funkcjonujących w obszarze inteligentnych specjalizacji. Trzeci poziom: monitorowanie oddziaływania wsparcia udzielanego inteligentnym specjalizacjom Warmii i Mazur odnosi się do badania oddziaływania wsparcia udzielanego podmiotom reprezentującym inteligentne specjalizacje regionu. Zastosowane wskaźniki dotyczą monitorowania RPO WiM 214-22 w zakresie osi 1 Inteligentna gospodarka Warmii i Mazur, dla priorytetów inwestycyjnych 1a, 1b (dedykowanych projektom IS) oraz 3a, 3b i 3c (preferencje dla projektów z obszaru IS). Wartości docelowe były ustalane wg różnych metodologii, w zależności od typu wskaźnika, dostępności danych oraz istnienia długoterminowych prognoz rozwoju i zostały wskazane w raporcie Monitoring inteligentnych specjalizacji województwa warmińsko-mazurskiego. 4
Mazowieckie Wielkopolskie Małopolskie Śląskie Pomorskie Dolnośląskie Zachodniopomorskie Łódzkie Podkarpackie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Warmińsko- Podlaskie Lubuskie Świętokrzyskie Opolskie 2. Gospodarka Warmii i Mazur ujęcie horyzontalne Wykres 1 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON, deklarujące prowadzenie działalności, według PKD 27 15 1 5 215 216 217 218 rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości przemysł i budownictwo handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja pozostałe usługi W roku 218 w województwie warmińsko-mazurskim prowadzenie działalności gospodarczej deklarowało 113,8 tys. przedsiębiorstw. W okresie 215-218 ilość firm wzrosła o 2,72%. Najwięcej firm działało w sektorze pozostałych usług 38,3 tys. (33,65%). W branżach: handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia funkcjonowało 33,9 tys. firm (29,78%). Działalność związaną z przemysłem i budownictwem prowadziło 22,9 tys. (2,16%) w zakresie działalności finansowej i ubezpieczeń oraz obsługi rynku nieruchomości działało 14,9 tys. firm (13,8%), liczba firm działających w branżach związanych z rolnictwem, leśnictwem, łowiectwem i rybactwem wynosiła 3,8 tys. (3,33%). Wykres 2 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON, deklarujące prowadzenie działalności, według PKD 27 1% 12 72 12 74 12 815 12 763 8% 6% 4% 98 129 98 769 1 81 11 427 2% % 215 216 217 218 ogółem inteligentne specjalizacje 5 4 3 2 1 218 5
W roku 218 w województwie warmińsko-mazurskim zarejestrowanych było 12763 firm deklarujących prowadzenie działalności w branżach wpisujących się w inteligentne specjalizacje, co stanowiło 12,58% ogółu firm. W okresie 215-218 ilość firm działających w branżach z zakresu inteligentnych specjalizacji wzrosła o,88%. W 218 r. podmioty z województwa warmińskomazurskiego stanowiły 3,84% wszystkich tego typu podmiotów gospodarczych w Polsce, co uplasowało województwo podobnie jak w roku 217 na 12 miejscu. Największa ilość firm z tych sektorów znajdowała się w województwie mazowieckim 4516, a najniższa w województwie opolskim 878. Wykres 3 Podmioty deklarujące prowadzenie działalności, według PKD 27 wpisujące się w inteligentne specjalizacje województwa warmińsko-mazurskiego. Żywność wyoskiej jakości 3% Produkcja maszyn 1% Drewno i meblarst wo 4% Ekonomia wody 29% W 218 roku wśród podmiotów wpisujących się w inteligentne specjalizacje województwa warmińsko-mazurskiego dominowały przedsiębiorstwa specjalizacji drewno i meblarstwo - 4%. Podmioty związane z ekonomią wody stanowiły łącznie 29%, Podmioty należące do specjalizacji żywność wysokiej jakości stanowiły w 218 roku 3% wszystkich podmiotów wpisujących się w inteligentne specjalizacje województwa warmińsko-mazurskiego. Wykres 4 Struktura podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON, deklarujących prowadzenie działalności, według PKD 27 w gospodarce ogółem w zakresie inteligentnych specjalizacji 3,6%,8%,1% 6,1% 1,5%,3% 95,5% 92,1% -9 1-49 5-249 25=> -9 1-49 5-249 25=> W roku 218 struktura podmiotów gospodarki narodowej deklarujących prowadzenie działalności w zakresie inteligentnych specjalizacji różniła się nieznacznie od struktury całej gospodarki 6
w regionie. W obu przypadkach dominowały mikroprzedsiębiorstwa, w których przewidywana liczba zatrudnionych nie przekraczała w 9 osób w całej gospodarce było to 95,47% (w porównaniu do roku 217 nastąpił wzrost o,3 pkt. proc.), w podmiotach działających w IS - 92,1% (wzrost o,48 pkt. proc.) Małe firmy (1-49 osób) stanowiły odpowiednio 3,63% (spadek o,2 pkt. proc.) oraz 6,1% (spadek o,39 pkt. proc.) Średnie firmy (5-249 osób) stanowiły w gospodarce,81% podczas gdy wśród podmiotów działających w inteligentnych specjalizacjach było ich 1,5%. Wykres 5 Ilość nowopowstałych i zlikwidowanych przedsiębiorstw w województwie warmińskomazurskim w latach 216-218, według PKD 27 wpisujących się w inteligentne specjalizacje 12 1151 11 1 927 9 8 77 739 7 6 732 664 216 217 218 zarejestrowane wyrejestrowane W roku 218 w województwie warmińskomazurskim powstało 12338 nowych przedsiębiorstw, z czego w obszarach IS zostało zarejestrowanych 927. W tym samym czasie zlikwidowanych zostało 1235 przedsiębiorstw, z czego 1151 firm, których PKD zgodne było z PKD inteligentnych specjalizacji. W roku 217 oraz 216 nastąpił wzrost różnicy pomiędzy liczbą firm nowopowstałych w branżach inteligentnych specjalizacji. W roku 216 różnica wynosiła: +38, w roku 217: +75, a w roku 218: -224. Wykres 6 Przedsiębiorstwa, które dokonały zgłoszeń patentowych jako % przedsiębiorstw ogółem,6%,5%,4%,3%,2%,1%,%,48%,34%,45%,31%,33%,29%,41%,29% 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Patentowego RP W latach 215-217 odsetek przedsiębiorstw, które dokonały zgłoszeń patentowych utrzymywał się w regionie na poziomie zbliżonym do średniej krajowej. W roku 218 odsetek przedsiębiorstw, które dokonały zgłoszeń patentowych wynosił w regionie,29% i był nieznacznie niższy od średniej krajowej o,12 pkt. proc. 7
Wykres 7 PKB na mieszkańca jako % średniej krajowej (w cenach bieżących) 78% 77% 76% 75% 74% 73% 72% 71% 7% 69% 68% 67% 71,52% 71,48% 7,88% 71,26% 213 214 215 216 PKB na 1 mieszkańca (Polska =1) wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 77,1% 74,7% W latach 213 216 wartość PKB na mieszkańca w odniesieniu do średniej krajowej zmalała z 71,52% na 71,26%. W roku 216 do osiągnięcie wartości docelowej na rok 22 brakowało 3,44 pkt. proc., natomiast do ociągnięcia wartości docelowej na rok 225 brakowało 5,84 pkt. proc. Wykres 8 Nakłady na działalność B+R (GERD) jako % PKB wg cen bieżących 2% %,36%,27%,32%,33% 213 214 215 216 warmińsko-mazurskie wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 2,1% 1,4% W latach 213-214 zauważalny jest trend spadkowy wskaźnika: nakłady na działalność B+R jako % PKB wg cen bieżących. W roku 215 i 216 nastąpił nieznaczny wzrost kolejno o,5 pkt. proc. oraz,1 pkt. proc. Wykres 9 Nakłady wewnętrzne na działalność B+R sektora przedsiębiorstw w relacji do PKB,2%,15%,1%,5%,%,14%,14%,7%,6%,6%,1% 213 214 215 216 warmińsko-mazurskie wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 W roku 216 nastąpił znaczny wzrost (w porównaniu do lat 214-215) nakładów na B+R ponoszonych przez organizacje gospodarcze z,6% do,14% osiągając tym samym wyznaczoną na rok 225 wartość docelową. 8
Wykres 1 Udział nakładów sektora przedsiębiorstw na działalność B+R w nakładach na działalność B+R ogółem 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 19,7% 43,3% 49,6% 215 216 217 warmińsko-mazurskie Udział nakładów sektora przedsiębiorstw na działalność B+R w nakładach na działalność B+R ogółem w województwie warmińskomazurskim w 216 roku znacząco wzrósł osiągając poziom 43,3% (w stosunku do roku poprzedzającego wzrost o 23,6 pkt. proc.). W roku 217 odnotowano dalszy wzrost, do 49,6%, co uplasowało nasze województwo na 13 pozycji w kraju (awans o jedną pozycję w stosunku do 216). W przypadku średniej krajowej (64,5 %) odnotowano spadek o 1,79 pkt. proc. Wykres 11 Wartość dodana brutto (w cenach bieżących) na jednego pracującego 16 14 12 1 8 6 4 2 tys. zł 155 77 15 47 97 251 1 27 11 178 214 215 216 warmińsko-mazurskie wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 W latach 214-216 wartość dodana brutto na 1 pracującego w województwie warmińsko-mazurskim wzrastała osiągając w roku 216 wartość 11 178 tys. zł (wzrost o 4,4%). W roku 216 region uplasował się na 11 pozycji w kraju, (awans o jedną pozycję w stosunku do 215 r.) Średnia krajowa stopniowo wzrastała osiągając w roku 216 poziom 113 872 zł (wzrost od 214 r. o 3,57 %). Do osiągnięcia wartości docelowej na rok 22 brakuje 4 292 tys. zł, to jest 4,7%. Wykres 12 Pracujący w gospodarce regionu według faktycznego miejsca pracy w 217 r. 9
W roku 217 liczba osób pracujących w gospodarce według faktycznego miejsca pracy w województwie warmińsko-mazurskim wyniosła 561 648 tys. osób. Udział pracujących w gospodarce regionu w poszczególnych sektorach gospodarki kraju wyniósł kolejno: - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo: 2,96% - przemysł i budownictwo: 3,29% - przemysł: 3,42% - handel, naprawa pojazdów samochodowych, transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja: 2,5% - działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości: 2,12% - pozostałe usługi: 3,11% Wykres 13 Zatrudnieni w sektorze prywatnym według sekcji PKD 27 w 217 r. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 tys. os. 89 681 86 933 35 85 17 842 9 247 8 855 5 85 5 16 9 218 1 613 2 918 3 38 6 4 935 4 495 62 6 28 warmińsko-mazurskie Sekcje PKD A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Górnictwo i wydobywanie Przetwórstwo przemysłowe Nazwa Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Budownictwo Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Transport i gospodarka magazynowa Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Informacja i komunikacja Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Edukacja Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Pozostała działalność usługowa 1
Liczba osób zatrudnionych w sektorze prywatnym w województwie warmińsko-mazurskim wyniosła ogółem w 217 roku 25 86 tysięcy. Najwięcej osób znalazło zatrudnienie w branżach związanych z przetwórstwem przemysłowym: 86 933 tysięcy, na drugim miejscu znalazł się handel hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów samochodowych: branże te zatrudniały 35 85 tysięcy osób. 17 842 tysięcy osób znalazło zatrudnienie w branży budowlanej. Wykres 14 Odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych w przemyśle i usługach 26% 22% 19% 15% 12% 8% 5% 1% 11,3% 9,1% 9,1% 215 216 217 warmińsko-mazurskie wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 24,4% 22,% Średni udział przedsiębiorstw innowacyjnych w ogólnej liczbie przedsiębiorstw w województwie warmińsko-mazurskim w roku 217 wyniósł 9,1%, wskaźnik utrzymał się na tym samym poziomie co w roku poprzedzającym. Od roku 215 nastąpił spadek udziału przedsiębiorstw innowacyjnych o 2,2 pkt. proc. W roku 217 do osiągnięcia wartości docelowej wyznaczonej dla roku 22 brakowało 12,9 pkt. proc. Wykres 15 Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych w przedsiębiorstwach 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 215 216 217 wykorzystujące komputery posiadajace dostęp do Internetu posiadajace własną stronę internetową dla których strona internetowa spełniła funkcje prezentacji katalogów, wyrobów lub cenników otrzymujące zamówienia poprzez sieci komputerowe (stronę internetową, systemy typu EDI) składające zamówienia poprzez sieci komputerowe (stronę internetową, systemy typu EDI) wykorzystujące Internet w kontaktach z administracją publiczną ogółem wykorzystujące Internet w kontaktach z publiczną w celu odsyłania wypełnionych formularzy w formie elektronicznej wyposażające swoich pracowników w urządzenia przenośne, pozwalające na mobilny dostęp do Internetu posiadające szerokopasmowy dostęp do Internetu 11
W 217 roku przedsiębiorstwa wykorzystujące komputery oraz posiadające dostęp do Internetu w województwie warmińsko-mazurskim stanowiły, kolejno: 95,8% oraz 94,6%, przekroczone zostały wartości docelowe wyznaczone na lata 22 (wykorzystanie komputerów o 2,61 pkt. proc. i posiadających dostęp do Internetu 3,43 pkt. proc.) oraz 225 (wykorzystanie komputerów o 1,66 pkt. proc. i posiadających dostęp do Internetu 2,22 pkt. proc.). Wykorzystanie przez przedsiębiorstwa Internetu szerokopasmowego było również na wysokim poziomie (94,6%) w porównaniu do roku 215 nastąpił wzrost o 1 pkt. proc. Firmy korzystające z Internetu w kontaktach z administracją publiczną stanowiły 92,3%. Nastąpił również wzrost firm wyposażających swoich pracowników w urządzenia przenośne (67,9%) o 12,3 pkt. proc. w odniesieniu do roku 215. W roku 217 przedsiębiorstwa otrzymujące zamówienia poprzez sieci komputerowe stanowiły jedynie 11,7%. Poniżej tabela przedstawiająca wartości docelowe oraz punkty procentowe przekraczające bądź brakujące do osiągnięcia niniejszych wartości docelowych. Przedsiębiorstwa: Wartość docelowa (22) w % Różnica w pkt. proc. (rok 217) Wartość docelowa (225) w % Różnica w pkt. proc. (rok 217) wykorzystujące komputery 93,19 + 2,61 94,14 + 1,66 posiadające dostęp do Internetu 91,17 + 3,43 92,38 + 2,22 posiadające własną stronę 62,73 -,93 66,23-4,43 internetową dla których strona internetowa 6,48-3,68 64,7-7,27 spełniła funkcje prezentacji katalogów, wyrobów lub cenników otrzymujące zamówienia poprzez 13,58-1,88 15,34-3,64 sieci komputerowe (stronę internetową, systemy typu EDI) składające zamówienia poprzez 37,89-5,49 41,42-9,2 sieci komputerowe (stronę internetową, systemy typu EDI) wykorzystujące Internet 92,93 -,63 93,91-1,61 w kontaktach z administracją publiczną ogółem wykorzystujące Internet 92,93 -,63 93,91-1,61 w kontaktach z publiczną w celu odsyłania wypełnionych formularzy w formie elektroniczne wyposażające swoich 59,3 + 8,6 62,92 + 4,98 pracowników w urządzenia przenośne, pozwalające na mobilny dostęp do Internetu posiadające szerokopasmowy 9,91 + 3,69 92,15 + 2,45 dostęp do Internetu 12
Wykres 16 Udział podmiotów z województwa warmińsko-mazurskiego na tle kraju w pozyskiwaniu środków z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 1% 5% % 4,44% 4,38% Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.funduszeeuropejskie.gov.p 3,27% 2,36% 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie wartość docelowa 22, 225 6,% W latach 215-218 udział podmiotów z województwa warmińsko-mazurskiego w pozyskiwaniu środków z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój na lata 214-22 spadł o 2,8 pkt. proc. Udział podmiotów z regionu na tle kraju wyniósł 2,36% w roku 218. Do osiągnięcia wartości docelowych dla roku 22 oraz 225 brakowało 3,64 pkt. proc. 1 Tabela 1 Udział pomiotów z województwa warmińsko-mazurskiego na tle kraju w pozyskiwaniu środków z Programu Horyzont 22 216 217 218 Liczba uczestnictw w projektach z podpisanym GA Dofinansow anie Netto Liczba koordynacji Liczba uczestnictw w projektach z podpisanym GA Dofinansow anie Netto Liczba koordynacji Liczba uczestnictw w projektach z podpisanym GA Dofinanso wanie Netto Liczba koordynacji WWM 7 645 58 1 7 713 584 3 272 613 Polska 357 8 349 436 47 379 91 33 712 59 328 8 912 298 35 Źródło: Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE na podstawie baz ecorda oraz Eurostatu Liczba uczestnictw = GA (Grant Agreement) = Liczba koordynacji = liczba uczestnictw organizacji w projektach (1projekt = wiele uczestnictw / jedna organizacja może brać udział w więcej niż jednym projekcie) umowa grantowa liczba projektów, w których podmiot pełnił funkcję koordynatora W latach 216-218 podmioty z województwa warmińsko-mazurskiego uczestniczyły w 17 projektach w ramach programu Horyzont 22 na łączną kwotę 1 631 777 mln EUR. Funkcja koordynatora przez podmioty z regionu pełniona była tylko jeden raz: w roku 216. W roku 218 podpisano 3 umowy grantowe na łączną kwotę 272 613 tys. EUR. 1 Różnica w wartości bazowej podanej w Raporcie końcowym Monitoring inteligentnych specjalizacji województwa warmińsko-mazurskiego, a widocznej na wykresie wynika z aktualizacji danych dostępnych na 31 marca 219 r. (w związku z rozwiązywaniem/aneksowaniem części umów w ramach POIR). 13
Tabela 2 Udział pomiotów z kraju w pozyskiwaniu środków z Programu Horyzont 22 z podziałem na województwa 218 Woj. Liczba uczestnictw w projektach z podpisanym GA Dofinansowanie Netto Liczba koordynacji Mazowieckie 129 35 74 74 16 Małopolskie 58 12 665 59 5 Wielkopolskie 41 9 684 78 4 Pomorskie 3 7 542 644 2 Dolnośląskie 16 3 453 27 1 Śląskie 14 5 494 91 3 Kujawsko-Pomorskie 9 1 55 558 Lubelskie 7 1 236 513 Podkarpackie 7 712 75 3 Łódzkie 5 476 21 Zachodniopomorskie 5 1 49 125 1 Warmińsko-Mazurskie 3 272 613 Lubuskie 2 682 436 Podlaskie 1 27 6 Opolskie 1, Suma końcowa 328 8 912 298 35 Źródło: Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE na podstawie baz ecorda oraz Eurostatu Spośród wszystkich województw najskuteczniejsze w pozyskiwaniu środków oferowanych w ramach programu Horyzont 22 są podmioty z województwa mazowieckiego (129 podmiotów biorących udział w projektach). Podmioty z województwa mazowieckiego na swoje uczestnictwo w ramach projektów Horyzont 22 uzyskały łącznie 35,7 mln EUR netto dofinansowania. Również podmioty z województw małopolskiego (58 podmiotów), wielkopolskiego (41 podmiotów) oraz pomorskiego (3 podmiotów) wykazywały dużą aktywność w pozyskiwaniu wsparcia oferowanego w ramach programu. Łączna kwota, którą podmioty z Polski otrzymały na swoją działalność w ramach projektów dofinansowywanych z środków programu Horyzont 22 wyniosła blisko 81 mln EUR netto. 14
3. Rozwój inteligentnych specjalizacji województwa warmińsko-mazurskiego Wykres 17 Eksport towarów wpisujących się w inteligentne specjalizacje w ujęciu łącznym w 218 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej 4 5 4 3,91 Administracji Skarbowej 4 3 5 3 354,26 3 2 5 2 1 5 1 5 45,61 mln zł Żywność wysokiej jakości Drewno i meblarstwo Ekonomia wody Eksport produktów z branż wpisujących się w inteligentne specjalizacje województwa warmińsko-mazurskiego w roku 218 osiągnął poziom kolejno: żywność wysokiej jakości 4 3,26 mln zł, drewno i meblarstwo 3 354,26 mln zł oraz ekonomia wody 45,61 mln zł. Łącznie eksport towarów inteligentnych specjalizacji regionu wyniósł ponad 7 835,79 mln zł. W każdej z inteligentnych specjalizacji odnotowano wzrost eksportu w stosunku do roku 217 (żywność wysokiej jakości wzrost o 11,35%, drewno i meblarstwo o 1,69%, ekonomia wody o 23,78%). Wykres 18 Udział absolwentów grup kierunków związanych z inteligentnymi specjalizacjami w ogóle absolwentów szkół wyższych w województwie warmińsko-mazurskim (publicznych i prywatnych) 12 1 8 1 214 9 185 9 575 6 4 2 1 747 1 72 1 627 tys. os. 215 216 217 ablowenci kierunków związanych z inteligentnymi specjalizacjami ogólna liczna absolwentów w województwie warmińsko-mazurskim Udział absolwentów grup kierunków studiów wpisujących się w inteligentne specjalizacje regionu wynosił kolejno: 17,1% w roku 215 (1747 absolwentów), 18,53% w roku 216 (172 absolwentów) oraz 16,99% w roku 217 (1627 absolwentów). W porównaniu do roku 215 nastąpił niewielki spadek o,11 pkt. proc. 15
Wykres 19 Udział uczniów zasadniczych szkół zawodowych, techników i szkół policealnych (bez specjalnych) z grup kierunków związanych z inteligentnymi specjalizacjami w ogóle uczniów tego typu szkół 3 25 27 944 27 279 26 63 2 15 1 5 9 322 8 821 8 653 tys. os. 215 216 217 ablowenci kierunków związanych z inteligentnymi specjalizacjami ogólna liczba absolwentów w województwie warmińsko-mazurskim Udział uczniów zasadniczych szkół zawodowych, techników i szkół policealnych grup kierunków wpisujących się w inteligentne specjalizacje w ogóle uczniów szkół tego rodzaju wynosił kolejno: 33,36% w roku 215 (9322 uczniów), 32,35% w roku 216 (8821 uczniów) oraz 32,53% w roku 217 (8653 uczniów). W porównaniu do roku 215 nastąpił nieznaczny spadek o,83 pkt. proc., natomiast w porównaniu do roku 216 nastąpił wzrost o,19 pkt. proc. Wykres 2 Wartość dodana brutto w latach 215-218 5% 45% 4% 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % 2,1% 2,2% 2,6% 2,% 7,5% 7,6% 6,5% 6,9% 16,4% 15,9% 17,5% 18,2% 16,4% 18,1% 18,1% 17,1% 215 216 217 218 Produkcja maszyn dla IS Ekonomia wody Żywność wysokiej jakości Drewno i meblarstwo Wartość dodana brutto w przedsiębiorstwach z branż powiązanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu, stanowiła w roku 218: 45,1% wartości dodanej brutto wypracowanej przez wszystkie przedsiębiorstwa zarejestrowane na terenie Warmii i Mazur, w których pracowało co najmniej 1 osób (nieznaczny spadek -,1 pkt. proc. w relacji do roku 217). W latach 215-218 wartość wskaźnika wzrosła o 3,2 pkt. proc. Wykres 21 Przeciętne zatrudnienie w podmiotach z branż inteligentnych specjalizacji 12 1 8 6 4 2 2,2 2,2 2,2 2,1 5,8 6,3 6,6 7,1 18,7 18,8 18,7 18,1 22,8 24,7 24,8 25,1 62,2 61,9 61,4 6, tys. os. 215 216 217 218 Produkcja maszyn dla IS Ekonomia wody Żywność wysokiej jakości Drewno i meblarstwo inne branże 16
Przeciętne zatrudnienie w podmiotach z branż inteligentnych specjalizacji prowadzących księgi rachunkowe, w których liczba pracujących wynosi 1 osób i więcej wynosiło w roku 218-52,4 tys. os. i wzrosło w porównaniu do roku 215 o 2,9 tys. os. Najwięcej osób podobnie jak w latach poprzednich zatrudnionych było w ramach inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo - 25,1 tys., a następnie w żywności wysokiej jakości- 18,1 tys. W ekonomii wody zatrudnienie wynosiło 7,1 tys. os. W odniesieniu do roku 217 przeciętne zatrudnienie w podmiotach z branż inteligentnych specjalizacji nieznacznie wzrosło o 12 osób. Wykres 22 Zatrudnienie w podmiotach z branż sklasyfikowanych do inteligentnych specjalizacji jako % zatrudnienia województwa ogółem 1% 8% 44,3% 45,69% 45,97% 46,62% 6% 4% 2% 55,7% 54,31% 54,3% 53,38% % 215 216 217 218 pozostałe branże inteligentne specjalizacje Przeciętne zatrudnienie w podmiotach z branż inteligentnych specjalizacji prowadzących księgi rachunkowe, w których liczba pracujących wynosi 1 osób i więcej wynosiło w roku 218-46,62% zatrudnienia województwa ogółem. Poczynając od roku 215 obserwowany jest stały wzrost zatrudnienia w firmach o PKD zgodnym z inteligentnymi specjalizacjami (od 215 roku nastąpił wzrost o 2,32 pkt. proc.). Wykres 23 Nakłady inwestycyjne w podmiotach z branż inteligentnych specjalizacji w 218 r. 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 tys. zł 8 677 534 Żywnośc wysokiej jakości 6 27 886 7 59 22 1 922 547 446 785 313 333 285 399 4 952 Ekonomia wody Drewno i meblarstwo Produkcja maszyn dla IS Polska warmińsko-mazurskie Nakłady inwestycyjne poniesione przez podmioty z województwa warmińsko-mazurskiego wpisujące się w inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości, zatrudniające 1 osób i więcej, w roku 218 stanowiły 5,15% w ogólnej wartości nakładów inwestycyjnych poniesionych przez ogół firm o PKD zgodnym z tą specjalizacją, zarejestrowanych w Polsce. Niższy udział w krajowych nakładach inwestycyjnych w swoim sektorze miały firmy ze specjalizacji ekonomia wody (5,5%) oraz drewno i meblarstwo (3,76%). 17
Wykres 24 Liczba projektów innowacyjnych wpisujących się w inteligentne specjalizacje regionu wspartych w ramach I osi priorytetowej RPO WiM 214-22 Inteligentna Gospodarka Warmii i Mazur 2 35 3 25 2 15 1 5 14 17 17 drewno imeblarstwo Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Warmińsko- Mazurskiej Agencji Rozwoju Regionalnego w Olsztynie 6 ekonomia wody 1 6 9 żywność wysokiej jakości Innowacje na skalę krajową i światową Inoowacje na skalę światową Innowacje na skalę krajową W ramach I osi priorytetowej Inteligentna Gospodarka Warmii i Mazur najwięcej innowacyjnych projektów (zarówno na poziomie krajowym jak i światowym) wykazywało wpływ na rozwój inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo (31 projektów), 23 projekty innowacyjne na skalę wyższą niż regionalna dotyczyły ekonomii wody, a 16 projektów żywności wysokiej jakości. 1 projekt wpisujący się w żywność wysokiej jakości został zakwalifikowany jako innowacja na skalę krajową i światową. Wykres 25 PKD firm spoza inteligentnych specjalizacji z największą liczbą innowacji na skalę krajową wspartych w ramach I osi priorytetowej RPO WiM 214-22 Inteligentna Gospodarka Warmii i Mazur 14 12 1 8 6 4 2 12 8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Warmińsko- Mazurskiej Agencji Rozwoju Regionalnego w Olsztynie 5 3 3 82.99 Z 72.19 Z 63.12 Z 25.11 Z 77.39 Z warmińsko-mazurskie Największą liczbę innowacji na skalę krajową posiadają firmy o PKD 82.99 Z (Pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczej, gdzie indziej niesklasyfikowana): 12 projektów innowacyjnych, następnie firmy o PKD 72.19 Z (Badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie pozostałych nauk przyrodniczych i technicznych): 8 projektów innowacyjnych, PKD 63.12 Z (Działalność portali internetowych): 5 projektów innowacyjnych oraz po 3 projekty innowacyjne w ramach PKD 25.11 Z (Produkcja konstrukcji metalowych i ich części) i PKD 77.39 Z (Wynajem i dzierżawa pozostałych maszyn, urządzeń oraz dóbr materialnych, gdzie indziej niesklasyfikowane). 2 Dane przestawiają liczbę projektów innowacyjnych zidentyfikowanych od początku wdrażania I osi priorytetowej RPO WiM do końca 218 r. 18
Wykres 26 PKD firm spoza inteligentnych specjalizacji z największą liczbą innowacji na skalę światową wspartych w ramach I osi priorytetowej RPO WiM 214-22 Inteligentna Gospodarka Warmii i Mazur 9 8 7 6 5 4 3 2 1 8 5 82.99 Z 72.19 Z 22.29 Z 25.62 Z Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących z Warmińsko-Mazurskiej Agencji Rozwoju Regionalnego w Olsztynie 3 warmińsko-mazurskie 3 Największa liczba innowacji na skalę światową należy do firm o PKD 82.99 Z (Pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczej, gdzie indziej niesklasyfikowana): 8 projektów innowacyjnych, kolejna najwyższa liczba innowacji należy do firm o PKD 72.19 Z (Badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie pozostałych nauk przyrodniczych i technicznych): 5 projektów innowacyjnych. Po 3 projekty innowacyjne należą do firm o PKD 22.29 Z (Produkcja pozostałych wyrobów z tworzyw sztucznych) i firm o PKD 25.62 Z (Obróbka mechaniczna elementów metalowych). 19
Mazowieckie Pomorskie Małopolskie Śląskie Dolnośląskie Zachodniopomorskie Wielkopolskie Łódzkie Podkarpackie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Warmińsko-mazurskie Lubuskie Świętokrzyskie Podlaskie Opolskie 3.1 Inteligentna specjalizacja: Ekonomia Wody Wykres 27 Podmioty gospodarki narodowej 3 wpisujące się w inteligentną specjalizację ekonomia wody w latach 215-218 8 6 4 2 6158 6291 6511 6444 3492 3559 3667 365 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie średnia krajowa wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 432 416 W latach 215-218 liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON wpisujących się w inteligentną specjalizację województwa warmińsko-mazurskiego - ekonomia wody zwiększyła się o 158 podmiotów (4,53%) do poziomu 365. Średnia krajowa (6444) wzrosła w tym czasie o 4,65%. W roku 218 do osiągnięcia wartości docelowej na 22 r. (416) brakowało 51 podmiotów. Wykres 28 Podmioty gospodarki narodowej wpisujące się w inteligentną specjalizację ekonomia wody. Stan na 31 XII 218 r.. 16 14 12 1 8 6 4 2 14377 365 338 254 172 2886 Zakwaterowanie, wypoczynek, sport Ochrona środowiska i instalacje wodne Produkcja i naprawa statków i łodzi Inne W roku 218 liczba podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON w województwie warmińsko -mazurskim, których działalność gospodarcza związana była z inteligentną specjalizacją 3 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON, deklarujące prowadzenie działalności, według PKD 27 2
województwa ekonomia wody, stanowiła 3,52% wszystkich tego typu podmiotów gospodarczych w Polsce (12 miejsce). Największa ilość firm z tego obszaru znajdowała się w województwie mazowieckim 14377. W regionie 79,7% stanowiły firmy z branży Zakwaterowanie, wypoczynek, sport - 2886. Podmioty z branży Ochrona środowiska i instalacje wodne stanowiły 9,26% wszystkich podmiotów województwa wpisujących się w inteligentną specjalizację ekonomia wody (338 podmioty). Podmioty z branży Produkcja i naprawa statków i łodzi stanowiły - 6,96% (254 firmy). Wykres 297 Podmioty gospodarki narodowej wpisujące się w inteligentną specjalizację ekonomia wody wg klas wielkości - liczba zatrudnionych. Stan na 31 XII 218 r. 38 5 211 3396-9 1-49 5-249 25=> Spośród podmiotów wpisujących się w inteligentną specjalizację ekonomia wody na koniec roku 218 w województwie warmińsko-mazurskim dominowały mikroprzedsiębiorstwa, w których liczba zatrudnionych nie przekraczała 9 osób 93,4%. Małe firmy (liczba zatrudnionych 1-49 osób) w liczbie 211 stanowiły 5,78%, natomiast średnie (liczba zatrudnionych 5-249 osób) 1,4%. 5 firm reprezentujących inteligentną specjalizację ekonomia wody zatrudnia powyżej 25 osób. Wykres 3 Podmioty powstałe w 218 r. wg branż 22 332 28 Produkcja i naprawa statków i łodzi Zakwaterowanie, wypoczynek, sport Ochrona środowiska i instalacje wodne Inne 8 W roku 218 w województwie warmińskomazurskim powstało 39 nowych podmiotów gospodarczych wpisujących się w inteligentną specjalizację regionu - ekonomia wody (o 88 więcej niż w roku 217). Największa liczba nowopowstałych podmiotów: 332 należała do branży Zakwaterowanie, wypoczynek, sport. Jest to branża, która pełni dominującą rolę w obszarze inteligentnej specjalizacji - ekonomia wody. W dziedzinie Produkcji i naprawy statków i łodzi utworzono 28 nowych przedsiębiorstw a w sektorze Ochrony środowiska i instalacji wodnych 22. 21
Mazowieckie Pomorskie Śląskie Zachodniopomorskie Małopolskie Dolnośląskie Łódzkie Wielkopolskie Kujawsko-pomorskie Warmińsko-mazurskie Podkarpackie Podlaskie Lubelskie Świętokrzyskie Opolskie Lubuskie Wykres 31 Zatrudnienie w podmiotach gospodarki narodowej wpisujących się w inteligentną specjalizację ekonomia wody 8 6 4 2 5 84 6 331 6 624 7 77 3 25 2 15 1 5 218 tys. os. 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie Zatrudnienie w podmiotach wpisujących się w inteligentną specjalizację ekonomia wody, prowadzących księgi rachunkowe, w których liczba pracujących wynosi 1 osób i więcej wynosiło 777 tys. os. W okresie 215-218 wartość wskaźnika wzrosła o 1238 osoby (21,2%). W odniesieniu do roku 217 zatrudnienie wzrosło o 6,83% (453 osoby). Województwo Warmińsko-Mazurskie, podobnie jak w roku 217 uplasowało się na 1 miejscu w kraju. Najwięcej osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach wpisujących się w inteligentną specjalizację ekonomia wody działało w województwie mazowieckim 27,97 tys. os., najmniej zaś w województwie lubuskim 289 tys. os. Wykres 32 Zatrudnienie w firmach z branż sklasyfikowanych do inteligentnej specjalizacji ekonomia wody jako % zatrudnienia województwa ogółem 1% 8% 6% 4% 2% % 5,23% 5,55% 5,83% 6,3% 94,77% 94,45% 94,17% 93,7% 215 216 217 218 pozostałe branże ekonomia wody Przeciętne zatrudnienie w podmiotach wpisujących się w inteligentną specjalizację ekonomia wody (prowadzących księgi rachunkowe, w których liczba pracujących wynosi 1 osób i więcej) wynosiło w roku 218-6,3% zatrudnienia województwa ogółem. Od roku 215 obserwowany jest wzrost zatrudnienia w firmach o PKD zgodnym z inteligentną specjalizacją ekonomia wody (od 215 roku nastąpił wzrost o 1,7 pkt. proc.). 22
Zachodniopomorskie Warmińsko-mazurskie Podlaskie Pomorskie Małopolskie Świętokrzyskie Kujawsko-pomorskie Łódzkie Śląskie Dolnośląskie Lubelskie Opolskie Podkarpackie Mazowieckie Lubuskie Wielkopolskie Wykres 33 Wartość dodana brutto w podmiotach z branż inteligentnej specjalizacji ekonomia wody 8,% 7,5% 7,% 6,5% 6,% 5,5% 6,5% 6,9% 7,5% 7,6% 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % 12,6% 7,6% 218 Wartość dodana brutto w podmiotach z ekonomii wody stanowiła w roku 218 7,6% wartości dodanej brutto wszystkich firm z województwa w których pracowało powyżej 1 osób. W latach 215-218 wartość wskaźnika wzrosła o 1,1 pkt. proc. Region uplasował się na 2 pozycji w kraju (awans w stosunku do 217 r. o 2 pozycje). Wykres 34 Nakłady inwestycyjne w podmiotach z branż inteligentnej specjalizacji ekonomia wody 9 8 7 6 5 4 3 2 1 tys. zł 8 471 584 6 27 886 5 251 484 5 36 284 25 914 139 123 197 23 313 333 215 216 217 218 Polska warmińsko-mazurskie Pod względem poniesionych nakładach inwestycyjnych w roku 218 przedsiębiorstwa wpisujące się w inteligentną specjalizację ekonomia wody zatrudniające 1 osób i więcej uplasowały się na drugim miejscu pośród trzech inteligentnych specjalizacji regionu. Poniesione nakłady inwestycyjne stanowiły 5,5% ogólnej wartości nakładów inwestycyjnych poniesionych przez firmy o PKD zgodnym z tą inteligentną specjalizacją w kraju. Poniesione nakłady inwestycyjne zwiększyły się o 1.37 pkt. proc. w porównaniu do roku poprzedniego (w roku 217 wynosiły 3,68%) i były najwyższe od początku monitorowania wskaźnika. 23
Pomorskie Zachodniopomorskie Warmińsko-mazurskie Mazowieckie Podlaskie Dolnośląskie Opolskie Podkarpackie Małopolskie Kujawsko-pomorskie Lubuskie Śląskie Wielkopolskie Łódzkie Lubelskie Świętokrzyskie Wykres 35 Ekonomia wody eksport w latach 215-218 1 8 6 4 2 mln zł 627,76 272,86 36,95 364,4 45,61 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej 863,86 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie średnia krajowa wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 W latach 215-218 eksport produktów wpisujących się w inteligentną specjalizację ekonomia wody w województwie warmińsko-mazurskim rósł sukcesywnie do poziomu 45 mln zł w roku 218. Wartość eksportu towarów wpisujących się w ekonomię wody w porównaniu do roku 217 wzrosła o 23,78%. W roku 218 roku wartość docelowa oszacowana na rok 22 (43,92) została przekroczona o 2 mln zł. Wykres 36 Udział eksportu towarów w specjalizacji ekonomia wody 742,66 541,6 43,92 4% 3% 2% 1% 1,33% 2,22% 3,62% 3,79% 2,64% 2,1% 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 9 8 7 6 5 4 3 2 1 mln zł 7 887 3 43 218 451 242 169 37 29 8,6 5,3 5,2 1,7 1,6 1,4,8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej W latach 215-218 udział województwa warmińsko-mazurskiego w eksporcie towarów w specjalizacji ekonomia wody w Polsce zwiększył się z poziomu 1,33% w roku 215 do poziomu 3,79% w roku 218. Wartość docelowa dla roku 22 została przekroczona o 1,69 pkt. proc., dla roku 225 o 1,15 pkt. proc. Województwo warmińsko-mazurskie zajmowało 3 miejsce wśród eksporterów produktów wpisujących się w inteligentną specjalizację ekonomia wody (w roku 217 region zajmował miejsce 4). Na pierwszym miejscu podobnie jak w roku 217 uplasowało się województwo pomorskie z udziałem 66,38% (7 887 211 67 zł) w całości eksportu w Polsce. 24
Wykres 37 Ekonomia wody 1 krajów o największej wartości importu z województwa warmińskomazurskiego w 218 r. 18 167,58 16 14 12 1 8 6 4 2 43 43 37 36 32 24 17 11 7 2 mln zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej Eksport zagraniczny województwa warmińsko-mazurskiego produktów wpisujących się w specjalizację ekonomia wody w roku 218 wyniósł 45,61 mln zł. Największym importerem dóbr wyprodukowanych w województwie podobnie jak w roku poprzednim była Francja, z importem o wartości blisko 167,58 mln zł. Kolejnymi co do wielkości importerami były Hiszpania oraz Norwegia z importem o zbliżonej wartości powyżej 43 mln zł. Wykres 38 Udział eksportu towarów inteligentnej specjalizacji ekonomia wody w łącznym eksporcie województwa w 218 r. 16 212,35 mln zł 45,61 mln zł Udział eksportu towarów należących do inteligentnej specjalizacji ekonomia wody w ogólnym eksporcie województwa wyniósł 2,78%. Eksport towarów ekonomii wody osiągnął poziom 45,61 mln zł, podczas gdy eksport wszystkich towarów województwa warmińsko-mazurskiego wynosił 16 212,35 mln zł. Eksport ekonomia wody ogółem Eksport województwa ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej 25
Wykres 39 Udział eksportu regionalnego poszczególnych towarów 4 inteligentnej specjalizacji ekonomia wody w analogicznym eksporcie krajowym w 218 r. 15 1 5 mln zł 45,62 11 882,57 Statki, łodzie, konstrukcje pływające warmińsko-mazurskie kraj Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej Całkowita wartość eksportu krajowego odpowiadającego inteligentnej specjalizacji ekonomia wody w roku 218 wyniosła 11 882,56 mln zł. Udział eksportu towarów ekonomii wody województwa warmińsko-mazurskiego w analogicznym eksporcie krajowym wyniósł 3,79%. Jako grupy produktów wpisujących się w eksport specjalizacji ekonomia wody zaliczone zostały: statki, łodzie oraz konstrukcje pływające. Wykres 4 Udział absolwentów grup kierunków studiów związanych ze specjalizacją ekonomia wody (nauk o środowisku, inżynieryjno-techniczne) w ogóle absolwentów szkół wyższych (publicznych i prywatnych) 8% 7% 7,31% 6% 6,36% 5% 6,15% 6,46% 4% 4,74% 5,81% 3% 2% 1% % 214 215 216 217 absolwenci wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 Wykres 41 Korzystający z turystycznych obiektów noclegowych 2 1 677 1 46 1 38 573 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie wartość docelowa 22 Od roku 214 do roku 216 udział absolwentów kierunków studiów związanych ze specjalizacją ekonomia wody w ogólnej liczbie absolwentów szkół wyższych wzrastał, osiągając poziom 6,46% w roku 216 (wartość docelowa do roku 22 została przekroczona o,1 pkt. proc.). W roku 217 nastąpił spadek o,55 pkt. proc. w stosunku do wartości docelowej 22 roku do poziomu 5,81%. Z turystycznych obiektów noclegowych korzystało w roku 218 ponad 138 tys. osób (liczba ta uplasowała województwo podobnie jak w roku 217 na 1 miejscu w kraju). Wartość wskaźnika w okresie 215-218 wzrosła o 15,29%. Odległość do wartości docelowej określonej dla roku 22 wynosiła 98 tys. osób, natomiast dla roku 225: 369 tys. osób. 4 Sekcje i działy klasyfikacji CN dla inteligentnych specjalizacji zgodnie z raportem pn. Zarządzanie i monitoring inteligentnych specjalizacji w województwie warmińsko-mazurskim. 26
Mazowieckie Wielkopolskie Śląskie Małopolskie Łódzkie Dolnośląskie Zachodniopomorskie Kujawsko-pomorskie Pomorskie Lubelskie Warmińsko-mazurskie Podkarpackie Lubuskie Opolskie Podlaskie Świętokrzyskie 3.2 Inteligentna specjalizacja: Żywność wysokiej jakości Wykres 42 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wpisujące się w inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości w latach 215-218 6 5 5836 5848 5819 567 583 562 4 3 489 4117 468 3845 215 216 warmińsko-mazurskie 217 średnia krajowa 218 wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 Liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w latach 215-218 w rejestrze REGON, wpisujących się w inteligentną specjalizację województwa warmińsko-mazurskiego żywność wysokiej jakości zmniejszyła się o 244 podmioty, do poziomu 3845 (5,97%). Nastąpił również spadek średniej krajowej do poziomu 567 podmiotów (3,92%). W roku 218 do osiągnięcia wartości docelowej na 22 r. (562) brakowało 1775 podmiotów. Wykres 43 Podmioty gospodarki narodowej wpisujące się w inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości. Stan w dniu 31 XII 218 r. 16 14 12 1 8 6 4 2 13869 3845 Produkcja 1344 251 Przetwórstwo i usługi W roku 218 liczba podmiotów, których działalność gospodarcza związana była z inteligentną specjalizacją żywność wysokiej jakości funkcjonujących w województwie warmińsko-mazurskim stanowiła 4,29% wszystkich tego typu podmiotów gospodarczych w Polsce. Największa ilość firm z tego obszaru znajdowała się w województwie mazowieckim 13869. Na Warmii i Mazurach 65,5% stanowiły firmy z branży Produkcja (251). Drugą wyodrębnioną w specjalizacji żywność wysokiej jakości branżą jest Przetwórstwo i usługi. Działa w niej 34,95% firm (1344). 27
Mazowieckie Wielkopolskie Śląskie Małopolskie Łódzkie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Warmińsko-mazurskie Pomorskie Podlaskie Dolnośląskie Zachodniopomorskie Podkarpackie Świętokrzyskie Lubuskie Opolskie Wykres 44 Podmioty gospodarki narodowej wpisujące się w inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości wg klas wielkości liczba zatrudnionych. Stan w dniu 31 XII 218 r. 51 9 241 3544-9 1-49 5-249 25=> Mikroprzedsiębiorstwa (zatrudniające -9 osób) w roku 218 stanowiły 92,17% ogółu przedsiębiorstw, których działalność gospodarcza wpisywała się w specjalizację żywność wysokiej jakości. Małe firmy (od 1-49 osób) w liczbie 241 stanowiły 6,27% wszystkich przedsiębiorstw, natomiast średnie firmy (od 5-249 pracowników) stanowiły 1,33%. 9 firm reprezentujących inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości zatrudniało powyżej 25 pracowników. Wykres 45 Podmioty powstałe w 218 r. wg branż 52 111 Produkcja Przetwórstwo i usługi W roku 218 w województwie warmińskomazurskim powstały 163 nowe podmioty gospodarcze wpisujące się w inteligentną specjalizację regionu żywność wysokiej jakości w porównaniu do roku 217, w którym powstało 118 firm, nastąpił wzrost o 38,14%. 111 nowopowstałych podmiotów należało do branży Produkcja. W dziedzinie Przetwórstwo i usługi powstały 52 nowe przedsiębiorstwa. Wykres 46 Zatrudnienie w podmiotach gospodarki narodowej wpisujących się w inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości 2 15 1 5 18 652 18 841 18 687 18 128 9 8 7 6 5 4 3 2 1 218 tys. os. 215 216 217 218 28
Warmińsko-mazurskie Podlaskie Wielkopolskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Opolskie Lubuskie Zachodniopomorskie Świętokrzyskie Mazowieckie Małopolskie Podkarpackie Pomorskie Śląskie Łódzkie Dolnośląskie Zatrudnienie w podmiotach wpisujących się w inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości, prowadzących księgi rachunkowe, w których liczba pracujących wynosi 1 osób i więcej wynosiło 18 128 tys. os. Było to o 559 osób mniej niż w 217 r. W okresie 215-218 wartość wskaźnika spadła o 524 osoby (2,81%). Województwo warmińsko-mazurskie podobnie jak w roku 217 uplasowało się na 8 miejscu w kraju. Najwięcej osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach wpisujących się w inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości zaobserwowano w województwie mazowieckim 81 153 tys. os., najmniej zaś w województwie opolskim 5 824 tys. os. Wykres 47 Zatrudnienie w firmach z branż sklasyfikowanych do inteligentnej specjalizacji żywność wysokiej jakości jako % zatrudnienia województwa ogółem 1% 16,71% 16,53% 16,44% 16,14% 8% 6% 4% 83,29% 83,47% 83,56% 83,86% 2% % 215 216 217 218 pozostałe branże żywność wysokiej jakości Przeciętne zatrudnienie w podmiotach wpisujących się w inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości (prowadzących księgi rachunkowe, w których liczba pracujących wynosi 1 osób i więcej) wynosiło w roku 218-16,14% zatrudnienia województwa ogółem. Od roku 215 obserwowany jest spadek zatrudnienia w specjalizacji (od 215 roku o,57 pkt. proc.). Wykres 48 Wartość dodana brutto w podmiotach z branż inteligentnej specjalizacji żywność wysokiej jakości 19% 18% 18% 17% 17% 16% 16% 15% 15% 16,4% 15,9% 17,5% 18,2% 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie 2% 18,2% 18% 16% 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % 218 Wartość dodana brutto w podmiotach wpisujących się w inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości stanowiła w roku 218 18,2% wartości dodanej brutto wszystkich firm z województwa, w których pracowało powyżej 1 osób. Była to najwyższa wartość od początku monitorowania IS. W okresie 215-218 wartość wskaźnika wzrosła o 1,18 pkt proc. Warmia i Mazury zajęły 1 miejsce 29
w kraju pod względem odsetka wartości dodanej brutto firm o działalności PKD zgodnej z inteligentną specjalizacją regionu żywność wysokiej jakości do wartości dodanej brutto ogółem wypracowanej przez podmioty zatrudniające powyżej 1 osób (wzrost o jedną pozycję w relacji do roku 217). Wykres 49 Nakłady inwestycyjne w podmiotach z branż inteligentnej specjalizacji żywność wysokiej jakości 1 8 6 4 2 tys. zł 8 569 62 8 65 256 8 882 33 8 677 534 41 832 489 538 393 757 446 785 215 216 217 218 Polska warmińsko-mazurskie W roku 218 przedsiębiorstwa wpisujące się w inteligentną specjalizację żywność wysokiej jakości zatrudniające 1 osób i więcej poniosły najwyższe nakłady inwestycyjne spośród trzech inteligentnych specjalizacji regionu. Poniesione nakłady inwestycyjne stanowiły 5,15% ogólnej wartości nakładów inwestycyjnych poniesionych przez firmy o PKD zgodnym z tą inteligentną specjalizacją w kraju. W porównaniu do roku 217 zaobserwowano wzrost o 7,72 pkt. proc (217-4,43%). Najwyższe nakłady inwestycyjne poniesione zostały w roku 216 i stanowiły 5,66% ogólnej wartości nakładów inwestycyjnych poniesionych przez firmy o PKD zgodnym z inteligentną specjalizacją żywność wysokiej jakości w kraju. Wykres 5 Żywność wysokiej jakości eksport w latach 215-218 6 5 4 3 2 1781,44 374,5 4943, 3619,93 5175,95 5493,56 43,91 375,26 372,97 1 mln zł 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie średnia krajowa wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej 3
Eksport żywności wysokiej jakości w województwie warmińsko-mazurskim w latach 215-218 zwiększał się osiągając poziom 4 3,91 mln zł w roku 218. Do osiągnięcia poziomu średniej krajowej w roku 218 brakowało 1 462 mln zł. W porównaniu do roku 217 eksport towarów inteligentnej specjalizacji żywność wysokiej jakości wzrósł o 11,35%. Przekroczone zostały przewidziane dla roku 22 oraz roku 225 wartości docelowe o 958 mln zł (rok 22) oraz o 326 mln zł (rok 225). Wykres 51 Udział eksportu towarów w specjalizacji żywność wysokiej jakości na tle kraju 5% 4% 3% 3,89% 4,37% 4,59% 4,16% 3,45% 25 2 15 23 33 13 71 218 2% 1% % 2,% 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie 1 5 mln zł 8 878 5 444 4 4554 1664 154 313 6823 3843 3453 256 1 9951 771 559 751 wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej Udział województwa warmińsko-mazurskiego w eksporcie towarów specjalizacji żywność wysokiej jakości w Polsce w latach 215-218 wzrósł o 2,59 pkt. proc. osiągając poziom 4,59%. Przekroczone zostały wartości docelowe ustalone na rok 22 o 1,14 pkt. proc. oraz dla roku 225 o,43 pkt. proc. Województwo warmińsko-mazurskie pod względem eksportu żywności w roku 218 utrzymało 8 miejsce w Polsce. Województwo mazowieckie w roku 218 podobnie jak w roku poprzednim było największym eksporterem żywności w Polsce z udziałem na wysokości 26,54%. Wykres 52 Żywność wysokiej jakości 1 krajów o największej wartości importu z województwa warmińsko-mazurskiego w 218 r. 7 658 6 5 4 3 2 1 467 41 249 222 22 165 157 151 125 mln zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej 31
Największym importerem dóbr wyprodukowanych w województwie podobnie jak w roku poprzednim była Wielka Brytania z importem o wartości blisko 658 mln zł (w roku poprzednim 558 mln zł). Kolejnymi największymi importerami były Niemcy oraz Stany Zjednoczone z importem o wartościach kolejno: 467 mln zł oraz 41 mln zł. Wykres 53 Udział eksportu towarów inteligentnej specjalizacji żywność wysokiej jakości w łącznym eksporcie województwa w 218 r. 16 212,35 mln zł 4 3,91 mln zł Udział eksportu towarów należących do żywności wysokiej jakości w ogólnym eksporcie województwa był najwyższy spośród wszystkich towarów eksportowanych w ramach inteligentnych specjalizacji regionu i wyniósł 24,86%. Eksport żywność wysokiej jakości ogółem Eksport województwa ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej Wykres 54 Udział eksportu regionalnego poszczególnych towarów 5 inteligentnej specjalizacji żywność wysokiej jakości w analogicznym eksporcie krajowym w 218 r. 25 2 19 868,97 15 1 6 558,7 5 mln zł 1 59,96 Przetwory z mięsa, ryb lub skorupiaków 2 63,65 Mięso i podroby jadalne 1 212,73 5,15 77,87 391,83 21,52 36,4 Szelak, soki i ekstrakty roślinne Zwierzęta żywe Nasiona i owoce oleiste Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej Grupy produktów wpisujących się w eksport specjalizacji żywność wysokiej jakości, w których odnotowany został najwyższy udział w odpowiadającym eksporcie krajowym to: warmińsko-mazurskie przetwory z mięsa, ryb lub skorupiaków, mięczaków lub pozostałych bezkręgowców wodnych z udziałem na poziomie 16,16%, mięso i podroby jadalne z udziałem na poziomie 1,39%, szelak, gumy, żywice praz pozostałe soki i ekstrakty roślinne z udziałem na poziomie 6,63%, zwierzęta żywe z udziałem na poziomie 5,49%, kraj 5 Sekcje i działy klasyfikacji CN dla inteligentnych specjalizacji zgodnie z raportem pn. Zarządzanie i monitoring inteligentnych specjalizacji w województwie warmińsko-mazurskim. 32
nasiona i owoce oleiste, ziarna, nasiona i owoce różne, rośliny przemysłowe lub lecznice, słoma i pasza z udziałem na poziomie 3,%. Wykres 55 Udział absolwentów grup kierunków studiów związanych ze specjalizacją żywność wysokiej jakości (rolnictwo, leśnictwo, rybactwo, weterynaria) w ogóle absolwentów szkół wyższych (publicznych i prywatnych) 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 4,84% 6,15% 6,46% 6,73% 214 215 216 217 absolwenci wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 7,3% 6,11% Na przełomie lat 214 i 215 udział absolwentów kierunków studiów związanych ze specjalizacją żywność wysokiej jakości wzrósł o 1,31 pkt. proc. W latach 215-216 udział absolwentów kierunków studiów związanych ze specjalizacją w ogólnej liczbie absolwentów utrzymywał się na podobnym poziomie w roku 215-6,15%, natomiast w roku 216-6,46%. Wartość docelowa na rok 22 (6,11%) została przekroczona w roku 216 o,35 pkt. proc. oraz w roku 217 o,62 pkt. proc. Wykres 56 Liczba ekologicznych gospodarstw rolnych 5 4 3 2 1 441 4142 3745 215 216 217 gospodarstwa ekologiczne wartość docelowa 22 45 42 W roku 217 w województwie warmińskomazurskim funkcjonowały 3745 ekologiczne gospodarstwa rolne. Ich liczba od roku 216 spadła o 397 (9,58%), podczas gdy w okresie od 215 do 216 roku wzrosła o 11 (2,5%). Mimo spadku region Warmii i Mazur jest liderem pod względem liczby ekologicznych gospodarstw rolnych w Polsce. Odległość do wartości docelowej dla roku 22 (42) wyniosła w roku 217-455 gospodarstw. 33
Wykres 57 Udział powierzchni ekologicznych gospodarstw rolnych z certyfikatem w powierzchni użytków rolnych ogółem 15% 1% 5% 12,1% 1,85% 9,35% 8,38% 8,57% % 215 216 217 powierzchnia gospodarstw wartość docelowa 22 W roku 217 ekologiczne gospodarstwa stanowiły 8,57% powierzchni użytków rolnych ogółem województwa warmińsko-mazurskiego. W relacji do roku 216 wartość wskaźnika wzrosła o,19 pkt. proc. Region w roku 217 posiadał największy w Polsce udział powierzchni ekologicznych gospodarstw rolnych w powierzchni użytków rolnych ogółem. Odległość do wartości docelowej dla roku 22 (1,85 ) wynosiła 2,28 pkt. proc. Wykres 58 Liczba zarejestrowanych grup producentów rolnych i podmiotów zrzeszonych w grupach 15 8 79 1 84 97 6 4 635 5 8 52 47 216 217 218 liczba grup producentów wartość docelowa 22 2 553 393 357 216 217 218 liczba podmiotów wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 Źródło: Bazy danych Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa W roku 218 w województwie funkcjonowały 47 zarejestrowane grupy producentów rolnych. Ich liczba w porównaniu do roku 216 spadła o 33 (41,25%). Odległość do wartości docelowej dla roku 22 r (84) wynosiła 37. W roku 218 podobnie jak w roku poprzednim odnotowano spadek liczby podmiotów zrzeszonych w grupach producentów rolnych. Wartość wskaźnika zmniejszyła się o 36 podmioty, czyli o 9,16% w porównaniu do roku 217. Spadek liczby podmiotów powiązany jest z ilością wykreślonych z rejestru grup producentów rolnych Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Odległość do wartości docelowej dla roku 22 wynosiła 278 podmiotów, dla roku 225 433 podmioty. 34
Wykres 59 Liczba zarejestrowanych produktów tradycyjnych wpisana na listę Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi 6 4 2 27 31 34 216 217 218 45 38 liczba zarejestrowanych produktów tradycyjnych wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 W województwie warmińsko-mazurskim w roku 218 zarejestrowane były 34 tradycyjne produkty wpisane na listę Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Lista produktów od roku 216 wzrosła o 7, czyli o 25,93%. Do osiągnięcia wartości docelowej przewidzianej dla roku 22 (38) w roku 218 brakowało 4 produktów. Zakłada się, iż w roku 225 liczba zarejestrowanych produktów tradycyjnych powinna wynieść 45. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi 35
Mazowieckie Wielkopolskie Małopolskie Śląskie Dolnośląskie Pomorskie Podkarpackie Łódzkie Zachodniopomorskie Lubelskie Kujawsko-pomorskie Warmińsko-mazurskie Świętokrzyskie Podlaskie Lubuskie Opolskie 3.3 Inteligentna specjalizacja: Drewno i meblarstwo Wykres 6 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wpisujące się w inteligentną specjalizację drewno i meblarstwo w latach 215-218 9 8 7 6 5 4 3 2 1 86 836 8154 8154 616 593 5141 578 595 51 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie średnia krajowa wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 W okresie 215-218 liczba podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON, wpisujących się w inteligentną specjalizację województwa warmińsko-mazurskiego drewno i meblarstwo zmniejszyła się o 41 firmy do poziomu 51 (,8%), niemniej w 218 roku odnotowano wzrost w stosunku do roku 217 o,1%. Średnia krajowa wynosząca 8154 wzrosła od 215 r. o 1,85% (utrzymując się na tym samym poziomie co w roku 217). W roku 218 do osiągnięcia wartości docelowej na 22 r. (593) brakowało 83 podmiotów. Wykres 61 Podmioty gospodarki narodowej wpisujące się w inteligentną specjalizację drewno i meblarstwo. Stan w dniu 31 XII 218 r. 18 16 14 12 1 8 6 4 2 1584 51 1256 3844 Produkcja i pozyskiwanie Handel i usługi 36
Na koniec roku 218 działało 51 podmiotów, których działalność gospodarcza związana była z inteligentną specjalizacją regionu drewno i meblarstwo, co uplasowało województwo na 12 miejscu w kraju (podobnie jak w roku 217). Stanowiło to 3,91% wszystkich tego typu podmiotów gospodarczych w Polsce. Największa ilość firm z tego obszaru znajdowała się w województwie mazowieckim 1584. Na Warmii i Mazurach firmy z branży Produkcja i pozyskiwanie stanowiły 75,37% (3844) wszystkich podmiotów ze specjalizacji. Drugą wyodrębnioną w specjalizacji drewno i meblarstwo branżą jest Handel i usługi, firmy w niej działające stanowiły 24,63% (1256). Wykres 62 Podmioty gospodarki narodowej wpisujące się w inteligentną specjalizację drewno i meblarstwo wg klas wielkości-liczba zatrudnionych. Stan w dniu 31 XII 218 r. 31 92 19 4679-9 1-49 5-249 25=> Na koniec roku 218 spośród podmiotów powiązanych z inteligentną specjalizacją drewno i meblarstwo dominowały mikroprzedsiębiorstwa (zatrudniające -9 os.) 4679, co stanowiło 91,75% ogółu firm. Małe firmy (zatrudniające 1-49 os.) w liczbie 31 stanowiły 6,8%, natomiast firmy średnie (zatrudniające 5-249 os.) w liczbie 92, stanowiły 1,8%. 19 przedsiębiorstw zatrudniało powyżej 25 os. (w inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo zlokalizowanych jest najwięcej firm zatrudniających powyżej 25 osób). Wykres 63 Podmioty powstałe w 218 r. wg branż 132 produkcja i pozyskiwanie 238 handel i usługi Wśród 37 powstałych w roku 218 podmiotów gospodarczych wpisujących się w inteligentną specjalizację regionu drewno i meblarstwo dominowały przedsiębiorstwa z branży Produkcja i pozyskiwanie 238 podmiotów (64,33%), w porównaniu do roku 217 powstało o 38 podmiotów więcej. W branży Handel i usługi w roku 218 powstały 132 nowe przedsiębiorstwa (35,68%) o 13 więcej niż 217 roku. 37
Wielkopolskie Mazowieckie Śląskie Warmińsko- Zachodniopomorskie Pomorskie Podkarpackie Małopolskie Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubuskie Lubelskie Łódzkie Podlaskie Świętokrzyskie Opolskie Wykres 64 Zatrudnienie w podmiotach gospodarki narodowej wpisujących się w inteligentną specjalizację drewno i meblarstwo 26 25 24 23 22 22 797 24 669 24 798 25 88 7 6 5 4 3 2 1 218 21 tys. os. 215 216 217 218 Zatrudnienie w podmiotach wpisujących się w inteligentną specjalizację drewno i meblarstwo, prowadzących księgi rachunkowe, w których liczba pracujących wynosi 1 osób i więcej wynosiło 25 88 tys. os. W okresie 215-218 wartość wskaźnika zdecydowanie wzrosła o 2 291 osoby (1,5%). W odniesieniu do roku 217 zatrudnienie wzrosło o 1,17% (29 osób). Warmińsko-mazurskie podobnie jak w roku 217 uplasowało się na 4 miejscu w kraju. Najwięcej zatrudnionych w firmach wpisujących się w inteligentną specjalizację drewno i meblarstwo było w województwie wielkopolskim 66 219 tys. os., najmniej w opolskim 6 617 tys. os. Wykres 65 Zatrudnienie w firmach z branż sklasyfikowanych do inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo jako % zatrudnienia województwa ogółem 1% 8% 2,42% 21,64% 21,81% 22,33% 6% 4% 79,58% 78,36% 78,19% 77,67% 2% % 215 216 217 218 pozostałe branże drewno i meblarstwo Przeciętne zatrudnienie w podmiotach wpisujących się w inteligentną specjalizację drewno i meblarstwo (prowadzących księgi rachunkowe, w których liczba pracujących wynosi 1 osób i więcej) wynosiło w roku 218-22,33% zatrudnienia województwa ogółem. Poczynając od roku 215 obserwowany jest wzrost udziału zatrudnienia w firmach o PKD zgodnym z inteligentną specjalizacją drewno i meblarstwo w stosunku do pozostałych branż (o 1,91 pkt. proc.). 38
Warmińsko-mazurskie Zachodniopomorskie Lubuskie Podlaskie Podkarpackie Świętokrzyskie Wielkopolskie Opolskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Pomorskie Łódzkie Śląskie Małopolskie Dolnośląskie Mazowieckie Wykres 66 Wartość dodana brutto w podmiotach z branż inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo 19% 18% 18% 17% 17% 16% 16% 16,4% 18,1% 18,1% 17,1% 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie 17,1% 18% 16% 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % W roku 218 wartość dodana brutto w podmiotach wpisujących się w inteligentną specjalizację drewno i meblarstwo wynosiła 17,1% wartości dodanej brutto wszystkich firm z województwa, w których pracowało powyżej 1 osób. W relacji do roku 217 wartość wskaźnika spadła o 1 pkt. proc. natomiast biorąc pod uwagę okres 215-218 wzrosła o,7 pkt. proc. W roku 218 podobnie jak w latach poprzednich województwo warmińsko-mazurskie było liderem w kraju pod względem odsetka wartości dodanej brutto firm o działalności PKD zgodnej z inteligentną specjalizacją drewno i meblarstwo do wartości dodanej brutto ogółem wypracowanej w regionie przez podmioty zatrudniające powyżej 1 osób. Wykres 67 Nakłady inwestycyjne w podmiotach z branż inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo 8 7 6 5 4 3 2 1 tys. zł 7 59 22 6 315 833 5 13 349 5 79 947 377 82 345 94 294 598 285 399 215 216 217 218 Polska warmińsko-mazurskie W roku 218 przedsiębiorstwa wpisujące się w inteligentną specjalizację drewno i meblarstwo zatrudniające 1 osób i więcej uplasowały się na trzecim miejscu w poniesionych nakładach inwestycyjnych spośród trzech inteligentnych specjalizacji regionu. Poniesione nakłady inwestycyjne 39
Wielkopolskie Dolnośląskie Lubuskie Zachodniopomorskie Śląskie Pomorskie Warmińsko-mazurskie Mazowieckie Podkarpackie Kujawsko-pomorskie Małopolskie Podlaskie Łódzkie Lubelskie Świętokrzyskie Opolskie stanowiły 3,76% ogólnej wartości nakładów inwestycyjnych poniesionych przez firmy o PKD zgodnym z tą inteligentną specjalizacją w kraju. W roku 217 poniesione nakłady inwestycyjne stanowiły 5,16%, co oznacza, iż nakłady inwestycyjne poniesione w roku 218 zmniejszyły się o 1.4 pkt. proc. Najwyższe nakłady inwestycyjne podobnie jak w przypadku inteligentnej specjalizacji żywność wysokiej jakości poniesione zostały w roku 216 i stanowiły 6,76% ogólnej wartości nakładów inwestycyjnych poniesionych przez firmy o PKD zgodnym z inteligentną specjalizacją drewno i meblarstwo w kraju. Wykres 68 Drewno i meblarstwo eksport w latach 215-218 5 4 3 2 3517,55 3669,33 3877,52 3361,92 3144,11 2959,84 321,89 3298,45 3354,26 1 mln zł 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie średnia krajowa wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej Eksport produktów inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo województwa warmińskomazurskiego w latach 215-218 pozostawał na wysokim poziomie, osiągając w roku 218 wartość 3 354,26 mln. Do średniej krajowej brakowało 523,26 mln. W stosunku do roku 217 eksport towarów drewna i meblarstwa wzrósł o 1,69%. Przekroczenie wartości docelowej dla roku 22 nastąpiło w roku 216, natomiast do przekroczenia wartości docelowej dla roku 225 brakowało w roku 218 7,66 mln zł. Wykres 69 Udział eksportu towarów w specjalizacji drewno i meblarstwo na tle kraju 7% 6% 6% 5% 5,3% 5,71% 6,2% 5,63% 5,62% 5,41% 215 216 217 218 warmińsko-mazurskie wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 18 16 869 16 14 12 1 8 6 4 2 mln zł 6 891 5 9965 287 4 46 3 6973 3542 9472 469 2 38 1 754 1 4581 42 1 2261 19847 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej 4
Udział województwa warmińsko-mazurskiego w eksporcie towarów inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo w kraju w roku 218 wynosił 5,41%. W odniesieniu do roku 217 nastąpił spadek o,21 pkt. proc. W przedstawionych latach województwo najwyższy udział w eksporcie drewna i mebli osiągnęło w roku 216 5,71%. Do osiągnięcia ustalonych wartości docelowych brakuje kolejno dla roku 22,22 pkt. proc. oraz dla roku 225,61 pkt. proc. W roku 218 województwo warmińskomazurskie podobnie jak w 217 znalazło się na 7 miejscu w kraju z wartością eksportu na poziomie 3 354,26 mln zł. Od roku 217, nastąpił wzrost o 1,69%. Największym eksporterem produktów wpisujących się w inteligentną specjalizację drewno i meblarstwo w roku 218 w Polsce było podobnie jak w roku poprzednim województwo wielkopolskie z udziałem w rynku na poziomie 27,19%. Wykres 7 Drewno i meblarstwo 1 krajów o największej wartości importu z województwa warmińsko-mazurskiego w 218 r. 1 6 1 4 1 2 1 8 6 4 2 1 372,59 398 181 163 132 125 18 98 93 75 mln zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej Największym importerem dóbr wpisujących się w specjalizację drewno i meblarstwo z województwa warmińsko-mazurskiego w roku 218 były Niemcy (podobnie jak w roku poprzednim) z wartością importu na poziomie 1 372,59 mln zł. Kolejnymi największymi importerami były Niderlandy oraz Wielka Brytania z importem o wartościach kolejno: 397,53 mln zł oraz 18,95 mln zł. Wykres 71 Udział eksportu towarów inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo w łącznym eksporcie województwa w 218 r. 3 354,26 mln zł 16 212,35 mln zł Udział eksportu towarów należących do specjalizacji drewno i meblarstwo w ogólnym eksporcie województwa wynosił 2,69%. Eksport wszystkich towarów województwa warmińskomazurskiego w roku 218 wyniósł 16 212,35 mln zł. Eksport drewno i meblarstwo ogółem Eksport województwa ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej 41
Wykres 8Udział eksportu regionalnego poszczególnych towarów 6 inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo w analogicznym eksporcie krajowym w 218 r 5 46 346,18 4 3 2 1 mln zł 15 586,62 894,91 2 456,81 Drewno i artykuły z drewna Meble, pościel, materace 2,42 Wyroby z materiałów do wyplatania 88,4 122 tys. 19,16 Korek i artykuły z korka warmińsko-mazurskie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowej Administracji Skarbowej Polska Eksport krajowy inteligentnej specjalizacji drewno i meblarstwo regionu w roku 218 wyniósł 62 4,35 mln zł. Udział eksportu towarów zakwalifikowanych do tej specjalizacji województwa warmińsko-mazurskiego w podziale na towary wynosił: drewno i artykuły z drewna oraz węgiel drzewny z udziałem w analogicznym eksporcie krajowym wynoszącym 5,74%, meble, pościel, materace, stelaże pod materace z udziałem na poziomie 5,3%, wyroby ze słomy, z esparto lub pozostałych materiałów do wyplatania; wyroby koszykarskie oraz wyroby z wikliny z udziałem na poziomie 2,73%, korek i artykuły z korka z udziałem na poziomie,64%. Wykres 73 Drewno i meblarstwo - absolwenci szkół wyższych 4 3 2 1 334 322 377 229 215 216 217 218 liczba absolwentów W roku 218 liczba absolwentów szkół wyższych kierunków związanych z inteligentną specjalizacją drewno i meblarstwo wyniosła 229. W okresie 215-217 wartość wskaźnika wzrosła o 12,87% (43 osoby), natomiast w latach 217-218 nastąpił spadek liczby absolwentów o 39,26% (148 absolwentów). Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych szkół wyższych z województwa warmińsko-mazurskiego 6 Sekcje i działy klasyfikacji CN dla inteligentnych specjalizacji zgodnie z raportem pn. Zarządzanie i monitoring inteligentnych specjalizacji w województwie warmińsko-mazurskim. 42
Wykres 74 Wartość projektów dofinansowanych ze środków programu sektorowego WoodInn 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 216 217 9, 2,85 Wartość projektów dofinansowanych ze środków programu sektorowego WoodInn wartość docelowa 22, 225 W latach 216-217 w ramach programu sektorowego WoodInn (działanie 1.2 Sektorowe programy B+R POIR) realizowany był jeden projekt o wartości 2,85 mln zł. Odległość do wartości docelowej to 6,15 mln zł. Projekt dotyczył dofinansowania przedsiębiorstwa REMA S.A. z Reszla. W roku 218 nie odbył się nabór wniosków do programu sektorowego WoodInn. Źródło: www.poir.gov.pl Wykres 75 Pozyskanie drewna ogółem 4 1 4 3 9 3 8 3 7 m3 3 857 311 3 834 141 4 72 3 973 3 863 25 215 216 217 warmińsko-mazurskie wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 Pozyskiwanie drewna ogółem w regionie w roku 217 kształtowało się na poziomie 3 863 25 m 3. W porównaniu do roku 216 nastąpił wzrost o 29 19 m 3. W roku 217 do osiągnięcia wartości docelowych na rok 22 brakowało - 19 75 m 3, natomiast na rok 225-28 75 m 3. Wykres 76 Odnowienia i zalesienia ogółem 6 5 5 5 4 5 4 ha 5 71,6 5 759, 4 858,1 215 216 217 warmińsko-mazurskie wartość docelowa 22 wartość docelowa 225 5 55, 5 45, Odnowienia i zalesienia ogółem w roku 217 w województwie warmińskomazurskim wyniosły 4858,1 ha w porównaniu do roku 216 (w którym zostały przekroczone wartości docelowe zarówno dla roku 22 jak i roku 225) nastąpił spadek o 9,9 ha. W roku 217 do osiągnięcia wartości docelowej przewidzianej dla roku 22 brakowało 591,9 ha. 43
4. Wsparcie rozwoju inteligentnych specjalizacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 214-22 Rysunek 1 Wartość podpisanych w roku 218 umów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 214-22 na projekty zgodne z inteligentnymi specjalizacjami z podziałem na powiaty Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnego Systemu Teleinformatycznego SL214 W roku 218 największa wartość podpisanych umów na realizację projektów wpisujących się w inteligentne specjalizacje odnotowana została w powiecie olsztyńskim 121,92 mln zł, w powiecie podpisane zostały 62 umowy. Znaczna koncentracja środków odnotowana została ponadto w Mieście Olsztyn 96,75 mln zł, gdzie podpisano 75 umów oraz powiatach mrągowskim (91,2 mln zł, 36 podpisanych umów), giżyckim (87,86 mln zł, 36 podpisanych umów) i iławskim (8,78 mln zł, 34 podpisanych umów). Najniższa wartość podpisanych umów zanotowana została w powiatach: gołdapskim (1,26 mln zł, 8 podpisanych umów), bartoszyckim (4,96 mln zł, 11 podpisanych umów) oraz kętrzyńskim (5,1 mln zł, 13 podpisanych umów). Średnio na powiat wartość podpisanych umów wynosiła 43,36 mln zł. 44