ZAGROŻENIA www. INTERNECIE Dr Beata Goworko-Składanek USTAWA z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty Art. 4a. 1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, nałoży na szkoły i placówki zapewniające uczniom korzystanie z usługi dostępu do Internetu na ich terenie obowiązek zainstalowania i aktualizowania oprogramowania zabezpieczającego przed dostępem do treści, które mogą stanowić zagrożenie dla prawidłowego rozwoju psychicznego uczniów, oraz określi minimalne wymagania, jakie powinno spełniać to oprogramowanie. 2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, zostanie określony szczegółowy zakres treści, które mogą stanowić zagrożenie dla prawidłowego rozwoju psychicznego i moralnego uczniów, w szczególności pornograficznych, eksponujących brutalność i przemoc, zawierających zachowania naruszające normy obyczajowe, propagujących nienawiść i dyskryminację. 3. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania zapewni szkołom i placówkom możliwość nieodpłatnego korzystania z oprogramowania zabezpieczającego przed dostępem do treści, które mogą stanowić zagrożenie dla prawidłowego rozwoju psychicznego i moralnego uczniów, spełniającego minimalne wymagania, o których mowa w ust. 1, w wersjach działających w systemach operacyjnych powszechnie użytkowanych na obszarze kraju, z uwzględnieniem zasady równego traktowania różnych platform systemowych. 4. Szkoły i placówki mogą, w celu realizacji obowiązku, o którym mowa w ust. 1, wykorzystywać inne oprogramowanie spełniające minimalne wymagania, o których mowa w ust. 1. ZESPÓŁ UZALEŻNIENIA OD INTERNETU wg. Konrada Plucińskiego 1. Nieodparte pragnienie lub przymus przebywania w sieci. 2. Upośledzona zdolność kontrolowania własnego zachowania, nieskuteczne próby ograniczenia czasu przebywania w sieci. 3. Występowanie zespołu abstynencyjnego (głodu) po wyjściu z sieci (niepokój, rozdrażnienie). 4. Wzrost tolerancji (zwiększenie dawki sieci). 5. Porzucenie dotychczasowych kontaktów i zainteresowań. 6. Uporczywe kontynuowanie zachowań pomimo występowania szkodliwych następstw. 1
INTERNET ADDICTION DISORDER silne zaabsorbowanie Internetem wyrażające się w obsesyjnym myśleniu o aktywności w Internecie, wzmagająca się potrzeba coraz dłuższego przebywania on-line, aby osiągnąć satysfakcję z tej aktywności, powtarzające się, nieudane próby kontroli (redukcji lub zaprzestania) własnego korzystania z Internetu, pojawianie się silnych negatywnych stanów (przygnębienia, irytacji, niepokoju, itp.) w sytuacji redukowania, ograniczania używania Internetu, problemy z organizacją (kontrolowaniem) czasu przebywania on-line, stres środowiskowy, problemy osobiste i konflikty społeczne (związany z relacjami z rodziną i przyjaciółmi oraz szkołą czy pracą) wynikające z zaabsorbowania używaniem Internetu, kłamanie i inne formy manipulacji w relacjach z najbliższym otoczeniem społecznym, których celem jest ukrywanie informacji na temat własnego zaabsorbowania Internetem (np. co do ilości czasu spędzanego w Internecie), regulowanie emocji, poprzez aktywność Internetową, która przybiera formę ucieczki od problemów i uśmierzania negatywnych stanów emocjonalnych. Źródło: Ryszard Poprawa, W pułapce Internetu, http://www.badania.psychologia.uni.wroc.pl/?type=rozdz_4. Skutki uzależnienia od Internetu zaburzenia relacji interpersonalnych, utrata zainteresowania wszelkimi formami aktywności społecznej, zaniedbanie życia rodzinnego, zaniedbywanie nauki lub pracy, zapominanie o posiłkach, zaburzenia w sferze uczuć i emocji, utrwalenie postaw egocentrycznych, zaburzenia w zakresie własnej tożsamości, zawężenie zainteresowań i możliwości intelektualnych, zmiana języka (zubożenie, techniczny slang, używanie skrótów), zmniejszenie potrzeb seksualnych, niekontrolowanie czasu spędzanego w sieci, rezygnacja z innych rozrywek i przyjemności, brak troski o własne zdrowie i higienę osobistą, kłopoty finansowe (przy korzystaniu z kosztownej sieci w domu), utrata pracy (przy wykorzystywaniu dla swoich potrzeb Sieci w firmie). Źródło: Grzegorz Kiedrowicz, Zagrożenia dla edukacji wspomaganej technologią informacyjną, http://www.gazeta-it.pl/2,4,340,index.htm 2
LECZENIE UZALEŻNIENIA OD INTERNETU usytuować komputer w miejscu uniemożliwiającym izolowanie się, korzystać z komputera w obecności innych osób, zmieniać pory korzystania z Internetu (komputera) oraz robić przerwy, odnotowywać codziennie swoje wszystkie aktywności (w tym czas spędzany przy komputerze), nie używać w sieci pseudonimów, rozmawiać o swoim problemie z bliskimi i znajomymi, wykonywać ćwiczenia fizyczne, robić, stopniowo coraz dłuższe, przerwy w korzystaniu z Internetu (komputera), starać się kontrolować swoje myśli dotyczące Internetu, stosować techniki relaksacyjne. RODZAJE ZAGROŻEŃ CYBERPRZEMOC CYBERGROŹBY CYBERTHREATS Przesyłanie bezpośrednich gróźb czy niepokojących materiałów. Uczniowie mogą przesyłać materiały, które mogą być potraktowane bardzo poważnie jako stwarzające bezpośrednie zagrożenie dla adresata. Uczniowie mogą także przesyłać niepokojące materiały, które mogą zawierać wskazówki jak dopuścić się aktu przemocy, jak popełnić samobójstwo. CYBERBULLYING Bycie okrutnym dla innych poprzez przesyłanie lub nadawanie szkodliwych materiałów on line czy przez telefon komórkowy, lub działając w inny okrutny sposób. Cyberbullying powoduje znaczne szkody emocjonalne, których rezultatem jest depresja, gniew, niepowodzenia szkolne, izolacja, przemoc szkolna, samobójstwa. Jakie formy może przybierać cyberbullying? nękanie, grożenie, zastraszanie, szantażowanie, wysyłanie wulgarnych e-maili i smsów, wulgarne zaczepki za pomocą komunikatora i na czatach, publikowanie i/lub rozsyłanie ośmieszających informacji, zdjęć, filmów, dopisywanie obraźliwych komentarzy do wpisów w blogu czy na forum dyskusyjnym, podszywanie się pod kogoś w celu ośmieszenia go. 3
Filmik o cyberprzemocy w szkole http://www.youtube.com/watch?v=hyjmohqf-wu&eurl=http://www.kidprotect.pl/2008/02/13/ cyberprzemoc-to-ty-moesz-to-przerwaae/ NIEBEZPIECZNE UJAWNIENIE INFORMACJI OSOBISTYCH Polega głównie na ujawnieniu osobistych informacji, odnośnie danych personalnych, osobistych kontaktów, wizerunku. Ujawnienie informacji o obawach lub problemach osobistych, takich jak np.. Używanie narkotyków, picie, o seksualnych preferencjach, aktywności lub zaangażowaniu się w działalność nielegalną. Nastolatki nie rozumieją, że informacje przez nich ujawnione w sieci stają się publiczne, dostępne dla każdego w świecie i tego typu nierozważne działanie może spowodować poważne szkody w dobrach osobistych danej osoby. NIEBEZPIECZNE KONTAKTY (TOWARZYSTWO) Często młodzież z grupy ryzyka poszukuje kontaktów z młodzieżą i dorosłymi także z grupy ryzyka w celu dyskutowania, dzielenia się informacjami na niebezpieczne tematy: o anoreksji, bulimii, grupach nienawiści, o działalności gangów, jak zrobić bombę jak popełnić samobójstwo itp.. Kontakt z niebezpiecznymi ideologiami i hasłami nawołującymi do waśni. Nawiązanie tego typu kontaktów skutkować może zaangażowaniem się w nieodpowiednią, szkodliwą lub antysocjalną działalność. RYZYKOWNE ZACHOWANIA O CHARAKTERZE SEKSUALNYM Ryzyko uwiedzenia przez seksualnego drapieżcę lub natknięcia się na materiały o treściach pornograficznych, jak też umieszczanie własnych zdjęć pornograficznych. Młodzież, dziewczęta i chłopcy, którym wysłano zdjęcia czy informacje o treściach seksualnych, którzy dyskutują o osobistych obawach, znajdują się w grupie ryzyka Formy wykorzystywania seksualnego dzieci w Internecie Są to: prezentowanie dzieciom materiałów pornograficznych, pornografia dziecięca (produkcja, dystrybucja, posiadanie), uwodzenie dzieci za pośrednictwem Internetu, prostytucja dziecięca, wirtualny seks. Formy wykorzystania seksualnego dzieci za pośrednictwem Internetu propozycje seksualne, czyli proponowanie kontaktu seksualnego lub rozmowa na tematy związane z seksem prowadzona z dzieckiem online przez dorosłego; agresywne propozycje seksualne, czyli propozycje o charakterze seksualnym online, którym towarzyszy kontakt poza Internetem, za pośrednictwem regularnej poczty, telefonu i które mają na celu zaaranżowanie spotkania z dzieckiem; 4
niechciana prezentacja materiałów pornograficznych podczas eksplorowania zasobów Internetu czy też korzystania z poczty elektronicznej. Treściami nielegalnymi nazywamy: treści pornograficzne z udziałem małoletniego, treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem (art. 202 KK), treści pornograficzne zamieszczone bez ostrzeżenia, treści propagujące publicznie faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołujące do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość (art. 256 KK), treści publicznie znieważające grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości (art. 257 KK). KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO W ŚWIETLE ART. 304 1 KAŻDY DOWIEDZIAWSZY SIĘ O POPEŁNIENIU PRZESTĘPSTWA ŚCIGANEGO Z URZĘDU MA SPOŁECZNY OBOWIĄZEK ZAWIADOMIĆ O TYM PROKURATORA LUB POLICJĘ. 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa www.dyzurnet.pl Jeśli natknąłeś się w Internecie na pornografię dziecięcą lub inne nielegalne treści, takie jak rasizm czy ksenofobia, nie ignoruj ich! Zgłoś je anonimowo poprzez stronę www.dyzurnet.pl lub dzwoniąc na infolinię 0 801 615 005 TO, CZYM JEST SPOWODOWANY BRAK RODZICIELSKIEJ UWAGI Rodzice mogą nie posiadać odpowiedniej wiedzy na temat zagrożeń lub umiejętności w obsłudze Komputera. Rodzice mogą być zajęci i tym samym mogą nie mieć czasu kontrolować aktywność dziecka on line Rodzice uważają, że powinni uszanować prywatność dziecka i tym samym nie kontrolują jego aktywności w sieci. Rodzice myślą, że jak dziecko spędza czas w sieci, tym samym nie jest narażone na niebezpieczeństwa jakie mogłyby je spotkać w świecie rzeczywistym. 5
NETYKIETA Netykieta to zbiór zasad dobrego zachowania w Internecie. Została ona stworzona przez Internautów po to, żeby pomóc skutecznie i przyjemnie komunikować się z innymi. Zasady netykiety wynikają z ogólnych zasad przyzwoitości a ich przestrzeganie po prostu ułatwia życie wszystkim Internautom. Dotyczy więc ona wszystkich, którzy za pomocą Internetu komunikują się z innymi za pomocą np. internetowych forów i grup dyskusyjnych, komunikatorów czy stron internetowych. Linki: 6
7