FOTOGRAFIA fotografia FOTOGRAFIA

FOTOGRAFIA fotografia FOTOGRAFIA Stanis³aw SUDNIK nad Kamienn¹ Fot. P. Pierœciñski Znakomity przyrodnik z zami³owania, in ynier projektant zieleni z wykszta³cenia, wszechstronnie zas³u ony dla Ziemi Kieleckiej znawca i mi³oœnik naturalnego œrodowiska ycia cz³owieka, inicjator rozwoju ruchu artystycznej fotografii w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim, wszechstronnie uzdolniony twórca, rysownik, malarz, korzenioplastyk, pamiêtnikarz. Wreszcie nestor ostrowieckich fotografików. Stanis³aw SUDNIK urodzi³ siê 4. 12. 1921 r. w Zochcinie powiat Opatów. Uczêszcza³ do Gimnazjum J. Chreptowicza w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim, a po jego ukoñczeniu rozpocz¹³ studia w Wy szej Szkole Rolniczej w Poznaniu. Wielokrotnie wspomina okres studiów, nauczycieli akademickich - profesorów œwiatowej s³awy oraz twórcz¹ atmosferê panuj¹c¹ na poznañskiej uczelni. Ukoñczy³ WSR z dyplomem in yniera projektanta zieleni. Powróci³ do rodzinnego miasta. Wyrasta³, kszta³towa³ psychikê i mê nia³ na pagórach ostrowieckich. Klimatem tego niezrównanego krajobrazu nasyci³ wszystko, co w jego yciu mia³o wartoœæ. Czerpa³ si- ³y z gleby urodzajnej, z poletek roz³o onych nad brzegami rzeki Kamiennej, wype³nionej bujn¹ roœlinnoœci¹ i drzewami. I sam, jak te roœliny, czerpa³ soki z tej ZIEMI. Tu urodzony, zwi¹zany z Miastem i z Regionem, im pozosta³ i nadal pozostaje wierny. I sp³aca d³ug swojej ZIEMI. ZIEMI, która go ukszta³towa³a, przekazuje w³asne umiejêtnoœci, talent i uczucia. W 1959 roku podj¹³ pracê w Zak³adzie Obs³ugi Zieleni w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim, na stanowisku kierowniczym. Na tym stanowisku pracowa³ do 1968 r. Jego zas³ug¹ jest zaprojektowanie i zrealizowanie terenów zielonych w Ostrowcu Œw. (za co otrzyma³ miêdzy innymi Nagrodê Ministra Gospodarki Komunalnej). Ju wkrótce po objêciu pracy projektanta zieleni rozwin¹³ dzia³alnoœæ na terenie ca- ³ego województwa kieleckiego. Od 1968 r. rencista. W latach piêædziesi¹tych by³ najlepszym znawc¹ problematyki terenów zielonych w województwie, nale a³ równie do czo- ³ówki krajowej projektantów zieleni. W pe³ni sprawdzi³ siê na tej p³aszczyÿnie. Wykaza³ szczególne uzdolnienia i inwencjê, zorganizowa³ od podstaw s³u bê ochrony i tworzenia zielonych p³uc miasta. U podstaw tego zawodowego sukcesu le a³a umiejêtnoœæ wczuwania siê w zasady ekologii oraz projektowania terenów zielonych w formie tworzenia obszarów biologicznych wzajemnie sprzyjaj¹cych sobie. Równolegle do pracy zawodowej i niejako na marginesie osi¹ganych w niej sukcesów, Stanis³aw Sudnik rozwija twórczoœæ artystyczn¹ w wielu dziedzinach i uprawia ró ne dyscypliny twórcze (w nieprofesjonalnej formie). Zachêcony bezpoœrednim przyk³adem wyniesionym z domu rodzinnego, rysuje, maluje, rzeÿbi (korzenioplastyka). Nale y do Zwi¹zku Korzenioplastyków w Warszawie, uczestniczy w wystawach, sam zorganizowa³ w 1970 r. du ¹ wystawê (rzeÿby i fotografie) w Ostrowcu Œw. Przed laty rozpocz¹³ redakcjê dziennika i nadal do dziœ kontynuuje zapisy pamiêtnikarskie. Dla przysz³ych pokoleñ - jak mawia. Jednak e najwa niejszym, a z czasem wiod¹cym i najistotniejszym osi¹gniêciem Pana Stanis³awa sta³a siê Jego twórczoœæ fotograficzna. Fotografiê pozna³ przed II wojn¹ œwiatow¹, jednak e dopiero w 1946 roku rozpocz¹³ wykonywanie fotograficznej dokumentacji przemian hutniczego miasta. W pe³ni œwiadomie u ywa aparatu fotograficznego do kreowania w³asnej twórczoœci od 1952 roku, to jest od czasu powstania Œwiêtokrzyskiego Towarzystwa Fotograficznego w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim. Jeden ze wspó³organizatorów ŒTF, od jego powstania do 1969 r. pe³ni nieprzerwanie funkcjê Prezesa. W tych latach Towarzystwo dzia³a³o prê nie i osi¹ga³o sukcesy zauwa one w skali kraju. W ci¹gu roku organizowano od 4 do 5 interesuj¹cych wystaw fotograficznych. W pamiêci ostrowiaków pozosta³y Wystawy Doroczne ŒTF oraz wystawy zaproszonych twórców (wydarzeniem artystycznym du ej miary by³a wystawa Edwarda Hartwiga), wymiana artystyczna z czechos³owackim Pilznem oraz udane wystawy tematyczne (jak na przyk³ad Ziemie Zachodnie i Pó³nocne 1960 r.) i wiele innych wystaw i imprez. W 1979 r. S. Sudnik reaktywowa³ dzia³alnoœæ ŒTF w Ostrowcu Œw., przyj¹³ funkcjê Komisarza Ogólnopolskiej Wystawy Fotograficznej pn. Staropolskie Zag³êbie Przemys³owe, jednak e decyzja ta nie przynios³a spodziewanego rozwoju fotografii ostrowieckiej. 36

Biskupin 37

Krzy topór. Zamek w UjeŸdzie (1971). 38

Tatry. Sztemæa. Cz³onek artystycznej GRUPY 10, dzia³aj¹cej na terenie Ostrowca i skupiaj¹cej artystów ró nych specjalnoœci (od powstania Grupy w 1975 r. pe³ni³ funkcjê wiceprezesa). W latach 1976 1978 jest cz³onkiem grupy artystycznej GRUPY 10 x 10, dzia³aj¹cej przy Kieleckiej Delegaturze Zwi¹zku Polskich Artystów Fotografików. Pan Stanis³aw uczestniczy³ we wszystkich akcjach artystycznych grupy m³odych fotografów kieleckich. Udzia³ we wspólnym fotografowaniu zaowocowa³ w przysz³oœci decyzj¹ S. Sudnika podjêcia starañ o cz³onkostwo ZPAF. Po kilku latach funkcjonowania Grupy 10 w Ostrowcu, pracuj¹cy w niej fotografowie (Stanis³aw Sudnik, Aleksander Salij, Edmund Dolecki, Jerzy Soiñski i Andrzej ada) uznali, e lepsze warunki rozwoju otrzymaj¹ w grupie fotograficznej. Powsta³a Grupa V, która wnios³a kolejne przyspieszenie do fotografii ostrowieckiej. Ukoronowaniem drogi fotograficznej Stanis³awa Sudnika by³ fakt podjêcia przygotowañ, kandydowania, a w rezultacie uzyskania cz³onkostwa ZPAF (1983 r.). Fakt ten w sposób realny, ale równie symboliczny, przyczyni³ siê do wspania³ego rozwoju fotografii w Mieœcie Ostrowcu, w mieœcie, w którym z uporem i z samozaparciem, konsekwentnie przez lata pozostaj¹cy w cieniu, pomijani i zapominani, pracowali ludzie - artyœci w rodzaju Pana Stanis³awa. Nie mo na zapominaæ, e w obecnym kszta³cie sztuki fotograficznej w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim, ma swój skromny udzia³ Stanis³aw Sudnik. Stanis³aw Sudnik du o fotografowa³. W tej w³aœnie pasji najpe³niej wyzwoli³y siê predyspozycje artysty i zarazem przyrodnika. Fotografia w sposób najbardziej pe³ny zrealizowa³a d¹ enia twórcy do przekazania swojego zauroczenia œwiatem przyrody. Artysta najchêtniej przebywa na terenie Gór Œwiêtokrzyskich oraz w dolinie rzeki Kamiennej, z którymi czuje siê zwi¹zany emocjami oraz ca³ym artystycznym yciem. Od 1946 r. systematycznie dokumentuje przemiany hutniczego miasta. Kocha w³asny region Dzia³aj¹c z pozycji klasycznego krajoznawcy, dokumentuje wygl¹d swojego najbli szego otoczenia. Pan Stanis³aw kocha równie ca³¹ Polskê i ca³y œwiat. W miarê mo liwoœci (i stanu zdrowia) uczestniczy³ w plenerach fotograficznych (Góry Œwiêtokrzyskie, Bieszczady) oraz organizowa³ w³asne wyprawy artystyczne. Najczêœciej zwiedza³ okolice Nowego S¹cza i Beskid Niski. Doskona³¹ bazê wypadow¹ oraz funkcjê przewodnika po krainie ³emkowskich cerkiewek pe³ni³ jego brat (mieszkaniec Nowego S¹cza). Pan Stanis³aw zwiedza równie obce kraje. Przy okazji odwiedzin u dzieci i wnuków zwiedzi³ i sfotografowa³ na przyk³ad Holandiê oraz Francjê (Pary ). Zawsze jednak wraca³ do swojej ziemi, bowiem piêkno jest wszêdzie, lecz jawi siê w mi³owaniu (Emil Male). Z plenerów artystycznych oraz z indywidualnych wycieczek w œwiêtokrzyskie plenery powstawa³y dzie- ³a fotograficzne, którymi Pan Stanis³aw dzieli siê z innymi. Aktywny uczestnik ruchu wystawienniczego bra³ udzia³ w ponad 100 wystawach fotograficznych w kraju i zagranic¹ (miêdzy innymi Krajobraz Polski Francuskie Muzeum Fotografii, Bievres k/pary a 1982, a ponadto NRD, Holandia, Czechos³owacja). Nie mo na pomin¹æ udzia³u ostrowieckiego artysty w wielu wystawach kieleckiej szko³y krajobrazu w kraju i zagranic¹. Otrzymywa³ liczne dowody uznania, nagrody, wyró nienia, dyplomy. Miêdzy innymi uzyska³ I Nagrodê na VII Dorocznej Wystawie ŒTF w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim w 1962 r. Ponadto prawie w ka dym roku 39

twórca prezentowa³ wystawy indywidualne (Ostrowiec Œwiêtokrzyski, Kielce oraz inne miasta w kraju). Po powrocie ze studiów do rodzinnego miasta Stanis³aw Sudnik w³¹czy³ siê w s³u bê spo³eczn¹ i zaj¹³ siê organizacj¹ ycia artystycznego w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim. Ju w 1938 r. nale a³ do Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (od 1950 r Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze), uczestniczy³ w pracy Zarz¹du Oddzia³u Ostrowieckiego, za dzia³alnoœæ otrzyma³ Z³ot¹ Odznakê PTTK. Od dnia powstania Oddzia³u Ostrowieckiego Ligi Ochrony Przyrody jest jej cz³onkiem i dzia³aczem. By³ wspó³za³o ycielem Towarzystwa Mi³oœników Ostrowca Œwiêtokrzyskiego, w którym przez lata sprawowa³ funkcjê Cz³onka Zarz¹du. Wspó³organizowa³ w 1952 r. Œwiêtokrzyskie Towarzystwo Fotograficzne. Szczególnie zas³u y³ siê ostrowieckiej fotografii. Inicjator ruchu fotograficznego w mieœcie, skupi³ œrodowisko, przez wiele lat mu przewodzi³, odcisn¹³ na nim piêtno w³asnych przekonañ artystycznych. Postawa artystyczna Stanis³awa Sudnika kszta³towa³a siê pod wp³ywem wzorów kieleckiej szko³y krajobrazu. Pan Stanis³aw zaprzyjaÿni³ siê z kieleckimi fotografami, nic wiêc dziwnego, e z czasem uleg³ ich wp³ywom, a nawet przy³¹czy³ siê do nurtu Kieleckiej Szko³y Krajobrazu, z powodzeniem nawi¹zuj¹c do jej estetyki. Zachowa³ jednak odrêbnoœæ w³asnej wizji artystycznej. Swoje tematy czerpa³ z przebogatej przyrody œwiêtokrzyskiej. W zwierciadle fotografii najpe³niej przejawia³y siê uczucia artysty do œwiata przyrody. Ambicj¹ ostrowieckiego twórcy jest potrzeba tworzenia i eksponowania stale nowych prac Pan Stanis³aw opracowa³ liczne cykle prac nowych. Zaliczam do nich miêdzy innymi indywidualn¹ wystawê fotografii pn. Formy dramatu (Galeria Fotografii, Kielce 1988), która ukazuje swoiste dramaty drzew œcinanych pi³¹ mechaniczn¹. Artysta tak wypowiedzia³ w³asne prze ycia zwi¹zane z tym artystycznym przes³aniem: Drzewo dla mnie jest nie tylko ozdob¹ czy materialnym dobrodziejstwem, lecz ywym organizmem, który czuje, prze ywa, cieszy siê s³oñcem i ulew¹, dogorywa..., umiera... A gdy czyni to zgodnie z odwiecznym prawem natury, gdy spotyka go kres ludzkiemu podobny, godzê siê ze skruch¹ bezsilny zdeterminowany si³ami, których nawet bezkresny kosmos nie jest w stanie oprzeæ, (...) Chcê w owych strukturach pni, jak z d³oni odczytaæ chwile chwa³y moich ukochanych, a pad³ych pod toporem druhów (w: katalog wystawy). Dramat drzew przedstawiony zosta³ w fotografii czarno bia³ej. Nowy etap pracy artysty otworzy³a fotografia barwna, sta³a siê ona klamr¹ spinaj¹c¹ œwiat³oczu³¹ sztukê artysty (czarno bia³a z barwn¹). Znakomicie wzmocni³a ona ekspresjê fotogramów, podkreœli³a walory dokumentacyjne fotografii, wytworzy³a klimat oraz wzmocni³a temperaturê uczuciow¹ dzie³. W tym nowym doœwiadczeniu artysta jest znowu na pierwszej linii, pozosta³ wierny sobie, wierny w³asnej drodze twórczej. Przejawia zwi¹zki z tradycj¹, któr¹ uzupe³nia w³asnymi prze yciami i przemyœleniami. Fotografia barwna to ten sam kr¹g tematów, zbli ona perspektywa, a nawet bliÿniaczy klimat dzie³. A jednak artysta proponuje nowy, odmienny od dotychczasowego sposób narracji, maluje barw¹, uwypukla subtelnoœci œwiat³ocienia. Naczelnym d¹ eniem nadal pozostaje chêæ podzielenia siê z widzem w³asnymi odkryciami i wynalazkami. Nadal artysta jest popularyzatorem i ambasadorem piêkna pejza u rzeki Kamiennej, której wody popularyzuje na œwiecie. O wodzie fotografowanej przez Stanis³awa Sudnika piêknie napisa³ prof. Ryszard Osadczy: Stanis³aw Sudnik ze swoj¹ wra liwoœci¹ o urzekaj¹cym piêknie natury mo e opowiadaæ godzinami, co potwierdza fotografia ruchu wody w zderzeniu z naturalnymi przeszkodami. Czyni to z takim wyczuciem chwili, niemal zatrzymuje tê chwilê, tworzy jednoœæ wzbogacon¹ profesjonalizmem warsztatu ( S³owo o uczestnikach VIII Miêdzynarodowego Pleneru Fotograficznego ART. EKO 95, Wydawca: Czêstochowa 29. 09. 1995). Znakomity wp³yw na rozwój artysty wywar³y przyjaÿnie z wybitnymi artystami. Stanis³aw kocha œwiat i ludzi. Obok twórców kieleckiej szko³y krajobrazu nawi¹za³ subtelne przyjaÿnie z artyst¹ malarzem Czes³awem Waszko (samotnik z Solca nad Wis³¹) oraz z mistrzem i nestorem polskich fotografików Edwardem Hartwigiem (z Warszawy). Liczne spotkania, dyskusje i wspólne wyprawy w teren znakomicie ukszta³towa³y zainteresowania i przekonania estetyczne ostrowieckiego fotografa. Pan Stanis³aw przy³¹czy³ siê do grona kieleckiej szko³y krajobrazu i z powodzeniem wykorzystywa³ jej estetykê, lecz zachowa³ przy tym w³asny, romantyczny styl pracy, w pe³ni adekwatny do artystycznej wizji stworzenia wizji bajkowej krainy nad Kamienn¹ i Wiœlin¹. Bezkrwawy ³owca motywów, jak go niekiedy nazywano, czaruje odbiorców swoimi prostymi i jak e prawdziwymi obserwacjami przyrody. Artysta jest obecny od ponad 50 lat w regionie œwiêtokrzyskim, w kulturze Ostrowca Œwiêtokrzyskiego i w fotografii polskiej. Jego szarmancki sposób bycia i liczne przyja- Ÿnie sprawiaj¹, e jest ogólnie lubiany, znany i ceniony. adne przedsiêwziêcie kulturalne nie mo e odbyæ siê bez udzia³u Stanis³awa Sudnika. Popularnoœæ artysty w Ostrowcu wynika z ambicji i z pracy artysty oraz wi¹ e siê ze stylem ycia, którym mo e on zaimponowaæ (Wojciech Kotasiak, 1976). Na popularnoœæ i przyjaÿñ artysta w pe³ni zas³u y³. Jego dom przy ulicy Polnej 44 (z ogrodem oaz¹ w betonowej strukturze miasta) jest otwarty dla wszystkich: dla maluczkich i dla znakomitoœci ze œwiata kultury. Nikomu nie odmawia uwagi, dzieli siê rozmow¹, radzi, pata, odpowiada, a wreszcie przekazuje doœwiadczenia d³ugiego i owocnego ycia. Jest uczynny, kole eñski i skromny. Skromnoœci¹ cz³owieka, który robi coœ, co mu w pe³ni odpowiada, co mu sprawia satysfakcjê i radoœæ, pragnie siê ni¹ bezinteresownie i szczerze dzieliæ z innymi (Jerzy Daniel). Za swoj¹ twórczoœæ fotograficzn¹ oraz za spo³eczn¹ aktywnoœæ organizacyjn¹ Stanis³aw Sudnik otrzyma³ miêdzy innymi: Z³oty Krzy Zas³ugi, Odznaka Zas³u ony Dzia³acz Kultury, Medal 1000 Lecia Pañstwa Polskiego, Nagroda Ministra Gospodarki Komunalnej za urz¹dzenie zieleni Ostrowca Œwiêtokrzyskiego, Dyplom Honorowy Federacji Amatorskich Stowarzyszeñ Fotograficznych w Polsce, Dyplom Jana Bu³haka za wysoki poziom prac fotograficznych, Medal 40 lecia ZPAF oraz Medal Okrêgu Œwiêtokrzyskiego ZPAF. Prace fotograficzne artysty trafi³y miêdzy innymi do zbiorów: Muzeum Narodowe Kielce, Muzeum Kultury Leœnej Go³uchów, Okrêg Œwiêtokrzyski ZPAF Kielce, BWA Kielce, oraz do kolekcji prywatnych w kraju i za granic¹. 40

Zimowy szpaler (1987). Stanis³aw Sudnik wprowadza³ do swojego œrodowiska twórczy ferment intelektualny. Nastêpne pokolenie zrealizowa³o te uœwiadomione i te nieuœwiadomione projekty. Fotografia w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim osi¹gnê³a znakomity poziom, a kolejne manifestacje œrodowiska potwierdzaj¹ wysok¹ pozycjê Ostrowca w œcis³ej czo³ówce œrodowisk fotograficznych w naszym kraju. Z moc¹ nale y podkreœliæ, e ostrowiccy s¹ w pe³ni przygotowani do samodzielnego funkcjonowania. Z wiar¹ i nadziej¹ oczekujê na utrzymanie tej pozycji oraz na dalszy rozkwit twórczoœci fotograficznej w grodzie nad Kamienn¹ (cytat z autorskiego tekstu wstêpu do katalogu wystawy Grupa Piêciu, Ostrowiec Œwiêtokrzyski 1984) Pawe³ Pierœciñski zdjêcia: S. Sudnik Bibliografia 1. Katalogi wystaw fotografii ostrowieckiej od 1952 r. 2. K. ak. Fotografia Stanis³awa Sudnika Gazeta Ostrowiecka, wrzesieñ 1979 r. 3. Katalog wystawy fotograficznej Stanis³aw Sudnik. Krajobrazy znad Kamiennej Galeria Fotografii ZPAF, Kielce, lipiec 1979 4. Wojciech Kotasiak. Pan Staszek Przemiany, Kielce 1979 nr 12 5. Album fotograficzny (praca zbiorowa) Kieleckie krajobrazy, Kraków 1983 6. Katalog wystawy fotograficznej pn. Grupa Piêciu. Bieszczady 83, Ostrowiec Œwiêtokrzyski, marzec 1984 7. Katalog wystawy historyczno problemowej pn. Polska Fotografia Krajobrazowa 1944 1984 Galeria BWA Kielce 1985 8. Katalogi wystaw Okrêgu Œwiêtokrzyskiego ZPAF od 1983 9. Katalog indywidualnej wystawy fotografii Stanis³aw Sudnik. Formy dramatu Galeria Fotografii ZPAF, Kielce, maj 1988 10. Katalog problemowej wystawy fotograficznej Krajobrazy œwiata w fotografii polskich podró ników Galeria Zachêta, Warszawa 1987 11. Stanis³aw Sudnik Galeria. Cerkiewki Stanis³awa Sudnika Plotkarka, Kielce 1988 nr. 7 12. Ryszard Osadczy Plenerowe impresje Czêstochowa 1995 13. Katalog wystawy fotograficznej z okazji jubileuszu 50 lecia pracy twórczej Stanis³aw Sudnik. Retrospektywna wystawa fotografii Miejski Oœrodek Kultury, Ostrowiec Œwiêtokrzyski 1996 14. Katalog wystawy fotograficznej Stanis³aw Sudnik. Ostrowieckie pejza e Muzeum Historyczno Archeologiczne, Ostrowiec Œw. 1996 15. Album fotograficzny Ostrowiec Œwiêtokrzyski Ostrowiec Œw. 1996 16. Album Fotografia Sztuka Ziemi Kieleckiej Kielce 1997 17. Katalog Stanis³aw Sudnik. Fotografie z lat 1950 1996 Galeria Fotografii Ratusz, Zamoœæ 1997 18. Katalog Stanis³aw Sudnik. Fotografia Galeria BWA, Ostrowiec Œw. 2001 19. Almanach Kielecka Szko³a Krajobrazu Kielce 2002 20. A. ak. Mój zielony Ostrowiec Gazeta Ostrowiecka, 11.09.2006 21. Praca zbiorowa S³ownik Biograficzny Fotografów Polskich (w przygotowaniu) 41