Powtórzenie przed egzaminem KLASA III

1 Powtórzenie przed egzaminem KLASA III 1. Ostatni król Polski i rozbiory Polski. W połowie XVIII wieku wśród polskiej szlachty pojawiły się dwie grupy FAMILIA(Czartoryscy i Poniatowscy) domagający się reform w Polsce w duchu oświecenia (zwłaszcza zniesienia liberum veto, wolnej elekcji i nadania praw innym grupom społecznym) oraz POTOCKICH, którzy przewodzili grupie szlacheckiej chcącej bronić złotej wolności szlacheckiej i przywilejów szlachty. Czartoryscy byli w mniejszości, dlatego poprosili o pomoc Katarzynę II ( Semiramida Północy, Królowa Intrygi ) w osadzeniu na tronie swojego kandydata udało się i w 1764 roku nowym władcą został Stanisław August Poniatowski. Zwany był przez szlachtę przeciwną zmianom królem ciołkiem. Król próbował wprowadzić zmiany, co spowodowało gniew Katarzyny II. Caryca wymusiła na szlachcie uchwalenie PRAW KARDYNALNYCH (praw, które nie mogą być nigdy zmienione w Polsce) czyli liberum veto, wolnej elekcji i przywilejów szlachty. Poniatowski planował natomiast nadanie prawa szlachcie innowierczej i zrównać ją ze szlachtą katolicką (zgodne z duchem oświecenia). Działania Katarzyny II i Poniatowskiego wywołały bunt szlachty- KONFEDERACJA BARSKA (1768-1772). Przyczyny wybuch konfederacji barskiej : - sprzeciw wobec prób reformowania Polski przez Poniatowskiego; - obrona wiary katolickiej; - sprzeciw wobec ingerowaniu Rosji w sprawy Polski. Podczas konfederacji doszło na krótko po porwania króla. W 1772 roku w odpowiedzi na konfederację barską dochodzi do PIERWSZEGO ROZBIORU POLSKI (Rosja, Austria i Prusy). Polska po pierwszym rozbiorze (przy Polsce pozostał Gdańsk) alegoria I rozbioru Polski Strona 1

2 W 1773 roku odbyły się obrady Sejmu w celu zatwierdzenia pierwszego rozbioru Polski. Posłowie zostali przekupieni. Najmocniej protestowa posel Tadeusz Rejtan (słynny gest Rejtana ) Tadeusz Rejtan leżący w drzwiach. Podczas obrad Sejmu Rozbiorowego doszło do utworzenia Komisji Edukacji Narodowej (KEN) pierwszego świeckiego ministerstwa oświaty podległego bezpośrednio królowi. KEN opracowała nowe programy nauczania i podręczniki w oparciu o myśl oświeceniową (więcej nauk opartych na doświadczeniu oraz o kraju ojczystym). Po pierwszym rozbiorze Polski czasy stanisławowskie, czyli panowanie Poniatowskiego, który przygotowuje się do reform. Spotkania co czwartek na obiadach ( obiady czwartkowe ). Buduje łazienki w stylu klasycystycznym (Pałac na wodzie) Pałac na wodzie Łazienki. W 1788 roku rozpoczynają się obrady SEJMU WIELKIEGO (zwanego CZTEROLETNIM gdyż obradował na Zamku Królewskim w Warszawie do 1792 roku). Podczas obrad starli się przeciwnicy i zwolennicy reform. Trzy obozy podczas obrad Sejmu Wielkiego : dworski (wokół króla), patriotyczny (zwolennicy reform), hetmański (przeciwnicy reform, zwolennicy złotej wolności szlacheckiej). 3 maja 1791 roku zostaje uchwalona konstytucja uchwalenie konstytucji 3 maja Na obrazie przedstawiono leżącego szlachcica, który groził, że zabije swojego syna, aby nie dopuścić do jego życia w niewoli jaką będzie konstytucja (przedstawiciel obozu hetmańskiego). Na rękach niesiony był marszałek Sejmu Stanisław Małachowski. Konstytucja wprowadzała następujące zmiany : - likwidacja liberum veto (zamiast jednomyślności Sejm podejmował decyzję większością głosów); - zlikwidowano wolną elekcję (wprowadzono dziedziczność tronu w rodzie saskim); - wprowadzono trójpodział władzy (ustawodawcza Sejm, wykonawcza król i ministrowie, sądownicza sądy); Strona 2

3 - prawa polityczne dostali mieszczanie (prawo do nabywania ziemi i reprezentacji sejmowej) - praw NIE dostali jeszcze chłopi!!!! (brak całkowitej równości wobec prawa!!!). Przeciwnicy konstytucji zawiązali konfederację w TARGOWICY (poprosili o pomoc Katarzynę II). Doszło do wybuch wojny z Rosją (wojna w obronie konstytucji). Podczas wojny król ustanowił order Virtutti Militari. order Virtutti Militari Wojnę przegrali zwolennicy konstytucji. Bohatersko walczył bratanek króla książę Józef Poniatowski. Uczestnicy konfederacji targowickiej zostali uznani za zdrajcę (TARGOWICA = ZDRADA). Zwolennicy reform symbolicznie powiesili portrety uczestników Targowicy powieszenie portretów uczestników Targowicy Po wojnie doszło do drugiego rozbioru Polski w 1793 roku Rosja i Prusy (Austria zajęta wydarzeniami we Francji scięcie Ludwika XVI i Marii Antoniny). Rozbiór ponownie zatwierdzono na Sejmie. Polska po drugim rozbiorze W wyniku drugiego rozbioru Polska utraciła najbogatsze ziemie. Dodatkowo armia polska miała być zmniejszona o połowę. Próbę odwrócenia sytuacji podejmuje Tadeusz Kościuszko składa przysięgę na rynku w Krakowie i rozpoczyna powstanie zbrojne (INSUREKCJĘ). Strona 3

4 Kościuszko składa przysięgę Kościuszko ogłasza się dyktatorem powstania. Wygrywa bitwę pod Racławicami. Próbuje namówić chłopów do udziału w powstaniu i wydaje Uniwersał Połaniecki (obietnica zmniejszenia pańszczyzny). Kościuszko nie zyskał poparcia i po przegranej bitwie pod Maciejowicami powstanie kończy się. W 1795 roku dochodzi do trzeciego rozbioru Polski. Polska zniknęła z map Europy na 123 lata. Polska po trzecim rozbiorze alegoria rozbiorów Polski. Polska przykuta do skały. Po trzecim rozbiorze Polski uczestnicy powstania Kościuszki uciekają z ziem polskich udają się do państw włoskich i tam w Mediolanie powstają w 1797 roku LEGIONY POLSKIE, które mają nadzieję u boku Napoleona wywalczyć wolność Polski. 2. Wojna o Niepodległość w Stanach Zjednoczonych. Na terenie Ameryki Północnej znajdowało się 13 angielskich kolonii, które w XVIII wieku rozpoczęły walkę o niepodległość. Przyczynami wybuchu wojny było wykorzystywanie przez Anglików kolonii. Wielka Brytania nałożyła wysokie podatki (m.in. opłaty stemplowe) i doszło do buntu. Koloniści zatopili brytyjskie ładunki z herbatą ( bostońskie picie herbatki ) Strona 4

5 Koloniści w przebraniu Indian wyrzucili angielskie zapasy herbaty. 4 lipca 1776 roku kolonie ogłosiły DEKLARACJĘ NIEPODLEGŁOŚCI. Ogłosiły powstanie nowego państwa Stanów Zjednoczonych Ameryki (federacja 13 stanów dawnych kolonii). Rozpoczęła się wojna o niepodległość. Po stronie Amerykanów walczyli Polacy Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Puławski. Wojna kończy się zwycięstwem Amerykanów. Flaga USA w momencie powstania państwa. 13 pasków białoczerwonych symbolizuje 13 kolonii, a liczba gwiazdek będzie się zwiększać wraz z przyłączaniem kolejnych stanów (obecnie jest ich 50). W 1787 roku Amerykanie utworzyli pierwszą na świecie konstytucję, która po raz pierwszy wprowadzała zasadę trójpodziału władzy według Monteskiusza i prawa człowieka (wolność i równość). System polityczny USA. Najważniejszą osobą w państwie jest prezydent (system prezydencki)- pełnia władzy wykonawczej (łączy funkcje głowy państwa i szefa rządu). Parlament (Kongres składający się z Izby Reprezentantów i Senatu) pełni władzę ustawodawczą. Sąd Najwyższy władza sądownicza. 3. Rewolucja Francuska i Czasy Napoleońskie. Przyczyny wybuchu rewolucji francuskiej ucisk stanu trzeciego przez króla, stan pierwszy (duchowieństwo) i stan drugi (szlachta). Tylko stan trzeci płaci podatki,ale nie posiada żadnych praw politycznych, ani osobistych. Ponadto chęć obalenia monarchii absolutnej. Ludwik XVI zwołuje Stany Generalne(reprezentacja całego społeczeństwa francuskiego) w celu podniesienia podatków. Stan trzeci opuszcza obrady i ogłasza się Zgromadzeniem Narodowym (stanowią ponad 90 proc społeczeństwa). Strona 5

6 obciążenie stanu trzeciego - początek rewolucji to zburzenie Bastylii (14 lipca 1789 roku). Dziś 14 lipca to święto narodowe we Francji. Ludność Francji chwyta za broń i próbuje wprowadzić w życie hasła oświeceniowych myślicieli (Monteskiusz trójpodział władzy zawarta w dziele O duchu praw : Rousseau umowa społeczna- dzieło o tym samym tytule dowodziło, że władza nie pochodzi od Boga, ale od ludzi, któ zy mają możliwość zmiany rządzących jeżeli źle wypełniają swoje obowiązki- Wolter równość I WOLNOŚĆ. Napisał Traktat o tolerancji religijnej ). PRAWO DO OPORU PRZECIWKO WŁADCY, zburzenie Bastylii Zgromadzenie Narodowe wprowadza nowe prawa główne to Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela dająca każdemu obywatelowi francuskiemu prawa wolności słowa, wyznania, osobiste i równości wobec prawa zostaje oficjalnie zniesiony podział na stany w społeczeństwie. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela. Odwoływała się do haseł głoszonych prze myślicieli Oświecenia. Porównywana w swej treści do Deklaracji Niepodległości w USA. Strona 6

7 Kolory rewolucji to : czerwony i niebieski (barwy Paryża) oraz biały (barwy monarchii francuskiej). Ludzie nosili stroje w tych kolorach,aby podkreślić swoje przywiązanie do haseł rewolucji. Charakterystycznym elementem była czerwona czapka frygijska. - Ludwik XVI i Maria Antonina zostają ścięci na gilotynie w 1793 roku (oskarżeni o zdradę państwa). Władza przechodzi w ręce Jakobinów (terror). Danton mówi : rewolucja pożera własne dzieci, gdy zostaje skazany na karę śmierci. Z terror odpowiada Robespierre. Robiespierre scinający kata karykatura dyktatury jakobinów. Podczas rewolucji liczne morderstwa symbolicznym męczennikiem rewolucji Marat ze słynnego obrazu Śmierć Marata. Śmierć Marata - 1799 rok władza przechodzi w ręce Napoleona Bonaparte, który zostaje Pierwszym Konsulem w 1804 roku otrzymuje tytuł Cesarza Francuzów. Strona 7

8 koronacja cesarska Napoleona. Walczy z państwami Europy. Pokonuje pod Austelitz ( bitwa trzech cesarzy ) Austrię i Rosję. Następnie pokonuje Prusy i na podstawie pokoju w Tylży w 1807 roku tworzy Księstwo Warszawskie z ziem II i III zaboru pruskiego. Mapa Księstwa Warszawskiego. (zakreskowany obszar został przyłączony do Księstwa przez samych Polaków pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego po pokonaniu w 1809 roku Austriaków). Księstwo Warszawskie nie było w pełni suwerennym państwem, bo jego polityką zagraniczną kierował Napoleon. herb Księstwa Warszawskiego Napoleon potrzebował w postaci Księstwa Warszawskiego bazy wypadowej do zaatakowania Rosji. W 1812 roku orpoczyna wojnę z Rosją. Ponosi klęskę w wojnie z Rosją w 1812 roku. Po przegranej w bitwie narodów pod Lipskiem w 1813 roku (w bitwie ginie Książ Józef Poniatowski) Napoleon traci władzę. śmierć księcia Józefa Poniatowskiego (pomnik księcia znajduje się przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie) Strona 8

9 Napoleon zostaje zesłany na wyspę Elbę. Powraca w 1815 roku na sto dni Napoleona. Ostateczna porażka Napoleona w bitwie pod Waterloo w 1815 roku. Zesłany na wyspę Św. Heleny. - Kongres Wiedeński (tańczący) w 1815 roku porządki w Europie po epoce napoleońskiej. Główne zasady to równowaga sił pomiędzy państwami oraz legitymizm czyli prawo dynastii do panowania w swoich państwach (nie można pozbawiać dynastii władzy). Kongres Wiedeński Podczas Kongresu Wiedeńskiego zajmowano się sprawą polską Księstwem Warszawskim. Z większości ziem Księstwa Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie pozostające pod kontrolą Rosji. Tereny Królestwa Polskiego. Z zachodnich ziem dawnego Księstwa Warszawskiego utworzono Księstwo Poznańskie pozostające pod kontrolą Prus, a Kraków wraz z okolicami zostaje zamieniony w Wolne Miasto pod nazwą Rzeczpospolita Krakowska. Austria otrzymała kopalnię soli w Wieliczce. Okres w historii po Kongresie Wiedeńskim nazywany jest koncertem mocarstw, które pragnęły uczynić wszystko,aby powrócił porządek sprzed rewolucji francuskiej. Ludność Europy buntuje się co kilka lat : 1830 rewolucja lipcowa we Francji (bunt przeciwko przywróceniu na tron Burbonów Ludwik XVIII zgodnie z hasłem legitymizmu), rewolucja w Belgii (domagają się niepodległości), powstanie listopadowe na ziemiach polskich (domagają się niepodległości). Strona 9

10 Rewolucja Lipcowa we Francji. Zgodnie z powiedzeniem kiedy Francja kichnie cała Europa jest zakatarzona większość rozruchów zaczynała się w XIX wieku we Francji. 1848 WIOSNA LUDOW. Zaczyna się tradycyjnie we Francji. Następnie występują Niemcy (chcą zjednoczenia małych państw niemieckich w jedno duże państwo), Włosi (też chcą zjednoczenia), Węgrzy (domagają się wolności,ale wywalczą autonomię czyli ograniczoną suwerenność w ramach monarchii austriackiej). Europa w połowie XIX wieku. Widać, że Włosi i Niemcy są podzieleni na małe paśtwa. Ich zjednoczenie dokona się dopiero w 1871 roku. 6. KRÓLESTWO POLSKIE Państwo zależne od Rosji, zwane królestwem kongresowym lub kongresówką. Car rosyjski jest królem polskim (unia personalna). Herb Kongresówki był połączeniem polskiego białego orła z czarnym dwugłowym orłem rosyjskim. W 1815 roku car Aleksander I nadał Królestwu Polskiemu konstytucję. Zawierała ona podział władz władza ustawodawcza miała należeć do Sejmu wybieranego przez Polaków. Zwoływaniem Sejmu miał zajmować się król (car rosyjski), ale tego nie robił i dlatego doszło do wybuchu powstania listopadowego. Ponadto car łamał konstytucję wprowadzając cenzurę i mianując pełnomocnika, którego nie przewidywała konstytucja (pełnomocnikiem mianował osobę nienawidząca Polaków). Strona 10

11 W 1830 roku wybuchło powstanie listopadowe, po tym jak car Mikołaj I zapowiedział, że użyje polskiego wojska do stłumienia powstania z Belgii(Belgowie domagali się niepodległości). Obawiano się, że użycie polskich wojsk doprowadzi do wykrycia spisku w Szkole Podchorążych. Wybuch powstania 29 listopada 1830 roku o godz 18 słynna NOC LISTOPADOWA. Noc LISTOPADOWA moment wybuchu powstania. Działania zbrojne podczas Powstania Listopadowego walczyło wojsko Królestwa Polskiego, więc mieliśmy regularne bitwy : Grochów, Stoczek, Iganie, Dęby Wielkie. Pomimo początkowych sukcesów powstanie zakończyło się zdobyciem Warszawy przez wojska rosyjskie. Podczas powstania obrońcą Woli gen. Sowiński (generał z drewnianą nogą). generał Sowiński miał zginąć na ołtarzu. Generał Sowiński w okopach Woli. W wierszu Juliusza Słowackiego Strona 11

12 Sowiński stanie się symbolem walki o wolność podczas powstania listopadowego. Powstanie kończy się porażką Polaków. Rosjanie w odwecie postanowili znieść wszelkie oznaki odrębności Polaków zlikwidowano armię, zamknięto Uniwersytet Warszawski, wprowadzono obowiązkową naukę języka rosyjskiego, początek polityki rusyfikacji. Spośród Polaków ma być prowadzony pobór do armii rosyjskiej (na zasadzie losowania). Alegoria Polaków po powstaniu listopadowym. Po upadku powstania Polaków dotyka fala represji. Wielu Polaków opuszcza kraj (WIELKA EMIGRACJA) głownie do Francji w obawie przed prześladowaniem ze strony Rosjan. W 1863 roku wybuchło powstanie styczniowe. Kilka lat wcześniej nowy rosyjski car Aleksander II złagodził politykę wobec Polaków i próbuje wprowadzać reformy (zwłaszcza uwłaszczenie nadanie chłopom na własność ziemi, którą użytkowali). Osobą lojalną wobec cara wśród Polaków był Aleksander Wielopolski. Wśród Polaków pojawiły się dwa ugrupowania : CZERWONI (radykalni, chcą doprowadzić do wybuchu powstania) oraz BIALI (bardziej umiarkowani). Po zorganizowaniu niedanych zamachów na życie Wielopolskiego przez Czerwonych wzrasta napięcie. Wielopolski chce wykorzystać pobór do armii rosyjskiej,aby pozbyć się Czerwonych zmienia sposób poboru z losowania na brankę (branie do wojska na podstawie przygotowanych wcześniej list poborowych, na której znaleźli się Czerwoni). Branka przeprowadzana była nocą, aby zwiększyć prawdopodobieństwo zastania poborowych w domu. Obraz przedstawiający BRANKĘ Czerwoni nie mogli czekać i zanim branka będzie miała miejsce w wielu miastach, rozpoczynają powstanie w styczniu 1863 roku. Działania zbrojne są inne niż w powstaniu listopadowym, ponieważ Polacy nie posiadają armii. Walczą oddziały partyzantów i zamiast regularnych bitew mamy kilka tysięcy potyczek. Strona 12

13 Dyktator powstania - Romuald Traugutt. Próbuje stworzyć armię polską. Potyczki w czasie powstania styczniowego Romuald Traugutt na banknocie PRL-u Organizatorzy powstania próbują oprzeć się na chłopach,którym obiecują ziemię na własność w zamian za udział powstaniu. Nawiązują również do historii Polski i chcą zachęcić jak najwięcej ludzi do walki odwołanie do wspólnoty Polaków, Litwinów i Ukrainców, Herb podczas powstania styczniowego biały orzeł Polski, Litewska Pogoń oraz Ukraiński Archanioł. Car Aleksander II wydał ukaz, w którym nadał chłopom ziemię na własność i odwrócili się oni od powstania. Powstanie upada po aresztowaniu Traugutta i powieszeniu do na stokach Cytadeli Warszawskiej. Po upadku Powstania Styczniowego Polacy tracą nadzieję na sens dalszej walki. Strona 13

14 opowiadanie Rozdziobią nas kruki, wrony opowiada o stracie nadziei na odzyskanie wolności drogą walki. Czasy powstania ROMANTYZM (epoka buntu). Po powstaniu styczniowym POZYTYWIZM (epoka pracy u podstaw i pracy organicznej na rzecz uratowania i utrzymania kultury narodu niszczonej przez zaborców w polityce rusyfikacji i germanizacji). Po upadku powstania styczniowego Polacy nie wierzą w sens walki zbrojnej. Zaczyna się praca na rzecz narodu (POZYTYWIZM) 1. Wiek XIX W 1871 roku zjednoczenie powstanie dwóch nowych państw Niemiec i Włoch. Przywódcą zjednoczenia Niemiec był Otto von Bismarck (prowadził politykę przeciwko Polakom kulturkampf ), a zjednoczenia Włoch Camillo Cavour. Po zajęciu Rzymu papież ogłasza się więźniem Watykanu. Zjednoczenie Niemiec miało charakter odgórny, gdyż zostało narzucone przez większe państwa Prusy i Austrię. Zjednoczenie Włoch miało charakter oddolny przywództwo objął Piemont i działania samych Włochów było najważniejsze, m.in. wyprawa tysiąca czerwonych koszul na Sycylię pod wodzą Garibaldiego. Europa w 1871 roku. Na mapie pojawiają się nowe państwa : Niemcy i Włochy (w wyniku zjednoczenia) oraz Austro-Węgry (kiedy Węgrzy otrzymali autonomię w ramach monarchii austriackiej, państwo to zmieniło nazwę). W latach 1861-1865 wojna domowa w USA wojna secesyjna (północ południe). Główna kwestia sporna sprawa niewolnictwa. Ponadto różnice : północ południe Przemysł; Rolnictwo; Strona 14

15 Chcą wysokich ceł, aby chronić się przed konkurencją Europy; Stany wolne (Ruch Abolicjonistów domaga się uwolnienia niewolników na Południu); Partia Republikańska Chcą niskich ceł, bo w ich interesie jest wymiana handlowa z Europą; Stany niewolnicze; Partia Demokratyczna wojna secesyjna. Kiedy Karolina Południowa ogłosiła secesję, a wiec wystąpienie z federacji (unii) i poszło za nią 10 kolejnych stanów to ogłosiły one utworzenie nowego państwa Skonfederowanych Stanów Ameryki (na południu). Północ chce przywrócić jedność kraju, a południe chce zatwierdzenia swojej niezależności i niepodległości. Wojnę domową (zwaną abolicyjną lub północ południe) wygrywa północ. Po wojnie doszło do zabójstwa prezydenta Lincolna. zabójstwo prezydenta Lincolna w teatrze. Po wojnie secesyjnej ludność kolorowa otrzymała prawa osobistej wolności,ale nie otrzymała jeszcze praw wyborczych i pozostałych praw obywatelskich. Strona 15

W XIX wieku miała miejsce rewolucja przemysłowa. Nowe wynalazki techniczne spowodowały ogromny postęp w gospodarkach. 16 rewolucja przemysłowa Najważniejsze wynalazki to żarówka (można pracować także w nocy), telegraf (rozwija się komunikacja), kinematograf (rozwój kultury masowej kino), silnik spalinowy (samochód). Doprowadza to do usprawnienia życia, ale doprowadza do nadmiernego eksploatowania złóż naturalnych (węgiel kamienny, ropa naftowa) co doprowadziło do degradacji środowiska naturalnego oraz wykorzystywania robotników, którzy pracowali ponad siły. Państwa zaczęły szukać nowych źródeł surowców i zaczynają podbijać tereny w Afryce i Azji. Zaczynają być tworzone kolonie (KOLONIALIZM). Największa potęga gospodarcza i morska na świecie to Wielka Brytania. Kolonializm XIX wieku. potęga brytyjska Państwa europejskie twierdziły, że ich historycznym obowiązkiem jest uczenie kultury i ucywilizowanie ras kolorowych ( brzemię białego człowieka ). Największe państwo kolonialne na świecie to Wielka Brytania. Strona 16

17 Kolonie Wielkiej Brytanii. Najbardziej charakterystyczne posiadłości brytyjskie to : - Indie ( perła w koronie brytyjskiej ) wybuchło tam powstanie Sipajów (hindusi służący w armii brytyjskiej, którzy zbuntowali się przeciwko smarowaniu zwierzęcym tłuszczem naboi do karabinów); - Kraj Przylądkowy (dziś RPA) tam Brytyjczycy pokonali Burów (potomków holenderskich chłopów, którzy w XVI wieku przybyli na Przylądek Dobrej Nadziei); - Kanada, Australia, Egipt. - w Afryce Brytyjczycy marzyli o opanowaniu pasa ziemi z północy na południe (z Kairu do Kapsztadu). Ich największym rywalem była Francja (w 1898 roku głośny spór pomiędzy Anglią a Francją o Faszodę w Sudanie w tym momencie ma miejsce akcja powieści W pustyni i w puszczy ). Angielski podróżnik Cecil Rodhes (stoi na mapie Afryki i symbolizuje marzenia brytyjskie o opanowaniu kontynentu) Kolonie francuskie obejmowały w Afryce głownie obszar północno zachodni. kolonie francuskie Kolonializm doprowadził do zniszczenia rodzimej kultury i gospodarki. W zamian za to ludność afrykańska przejęła język, kulturę i zwyczaje państw europejskich. Strona 17

18 Największe zainteresowanie wzbudziły Chiny ( państwo środka ), które prowadziło politykę zamkniętych drzwi. Zostali Chińczycy zmuszeni w wyniku wojen opiumowych do otwarcie kolejnych portów dla europejskich statków. 2. I wojna światowa (1914-1918) I wojna światowa została spowodowana przez wiele przyczyn : - rywalizacja pomiędzy państwami o kolonie (zwłaszcza Niemcy i Włochy domagały się nowego podziału kolonii, gdyż miały ich bardzo mało); - rywalizacja pomiędzy państwami Europejskimi o wpływy na Bałkanach (do XIX wieku niepodzielnie terenem tym rządzili Turkowie, ale zaczynają się stopniowo wycofywać). Rolę lidera chce przejąć Serbia (chce być Piemontem Bałkan i zjednoczyć w jedno państwo wszystkie bałkańskie narody. Sojusznikiem Serbii jest Rosja, a przeciwnikiem Austro- Wegry. - powstanie dwóch bloków polityczno wojskowych (Trójprzymierza i Trójporozumienia), które były do siebie wrogo nastawione. Trójprzymierze (Niemcy, Włochy, Austro-Węgry) kolor brązowy. Trójporozumienie (Francja, Wielka Brytania, Rosja) kolor zielony. Państwa obiecywały sojusznikom pomoc na wypadek ataku na nie. Wojna wybuchła po zamachu w Sarajewie zabójstwo arcyksięcia Franciszka Ferdynanda (następca tronu Austro-Węgier) 28 czerwca 1914 roku. Zamachu w Sarajewie dokonał młody Bośniak Gawriło Princip, który był agentem serbskiego wywiadu. O zorganizowanie zamachu została oskarżona Serbia i Austro-Węgry wypowiedziały jej wojnę. Sojusznikiem Serbii była Rosja, która postanowiła bronić Serbię i wypowiedziała Strona 18

19 wojnę Austro-Węgrom. Doszło do zrealizowania sojuszy trójprzymierza i trójporozumienia, bo sojusznicy Austro-Węgier i Rosji wypowiedzieli sobie wzajemnie wojnę. Niemcy mieli przygotowany plan WOJNY BŁYSKAWICZNEJ, która zakładała szybkie pokonanie Francji, a następnie przerzucenie wojsk na wschód do walki z Rosją. Niemcy za wszelką cenę chcieli nie dopuścić do wojny na dwa fronty. Nie udało się tego zrealizować i wojna zamienia się na WOJNĘ POZYCYJNĄ na zachodzie (wojna na wyniszczenie, ani Niemcy ani Francja nie mogły wygrać, a ciągle trwały walki). Włochy w 1915 roku przeszły na stronę trójporozumienia (już w momencie wybuchu wojny Włosi ogłosili, że nie przyłączą się do walki i ogłosili neutralność). W 1917 roku do wojny przystępują USA po zatopieniu przez Niemcy statku z obywatelami amerykańskimi Lusitanii. Niemcy próbowali pozyskać nowych żołnierzy i dlatego chcą do tego przekonać Polaków. Cesarze Niemiec i Austro-Węgier wydali 5 listopada 1916 roku (akt dwóch cesarzy, akt 5 listopada), w którym obiecywali utworzenie niepodległego Państwa Polskiego,które będzie związane sojuszem z Niemcami i Austriakami. Polacy nie wierzyli w mgliste obietnica, bo nie przewidywały one konkretnego przebiegu granic i nie dawały pewności pełnej niezależności Polski. Jednak Akt 5 listopada wywołał podobne obietnice ze strony trójporozumienia, które obawiały się przyłączenia Polaków do wojny po stronie Niemców. Sprawa polska uzyskała rangę międzynarodową. Prezydent USA Wilson w swoim programie politycznym (14 tez) zajął się w 13 punkcie sprawą utworzenia niepodległego państwa polskiego. Francja reaktywowała w Paryżu działalność KOMITETU NARODOWEGO POLSKIEGO pod przywództwem Romana Dmowskiego, który ma być zalążkiem przyszłych władz Polskich. Roman Dmowski. Był reprezentantem Polski podczas konferencji pokojowej w Paryżu (Kongres Wersalski). Jego bliskim współpracownikiem był kompozytor Ignacy Paderewski. Strona 19

Niemcy i Austr-Węgry powołali również zalążek przyszłych władz polskich była to 3 osobowa Rada Regencyjna 20 Rada Regencyjna. W skład Rady Regencyjnej zostali powołani przez władze okupacyjne ksiąŝę Zdzisław Lubomirski, herbu Szreniawa bez KrzyŜa, kardynał, arcybiskup warszawski Aleksander Kakowski herbu Kościesza, ostatni Prymas Królestwa Polskiego oraz ziemianin Józef Ostrowski hrabia, herbu Rawicz. Nie byli popularni wśród Polaków gdyŝ powołani zostali przez włądze niemieckie i austriackie. Po upadku Niemiec w wojnie Rada Regencyjna przekaŝe władzę Józefowi Piłsudskiemu, który po powrocie do Polski rozpocznie budowanie niepodległych władz Polski. Józef Piłsudski. Będzie pełnił funkcję Tymczasowego Naczelnika Państwa. Plan Wilsona będzie po wojnie głównym tematem rozmów pomiędzy państwami na konferencji pokojowej w Paryżu (KONGRES WERSALSKI). W 1917 w Rosji dochodzi do rewolucji lutowej (abdykuje Mikołaj II),a w pażdzierniku do rewolucji październikowej i przyjęcia władzy przez Bolszewików pod wodzą Lenina (od 1922 roku nowa nazwa państwa ZSRR). Strona 20

21 Lenin i rewolucja październikowa. Bolszewicy doszli do władzy na fali krytyki cara rosyjskiego Mikołaja II, który przegrywał wojnę z trójprzymierzem. Wojska niemieckie i austriackie weszły daleko w głąb państwa rosyjskiego, a car był winiony za to. Bolszewicy obiecywali natychmiastowe wycofanie się z wojny co wywoływało skrajne reakcje w Europie Niemcy liczyli na to, bo mieli nadzieje na zaprzestanie wojny na dwa fronty. Trójporozumienie obawiało się utracić sojusznika w wojnie.h Bolszewicy domagali się zlikwidowania własności prywatnej i doprowadzenia do przejęcia władzy przez ruch robotniczy na całym świecie. Chcieli doprowadzić do obalenia monarchów na całym świecie i pozbawić wpływów najbogatszych. Lenin dokonujący porządków na świecie (zrzuca monarchów i bogatych właścicieli) Wojna kończy się porażką Niemiec, którzy podpisali kapitulację 11 listopada 1918 roku. Państwa zwycięskie spotkały się na Wersalu i tam ustalono nowy porządek na świecie. Polska odzyskuje niepodległość po 123 latach zaborów. 11 listopada święto niepodległości. Strona 21

22 Europa po I wojnie światowej zmienia się : Alegoria przestawiająca zmartwychwstałą Polskę w 1918 roku. w 1918 roku pojawiają się nowe państwa : Polska, Czechosłowacja, Węgry, Rumunia, Litwa, Łotwa, Estonia, Finlandia, Jugosławia (Królestwo Serbów, Chorwatów, Słoweńców). Państwo Polskie odrodziło się w następujących granicach : Niepodległa Polska w 1918 roku Strona 22